CZYNNIKI	ZAGROŻENIE	ŹRÓDŁO	ZAPOBIEGANIE
NIEBEZPIECZNE	elementy ruchome, luźne, ostre i wystające	obracające się wały, sprzęgła, wrzeciona, głowice. Miejsca zbiegania się dwóch obracających się elementów; Koła zębate, koła cierne, walce zgniatające, wałki pociągowe. części wchodzące w skład napędów i przekładni (koła, pasy płaskie lub klinowe, kliny, łańcuchy, ślimaki], miejsca zbiegania się zębów koła i zębatki, miejsca zetknięcia się korbowodu lub drążka z kołem, wykorbieniem lub tarczą, miejsca stykania się części wykonujących ruch prostoliniowy z częściami stałymi (stoły przesuwne, podajniki), miejsca między stałymi częściami maszyn a poruszającymi się dźwigniami. Miejsce zetknięcia się walca i stołu (kruszenie, zgniatanie itp.), Obracające się narzędzia tnące, Narzędzia poruszające się ruchem liniowym (np. posuwisto-zwrotnym].	Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu] stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję maszyny, Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami, Osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej. Osłony niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej, prętów itp.] powinny znajdować się w takiej odległości od elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkości i kształcie otworów nie było możliwe bezpośrednie dotknięcie tych elementów. Urządzenia ochronne przy maszynach szczególnie niebezpiecznych powinny być tak skonstruowane, aby zdjęcie, otwarcie lub wyłączenie urządzenia ochronnego powodowało natychmiastowe zatrzymanie maszyny bądź jej niebezpiecznych elementów lub też niemożliwe było zdjęcie albo otwarcie osłony podczas ruchu osłanianych elementów, a ponowne założenie, zamknięcie lub włączenie urządzenia ochronnego nie uruchamiało automatycznie maszyny.
	związane z przemieszczaniem się ludzi	Otwór przejścia – otwór, który umożliwia przemieszczenie lub przejście całego ciała człowieka w celu umożliwienia mu wykonywania takich zadań jak np. operowanie urządzeniami sterującymi, nadzorowanie procesu pracy i sprawdzanie wyników pracy. Otwory dostępu – otwory, przez które osoba może pochylać się do przodu, sięgać do przodu, wyprostować górną część ciała, kończynę górną, rękę, palec lub kilka palców, nogę lub stopę – aby wykonać czynności w czasie procesu pracy, jak np. operować elementami sterowniczymi, nadzorować proces pracy i sprawdzać wyniki pracy Dojścia i przejścia do urządzeń technicznych (korytarze, pomosty, podesty, galerie, schody, drabiny itp.) Drogi i teren w zakładzie pracy	Stosowanie wytycznych Polskich Norm, przepisów dozoru technicznego, Dojścia i przejścia do dźwignic i innych urządzeń technicznych powinny mieć wysokość w świetle co najmniej 1,9 m i być usytuowane nad stanowiskiem pracy na wysokości co najmniej 2.5 m, licząc od poziomu podłogi tego stanowiska. Poziome dojścia i przejścia od strony przestrzeni otwartej powinny być zabezpieczone balustradą o wysokości 1,1 m z poprzeczką umieszczoną w połowie jej wysokości i krawężnikiem o wysokości co najmniej 0,15 m. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej 0,75 m, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65° do 75°. Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami i/lub znakami bezpieczeństwa, zamknięte odpowiednimi pokrywami (w przypadku otworów i zagłębień] lub jeśli jest to niemożliwe, właściwie ogrodzone i oznakowane, Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone zgodnie z linią wzroku – w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zagrożenia – przy wejściu na teren, gdzie występuje takie zagrożenie.
	porażenie prądem elektrycznym	Prąd stały – powodujący skutki elektrolityczne (przemieszczanie jonów, co zmienia ich stężenia po obu stronach błony komórkowej, prowadząc do zaburzeń czynności komórek], Prąd przemienny – powodujący ujemne skutki przez: Działanie na krążenie krwi i oddychanie, Działanie na układ nerwowy, Działanie cieplne, Uszkodzenie mięśni i kości.	Instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane, aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym, przepięcia atmosferyczne, szkodliwe oddział)mranie pól elektromagnetycznych oraz nie stanowiły zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych skutków. Przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych stosuje się techniczne i organizacyjne środki ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.
	poparzenia	gorące powierzchnie o temperaturze powyżej progu oparzenia, gorące przedmioty znajdujące się w otoczeniu człowieka. zimne powierzchnie, a także powietrze o temperaturze około 0°C i poniżej. Urządzenia energetyczne ponad 60°C, Źródła promieniowania jonizującego. Niezabezpieczone źródła promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego, Niezabezpieczone źródła promieniowania laserowego, Niezabezpieczone źródła promieniowania elektromagnetycznego, Nieprawidłowa, niezgodna z instrukcją obsługa tych źródeł promieniowania, Przechowywanie substancji żrących i parzących w nieodpowiednich opakowaniach, Niewłaściwy transport substancji żrących i parzących, Nieszczelności w układzie rurociągów przy transporcie technologicznym substancji żrących i parzących.	Odpowiednia konstrukcja maszyn i urządzeń, Dobór odpowiedniego procesu technologicznego. Usunięcie człowieka ze strefy wpływów tych zagrożeń (zdalne sterowanie, automatyzacja procesu]. Odizolowanie człowieka (stałe lub czasowe] przez zastosowanie technicznych Środków ochrony, np. osłony, hermetyzacji itp., Stosowanie środków ochrony osobistej.
	pożary i wybuchy	Zagrożeniem pożarowym nazywamy zespół czynników wpływających na powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru, a przez to zagrażających bezpieczeństwu życia ludzi. Zagrożeniem wybuchowym nazywamy możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych w różnych warunkach mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia. Pożar lub wybuch może powstać, gdy zaistnieje czasowa i przestrzenna zbieżność następujących elementów: Materiału palnego. Czynnika utleniającego. Źródła zapłonu.	Usunięcie materiałów palnych ze strefy zagrożenia Usuwanie źródeł zapłonu ze strefy zagrożenia Usunięcie czynnika utleniającego
SZKODLIWE I UCIĄŻLIWE	Czynniki fizyczne: hałas, wibracje, mikroklimat, promieniowanie, pyły przemysłowe	Maszyny i urządzenia (czynniki konstrukcyjne, technologiczne, eksploatacyjne) Zmiana spójności materiału, jak: kruszenie, łamanie itp.) ruch gazów i cieczy w rurociągach, wentylatorach itp.),	wybór właściwych technologii, zmiany w procesach technologicznych, robotyzacja, automatyzacja procesów produkcyjnych, hermetyzacja procesu produkcyjnego wentylacje, klimatyzacje utrzymanie maszyn i urządzeń w wymaganym stanie technicznym, ochrony zbiorowe i indywidualne działania organizacyjne, np. rotacja pracowników na celu ograniczenie przebywania w sferze zagrożonej, unikanie przebywania w granicach stref ochronnych, nieprzekraczanie dopuszczalnego czasu pracy w obrębie strefy zagrożenia, profilaktyka medyczna
	czynniki chemiczne: substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze	preparaty, środki, substancje, materiały, czynniki, odczynniki wykorzystywane w procesach produkcyjnych	zmiany w procesie technologicznym pod kątem zmniejszenia emisji substancji toksycznych na stanowiskach pracy, automatyzacja i hermetyzacja procesu technologicznego, zastosowanie odpowiednich systemów wentylacyjnych, stosowanie organizacyjnych form ograniczenia ekspozycji na substancje toksyczne, jak np.: rotacja pracowników na stanowiskach szkodliwych, skrócony czas pracy, limitowany czas pracy na tych stanowiskach w ciągu roku, stosowanie właściwych środków ochrony osobistej, przestrzeganie przepisów bhp obowiązujących na stanowisku pracy, właściwa organizacja i częstość badań lekarskich pracowników i respektowanie przez pracodawcę zaleceń służby zdrowia.
	czynniki biologiczne: wirusy, bakterie, grzyby, riketsje (drobnoustroje bakterio pochodne), stawonogi, mykoplazmy, pierwotniaki, robaki pasożytnicze	procesy pracy	unikanie stosowania szkodliwego czynnika biologicznego, jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala, poprzez jego zastąpienie innym czynnikiem biologicznym, który zgodnie z warunkami używania nie jest niebezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia pracownika; ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego, projektowanie procesu pracy w sposób pozwalający no uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego cz3mnika biologicznego w miejscu pracy; zapewnianie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w prz3rpadku gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia, środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia; zapewnianie pracownikom środków hermetyczności w celu zapobiegania i redukcji przypadkowego przeniesienia lub uwolnienia szkodliwego czynnika biologicznego; stosowanie znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym, sporządzenie planu postępowania na wypadek awarii z udziałem szkodliwego czynnika biologicznego, zapewnianie warunków bezpiecznego zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów przez pracowników, z zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników, szkolenia; badania lekarskie, zapewnienia pracownikowi bezpiecznych warunków spożywania posiłków i napojów w wydzielonych pomieszczeniach; zapewnienia właściwych pomieszczeń urządzeń higieniczno-sanitarnych, a także środków higieny osobistej oraz, jeżeli to konieczne, środków do odkażania skóry lub błon śluzowych; zapewnienia bezpiecznych warunków odkażania, czyszczenia, a w razie konieczności niszczenia odzieży, środków ochrony indywidualnej i wyposażenia, które uległy skażeniu szkodliwym czynnikiem biologicznym;
	czynniki psychofizyczne: obciążenie fizyczne, psychiczne	obciążenie statyczne – wywołane długotrwałym napięciem mięśni spowodowanym utrzymywaniem przez dłuższy czas ciała lub przedmiotów w tej samej, a zwłaszcza wymuszonej pozycji, obciążenie dynamiczne – związane jest z aktywnością ruchową podczas pracy, obciążenie psychiczne – cechy przestrzeni wizualnej, jakość elementów informacji, jakość oświetlenia, stopnie skomplikowania informacji poprzedzających decyzje, liczba alternatyw, konsekwencje błędnych decyzji; cechy przestrzeni operacyjnej, rytm pracy.	Działalność organizacyjna, Dostosowywanie warunków pracy, ergonomia, Organizowanie sposobów i warunków odbierania informacji, Organizowanie sposobów i warunków podejmowania decyzji, Organizowanie sposobów i warunków wykonywania czynności, Szkolenia, Profilaktyka lekarska.