Agnieszka Lincer grupa 3

BIOLOGIA PŁUCNIAKÓW

Robaczyca płuc przeżuwaczy wywoływana jest przez kilka gatunków nicieni należących do dwóch rodzin: Dictyocaulidae i Protostrongylidae. U świń obecne są płucniaki z rodziny Metastrongylidae, a u ptaków Syngamidae.

1. Dictyocaulus viviparus - diktiokauloza

• żywiciele: bydło, żubr, dzikie przeżuwacze np. sarny, jelenie, łosie; owce i kozy (Dictyocaulus filaria)

• umiejscowienie: tchawica i oskrzela

Rozwój: jaja składane w płucach zawierają larwy L1, które mogą opuszczać skorupkę jajową jeszcze w drogach oddechowych i być wydalane podczas kaszlu. Jednak większość jaj zostaje połknięta i dopiero w jelicie wylegają się z nich larwy. Wydalone z kałem larwy L1 linieją do inwazyjnej postaci L3. Larwy te nie pobierają pokarmu z otoczenia, korzystają tylko z substancji odżywczych zmagazynowanych w swoim jelicie. Mimo pochewki wycinkowej L3 są bardzo wrażliwe na brak tlenu i wysychanie, ale przebywając w kale są w stanie przeżyć suszę. Ich rozprzestrzenianie po pastwisku odbywa się głównie z wodą deszczową, poprzez pękające sporogonie grzybni Pilobolus oraz ptaki rozgrzebujące kał. W jelicie cienkim larwy L3 przenikają do węzłów chłonnych krezkowych, przechodzą 3-cią linkę i stają się larwami L4, które wędrują do prawego serca i małym krążeniem do płuc; przebijają ścianę naczyń i przedostają się do pęcherzyków płucnych, oskrzeli gdzie przechodzą 4-tą linkę stając się larwami L5 i osiągają dojrzałość płciową.

Objawy kliniczne: głównymi objawami są: duszność, kaszel i wypływ z nosa.
- duszność i przyspieszenie oddechów pojawia się po 7-8 dniach (larwy w płucach) i jest spowodowana gromadzącym się wysiękiem zapalnym zatykającym oskrzela. Przy osłuchiwaniu stwierdza się zaostrzenie szmeru pęcherzykowego oraz wilgotne rzężenia. Pole opukowe powiększa się i stwierdza się ogniskowe stłumienia w dolnej i tylnej części klatki piersiowej. Może wystąpić podwyższona temperatura do 40ᵒC, przyspieszenie tętna i oddechów.
- kaszel obserwuje się po ok. 7-10 dniach, początkowo jest on suchy, a napady rzadkie i krótkie. Z czasem częstszy i wilgotny.
- wypływ z nosa, jedno- lub obustronny, ze skąpego i śluzowego przechodzi w obfity śluzoworopny i ropny.
Inne objawy towarzyszące diktiokaulozie to utrata apetytu, nastroszenie sierści, osowiałość, częste polegiwanie, biegunka.

W wyniku wielokrotnego i długotrwałego kontaktu z pasożytem rozwija się pełna odporność.

Zmiany anatomopatologiczne:
- w okresie prepatentnym - obrzęk płuc, ogniska zapalne i jasnofioletowe obszary niedodmy. Pienisty płyn z larwami w oskrzelach i tchawicy; obrzęk i rozrost węzłów chłonnych śródpiersiowych i oskrzelowych.
- w okresie patentnym - obrzęk płuc, ogniskowa niedodma, rozedma zastępcza, przewlekłe nieżytowe lub nieżytowo-ropne zapalenie płuc. W oskrzelach śluzowo-ropny wysięk zawierający dojrzałe nicienie.

Rozpoznawanie: badanie koproskopowe świeżego, pobranego z prostnicy kału zawierającego larwy L1; metoda Baermanna wykorzystująca tropizm larw do środowiska wodnego.

Zwalczanie: leki (Tetramizol, Levamizol, Fenbendazol, Dwuetylokarbamazyna)
zapobieganie:
- wychów cieląt w izolacji od zwierząt starszych, na suchych okólnikach. Siano powinno pochodzić z łąk, na których nie wypasa się bydła. Do pojenia woda studzienna.
- cielęta urodzone jesienią lub wiosną należy wypasać oddzielnie, izolować od osobników rok starszych (stanowią główne źródło inwazji)
- ustawienie na pastwiskach sztucznych wodopojów, odgrodzenie rowów melioracyjnych i innych zbiorników wód stojących.


2. Protostrongylus rufescens, Muellerius, Cystocaulus i Neostrongylus - protostrongylidoza

• żywiciele: owca, koza

• umiejscowienie: małe i średnie oskrzeliki

Rozwój: przebiega z udziałem żywicieli pośrednich - ślimaków. W ich organizmie larwy L1 odbywają dwie kolejne linki i osiągają po 12-35 dniach stadium larwy inwazyjnej L3. Owce i kozy ulegają inwazji zwykle przez zjadanie zarażonych ślimaków. Z przewodu pokarmowego żywicieli larwy przedostają się do węzłów chłonnych kreskowych. Odbywają tam trzecią linkę (L4) i wraz z chłonką, później krwią, dostają się do płuc. Linieją tam po raz czwarty (L5) i osiągają dojrzałość płciową.

Nicienie po osiągnięciu dojrzałości płciowej i złożeniu jaj w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych, otorbiają się w miąższu płucnym i pod opłucną tworzą guzki, w których po pewnym czasie obumierają.

Objawy kliniczne: przy intensywnej inwazji może rozwinąć się przewlekłe zapalenie oskrzeli i płuc oraz kaszel i postępujące chudnięcie.

Zmiany anatomopatologiczne: w płucach odgraniczone ogniska zapalne - guzki lęgowe, wielkości od ziarna grochu do orzecha włoskiego.

Rozpoznawanie: badanie koproskopowe świeżego, pobranego z prostnicy kału zawierającego larwy L1; metoda Baermanna lub Vajdy wykorzystująca tropizm larw do środowiska wodnego.

Zwalczanie: leki (Tetramizol, Levamizol)
zapobieganie : unikanie pastwisk, na których bytują ślimaki.


3. Metastrongylus elongatus, salmi, pudentotectus - metastrongyloza

• żywiciele: świnie, dziki (M. salmi)

• umiejscowienie: oskrzela

Rozwój: odbywa się przy udziale żywicieli pośrednich - dżdżownic. Jajo wraz z wykształconą larwą L1 (wydalone wraz kałem lub wyksztuszone przez żywiciela ostatecznego) zostaje zjedzone przez dżdżownicę, gdzie w naczyniach krwionośnych przełyku linieje dwukrotnie osiągając stadium larwy inwazyjnej L3.
Świnie zarażają się poprzez zjedzenie żywicieli pośrednich. Z jelit, larwy przedostają się do węzłów chłonnych krezkowych, gdzie linieją dwukrotnie (L5), po czym wraz z chłonką, następnie krwią docierają do płuc, a w oskrzelach dojrzewają płciowo.

Objawy kliniczne: w związku z lokalizacją pasożyta w oskrzelikach i oskrzelach objawy dotyczą głównie układu oddechowego. Oddech staje się utrudniony i przyspieszony, pojawia się kaszel. Obserwuje się także utratę apetytu, wychudzenie i zahamowanie rozwoju młodych osobników.
W wyniku kolejnych kontaktów z Metastrongylus rozwija się odporność na reinwazję.
Płucniaki te biorą udział w przenoszeniu wirusów influenzy i pomoru świń.

Zmiany anatomopatologiczne: w trakcie wędrówki larw przez układ oddechowy, w płucach pojawiają się ogniska zapalne z wybroczynami, a w późniejszym okresie ogniska zrazikowej rozedmy płuc. W oskrzelach obserwuje się nieżytowe zapalenie błony śluzowej. W wyniku powikłań bakteryjnych, może rozwinąć się odoskrzelowe zapalenie płuc.

Rozpoznawanie: badanie koproskopowe kału metodą flotacji (poszukiwanie jaj); w badaniu sekcyjnym nacinanie w poprzek tylnych płatów płuc.

Zwalczanie: leki (Tetramizol, Levamizol, Mebendazol);
zapobieganie: unikanie wychowu pastwiskowego, biologiczne odkażanie nawozu świńskiego, usuwanie kału z wybiegów.

4. Syngamus trachea - syngamoza

• żywiciele: kury, bażanty, kuropatwy, gołębie, ptaki wolno żyjące

• umiejscowienie: tchawica

Rozwój: jaja zawierające larwy są wydalane z kałem lub wykrztuszane, linieją dwukrotnie osiągając stadium inwazyjne L3. Część larw opuszcza skorupki jajowe w środowisku zewnętrznym zachowując przed długi okres czasu zdolność do inwazji. Po zarażeniu per os, larwy z przewodu pokarmowego wędrują drogą krwionośną przez wątrobę do płuc, przechodzą 2 linki (L5) i wędrują do tchawicy.

Ważną rolę odgrywają żywiciele parateniczni, czyli dżdżownice, ślimaki i owady. Zjadają oni jaja z larwami L3, które otorbiają się w mięśniach.

Objawy kliniczne: obecność pasożyta powoduje uszkodzenie błony śluzowej tchawicy, zwężenie jej światła. Stwierdza się spadek apetytu, osłabienie, nastroszenie piór, utrudnione oddychanie, kaszel, potrząsanie głową oraz charakterystyczne szerokie otwieranie dzioba i wyciąganie szyi („ziewanie”). Śmierć następuje w wyniku wyniszczenia lub uduszenia.

Zmiany anatomopatologiczne: przerostowe zapalenie błony śluzowej tchawicy w miejscu przyczepu pasożytów, obecność wybroczyn i guzkowatych zgrubień. Może wystąpić zrazikowe zapalenie płuc.

Rozpoznawanie: przyżyciowo - prześwietlanie tchawicy mocnym światłem (nicienie widoczne jako ciemne smugowate twory), badanie kału lub wydzieliny z dzioba (na obecność jaj). Sekcyjnie stwierdza się krwistoczerwone nicienie w tchawicy.

Zwalczanie: leki (Tiabendazol-MSD, Tetramizol, Fenbendazol, Mebendazol)
zapobieganie: oddzielne wybiegi dla różnych gatunków ptaków, zabezpieczanie wybiegów przed ptactwem dziko żyjącym, izolacja piskląt przez pierwsze 6-8tygnodni, utrzymywanie wybiegów w stanie suchym.

---