1. Wymień i scharakteryzuj przystosowania nicieni do pasożytniczego trybu życia.
-ciało silnie wydłużone, niewielkie, obłe, zaostrzone na obu końcach
- Posiadają gruczoły wydzielające lepką substancję, umożliwiającą im uczepienie się w danym miejscu.
- Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do gardzieli, łączącej się z jelitem, którego komórki zawierają glikogen, odżywczą substancję zapasową. Może dojść do redukcji uk. pok.
- kutikula(oskórek) ochraniające je przed np. enzymami trawiącymi
- wymiana gazowa i wchłanianie substancji odżywczych zachodzi całą powierzchnią ciała
2. Porównaj przystosowania tasiemca uzbrojonego i glisty ludzkiej do pasożytnictwa.
| Tasiemiec uzbrojony | Glista ludzka |
|---|---|
-ma elementy czepne: przyssawki, haczyki, i kolce - oskórek chroniący przed enzymami żywiciela - brak układu pokarmowego (wszystko wchłania powierzchnią ciała)) - oddychanie beztlenowe(brak tlenu) - bezbarwne - słaby układ mięśniowy - brak narządów zmysłów - kształt ciała przystosowany do miejsca bytowania - duża rozrodczość, produkcja miliona jaj -obojnactwo - ciało członowane (człony autonomiczne) |
- ciało pokrywa oskórek, który stanowi doskonałą ochronę np. przed enzymami żywiciela -ruch umożliwiają mięśnie wraz z płynem wypełniającym wnętrze ciała do których przyczepiony jest nabłonek. nadaje to też kształt. - układ pokarmowy ma postać rury z otworem gębowym z przodu i odbytem z tyłu. umożliwia on sprawne przetwarzanie pokarmu. - większość jest rozdzielnopłciowa. glista składa dziesiątki tysięcy jaj aby zwiększyć szanse na to, że któreś z nich trafi do żywiciela. |
3. Porównaj cykl życiowy wybranych przedstawicieli płazińców i nicieni pasożytniczych. Porównanie przedstaw w postaci tabeli.
| tasiemiec nieuzbrojony | glista ludzka |
|---|---|
Tasiemiec w świni --> larwa (osiada w mięśniach) --> zjadamy mięso --> człowiek (żywiciel ostateczny; tu dojrzewa dorosła forma, zdolna do rozmnażania się) Tasiemiec ma 2 żywicieli! |
Glista --> zjadamy jaja --> człowiek --> larwa --> np. niemyta sałata --> i znów glista i tak w kółko Glista ma tylko 1 żywiciela! |
| Płazińce sa obojniakami o zapłodnieniu krzyżowym (sa wyjątki). | W cyklu życiowym występuje postać larwalna, która kilkokrotnie przechodzi proces linienia. |
| Przywry i tasiemce produkują olbrzymie ilości jaj oraz mają złożone cykle rozwojowe, czasami z kilkoma pokoleniami larw i parokrotną zmianą żywiciela. | Nicienie są zwierzętami rozdzielnopłciowymi o narządach rozrodczych w postaci pojedynczej (u samców) i podwójnej cewki (u samic). U samców występuje stek. |
| jaja tasiemca są pożarte przez żywiciela pośredniego (bydło- tasiemiec nieuzbrojony lub świnię w przypadku tasiemca uzbrojonego). w jelicie rozwija się pierwsza postać larwalna - onkosfera. larwa ta dostaje sie do naczyn krwionosnych i z krwią wędruje do mięśni, gdzie przekształca się w następną larwę- wągra. żywiciel ostateczny to człowiek, który zjada zarażone mięso. w jelicie człowieka, głowka wysuwa się z wągra i przyczepia do ściany jelita i rozpoczyna produkcję członów. ostatnie człony odrywaja się i wraz z kałem wydostaja sie na zewnątrz. | glista ludzka żyje w jelicie cienkim, samice składają jaja które wraz z kałem wydostaja sie na zewnątrz. w jajach po kilku tygodniach rozwijaja sie larwy i czekają one na polkniecie przez zywiciela np. przez czlowieka. trafiaja one do jelita cienkiego, gdzie larwy wydostaja sie z oslonek jajowych. następnie wchłoniete sa do naczyn krwionosnych i trafiaja do do pluc, gdyz potrzebny jest im tlen. larwy podczas tankowania dwukrotnie linieja a kiedy osiagna dlugosc ok. 2 mm lecą w gora przez oskrzeliki, oskrzela, krtań do tchawicy, skąd odruchowo połknięte ze śluzem ponownie trafiaja do zoladka i jelita gdzie spędzaja resztę zycia uprzednio dorastając. po ok. 2 miesiacach zaczynaja sie w jelicie rozmnazac plciowo. |
4.
| Nicienie | Objawy choroby | Sposób zarażenia | Metody zapobiegania |
|---|---|---|---|
| Glista ludzka | Glistnica: osłabienie, zawroty głowy, obrzęki twarzy, nadmierna pobudliwość, reakcje alergiczne, niedrożność jelita. | Niedomyte warzywa nawożone fekaliami ludzkimi, zanieczyszczona woda. | dokładnie myć jarzyny i owoce, przestrzegać higieny osobistej, ochraniać gleby i wody przed zanieczyszczeniem odchodami ludzkimi, tępić muchy ponieważ przenoszą różne pasożyty na pożywienie. |
| Włosień kręty | Włośnica: wysoka temperatura, bóle głowy, mięśni i stawów, zapalenie spojówek, obrzęk twarzy | Mięso wieprzowe zawierające trychiny (otorbione larwy włośnia) | |
| Owsiki | Swędzenie, stany zapalne w okolicach odbytu. | Połkniecie jaj z zanieczyszczonych warzyw, basen, samozakażenie. | |
| Tęgoryjec dwunastnicy | swędząca wysypka na skórze, anemia, bladość skóry, zapalenie płuc, kaszel i ból w piersiach | Zanieczyszczona woda, warzywa, owoce | Picie gotowanej wody w krajach tropikalnych. |
| Włosogłówka | nudności, ból głowy, drgawki i osłabienie, anemia, bóle w jamie brzusznej | ||
| Filaria Bancrofta | obrzęki, przerost jakiejś części ciała |
5. Wymień i omów trzy cechy nicieni odróżniające je od płazińców.
| Cecha | Nicienie | Płazińce |
|---|---|---|
| Ciało | obłe, nieczłonowane | spłaszczone grzbieto-brzusznie, członowane |
| Wnętrze ciała | wypełnione płynem | wypełnione luźno połączonymi komórkami |
| Jelito | w postaci prostej rurki | bardzo rozgałęzione |
| Rozmnażanie | rozdzielnopłciowe | obojnaki |
| Układ pokarmowy | rozpoczynający się otworem gębowym a kończący na odbycie | prymitywny układ pokarmowy, ale nie ma otworu odbytowego |
| Mięsnie okrężne | brak | są |
| Komórki płomykowe | brak | są |