ĆWICZENIE V

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NICIENI
GLISTNICE CZŁOWIEKA ,ŚWIŃ ,KONI ,
PTAKÓW

Rodzina Ascarididae
-Ascaris lumbricoides –Ascaris suum -Parascaris
equorum – -Ascaridia galli, -Ascaridia columbae

Rodzina Ascarididae

rodzaj : Ascaris

Ascaris lumbricoides – glistnica człowieka

Ascaris suum – glistnica świń

rodzaj : Parascaris

Parascaris equorum – glistnica koni

rodzaj : Ascaridia

Ascaridia galli, Ascaridia columbae – glistnica

ptaków

Rodzina Ascarididae - glistowate

• Nicienie duże o białawej barwie
• Zwężone oba końce ciała
• Gruby poprzecznie prążkowany

oskórek

• Otwór gębowy otoczony trzema

wargami

• Zazwyczaj cylindryczna gardziel
• Jaja z grubą trójwarstwową skorupką,

niebruzdkowany zarodek – zygota

Rodzina Ascarididae - glistowate

• Dymorfizm płciowy zaznaczony :

wielkość i kształt

• Brak torebki kopulacyjnej u samców
• Szpara sromowa samic w przedniej

części ciała

• Rozwój bez udziału żywiciela

pośredniego –

geohelminty

• Choroby wywoływane przez glisty to –

askariozy, glistnice, łac. ascariosis

Parascaris equorum

– glista końska

•

Parascaris equorum

- nicienie duże (15-37 cm

długości)

• Pospolite, głównie u zwierząt młodych

• Umiejscowienie – jelito cienkie

Parascaris equorum

– glista końska

• Ciemnożółte
• Prawie kuliste
• 80-100 um
• Okryte grubą

skorupką o
pofałdowanej
powierzchni

Parascaris equorum -

biologia

• W środowisku : forma

inwazyjna – jajo z larwą

III stadium (10 – 15 dni)

• Droga zarażenia : per os

• W żywicielu rozwój z

wędrówką

• Okres prepatentny :

10 – 15 tygodni

• Okres patentny :

kilka lat

glistnica ptaków

• Ascaridia galli

–

5-7.5 cm samiec 6-12 cm samica

(największy nicień pasożytujący u
kur)

Otwór gębowy otoczony 3 wargami
U samców 5 par brodawek

okołostekowych, dwie równe
szczecinki kopulacyjne

Jaja owalne 43-55 x77-94 um

grubościenne

nierozwinięte

RODZINA Ascaridiidae

Ascaridia columbae (gołębie) –

2-4 cm samiec, 2-7 cm samica

Ascaridia compar (bażant)

Ascaridia dissimilis (indyki)

glistnica ptaków

• Występowanie – kosmopolityczne w Polsce

powszechne

• Żywiciele:

Ascaridia galli-

ptaki grzebiące także

kaczki i gęsi

• Umiejscowienie j. cienkie czasem można

stwierdzić w jajowodzie

glistnica ptaków

cykl rozwojowy

Inkubacja jaj do form inwazyjnej

(jajo z L3 ) 10-20 dni w
zależności od temperatury

Okres prepatentny-

5-6 tygodni młode ptaki

8 tygodni starsze ptaki

Okres patentny 9-14 miesięcy

• ĆWICZENIE VI

GLISTNICA ZWIERZĄT
MIĘSOŻERNYCH

Rodzina Anisakidae

-

Toxocara canis -Toxocara cati

Rodzina Ascarididae

-Toxascaris leonina

Rodzina Anisakidae

-

Ascaridae, Ascarididae lub Toxocaridae

• Toxocara canis

samiec dł. 99-127 mm

samica dł. 126-198 mm

• Toxocara cati

samiec dł. 30-70 mm

samica dł. 40-100 mm

Rodzina

Ascarididae

• Toxascaris leonina

samiec dł. 40-60 mm

samica dł. 65-100 mm

Psy, lisy

koty

Psy, lisy,
koty

Toxocara canis

żywiciel

Pies, lis

Lokalizacja Jelito cienkie

Forma inwazyjna

i drogi inwazji

1.

Per os – jajo z larwą L

3

2.

Per os – larwami L

3

z mlekiem

3.

Per os - zjedzenie żywiciela paratenicznego z
L

3

4.

Per os –

larwami wydalanymi z kałem

szczeniąt

5.

Śródmaciczna

Wędrówka

w organizmie

Przez wątrobę, serca, płuca do:
Jelita ( u zwierząt nieodpornych)
Tkanek ( u zwierząt odpornych)

Okres prepatentny

21-30 dni

Toxocara cati

Żywiciel

Kot

Lokalizacja Jelito cienkie

Forma inwazyjna

i drogi inwazji

1.

Per os – jajo z larwą L

3

2.

Per os – larwa L

3

z mlekiem

3.

Per os – L

3

z żywicielem paratenicznym

Wędrówka

w organizmie

Przez wątrobę, serce, płuca do :
1.

Jelita (zwierzęta nieodporne)

2.

Tkanek (zwierzęta odporne)

Okres prepatentny

6-8 tygodni

Toksokaroza

łac. toxocarosis

1. Inwazja glist, nicieni z rodzaju

Toxocara u ssaków

mięsożernych, np. T. canis u

psów, wilków, lisów; T. cati u

kotów.

2. Inwazja larw nicieni z rodzaju

Toxocara, głównie T. canis u

człowieka.

Toksokaroza u zwierząt

• wypływ z nosa
• biegunka
• wzdęcie brzucha
• wychudzenie
• zahamowanie wzrostu
• niedokrwistość
• zaczopowanie światła

przewodu
pokarmowego

TOKSOKAROZA LUDZI

Przeciwciała przeciwko glistom z
rodzaju Toxocara stwierdza się u ok.
25 % ludzi. Glisty powszechnie
występują u zwierząt mięsożernych,
szczególnie młodych. Zarażenie ludzi i
zwierząt następuje przez zjedzenie
inwazyjnych jaj glist, które zawierają
larwę III stadium.

Toxascaris leonina

Żywiciel

Pies, lis, kot

Lokalizacja Jelito cienkie

Forma inwazyjna i

drogi inwazji

1. Per os – jajo z larwą L

3

2. Per os – zjedzenie żywiciela

paratenicznego z L

3

Wędrówka w

organizmie

Bez wędrówek rozwój w ścianie
przewodu pokarmowego

Okres prepatentny

7-10 tygodni

ĆWICZENIEVII

INWAZJE SŁUKOWCÓW I OWSIKÓW

Rodzina Strongylidae -

Strongylus edentatus

-

Strongylus equinus Strongylus vulgaris

Rodzaj Triodontophorus -Bidentostomum -
Craterostomum-Oesophagodontus -

Rodzaj Cyatostomum - Cylicocyclus -
Cylicostephanus- Poteriostomum -
Gyalocephalus

Rodzina Strongylidae

• Podrodzina Strongylinae

(słupkowce duże)

Rodzaj Strongylus (3 gatunki)

Strongylus edentatus

Strongylus equinus

Strongylus vulgaris

Rodzaj Triodontophorus (7 gatunków)

Triodontophorus serratus

Rodzaj Bidentostomum (1 gatunek)

Rodzaj Craterostomum (2 gatunki)

Rodzaj Oesophagodontus (1 gatunek)

Rodzina Strongylidae

• Podrodzina Cyathostominae

(słupkowce małe)

13 rodzajów – w tym : Cyathostomum,

Coronocyclus, Cylicodontophorus,

Cylicocyclus, Cylicostephanus, Petriostomum,

gyalocephalus

52 gatunki !!!

Rodzina Oxyuridae

• Rodzaj Oxyuris

Oxyuris equi –

owsica koni

• Rodzaj Enterobius

Enterobius vermicularis –

owsica człowieka

Rodzina Heterakidae

• Rodzaj Heterakis – Heterakis gallinarum

• Rodzaj Ganguleterakis – Ganguleterakis dispar

heterakioza drobiu

Słupkowce małe i duże różnią

się między sobą:

• cyklami rozwojowymi ,
•

patogennością form

larwalnych i dojrzałych

• lekoopornością

Słupkowce duże

• Rozwój larwalny z

wędrówkami
somatycznymi

• Duża patogennośc

w okresie
prepatentnym i
patentnym inwazji

Strongylinoza

Inwazje słupkowców dużych

•

Strongylus edentatus

– ♂ 22-26 mm, ♀ 32-43 mm

długości,

– Torebka gębowa pozbawiona

zębów

•

Strongylus equinus

– ♂ 25-35 mm, ♀ 39-45 mm

długości,

– Torebka gębowa – na dnie

dwie pary stożkowatych

zębów

•

Strongylus vulgaris

– ♂ 14-16 mm, ♀ 20-21 mm

długości,

– Torebka gębowa – na dnie

dwa płatowate zęby

Strongylinoza

•

Triodontophorus spp.

(T. serratus)

•

Gyalocephalus spp.

(G. capitatus)

Strongylinoza

• Umiejscowienie – jelito

grube

• Droga zarażenia : per os,

najczęściej na pastwisku –
inwazyjne larwy III stopnia

z wylinką

• Rozwój w środowisku

około tygodnia

• Larwy oporne na warunki

środowiska zewn.

Cjatostominoza

Inwazje słupkowców małych

•

Cyatyhostomum spp.

(C. catinatum)

•

Cylicocyclus spp.

(C. nassatus)

•

Coronocyclus spp.

(C. coronatus)

•

Cylicostephanus spp.

(C. calicatus,

C. longibursatus, C. goldi)

• i inne

Łącznie w Polsce 25 gatunków należących do kilku rodzajów

Cjatostominoza

• Słupkowce małe -

♂

do

20 mm,

♀

do 30 mm

długości, torebki gębowe

o różnym kształcie,

zaopatrzone w zęby lub

listewki

• Pospolita


• Umiejscowienie – jelito

grube

Owsica koni

Oksjuroza (syn. owsica, łac.

oxyuriosis

)

Oxyuris equi

15-137 mm długości, o

charakterystycznej

budowie

• Pospolita

• Umiejscowienie –

jelito grube

Oxyuris equi

-

biologia

• W środowisku : forma

inwazyjna – jajo z larwą

III stadium (2 – 7 dni)

• Droga zarażenia : per os

• W żywicielu rozwój bez

wędrówki, samica składa jaja w

okolicy okołoodbytowej

• Okres prepatentny :

5 miesięcy

• Okres patentny :

10 – 14 dni

Owsica ludzi

(syn. Enterobiosis, oxyurosis)

• Najczęstsza robaczyca w krajach

zurbanizowanych

W Polsce badania masowe
wykazały zakażenie owsikiem u:
•17 % dorosłych
•38 % dzieci w wieku 7 – 14 lat

Enterobius vermicularis

• samice mają od 9 – 12 mm

i 3 – 5 mm grubości tylna
część zaostrzona i
przejrzysta

• samce długości około 3 –

5 mm przy 0,1 – 0,2 mm
grubości - trudno
dostrzegalny

Enterobius vermicularis

drogi zakażenia

1

)retroinwazja

2

)per os

a

)z pożywieniem

b

)przez autoinwazję

3

)inhalacyjna

Heterakioza (łac. heterakiosis)

Heterakis gallinarum
• Samiec długości 7-13 mm
• Samica długości 10-15 mm
Ganguleterakis (Heterakis) dispar
• Samiec 10-15 mm
• Samica 15-17 mm

• Otwór gębowy otoczony trzema wargami

Heterakioza (łac. heterakiosis)

Heterakis gallinarum

• Jaja owalne, gładkie, z grubą

skorupką, zawierają zygotę i
materiał zapasowy, o
wymiarach 50-75x30-48 µm.

Heterakis dispar

•Jaja o wymiarach 62-70x41-46
µm, owalne, gładkie, z grubą
skorupką, zawierają zygotę i
materiał zapasowy.

Heterakioza (łac. heterakiosis)

Cykl rozwojowy

Umiejscowienie
j.ślepe