HANDEL ZAGRANICZNY

Obejmuje całość stosunków wymiennych danego kraju za granicą. Stosunki te materializuje się w 4 grupach obrotów:

1. obroty towarowe - kupno lub sprzedaż towarów (widzialne);

2. obroty niewidzialne – kupno, sprzedaż usług;

3. obroty majątkowo - kredytowe – kupno, sprzedaż składników majątku i przepływ środków finansowych, kapitałów;

4. obroty osobowe związane z przepływem osób, np. delegacje.

Niematerialne dobra przemysłowe – know how.

Te obroty realizowane są poprzez transakcje między krajowymi i zagranicznymi podmiotami. W wyniku zawieranych transakcji powstają należności i zobowiązania. Przedmiotem rozliczeń krajowych i międzynarodowych jest regulowanie należności i zobowiązań między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi z tytułu zawartych przez nie transakcji (umów, kontraktów).

Transakcja to ogół działań zmierzających do zawarcia umowy, kontraktu.

Pierwsza faza to przygotowanie transakcji (oferta i jej akceptacja), potem jest zawarcie umowy jako druga faza, ostatecznie są negocjacje handlowe i podpisanie umowy (kompromis).

TRANSAKCJE KRAJOWE RÓŻNIĄ SIĘ OD TRANSAKCJI ZAGRANICZNYCH:

1. Transakcje zagraniczne – istnieje konieczność wymiany jednej waluty na drugą po określonym kursie – podstawowy element kalkulacji.

Po jakim kursie wymienia się te waluty?

• Po płynnym kursie walutowym tzn. (od 1973) jest on kształtowany przez warunki rynkowe

Złoto – trzymane przez banki bo jest aktywem płynnym;

Pieniądz jest miernikiem wartości i musi cyrkulować.

2. W transakcjach zagranicznych wykorzystuje się różne instrumenty polityki handlowej:

   • taryfowe (cła);

   • pozataryfowe (zakaz, kontyngent);

   • parataryfowe – (podatek importowy).

3. W transakcjach zagranicznych stosuje się różnego rodzaju ograniczenia, np. w dokonywaniu zapłat.

4. Różnica – różne systemy prawne, procedury ściągania należności.

5. Odległość między podmiotami w transakcjach zagranicznych, większe niż transakcjach krajowych.

Warunki ustrojowe mają wpływ na transakcje zagraniczne.

W poprzednim systemie – monopol handlu zagranicznego czyli tylko określone przedsiębiorstwa (centrale handlu zagranicznego) miały możliwość prowadzenia handlu zagranicznego.

Do '81 r. było 50 takich przedsiębiorstw. Reforma Krasińskiego „trzy S”. Rozszerzenie swobód gospodarczych. Od '90 r. pełna swoboda gospodarcza.

Wewnętrzna wymienialność – dostęp krajowych podmiotów do walut obcych. W połowie lat 90 (około '95 r.) wymienialność zgodnie ze standardami międzynarodowymi funduszu walutowego (brak restrykcji, jednolity kurs waluty).

Zestawienia wszystkich płatności z zagranicą to bilans płatniczy. W handlu bieżącym – bilans handlowy.

ROLA BANKU W OPERACJACH MIĘDZYNARODOWYCH:

• pełni funkcję pośrednika i minimalizuje ryzyko;

• kształtuje sposoby zapłaty;

• udziela gwarancji bankowych;

• akceptuje i dyskontuje weksle;

• pełni funkcję doradcy; informuje o sytuacjach na rynkach międzynarodowych.

TRANSAKCJE ZAGRANICZNE – wybór jednostki pieniężnej (waluta kraju dłużnika lub kraju wierzyciela lub waluta kraju trzeciego). W transakcjach zagranicznych obecnie dominuje euro i dolar.

Waluta może wystąpić jako jednostka płatnicza, fizyczny ruch pieniądza w układzie kraj – zagranica;

waluta może wystąpić jako jednostka rozrachunkowa – pieniądz idealny, służy jedynie do wyrażania wartości towarów, pieniądz nie przepływa, wymiana barterowa (np. złom za kable) towar za towar.

Waluta umowna – rubel transferowy, SDR, ECU – poprzednik euro, te waluty występowały tylko w wersji elektronicznej.

Kurs – cena płacona w walucie krajowej za jednostkę lub 100 jednostek waluty obcej. Poziom tego kursu kształtuje popyt i podaż na rynku oraz ingerencje władz (państwa).

Kraje o pełnej wymienialności waluty krajowej – tam są kursy jednolite. Tam gdzie nie ma tej pełnej wymienialności i są ograniczenia – kursy zróżnicowane.

Kurs kantorowy – dla osób fizycznych, kształtuje go popyt i podaż.

Waluta to znaki pieniężne będące prawnym środkiem płatniczym w danym kraju.

Dewizy pieniężne należności zagraniczne, które ze względu na swą formę i płynność mogą być zrealizowane natychmiast lub w krótkim czasie, np. czeki, weksle, obligacje.

Kursy walutowe – podawane w tabelach przez banki.

Kurs kupna to kurs, który bank płaci przy kupnie.

Kurs sprzedaży to kurs, który bank pobiera.

Różnica pomiędzy tymi kursami to dochód banku.

Kurs średni po którym banki rozliczają się między sobą.

SYSTEM BANKOWY

STRUKTURA SYSYTEMU:

• System bankowy (dwuszczeblowe)

Instytucje bankowo kredytowe

1. BC (NBP)

2. Banki komercyjne i inne

3. Krajowa Izba Rozliczeniowa

4. Związek Banków Polskich

• Pozabankowe instytucje finansowe

1. Instytucje rynku kapitałowego (giełda papierów wartościowych)

2. Pośrednicy rynku kapitałowego (domy maklerskie)

3. Ogólnopolskie i regionalne fundusze rozwoju (agencja rynku rolnego, agencja rozwoju przemysłu)

4. Przedsiębiorstwa leasingowe

5. Firmy ubezpieczeniowe (sektor ubezpieczeń majątkowych i osobowych, sektor ubezpieczeń na życie)

6. Instytucje sektora ubezpieczeniowego (ubezpieczeniowy fundusz gwarancji, Komisja Nadzoru Ubezpieczeniowego).

SEKTOR BANKOWY

Historia bankowości w Polsce wiek VIII i IX.

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie 1825;

Bank Polski 1828;

Bank Handlowy 1887;

Pocztowa Kasa Oszczędności 1919;

Bank Rolny 1921;

Bank Gospodarstwa Krajowego

(dzisiaj obsługuje fundusze unijne) 1924;

NBP 1948;

Zlikwidowano wszystkie dotychczasowe banki

Bank Inwestycyjny i Bank Rolny 1949;

PKO 1950;

NBP przekształca się w BC 1989

Aktualnie funkcjonujący system bankowy powstał w wyniku:

1. zmiany ustawodawstwa 1989 – system dwuszczeblowy;

2. rynkowa transformacja gospodarki;

3. dostosowanie się do nowych warunków funkcji europejskiego sektora finansowego oraz do norm wypracowanych w ramach procesu integracji europejskiej.

Do 1993 roku rozrachunki międzybankowe prowadził NBP. Od 1 993 r prowadzi to KIR – Centrala – Regionalne Izby Rozliczeniowe a system to ELIKSIR.

Bezpośrednia wymiana zleceń lub za pośrednictwem innych banków.

Placówki pocztowe też prowadzą ust. Bankowe.

RODZAJE OPERACJI BANKOWYCH

Operacje czynne : kredyty, usługi bankowe; nabywanie papierów wartościowych, lokaty w innych bankach.

Operacje bierne: (gromadzenie środków) lokaty, wkłady oszczędnościowe ludności, lokaty od innych banków, emitowanie własnych obligacji i akcji.

FUNKCJE BC

• emisyjna

• bank państwa

• bank banków (kreuje pieniądz bezgotówkowy)

Podstawowe obszary działalności:

• polityka refinansowa (kredytodawca ostatniej instancji)

• polityka otwartego rynku

• polityka obowiązkowych rezerw (ustala stopy rezerw)

• polityka kursowa

PZOSTAŁE BANKI

• operacje kredytowe, komercyjne

• banki specjalne, np. banki hipoteczne, rolne, inwestycyjne, przemysłowe, ogólnokrajowe, regionalne, spółdzielnie, kredytowe

Kasy oszczędnościowe

Holdingi bankowe

Konglomeraty finansowe świadczą pod jednym dachem ust. Bankowe, ubezpieczeniowe.

RYZYKA BANKOWE

Ryzyko utraty płynności.

Ryzyko kredytowe.

Ryzyko stopy procentowej.

Ryzyko kursowe.

WYKŁAD 2

GWARANCJE BANKOWE

1. Na etapie negocjowania warunków umowy trudno przejawić okoliczności, związanych z realizacją i które mogą się ujawnić po zawarciu kontraktu.

2. Dochodzenie roszczeń – roszczenia z jakiś tytułów dochodzone są przed sądami i sądami arbitrażowymi i trwają długo, przewlekłość procedur sądowych dotyczących roszczeń.

3. Korzystne orzeczenie (wygranie sprawy) nie oznacza rozwiązanie problemu. Może wystąpić problem ze ściągnięciem należności od dłużnika.

Gwarancja bankowa – poręczenie w formie listu i poręczenie na wekslu.

Gwarancja ubezpieczeniowa – instytucja prawa ubezpieczeniowego. Nie można jej utożsamiać z gwarancją cywilną (gwarancją rzeczy).

Celem gwarancji jest przejęcie ryzyka transakcji, które ponosi wierzyciel. Gwarancja prowadzi do wyrównania beneficjentowi szkody.

Gwarancja bankowa - instytucja prawa bankowego regulowana przez ICC.

Gwarancja bankowa i ubezpieczeniowa są gwarancją zobowiązań pieniężnych, za udzielenie takich gwarancji bank pobiera prowizję.

Każda gwarancja powinna być skonstruowana tak aby wynikało z treści:

1. na czyje zlecenie i na czyją rzecz zostanie wystawiona;

2. jakiego rodzaju umowy oraz jakich zobowiązań ona dotyczy;

3. jakiego rodzaju wierzytelności i w jakiej wysokości bank tą gwarancją zabezpiecza;

4. jakie są warunki oraz tryb składania roszczeń w ramach dokonywanych wypłat z tego tytułu;

5. jaki jest termin wygaśnięcia gwarancji.

Gwarancja bankowa jest to pisemne zobowiązanie banku do wypłacenia osobie wskazanej w gwarancji jako beneficjentowi określonej kwoty pieniężnej w przypadku gdyby zleceniodawca nie wypełnił świadczenia do wykonania, którego był wobec owego beneficjenta zobowiązany.

Gwarancja ubezpieczeniowa polega na tym że ubezpieczyciel, który jest gwarantem zobowiązuje się w jej treści do zapłaty wymienionej w gwarancji kwoty w sytuacji gdy kredytobiorca nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec banku lub importer zobowiązany do zapłaty cła nie wywiązuje się wobec Urzędu Celnego z tego zobowiązania.

UKŁAD GWARANCJI

1. Dane informacyjne, które zależą od rodzaju gwarancji, dane beneficjenta.

2. Przedmiot i zakres zobowiązań gwaranta, co dana gwarancja zabezpiecza, jakiego rodzaju zobowiązanie reprezentuje, jaki jest zakres zobowiązania banku gwaranta.

3. Podstawa i warunki realizacji:

   • gwarancja bezwarunkowa – płatna na pierwsze żądanie beneficjenta bez sprawdzania zgłoszonych roszczeń;

   • gwarancja warunkowa – realizacja roszczeń i wypłat jest uzależniona od spełnienia określonych w niej warunków, zapisuje się w gwarancji że roszczenie powinno być udokumentowane dokumentem pochodzącym od osoby trzeciej, np. orzeczenie sądu, certyfikat rzeczoznawcy

Do umowy wprowadza się klauzule dodatkowe:

1. klauzula operatywności gwarancji – ta gwarancja bankowa będzie zawierać klauzulę, że stanie się ona operatywna dopiero od zaistnienia określonych faktów, np. po podpisaniu protokołu zdawczo – odbiorczego, data otwarcia przetargu, przygotowanie placu pod budowę);

2. klauzula zmniejszenia się zobowiązań gwarancyjnych – kwota ustalona w momencie wystawienia zmniejsza się w czasie okresu ważności gwarancji (wypłaty z kwoty gwarancyjnej);

3. klauzula dotycząca cesji praw - przeniesienie prawa z tej gwarancji na osobę trzecią.

Wygaśnięcie zobowiązań gwarancyjnych występuje:

• po upływie terminu;

• po zaistnieniu określonego faktu, np. po dostawie towaru lub w okresie po fakcie, np. po całkowitym wykorzystaniu kwoty gwarancyjnej;

• rezygnacja ze strony beneficjenta gwarancji.

KLASYFIKACJA GWARANCJI:

W związku z miejscem wystawienia gwarancji:

• LORO wystawiana przez gwarantów zagranicznych na rzecz beneficjentó w Polsce lub potwierdzone przez bank polski;

• NOSTRO wystawiana przez gwarantów polskich na rzecz beneficjentów zagranicznych.

W związku z osobą gwaranta na którą zostały wystawione gwarancje:

• bankowe;

• ubezpieczeniowe;

• skarbu państwa;

• innych osób prawnych.

FORMY GWARANCJI ze względu na:

• trwałość zobowiązań wystawcy gwarancji:

♥ nieodwołalne ♥ odwołalne

• sposób wystawienia:

♥ bezpośrednie – wówczas gdy zleceniodawca wnioskuje o wystawienie bezpośrednio na beneficjenta

♥ pośrednie – występuje gdy jeden bank na wniosek swojego zleceniodawcy zwraca się do innego o wystawienie gwarancji na rzecz beneficjenta mającego siedzibę w kraju, na którego terytorium działa drugi bank (kontr gwarancja, instrument międzybankowy);

• charakter zobowiązania gwaranta:

♥ bezwarunkowe ♥ warunkowe

• punkt widzenia roli odgrywanej w procedurze realizacji gwarancji:

♥ potwierdzone – równoznaczne z przejęciem zobowiązań;

♥ niepotwierdzone;

• uprawnienia beneficjenta:

♥ przenośne ♥ nieprzenośne

• możliwość odnawiania gwarancji:

♥ odnawialna ♥ nieodnawialna

TRZY GRUPY GWARANCJI ZWIĄZANE Z TRANSAKCJAMI HANDLOWYMI:

1. PŁATNICZE np. gwarancja wypłaty zaliczki, gwarancja zapłaty za towar, gwarancja zabezpieczająca otwarcie akredytywy dokumentowej, najczęściej dotyczy pewnych transakcji.

2. KONTRAKTOWE gwarancje właściwego wykonania kontraktu, gwarancja zwrotu zaliczki.

3. CELNE np. gwarancja spłaty długu celnego, gwarancje celne na firmy realizujące kontrakty inwestycyjne, gwarancje zabezpieczające należności od towarów przewożonych w transporcie przez dany obszar celny.

Wymień gwarancje zabezpieczające interesy importera:

gwarancja właściwego wykonania kontraktu

gwarancja zwrotu zaliczki

Przykłady klauzul (dotyczące osoby gwaranta), na czym polega warunkowość gwarancji.

KREDYTY

Od okryć geograficznych XV wieku występował kredyt, ale w XVIII wieku wykształciło się centrum kredytowe w Londynie.

Transfer kapitału w formie kapitału kredytowego, w formie inwestycji bezpośrednich, w formie inwestycji portfelowych.

Powody: wyższa stopa zysku, dotarcie do surowców, taniość czynników produkcji, obejście barier celnych.

KREDYT to przekazanie kontrahentowi zagranicznemu środków pieniężnych w zamian za obietnicę zwrotu ekwiwalentu w określonej wartości.

ODSTĄPIENIE OD KREDYTU odstąpienie określonej wartości w pieniądzu lub towarze.

FORMY KREDYTU:

1. Podmiot udzielający:

• kredyty kupieckie;

• kredyt bankowy;

• kredyt rządowy;

• kredyt instytucji i organów międzynarodowych.

2. Przedmiot kredytowania:

   • kredyty towarowe;

   • kredyty finansowe;

   • kredyty mieszane.

3. Okres kredytowania:

   • kredyty krótkoterminowe;

   • kredyty średnioterminowe;

   • kredyty długoterminowe.

4. Formy techniczne kredytów:

   • w rachunku bieżącym;

   • w wekslu;

   • poprzez emisję obligacji;

   • kredyty na rachunkach specjalnych.

5. Sposób spłaty:

• jednorazowy;

• ratalny;

• z karencją;

• lub bez karencji.

6. Kierunek transakcji:

   • eksportowe;

   • importowe.

7. Z punktu widzenia towarów:

   • konsumpcyjne;

   • inwestycyjne.

8. Koszty kredytu:

   • z góry;

   • z dołu.

9. Z punktu widzenia zabezpieczenia:

   • bez zabezpieczenia;

   • z zabezpieczeniami;

   • kredyty ubezpieczone;

   • kredyty nieubezpieczone.

Kredyty handlowe (kupieckie) – zawierane między przedsiębiorstwami, np. przekazanie towaru teraz a zapłata za 60 dni. Kredyt ten jest bardzo rozpowszechniony. Importer – wtedy, gdy wypłaca zaliczkę.

Kredyt wekslowy.

Kredyt w rachunku otwartym.

Kredyt brokerski – zarówno w imporcie jak i w eksporcie między pośrednikami.

Kredyty rządowe – korzystne dla eksportera.

Kredyty organizacji międzynarodowych – Międzynarodowy Fundusz Walutowy – na równoważenie bilansów płatniczych lub Europejski Bank Inwestycyj

UBEZPIECZENIA KREDYTÓW

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego – najważniejsze ubezpieczenie kredytu sprzedawane jest przez specjalistów.

KRYTERIA UBEZPIECZENIA

1. Geograficzne:

   • krajowe ubezpieczenia

   • eksportowe

2. Długość udzielonego kredytu

   • krótkoterminowy

   • średnioterminowy

   • długoterminowy

3. Kryterium rodzajów zdarzeń będących przyczyną powstania szkody:

   • ryzyka rynkowego (handlowego)

   • ryzyka nierynkowego.

Ubezpieczenia ubezpieczycieli prywatnych (tylko rynkowe).

Ubezpieczenia ryzyka nierynkowego – firmy państwowe.

FUNKCJE UBEZPIECZENIA KREDYTU

• funkcja ochronna (kompensacyjna);

• funkcja doradcza (stymulacyjna, prewencyjna);

• funkcja usługowa (ubezpieczyciele dostarczają innych usług, np. windykacyjnych, konsultingowe, faktoringowe);

• funkcja wspierania eksportu.

WYKŁAD 3

FORMY ROZLICZEŃ HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

DEWIZOWE BEZDEWIZOWE

warunkowe bezwarunkowe barter clearing

(kompensata (kompensata

towarowa) finansowa)

akredytywa inkaso polecenie czek weksel

clearing bilateralny

PRANIE BRUDNYCH PIENIĘDZY wprowadzenie do obrotu finansowych wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz czynności mające na celu ukrycie prawdziwego źródła nielegalnych dochodów legalizacje dochodów ... z przestępstw.

ŹRÓDŁA POCHODZENIA BRUDNYCH PIENIĘDZY

1. Handel i produkcja narkotyków.

2. Handel bronią i amunicją.

3. Kradzieże i ... samochodów.

4. Handel żywym towarem.

5. Przemyt nielegalnych imigrantów.

6. Afery gospodarcze i przemytnicze.

7. Korupcja.

8. Oszustwa w systemie papierów wartościowych.

9. Szara strefa gospodarki.

ETAPY PRANIA BRUDNYCH PIENIĘDZY

ŹRÓDŁA POCHODZENIA BRUDNYCH PIENIĘDZY

I etap

ODDZIELANIE

wpływy oddzielane są od źródła przez transakcje finansowe,

np. wymiana waluty na inną, papiery wartościowe na okaziciela

II etap

LOKOWANIE

III etap

POŁĄCZENIE

Skutki prania brudnych pieniędzy:

• destabilizuje system podatkowy;

• utrata wiarygodności państwa i jego systemu bankowego;

• niszczy uczciwą konkurencję.

METODY PRANIA

1. Związane z przekroczeniem granic.

2. Związane z umiejscowieniem kapitału.

3. Przetwarzanie nielegalnych dochodów.

4. Puszczanie środków finansowych w obieg.

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE

• Ust. Z dn. 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych źródeł.

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dn. 21.09.01 r.

• Kodeks Karny (Dz. Ust. 97 88.553).

• Ust.2 28.10.02 r. zgodnie z Ust. Z dnia 16.11.2000 r. Podmioty zaangażowane w walkę.

• Instytucje obowiązane.

• Organy instytucji finansowych.

• Jednostki współpracujące.

Instytucje obowiązane to:

• banki

• domy maklerskie

• zakłady ubezpieczeń

• firmy leasingowe

• notariusze

PRZECIWDZIAŁANIE PRANIU BRUDNYCH PIENIĘDZY

1. identyfikacja klienta – zebranie szerokiego zbioru informacji zarówno o kliencie jak i transakcji;

2. rejestracja;

3. przechowywanie rejestrów i dokumentów źródłowych;

4. analiza dokumentowa.

FORMY ZAPŁAT

BEZWARUNKOWE

POLECENIE WYPŁATY związane z pośrednictwem banku, polecenie wydaje bankowi jego klient lub bank korespondencyjny. Polega na wypłaceniu lub zapisaniu na rachunku wskazanej osoby określonej kwoty pieniężnej, pochodzącej ze środków wypłaconych bankowi lub w ciężar rachunku zleceniodawcy w jego baku bądź zapisanej na rachunku banku wykonawcy przez bank zlecający wypłatę.

Polecenie wypłaty wychodzące – skierowane za granicę do banku lub do banku krajowego w innej walucie, na podstawie pisemnej dyspozycji klienta:

• polecenie wypłaty wysłane – w trybie zwykłym – wysłana do innego banku polecająca uznanie wskazanego rachunku określoną kwotą lub wypłatę tej kwoty wskazanej osobie;

• polecenie wypłaty w trybie ekspres;

• polecenie wypłaty przychodzące eksportowe z zagranicy.

• STRONY W POLECENIU WYPŁATY

1. ZLECENIODAWCA – osoba fizyczna, prawna, ten kto musi zapłacić – dłużnik;

2. BENEFICJENT – odbiorca;

3. BANK ZLECENIODAWCY – bank przyjmujący zlecenie;

4. BANK POŚREDNICZĄCY – bank krajowy zleca wykonanie wypłaty;

5. BANK BENEFICJENTA – bank rozliczający z beneficjentem otrzymanie polecenia wypłaty.

EKSPORTER IMPORTER

BANK EKSPORTERA BANK IMPORETERA

1. Zawarcie umowy handlowej.

2. Zlecenie bankowi wykonanie polecenia wypłaty.

3. Przekazanie polecenia wypłaty do banku beneficjenta.

4. Wykonanie polecenia wypłaty czyli uznanie beneficjenta kwotą wskazaną w dyspozycji.

KOSZTY

☺ prowizja na realizację polecenia wypłaty za granicę;

☺ prowizja na realizację pol. wypłaty zza granicy;

☺ opłata za zmianę polecenia wypłaty;

☺ opłata za przesłanie kopii polecenia wypłaty;

☺ opłata za SWIFT;

☺ koszty banku.

KORZYŚCI

☺ niski koszt obsługi;

☺ prosta, szybka, bezpieczna forma płatności;

☺ eliminacja zagrożeń związanych z

płatnościami gotówkowymi.

WEKSEL

Jest dokumentem sporządzonym w formie przewidzianej przez prawo zawierającej bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty.

1. Zobowiązanie wekslowe samoistne.

2. Weksel umożliwia przenoszenie przez posiadacza dokumentu praw w nim zawartych przez inne osoby.

3. Zobowiązanie wekslowe łączy się z solidarną odpowiedzialnością.

4. W przypadku odmowy zapłaty weksla o terminie, jego posiadacz ma prawo skorzystać ze stosunkowo uproszczonego i szybkiego trybu.

Systemy prawa wekslowego:

• System konwencyjny (genewski).

• System anglo – saski (GB).

• System amerykański (USA).

• System konwencyjny II.

RODZAJE WEKLSA

WŁASNY - Wystawca zobowiązuje trasata do zapłacenia weksla, ten akceptuje stając się dłużnikiem wekslowym. Następnie wystawca płaci wekslem remitentowi, ten indosuje dalej na następnego indosanta, on na następnego indosanta, aż do indosatariusza. W terminie płatności indosatariusz przedstawia weksel dłużnikowi wekslowemu do zapłaty. Następuje zapłata i weksel staje się dokumentem księgowym. Jeśli odmówi zapłaty, następuje protest, jeśli nie było klauzuli "bez protestu", następnie notyfikacja i poszukiwanie zwrotne aż do wystawcy.

TRASOWANY - Wystawca weksla własnego jest jednocześnie jego akceptantem, w wekslu tym nie ma trasata. Dłużnik wekslowy (wystawca) płaci remitentowi wekslem, ten indosuje dalej na następnego indosanta, on na następnego indosanta, aż do indosatariusza. W terminie płatności indosatariusz przedstawia weksel dłużnikowi wekslowemu do zapłaty. Następuje zapłata i weksel staje się dokumentem księgowym. Jeśli odmówi zapłaty, następuje protest, jeśli nie było klauzuli "bez protestu", następnie notyfikacja i poszukiwanie zwrotne aż do remitenta.

ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER

1. KUPIECKIE I HANDLOWE

2. FNANSOWE

3. GWARANCYJNE

FUNKCJE WEKSLA

• Płatnicza – regulowanie zobowiązań. Weksel może być wręczany zamiast zapłaty przy zakupie towarów i usług.

• Kredytowa – udzielanie krótkoterminowego kredytu. Funkcja wyraża się w odroczonym terminie płatności weksla.

• Obiegowa – może być przeniesiony na inną osobę. Funkcja ta związana jest z możliwością nieograniczonego przenoszenia praw wekslowych z jednej strony na drugą przez indos; w związku z tym ten sam weksel może być wręczony jako zapłata w wielu transakcjach.

• Gwarancyjna – zabezpieczenie przy pomocy weksla roszczeń. Polega na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby podpisane na wekslu.

• Refinansowa – możliwość złożenia do dyskonta w banku. Weksel może być złożony do dyskonta w banku przed terminem płatności.

CO TO SĄ KLAUZULE WEKSLOWE?

Zgodnie z definicją, "Klauzula - w prawie specjalny warunek umowy; zastrzeżenie rozszerzające lub ograniczające skutki czynności prawnej."

W obrocie wekslowym chodzi o rozszerzenie lub ograniczenie praw wykonywanych z weksla. Kłopot z klauzulami wekslowymi polega na tym, że ze względu na szczupłość miejsca na wekslach praktyka wytworzyła niezwykle krótkie sformułowania. Jest to przeważnie kilka słów, które laikowi nic nie mówią. Powstały one przez redukcję pierwotnego, czytelnego tekstu, do części zdania lub nawet skrótów. Skutek prawny został jednak taki sam jak przy pełnym tekście. Najlepiej widać to na przykładzie zwolnienia przez wystawcę każdego prawnego posiadacza weksla od obowiązku wykonania protestu. Pierwotny tekst przypuszczalnie brzmiał tak "Zwalniam każdego prawnego posiadacza tego weksla z obowiązku wykonania protestu, a co za tym idzie nie poniosę kosztów ewentualnego jego wykonania." Jest to najczęściej używana klauzula. Wszyscy uczestnicy obrotu wekslowego wiedzieli o co chodzi, więc przez kolejne stadia redukcji pozostały tylko dwa słowa "bez protestu" lub nawet skrót "b.p." wstawiane w treść weksla. Gdyby jednak na wekslu wpisać cały tekst lub równoznaczny, wszystko będzie w porządku. Ważny jest zamiar z jakim wpisujemy tekst na wekslu, a nie jego dosłowne brzmienie.

KLAUZULE WEKSLOWE

1. Klauzule odnoszące się do stosunków poza wekslowych:

   • klauzula waluty;

   • klauzula pokrycia;

   • klauzula zawiadomienia;

   • klauzula zastrzeżenia „weksel gwarancyjny” lub „kaucyjny”.

2. Klauzule mające wpływ na zobowiązania wekslowe:

   • oznacz. domicyliata;

   • zastrzeżenie oprocentowanej sumy wekslowej

   • klauzula „nie na zlecenie”;

   • zwolnienie od protestu;

   • zastrzeżenie zapłaty w walucie zagranicznej.

3. Wyłącznie na wekslach trasowanych:

   • zwolnienie się wystawcy weksla.

INDOS - polega na zamieszczeniu na odwrotnej stronie weksla odpowiednie oświadczenie i wręczeniu dokumentu posiadaczowi.

Jest to zbycie praw do weksla w formie przewidzianej przez prawo wekslowe (Art. 11 - 20 p.w). Osoba (remitent), która otrzymała weksel od wystawcy, może zatrzymać weksel i przedstawić go do zapłaty w terminie płatności lub korzystając z obiegowego charakteru weksla, przenieść go na inną osobę, w zamian za jakieś świadczenie. Przeniesienie to odbywa się przez napisanie na grzbiecie weksla indosu "Ustępuję na zlecenie Kleofasa Bujasa - Wawrzon Borówa - data, podpis", a także przez wręczenie weksla. Ustępuję - w znaczeniu - przekazuję wszystkie prawa wynikające z weksla, bez żadnych warunków. Na zlecenie - w znaczeniu, że przyjmujący weksel może te prawa przekazać następnej osobie, czyli zlecać dłużnikowi wekslowemu zapłatę za weksel osobie, której zbył weksel przez indos. Tak więc, by skutecznie indosować weksel, trzeba napisać indos i wręczyć weksel indosatariuszowi.

PORĘCZENIE WEKSLOWE – polega na przejęciu odpowiedzialnośći.

KTO MOŻE PORĘCZYĆ WEKSEL?

Weksel może poręczyć każda osoba fizyczna posiadająca zdolność zaciągania zobowiązań, każda osoba prawna, jak również podmiot nie będący ani osobą fizyczną, ani osobą prawną, posiadający zdolność do czynności prawnych np. spółka jawna. Za osobę prawną, pod pieczęcią firmową, podpisują się osoby uprawnione do zaciągania zobowiązań wekslowych w jej imieniu. Poręczać mogą osoby niepodpisane na wekslu, jak też osoby już podpisane, ale pod warunkiem, że aval potęguje ich odpowiedzialność wekslową. Zatem dłużnicy wekslowi nie mogą poręczać za nikogo. Wystawca weksla trasowanego tylko za akceptanta. Indosant za swoich poprzedników. Poręczyciel może poręczyć za kilka osób, ale nie za osobę w stosunku do której już jest dłużnikiem.

EKSPORTER IMPORTER

BANK EKSPORTERA 7 BANK IMPORETERA

1. Kontrakt.

2. Złożenie dokumentów.

3. Przekazanie dokumentów.

4. Okazanie dokumentów importerowi.

5. Uregulowanie należności.

6. Wydanie dokumentów importerowi.

7. Przekazanie należności do beneficjenta.

8. Zawiadomienie eksportera.

CZEK – pisemne polecenie zapłaty, nie podlega ciągnieniu, pisemne polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego, jest sformalizowanym upoważnieniem dla banku do zapłaty sumy czekowej oraz upoważnienia dla posiadacza czeku do odbioru tej sumy.

STRONY:

1. TRASANT – wystawca.

2. TRASAT – płatnik.

3. REMITENT.

Osoby upoważnione z czeku:

• legitymowany formalnie posiadacz z czeku, który przedstawił czek do zapłaty;

• każdy kto czek wykupił.

Osoby zobowiązane z czeku:

• wystawca czeku;

• każdy z indosantów;

• poręczyciele czekowi.

CZEKI dzielimy na:

1. gotówkowe;

2. rozrachunkowe.

UoR wyróżnia:

1. czeki własne;

2. czeki obce.

CECHY ZOBOWIĄZANIA CZEKOWEGO:

1. zobowiązanie jednostronne;

2. abstrakcyjność;

3. samodzielność zobowiązań czekowych;

4. surowa odpowiedzialność.

FUNKCJE CZEKU

1. płatnicza;

2. rozliczeniowa;

3. obiegowa;

4. gwarancyjna;

5. kredytowa;

RODZAJE CZEKÓW:

1. Gotówkowe (kasowe) – brak określenia formy zapłaty, bank.

KLASYFIKACJA CZEKÓW według

KRYTERIUM KRYTERIUM KRYTERIUM KRYTERIUM

WYSTAWCY ZASIĘGU F. PŁATN. ST. PERSONALIZ.

↓ ↓ ↓ ↓

◊ osoby fizyczne ◊ krajowe ◊ gotówkowe ◊ imienne

◊ osoby prawne ◊ zagraniczne ◊ bezrachunkowe ◊ na okaziciela

◊ bankierskie

◊ skarbowe

◊ podróżne

PRZENIESIENIE CZEKU - czek został przeniesiony na inną osobę. Przedstawienie i zapłata: czek płatny za okazaniem w terminie 10 dni.

Przeniesienie (indos czeku)

Indos przenosi wszelkie prawa z czeku.

Jeżeli indos jest In blanco posiadacz czeku może:

1. Wypełnić indos nazwiskiem własnym lub innej osoby

2. Indosować, czek daje In blanco lub na inną osobę

3. Przenieść czek na inną osobę bez wypełnienia indosu In blanco i bez indosowania

Weksel - jest dokumentem sporządzonym w formie przewidzianej przez prawo zawierający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę lub osobę przez nią wskazaną.

ODWOŁANIE CZEKU - jednostronne oświadczenie woli wystawcy skierowane do trasata.

Istotnym uprawnieniem wystawcy czeku jest możliwość jego odwołania. Kwestie odwołania czeku reguluje art. 32 ustawy Prawo czekowe. Odwołanie czeku jest to cofnięcie upoważnienia dla banku do zapłaty sumy czekowej. Odwołanie czeku nie może nastąpić wcześniej niż po upływie terminu do przedstawienia czeku do zapłaty.

Terminy do przedstawienia czeku do zapłaty:

W przypadku czeków krajowych, a więc płatnych w tym samym kraju, w którym zostały wystawione wynosi 10 dni. (art. 29 ustawy Prawo czekowe)

w przypadku czeków zagranicznych terminy te są zależne od tego czy czek jest płatny w obrębie tego samego kontynentu i wynoszą od 20 do 70 dni.

Po upływie powyższych terminów czek może zostać przez wystawcę swobodnie odwołany. Jeżeli jednak wystawca nie skorzysta z tego prawa czek nadal jest ważny i można go zrealizować.

Zgodnie z ustawą czek musi dla swojej ważności zawierać:

1. Słowo ,,czek,,-w języku w jakim został wystawiony.

2. Bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej.

3. Nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasanta).

4. Miejsce płatności.

5. Data i miejsce czeku.

6. Podpis wystawcy.

Funkcje czeku:

1. Funkcja płatnicza.

2. Funkcja rozliczeniowa.

3. Funkcja obiegowa.

4. Funkcja gwarancyjna.

5. Funkcja kredytowa.

WARUNKOWE

INKASO DOKUMENTOWE

Polega na zainkasowaniu przez instytucję inkasującą, np. bank określonej należności.

Przedmiotem mogą być dokumenty handlowe i finansowe.

INKASO FINANSOWE

• weksle

• czeki

INKASO DOKUMENTOWE

• dokumenty handlowe, listy przewozowe, faktury, certyfikaty

1. Towar.

2. Zlecenie inkasa.

3. Instrukcja inkasa.

4. Prezentacja dokumentów.

5. Płatność gotówkowa lub akcept traty.

6. Płatność.

7. Płatność lub akcept traty.

STRONY INKASA DOKUMENTOWEGO:

1. ZLECENIODAWCA – eksporter, przygotowuje dokumenty i przedkłada do banku razem ze zleceniem inkasa.

2. BANK PRZEKAZUJĄCY – zleceniodawcy, zleceniodawca powierza dokumenty i kieruje do banku płatnika.

3. BANK INKASUJĄCY – każdy inny bank.

4. PŁATNIK.

RODZAJE:

• inkaso eksportowe;

• inkaso importowe.

WG SPOSOBU ZAPŁATY:

• a'vista;

• terminowe;

• o mieszanym sposobie płatności.

TYPY INKASA DOKUMENTOWEGO:

• gotówkowe;

• akceptacyjne;

• z akceptem po zapłacie;

• w zamian za list;

• gwarantowane.

KORZYŚCI DLA EKSPORTERA:

• daje możliwość kontroli nad towarem do momentu zapłaty lub akceptu weksla;

• pomoc banku w wysłaniu zapłaty;

KORZYŚCI DLA IMPORTERA:

• brak konieczności angażowania z góry środków finansowych;

• mniejsza czasochłonność.

AKREDYTYWA DOKUMENTOWA – pisemne zobowiązanie banku, który ją otworzył na zlecenie i zgodnie z instrukcjami zleceniodawcy (importera) do zapłacenia lub zabezpieczenia zapłaty

• Imienne wskazanie beneficjenta.

• Zapłata jest przedmiotem zobowiązania banku.

• Warunki stawiane beneficjentowi.

• Wszystkie strony pracują na dokumenty.

KLASYFIKACJA AKREDYTYWY ze względu na:

1. potwierdzenie akredytywy:

   • potwierdzone;

   • niepotwierdzone: negocjowana, awizowana;

2. rodzaj zobowiązania:

   • gotówkowa;

   • dyskontowa;

   • akceptacyjna;

   • gwarancyjna;

3. uprawnienia beneficjenta:

   • przenośna;

   • nieprzenośna;

4. treść zobowiązania:

   • odwołalna;

   • nieodwołalna;

5. sposób rozliczenia:

   • z góry;

   • z dołu;

   • rembursowa

6. określone cechy szczególne:

   • typ listu kredytowego;

   • typu stand-by;

   • back to back – wiązana;

   • zaliczkowa: z czerwoną lub zieloną klauzulą;

   • rewolwingowa – odnawialna.

KONTRAKT:

1. kupujący

2. sprzedający

3. przedmiot

4. cena towaru

5. baza dostawcy

6. data dostawy

7. szczegóły płatności

IMPORTER – zleceniodawca akredytywy

EKSPORTER – beneficjent akredytywy

BANK OTWIERAJĄCY AKREDYTYWĘ – bank importera

BANK POŚREDNICZĄCY – bank eksportera