Wykład z 12.10.2011r.

Filozofia starożytna VI w. p. n. e. do VI w. n.e.

Filozofia „średniowieczna do XIV wieku

Filozofia nowożytna początek XV wieku

Arystoteles mówi, ze filozofia wyrosła z podziwu (ze zdziwienia). Przewarzało podejście przepełnione niedowierzeniem, sceptycyzmem

Filozofia starożytna- rozkwit filozofii w Grecji nie był dziełem przypadku, ułatwiły to odpowiedni warunki :

• ziemia była uboga i ludzie mieli mało zajęć i dużo czasu na przemyślenia,

• Grecja była oddzielona morzem- chroniła okres wojny,

• Kolonizacja- utworzeni osad na terenie słabo zaludnionym,

• Zainteresowanie otaczającym światem

W filozofii greckiej można wyróżnić kilka okresów:

1. kosmologiczny- w zakresie przyrody- problematyka V, VI p. n. e.

2.okres oświecenia- problematyka oświecenia V p. n. e.

3.okres wlk. Systemów filozoficznych IV w. p. n.e.

4.okres szkół starożytnych - zagadnienie o charakterze etycznym III i I wiek p. n. e.

5. okres synkretyczny łączący różne idee I w. p. n. e. o charakterze religijnym do V n.e.

Istniały wierzenia religijne, które powstały z poczucia niemocy, niedowierzenia. Od początku filozofia korzystała z koncepcji religijnych, była potrzeba zrozumienia i poznania świata. Powstały mity- pierwsze próby zrozumienia świata wyrosły na podłożu religijnym. Mity łączyły się w całości tworząc kosmogonię- wyjaśnienie jak powstał świat?

FILOZOFIA rozmaicie była pojmowana:

W czasach Platona- to widza o tym co wieczne i niezmienne

W Epikura- widział w filozofii mądrość życiową, która próbuje dociekać czym jest szczęście

W średniowieczu filozofia określała usługi teologii.

Z konieczności filozofia musiała stać się nauką religijną wszystko było podporządkowane teologii.

Czasy nowożytne- nowe próby^^^

F. Bacon- „tyle możemy zdziałać ile wiemy”- filozofia ma służyć opanowaniu przyrody na użytek człowieka. W XVIII w. pojawiła się wlk. Filozofia niemieckiego Immanuela Kanta- rozumiał on filozofie jako naukę o zasadach poznania i działania, stawiał 4 pytania:

Co mogę wiedzieć jako człowiek? Co jako człowiek powinienem czynić? Czego wolno mi się spodziewać? Czym jest człowiek?.

W XIX wielu pojawił się i inny niem. Filozof Karol Marks autor tezy: „filozofowie do tej pory rozmaicie interpretowali świat, a chodzi, żeby ten świat zmieniać”- rozumienie i opisanie jako pretekst do zmian. To pokazuje dotychczasowy sposób uprawiania filozofii. Marks próbował te dziedziny nauki zrewolucjonizować, filozofia wg niego powinna organizować zbiorowy ludzki wysiłek, który ma zmieniać by owa rzeczywistość była lepsza, trzeba pracować na rzecz zmian! Marks łączy się z ideologią komunistyczną.

Poszczególne nauki zaczęły odrywać się od filozofii i wyłoniło się zagadnienie między filozofią a szczegółowymi naukami, na które rzutowała religia- domagała się od filozofii zgodności własnych dogmatów. G. Bruno głosił tezę o nieskończoności świata i wielości świata. Kiedy religia traciła swoją pozycję pojawili się filozofowie, którzy jak Marks byli zniechęceni jałowością problemów filozoficznych. Zaczęli głosić przekonanie, że filozofia powinna ustąpić miejsce naukom szczegółowym jak Auguste Comte- twierdził, że jedynie nauki szczegółowe operujące faktami empirycznymi są istotne. Program likwidacji filozofii i rozwiązanie problemów nie mógł wejść realnie, problematyka filozoficzna przekraczała ramy prowadzonych badań szczegółowych- żadna nauka szczegółowa nie wskazuje natury bytu, nie jest w stanie dać ogólnej wiedzy jak filozofia. Nauki szczegółowe zajmują się jakimiś wycinkami rzeczywistości a filozofia kieruje całą swoją uwagę na rzeczywistość.

Filozofia zajmuję się terminami jak: byt, świadomość, przyczyny

Metody filozofii (droga do czegoś):

1.intuicyjno- dedukcyjna- należy do niej Kartezjusz, chciał stworzyć filozofię posiadającą walor uniwersalny, poznanie naukowe na drodze intuicji dedukcji, Fakt pomijania doświadczenia poszukując prawdy!

2.doświadczalno- indukcyjna- wsparcie się w badaniu o fakty stwierdzone doświadczalnie. Bacon o tym mówił. Zwrócił uwagę na eksperyment w różnych warunkach i powtarzanie eksperymentu i doświadczenia w różnych warunkach 9seria eksperymentów) na ich podstawie dojście do jakiś ogólnych wniosków.

3. dialektyczna- stosowana w filozofii Marksistowskiej: traktuje się zjawisko jako coś zmiennego, trzeba pamiętać (badając jakieś zjawisko) aktualną fazę, taka jest natura rzeczywistości (rzeczywistość się zmienia) i badacz musi dążyć ustateczniania danego zjawiska. Istotne jest uwzględnienie relacji (związków między zjawiskami), zjawiska nie są izolowane; powiązane o charakterze przyczynowo- skutkowym- pominięcie tych powiązań będzie prowadziło do fałszywych rezultatów badawczych.

ONTOLOGIA- ZAJMUJE CENTRALNE MIEJSCE WŚRÓD DYSCYPLIN FILOZOFICZNYCH. „ON”- byt, „logos”-nauka , a więc jest to nauka o bycie! Twórcą pojęcia był K. Wolf; problematyka dominująca w starożytności zwana metafizyką:

• obejmuje wszelką rzeczywistość- dociekania ontologiczne odnoszą się do ogólnej rzeczywistości

• Pyta czy jeden byt wyczerpuje całokształt rzeczywistości

• Bada czy rzeczywistość przedstawiona jest jako układ sztywny- czy jest miejsce w rzeczywistości na przypadkowość?

• Stara się rozstrzygnąć czy świat ma początek i koniec lub czy w rzeczywistości dokonuje się rozwój?

Wykład z 26.10.2011r.

c.d. do ontologii:

Stanowiska filozofii na gruncie ontologii: (idealizm i realizm):

1. Idealizm-człowiek składa się z ciała i duszy; odbiegają od religijnego przeświadczenia, że rzeczywistość odbiega od świata materialnego ( nie uznawali świata materialnego), traktowali ten świat jako pozór/fikcję/ wytwór ludzkiej świadomości, a wszystko co istnieje JEST światem duchowym.(MONIZM). Grupa idealistów nie wyklucza bytu materialnego ale nie sądzi by ten byt wypełniał całą rzeczywistość.

Istnieją dwie sfery bytowe: duchowe i materialne (DUALIZM) np. Platon uważał, że człowiek składa się z ciała i duszy.

2.Realiści- traktują świat materialny jako sferę bytową Inie przyjmują oprócz tego innego idealnego bytu ALE niektórzy analizując rzeczywistość materialną dopuszczają sferę duchową (idealizm umiarkowany- przedst.. Arystoteles- istnieją tylko rzeczy konkretne ale każda rzecz ma swoje przyczyny. Każda rzecz różni się od innych wyglądem i właściwościami.

Czym jest to co istnieje? Skąd to się wzięło? Rodziły się pytania, z którymi zmagała się filozofia wokół bytu i natury bytu- Co jest bytem? Czy istnieje jeden byt?

^ ^^ 3 grupy stanowisk dot. Bytu^ ^ ^

1. idealistyczne- nie traktują rzeczywistości materialnej człowieka. W swoich koncepcjach wskazują na istnienie czegoś ponadzmysłowego (duchowego), są przekonani, że ten rodzaj rzeczywistości jest jedynym , wiecznym. Przedstawicielami są moniści (na gruncie ontologii). Istnieje jeden byt o naturze duchowej- wg nich rzeczywistość materialna to coś pozornego.

Jednym z monistów był biskup George Berckley (XVII/ XVIIIw.). Inną postać monizmu prezentował Erjugena- Bóg jako istota dynamiczna i jedyna substancja. Cała rzeczywistość wyłania się z Boga, wszystkie etapy rzeczywistości. Bóg znajduje się we wszystkim co istnieje (Panteizm) .

DUALIZM-materia jest bytem (uzależnionym od świata materialnego)ale nie jedynym, przedst. jest Platon; podkreśla wyższość bytu o charakterze duchowym.

Z kolei Święty Augustyn- Bóg jest bytem, który istnieje niezależnie od innego bytu (poglądy teocentryczne)Nic się nie dzieje bez Jego woli. Zainteresowanie sprawami ziemskimi powinno ustąpić na rzecz spraw boskich. Wyższość sfery duchowej nad materialną- jako cecha dualizmu!

Przedstawicielem dualizmu był Tomasz z Akwinu- świat materialny jest dziełem Boga, to akt stwórczy, to odróżnia go od Świętego Augustyna, gdyż podkreślał wartość świata materialnego.

KARTEZJUSZ- wyróżniał dwie substancje: duchową i materialną. Istotą własności duchowej jest wg niego świadomość/ myślenie, a istotą własności materialnej jest rozciągłość. Każde obserwowalne zjawisko polega na przemieszczaniu się mas materialnych w przestrzeni. Zwierzę jest maszyną ponieważ nie posiada duszy (koncepcja mechanistyczna). Między dwiema substancjami duchową i materialną nie ma żadnych ptk. Styczności (żadnego oddziaływania, istnieją oddzielnie)

PLURALIZM- rzeczywistości nie da się sprowadzić ani do bytu duchowego ani materialnego.

2.Realizm umiarkowany- należy interesować się światem z którym mamy kontakt za pomocą zmysłów. Np. Arystoteles uznał, że istnieją tylko konkretne rzeczy, one są prawdziwym bytem! (Opowiada się za realizmem). Każda z tych rzeczy odznacza się właściwościami, wśród tych właściwości są takie, które pozwalają zakwalifikować do określonego gatunku. (ogólne i jednostkowe(konkretne cechy)) np. drzewo/ kasztan: pos. szereg cech, zauważymy cechy typowe dla drzew odróżniające je od innych drzew, wreszcie zauważymy konkretne właściwości charakterystyczne dla kasztana. Wszystkie te właściwości stanowią formę danych rzeczy i przynależą danemu materiałowi!!! Każda jednostkowa rzecz składa się z materii i form(tworzywo/ kształt)

3.materializm- materialny charakter rzeczywistości. Przedstawicielem jest Tales z Miletu- tworzywo materialne świata widział w czynniku przyrodniczym, był monistą. Koncepcja monistyczna sprowadzała wszystko do ruchu. T. Hobbes na gruncie ontologii twierdził, że poza materialnym światem nic więcej nie istnieje- cała rzeczywistość jest w ruchu. Zdaniem Marksa i jego uczniów nie ma odrębnych materialnych sfer bytowych. Świat zbudowany jest z jednej materii. Stali oni na stanowisku monizmu materialistycznego.

Materia zdaniem marksistów to wszystko to co istnieje obiektywnie! Nie można uważać np. snów czy marzeń za materię bo istnieją subiektywnie.

Atrybuty materii: czas, przestrzeń, ruch. Z kolei barwa i kształt to nie atrybuty materii. Materia znajduje się w ciągłym ruchu. Ruch rzeczywistości wskazuje zarazem na jej rozwój. Materia nie może istnieć bez przestrzeni a przestrzeń bez materii, jest wieczna i niezniszczalna. Świat materialny jest nieskończony w czasie.

Wykład 9.11.11

1. Relacje między bytem a świadomością.

Człowiek, który nie dokonuje refleksji filozoficznej przyjmuje rzeczywistość w Prost. Nie kwestionuje jej mimo, że może go to przeświadczenie zwodzić. Np. fatamorgana. Rzeczy nie muszą być takie jakimi się nam wydają i jak je postrzegamy. Możemy wyróżnić dwa wykluczające się stanowiska odnośnie relacji bytu i świadomości:

-Byt w swoim istnieniu uzależniony jest od świadomości człowieka -(idealizm subiektywny)
- byt nie jest związany ze świadomością człowieka, istnieje po za nią, jest obiektywny. (idealizm obiektywny) np. Platon świat idei
Gdy byt jest idealny – idealizm obiektywny
gdy byt jest materialny - materializm

Idealizm subiektywny - neguje obiektywne istnienie rzeczywistości. Ważne są przeżycia jednostki, gdyż rzeczywistość jest naszym wytworem. Jest związana z nami. George Berkeley był przeciwnikiem materialistów, chciał pokonać materia nie istnieje. W doświadczeniu nic więcej nie jest nam dane niż zmysły (świadomość). Uważał, że byt materialny jest abstrakcją, gdyż jest to tylko wiązka wrażeń istniejącego przedmiotu. Wszystkie zdarzenia mające miejsce w rzeczywistości są tylko postrzegane. Uważał iż nazwy odnoszą się do naszych wrażeń, np. drzewo mówi nam o wysokości kształcie, nazwy służą do odróżnianiu wrażeń ale nie posiadają one istniejących po za świadomością odpowiedników. A więc rzeczywistość jego zdaniem jest subiektywnym wytworem wyobraźni. Zewnętrzny świat materialny jest wiec tylko naszym subiektywnym wytworem. Czyli generowanym przez naszą świadomość.

Krytyka:

- jak ludzie się porozumiewają skoro każdy osobno ma swój świat i swoje doznania.

-„człowiek je i pije własne wrażenia” – trudno się z tym zgodzić

Berkeley odnosił się do koncepcji Boga, który jako potężny stwórca wyrył w ludzkich umysłach, doznania które są trwałe i podobne dla wszystkich. A wiec przyjął założenie że istnieje Bóg mimo że nie zależy on od naszej świadomość. Istnieje on obiektywnie.

Idealizm obiektywny - zwolennikiem był Platon. Uważał że rzeczywistość nie ejst tylko wytworem umysłu. Ma charakter duchowy lub materialny. (dualizm Platona)

Każdy jako istota chce być niepowtarzalny ale w świecie materii wszystko się powtarza.

Ontologia – termin wprowadził WOLF. – zajmuje się ogólnie rzeczywistością czy istnieje wspólnie tworzywo wszystkiego co nas otacza . szuka odpowiedzi na pytanie czy jesteśmy wolni? podstawowy (obok epistemologii) dział filozofii starający się badać strukturę rzeczywistości i zajmujący się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności.

3 zasadnicze grupy stanowiska ontologii:

1. stanowisko idealistyczne – nie traktują rzeczywistości materialnej jako jedynej sfery bytowej.
istnieje byt idealny – duchowy jest on ostateczny i wieczny
Byt materialny jest uzależniony od bytu duchowego.
2. umiarkowany realizm
3. Materializm

I. idealizm – składa się na niego Monizm i dualizm.

Monizm - (skrajna postać idealizmu, nie jest to spójne stanowisko. Uznaje naturę wszelkiego bytu za jednorodną: materialną lub duchowa. Przeciwstawny jest do dualizmu i pluralizmu
Dualizm - Wyróżnia dwie: ciało (materię, substancję fizyczną) i ducha (substancję duchową).Dualizm zakłada, że istnieją zarówno substancje duchowe jak i substancje cielesne. W sensie ontologicznym dualizm przeciwstawia się więc kierunkom monistycznym. Według dualizmu ciała są podłożem zjawisk fizycznych, dusze są podłożem zjawisk znanych nam z doświadczenia wewnętrznego (myślenie, cierpienie, radość, itp.).

II. działem filozofii jest epistematologia

Refleksje SA nakierowana na poznanie. Za pomocą aktu spostrzegania wchodzi w kontakt z przedmiotem i subiektywnie je poznaje.
Akty poznawcze to – słuchanie, postrzeganie prowadzą one do właściwych przekonań o rzeczywistości.

3 zagadnienia:

1. kwestie możliwości poznania człowieka- co jest i co może być poznane. Czy akty poznanie wychodzą poza podmiot, niezależnie od umysłu>

2. źródła poznania
- genetyczne – jakie jest pochodzenia wiedzy
- metodologiczne – na jakiej drodze dochodzimy do poznania prawdziwego

3. zagadnienia prawdy

Ad. 1. Możliwości poznania człowieka – konfrontacja między idealizmem a realizmem epistematologicznym

Idealizm epistematologiczny -
-źródła tkwią w procesie poznania (Berkeley )
-podmiot nie wykracza poza własne doświadczenia psychiczne czyli podmiot nie wykraczaj po za wnętrze własnego umysłu. Uważał że nie powinno się wychodzić po za immamentne(wewnętrzne) granice.
-Immanuel Kant - przekonany był o dużej roli zmysłów i umysłu. Po procesie poznania to przedmiot dopasowuje się do podmiotu.( przewrót kopernikański w filozofii)
- dane empiryczne doznają obórki która polega na uformowaniu ich, gdy twierdzimy, że świat jest taki jaki nam się zdaję stosujemy nadużycie gdyż nigdy się nie dowiemy jaki jest realny świat. Gdyż wg. Kanta narzędzia poznania są naszym wytworem więc trudno określić jaka jest prawdziwa rzeczywistość, gdyż jest ona obrabiana przez nasze zmysły
- to co poznajemy to konstrukcja wykonana przez nasz umysł i rozum

Rzeczywistość wg. Kanta rozpada się na 2 światy:

-rzeczy same w sobie
-zjawiska
człowiek poznaje przedmioty które są ukształtowane przez nas samych w zjawiskach pojawia się rzecz. Po za zjawiska człowiek nie może wyjść. SA one dla niego niepoznawalne.

Realizm epistematologiczny - Arystoteles, św. Tomasz. Są w opozycji do wcześniejszego założenia. Sądzą że człowiek ma styczność z rzeczywistością zewnętrzną. Zgodnie z podejściem zdroworozsądkowym to świat jest właśnie taki jakim go widzimy.

POGLĄDY NEGATYWNE:

- agnostycyzm - zakłada że są pewne dziedziny niedostępne człowiekowi, a więc niemożliwe jest ich poznanie.

D. Hume – sądził iż w świecie zachodzi związek przyczynowo skutkowy. Sądził, że człowiek doświadcza tylko następstw zdarzeń a więc fakt A jest przyczyną faktu B. Gdy bazujemy an zmysłach nie docieramy do przyczyn zdarzeń, widzimy tylko ich skutki. Aby zobaczyć przyczyny musimy użyć rozumu. Np. wypadek samochodowy za pomocą zmysłów widzimy zderzenie dwóch samochodów (skutek) za pomocą rozumu możemy określić że jechali za szybko i wpadli w poślizg przez co się zderzyli (skutek)

Kant również był agnostykiem ponieważ uznawał, iż niemożliwe jest dotarcie do rzeczywistości poza świadomością człowieka nie poznaje on obiektywnej rzeczywistości lecz zjawiska.

-sceptycyzm - powątpiewanie

Osoba która nie chce zająć wyraźnego stanowiska negującego dogmatyków (czyli tych co coś twierdzą) Sceptycy uznają że nie ma twierdzeń które ostatecznie rozwiązują problemy, za każdym razem można wymienić zarówno plusy jak i minusy danych twierdzeń. Dlatego nie zajmują oni stanowiska ani za ani przeciw teorią. Sceptycy nie głoszą sądów zdecydowanych i uważają, że nikt nie powinien tego robić, gdyż żadna droga dochodzenia do prawdy nie jest 100%. Ani zmysły ani świadomość ani rozum może być mylący. Poznanie może być:

*Bezpośrednie – opiera się na zmysłach

*Pośrednie polega na dochodzenie do twierdzeń na podstawie rozumu. Dzieli się na:

dedukcyjne – ze stwierdzeń ogólnych wyprowadza się twierdzenia mniej ogólne

Indukcyjne – od zdań ogólnych do zdań szczegółowych. Które dzieli się na:

- zupełne – według sceptyków jest niemożliwa i nierealna. Polega na tym iż obejmuje wszystkie elementy i wyjaśnia całość.

- niezupełne – wyjaśnia tylko niektóre zjawiska, zdaniem sceptyków jest ona niewystarczające aby określić ją jako wiedzę pewną.

Kartezjusz był sceptykiem – wątpił w prawdziwość i uniwersalizm narzędzi badawczych. Wyróżnił sądy które miały dawać rzetelną pewną i sprawdzoną wiedzę jego daniem były to sądy syntetyczne a priori

Dlaczego wg. Sceptyków agnostyk jest dogmatystą? Ponieważ, agnostycy coś twierdzą.

Ad. 2. Źródła poznania –

Źródła wiedzy o świecie :

- doświadczenie – empirysta
-rozum - racjonalista
-źródło irracjonalne np. intuicja - irracjonalista

Stanowiska te nie są jednolite.

1. doświadczenie

Zmysły – np. wzrok, dzięki oczom widzimy. Pod wpływem bodźców odpowiednie narządy automatycznie wywołują jakieś wrażenie. Po przez zmysły człowiek ma kontakt z otaczającą go rzeczywistością.

Skąd pochodzi wiedza?

- człowiek nie przynosi w ogóle wiedzy o świecie np. Arystoteles twierdził że człowiek to czysta tablica pierwszą wiedzę poznaje przez zmysły (empiryzm genetyczny) wg. Berkeley’go

-Istnieją tylko idee (barwy,

dźwięki, czucia dotykowe,

smaki, zapachy) i umysły.

-Tzw. przedmioty materialne są

tylko zespołami idei.

- Rzeczy materialne nie mają

żadnego substancjalnego

podłoża

- John Locke – nie zgadzał się z Kartezjuszem który twierdził, że wiedza jest wrodzona, gdyż mówił, że u małych dzieci nie widać wiedzy dlatego wiedze jego zdaniem się nabywa. Locke wyróżnił 2 rodzaje doświadczenia:
-zewnętrzne – za pomocą zmysłów (tylko tą drogę doświadczenia biorą sensualiści)
-wewnętrzne – refleksje – przedstawia to co dzieje się w umyśle

Becon i Mill uważali, że wiedza może wywodzić się z rozumu – obserwacja czy eksperyment może dawać wiedzę o świecie.

Rozum tworzy abstrakcję, zmysły mu pomagają uporządkować abstrakcję wytworzoną przez rozum i pojmować wiedze o świecie.

2. Rozum – racjonalizm

Niektórzy nie ufali zmysłom, stąd pojawiło się zamiłowanie do rozumu. Uważano że zmysły nie mogą poznać wiedzy duchowej, oraz nie ukazują one prawdziwej, obiektywnej rzeczywistości. Dają wiedze subiektywną. Zmysły nie dają wiedzy konkretnej. Racjonaliści przyjmują tylko te spośród elementów wiedzy i wierzeń, które dają się uzasadnić na podstawie czysto logicznego myślenia oraz empirycznego poznania. Kartezjusz twierdził że fundamentem wiedzy jest umysł. A zmysły posiadają wartość praktyczną np. aby nie wkładać ręki do ognia bo się poparzymy. Racjonaliści uznawali że człowiek rodzi się już z pewną wiedzą i predyspozycjami.

3. irracjonalizm - nabieramy pewnych przekonań, ale trudno jest nam wskazać jego źródło. Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania. Dlatego stosuje się iluminacja (akt łaski boga) i intuicja (Bergson). rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym. Rozum czy zmysły są niewystarczające aby poznać stany psychiczne człowieka czy Boga. Św. Augustyn uważał że prawd się nie wykrywa a poznaje się ej wtedy gdy Bóg nas „oświeci” to ingerencja boga pozwala nam poznać świat.

Ad. 3 ZAGADNIENIE PRAWDY

W świecie nauki są pytania o prawdę. Do dziś zagadnienie jest nierozwiązane przez spory o rezultaty prawdziwego rezultatu poznawczego – wystarczy trochę zdrowego rozsądku aby odróżnić prawdę od fałszu.

Prawda – sąd lub zdanie prawdziwe

- prawdziwość dotycząca sądów lub zdań, a nie rzeczy
- prawdziwość nie dotycząca wszystkich zdań lecz orzekających lub zaprzeczających (np. rozkaz, czy pytanie dlaczego)

KONCEPCJE PRAWDY:

- klasyczna sformułowana przez Arystotelesa. Prawdziwy jest sąd lub zdanie zgodne z rzeczywistością.

Zadaniem badacza jest zwrócenie się poznawczo do dostarczającego go świata. Należy wyeliminować sprzeczności między subiektywnym obrazem a obiektywną rzeczywistością. Nie branie pod uwagę własnych przekonań, wierzeń itp. O prawdzie nie może świadczyć fakt autorytetu. Autorytetem w kwestii religii jest papież, ale wg Arystotelesa to co on twierdzi nie przekłada się naprawdę.

Definicja ma pewne niejasności. Słowo „zgodność” (adekwatność). Myśl jest różna od obiektywnej rzeczywistości. Żaden przedmiot realny nie jest myślą. Chodzi o niedosłowne rozumienie. Nie wiadomo jak stwierdzić zgodność, brak dodatkowego narzędzia, które byłoby podobne.

- nieklasyczne koncepcje wiedzy: - Twierdzą, że istnieje taka własność jak prawdziwość, która przysługuje zdaniom (sądom itp.) i polega na zgodności. Zgodność ta jednak (wbrew koncepcji klasycznej) nie jest zgodnością z rzeczami, lecz z pewnymi ostatecznymi kryteriami , dzięki którym można rozstrzygnąć, czy dane zdanie (sąd itp.) jest prawdziwe, czy nie.

a) oczywistości (ewidencji) prawdziwy jest sąd lub zdanie, które jest oczywiste. Czyli którego nie można sensownie zaprzeczyć np. 2+2=4. Należy kierować się doznaniem oczywistości.

Kartezjusz – należy szukać twierdzeń do których nikt nie miałby wątpliwości (myślę więc jestem). Oczywistość – prawdą jest to co jasne i wyraźne. Teoria oczywistości ma charakter subiektywistyczny, ponieważ dotyczy poznającej jej jednostce. Wie ten który jest świadkiem tej oczywistości

b) koncepcja zgody powszechnej – jeżeli poglądy ludzi zgodne są z moim poglądem. Zgodność usłyszanych opinii skłania ludzi do wniosku, że jest to prawdziwe. Prawdziwy jest sąd lub zdanie ogółu

c) koherencyjna - którą sformułował Francis Herbert Bradley, brzmi: "Prawdziwe jest to, co jest wewnętrznie spójne". Ma charakter konstruktywistyczny, ponieważ to, co jest wewnętrznie spójne w jednych okolicznościach nie musi być spójne w innych.

Wykład z 23.11.11r.

Koncepcje prawd w ramach epistemologii c.d.

3.Koncepcja Koherencyjna –zwraca uwagę na budowę zdania stosunek zdania do innych występuje w innym systemie. Chodzi o godność logiczną i powiązanie zdań ze sobą. Kryteria prawdy mają charakter logiczny. Można stworzyć harmonijny system zdań do którego można dołączać nowe zdania (zarzut: nie odwoływanie się do rzeczywistości obiektywnej prowadzi do powstania twierdzeń które w treści są fałszywe.

III dział:

Zagadnienia o charakterze antropologicznym i społecznym:

Prawidłowości zjawisk społecznych- przyjmuje się , ze wszystkie zjawiska w przyrodzie mają swoje przyczyny. Stanowiskiem powszechnie akceptowanym jest :

DETERMINIZM- pojawił się w naukach społecznych w XIXw. w poglądach Comte’a i H. Spencera: dopóki nauki społeczne ograniczać się będą do opisu zjawisk nie będzie można mówić o jej naukowości. Zwracali uwagę na ujmowanie zjawisk w sensie przyczynowo- skutkowym.

Karol Marks i Engels:

Wszelkie zjawiska społeczne są wynikiem obiektywnych (niezależnych od woli) przyczyn, nie stanowią przypadku i mogą badane być jak zjawiska przyrodnicze.

Istnieją rozmaite zależności w zależności od zwolenników tej koncepcji. Najważniejsze z nich to filozofia Marksa- formułuje je jako prawa socjologiczne:

1.Koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych-( to stosunek między ludźmi w procesie wytwarzania dóbr materialnych, a siły wytwórcze to narzędzia produkcji ).Między nimi zachodzi zależność- siły wytwórcze muszą odpowiadać stosunkom produkcji i na odwrót.

2.Prawem koniecznej zgodności nadbudowy ideologicznej z bazą ekonomiczną- te stosunki kształtują nasze poglądy; stosunki te określa się jako bazę na której opiera się nadbudowa ideologiczna i ekonomiczna. W zależności w jakiej sytuacji ekon. Się mieścimy tak postrzegamy świat, jeśli jest stabilna pojawia się czas wolny. Prawidłowości społeczne nie realizują się same.

Ludzkość w toku rozwoju przechodzi przez epoki tzw. formacje społeczne- kolejność ich nie jest przypadkowa. Człowiek przez swoją działalność może doprowadzić do przyśpieszenia pewnych procesów, przejścia z jednej formacji do drugiej. Poszczególne formacje różnią się w bazie ekonomicznej jak i ideologicznej:

1.najpierw była wspólnota charakteryzowała się brakiem istnienia własności społecznej/ bezklasowe

2.Formacja niewolnicza- stosunkiem społecznym był stosunek właściciela do pracowników/ niewolników

3. Formacja feudalna- podstawowym stosunkiem był stosunek pana feudalnego do chłopa- przymusowy charakter użytkowania. Chłop zmuszony był do dawania swoich plonów/ siły roboczej

4.Formacja kapitalistyczna- podstawowym stosunkiem był stosunek kapitalisty do robotnika- sprzedaż przez robotników siły roboczej kapitaliście, otrzymywali za to wynagrodzenie

5.Formacja socjalistyczna- podstawowym stosunkiem jest współpraca członków społ.

ANTROPOLOGIA- służy do określenia jednej z gałęzi nauk zajmującej się człowiekiem, który jest częścią przyrody. Uznanie antropologii filozoficznej jako odrębnej dziedziny dokonało się w XX wieku ( Marks , Scheler) Przyczynił się do rozpowszechnienia filozofii antropologicznej. Rozpoczęło się filozoficzne rozważanie nad człowiekiem (sama nazwa powstała ) bo Sokrates wcześniej zainicjował te rozważania. Nastąpił rozwój nauk szczegółowych. Człowiek staje się istotą lepiej zrozumiałą wraz ze wzrostem szczegółowych inf. O człowieku. Zrodziła się potrzeba refleksji nad człowiekiem. Na płaszczyźnie filozoficznej staje się możliwe wyjście poza teren badań biologicznych, psychologicznych i socjologicznych.

^ ^ ^Rozważania ogólne z filozofii antropologicznej^ ^ ^

1. kwestia struktury/ budowy człowieka- zdanie sobie sprawy jakiego typu jest owa całość zw. Człowiekiem.

2. zagadnienie istoty/ natury człowieka

3.miejsce człowieka w rzeczywistości- jaką rolę człowiek pełni w obrębie tej rzeczywistości

Zagadnienie szczegółowe: problem szczęścia, sensu życia, problemu cierpienia, śmierci.

Koncepcje człowieka

1.KONCEPCJA TEISTYCZNA- w polu zainteresowania religii człowieka- główne założenia tkwią w dogmatach religijnych, powstanie człowieka ma charakter nadnaturalny (Istota wyższa na Swój obraz i podobieństwo stworzyła człowieka, wyznaczyła mu określony czas trwania, który nie kończy się na życiu ziemskim, składa się duszy i ciała. W posiadaniu duszy wyraża się cała swoistość bycia człowiekiem, w niej zakorzeniona jest wola, uczucia wyższe…

07.12.11

Św. Augustyn:

Człowiek – dusza , która porusza ciałem. Dusza jest wyższa od ciała , jest od niego niezależna . To co ludzkie to to co duchowe. Ujemna ocena ciała – potępienie ciała jako źródła grzechu, zła. Dusza zbliża do Boga, ciało przemija.

Św. Tomasz z Akwinu:

Dusza ma substancjalny charakter. Dusza po śmierci człowieka nie przestaje istnieć , nie zależy od materii. Substancja niezupełna – potrzebne jest ciało by urzeczywistnić swoje działania

Powiązane to jest z myślą Arystotelesa : konieczne jest zespolenie ciała z duszą- wtedy jest człowiekiem

CZŁOWIEK ZWIERZE ROZUMNE

Obaj: dusza jest niematerialna, musi istnieć !

Augustyn : luźne spojenie ciała z duszą

Tomasz : sztywne spojenie ciała z duszą

Człowiek istota rozdarta na ciało (przemijające ) i duszę (wieczną) Zwierzęta i przedmioty nie mają duszy.

Dusza jest niezniszczalna, jest nieśmiertelną zasadą bytową.

Człowiek nazywany jest OSOBĄ ! – stanowisko filozofii chrześcijańskiej

Człowiek to nie jest indywiduum zamkniętym w sobie – to wchodzę – personalizm nie w relację z innymi ludźmi (Karol Wojtyła)

Radykalnie opozycyjne stanowisko do egoizmu ( Ksiądz Tiszner)

Między jednostkami są stosunki społ. Miejsce w świecie jest ściśle ustalone . Dlatego rola i zadania człowieka są ściśle określone

STATYCZNA WIZJA RZECZYWISTOŚCI ( sposób działania człowieka jest wyznaczony )

+ koncepcji : sens życia doczesnego nie wyczerpuje się , ponieważ jest życie wieczne

NATURALISTYCZNA KONCPECJA CZŁOWIEKA

Człowieka można opisać, zrozumieć.

Starożytność : Demokryt i Epikur – atomistyczna koncepcja

Człowiekiem działają zasady i wpływ mają atomy. Nie ma różnicy między ożywionymi, a nieożywionymi organizmami.

Człowiek różni się od wszystkiego stopniem skomplikowania , stanowi jeden z elementów przyrody , dzięki ruchowi i związku przyczyn- skutk.

Istnienie człowieka ogranicza się do życia doczesnego , z chwilą śmierci kończy się wszystko . Nie ma życia wiecznego.

Naturaliści boja się śmierci – następstw na ich dalszy los np. Epikur: śmierć nieoczekiwana , brak czucia. Należy zająć się doczesnością , sprawami aktualnymi ( tu i teraz) i to tworzy rzeczywistość człowieka . Sens życiu nada staranie się , to da zadowolenie .

Hobbes , Holbacha

Zaczęto odchodzić od mechanistycznego pojmowania życia , ale pojawia się podkoncepcja Zygmunta Freuda:

PSYCHOANALITYCZNA KONCEPCJA

• Życie człowieka odbywa się na płaszczyźnie świadomościowego . Istnieje podświadomość , która wpływa na życie świadome. Istnieje charakter (pragnienia, dążenia), które są ukryte, jeżeli by się ujawniły , mogły by sprawić konflikty np. z otoczeniem . To popędy ( najbardziej to popęd płciowy związany z naszą fizjologią – LIBIDO – domaga się natychmiastowego spełnienia. Na przeszkodzie temu popędowi stoją NORMY MORALNE , nie wszystko stanowi urzeczywistnienie , SĄ MARZENIA SENNE są odpowiednio wyrażonym pragnieniem.

Człowiek popada w chorobę psychiczną:

• nierzeczywiste wyobrażenia , ale możliwa jest sublimacja LIBIDO – może być ono przedstawione w kulturze , nauce , sztuce.

• Psychika człowieka składa się z 3 sfer

Id (ono) nieświadome (popędy działają ślepo – zasada przyjemności)

Ego to system świadomy, liczący się z rzeczywistością , zna nakazy, zakazy , sankcje

Superego (nadjaźń) – wymogi , które jednostka stawia sobie , wyidealizowany obraz siebie

Id popędy kierują i są najważniejsze w życiu człowieka bo są nieświadome , nie można ich zmienić. Człowiekiem działają siły irracjonalne, które są hamowane przez ROZUM

BBC –1999- internetowa ankieta na myśliciela tysiąclecia , wygrał Marks

MARKSOWSKA KONCEPCJA CZŁOWIEKA

Człowiek rozumiany konkretnie a nie abstrakcyjnie ( np. że ma duszę , stworzony przez Boga)-Teistów)

Człowiek na tle określonych warunkach życia, określony etap histo. Marks krytykuje materialistów ( choć sam nim jest) nie pomija biologicznej części człowieka, ale nie zgadza się z naturalistami

Człowiek istnieje w społeczeństwie . Jest istotą społeczną – nie ma stałej natury – takiej samej w każdym człowieku!

Tezy o Feuerbachu : człowiek jest taki jaki układ społ. Do człowieka należy podchodzić z perspektywą HISTORYCZNĄ !

Każdy człowiek formuje się różną od siebie jednostkę. ( Ukształtowanie się jest możliwe bez społ.) Jednostka może się rozwijać tylko we wspólnocie, wspólnota tworzy się dzięki indywidualnym jednostki.

Pozwoli na to komunizm (wspólnota) . Człowiek we wspólnocie nie traci indywidualności , nie zwalnia on z odpowiedzialności za jakość życia społ. To Twór Hist.

Praca daje proces uczłowieczenia , stworzyła człowieka ( dała zmysły , rozwinęła mózg ) człowiek przestał być zwierzęciem – zaczął wytwarzać środki pomocne do utrzymania go przy życiu.

Autentyczny człowiek powstaje wtedy gdy społeczny proces pracy nie będzie nosił ze sobą wyzysku ! Praca z „uśmiechem na ustach” . Warunki ekono. – społ. pozwalające rozbudowanie rozmaitych form degradacji . Jak się nie uda to nastąpi alienacja . Najgroźniejsza jest alienacja pracy ( przez kapitalistę : praca robotnika( nie posiada narzędzi , środków produkcji) pomnaża bogactwo kapitalistów) - praca zagraża, ponieważ umacnia władzę kapitalistów . Alienację pracy ma skończyć ustrój socjalistyczny.

14.12.2011

Każdy świadomy czyn człowieka jest wykonywany w jakimś celu oraz przynosi określone skutki (np. pożytek, szkoda). Nie zawsze efekt jest zależy od skutku i na odwrót. Pojawia się pytanie kiedy działanie jest dobre a kiedy złe? Jak powinno wyglądać postępowanie? Etyka przynosi wiele norm, które mówią o tym jak należy postępować.

Człowiek zakłada, że lepiej dostarczać światu wartości niż ograbiać go z tych wartości. Wytwarza się w człowieku moralność. Dzięki temu działania są moralne w sensie dodatnim bądź ujemnym. Moralność to na ogół sądy o dobru, źle, powinności, wszystkich działań które poddawane są ocenie.

Działalność człowieka zawsze dotyczy innych ludzi, więc wszystkie działania są oceniane pod względem moralnym.

Etyka – to nauka o moralności. Może być rozpatrywana z wielu punktów widzenia:

- psychologiczny: psychologia moralności

- socjologiczny – socjologia moralności

- sposób poznawania wartości: filozofia moralności

Te trzy działy stanowią etykę opisową.

Drugi dział to etyka normatywna (in. Powinnościowa) – stara się podać optymalny w pewnych warunkach system norm. Etyka to odpowiedź na pytanie, jaka powinna być moralność.

Każdy system etyczny opiera się na ontologii. Powstały rozmaite etyki, różnie definiowano dobro i zło:

Starożytność – Sokrates twierdził, że wiedza o tym co sprawiedliwe wystarcza, aby postępowanie człowieka było moralne w sensie dodatnim. Gdy człowiek będzie wiedział i rozróżniał dobro i zło, to nie będzie czynić zła. Żadna dobra chęć nie zastąpi rzetelnej wiedzy, Wierzył w racjonalną naturę człowieka.

Arystoteles uważał rozum jako najlepszy przewodnik w życiu człowieka. Należy postępować tak, aby wybrać złoty środek. Dobrze postąpi ten, który okaże się odważny. Tylko rozum w konkretnej sytuacji jest w stanie dokonać rzetelnej oceny.

Stoicy wskazują na rozum jako pewne źródło moralności. Intelektualizm etyczny – słuszne rozstrzygnięcia w sferze moralnej należą do rozumu.

Platon dużą wagę przywiązuje do miłości. Miłość powoduje i nadaje kierunek działań, by to co złe nie miało miejsca w życiu człowieka.

Ideały etyczne:

Każdy system etyczny stawia pewien ideał postępowania. Są różne ideały etyczne, w różny sposób definiowane. Podział koncepcji na:

1. Formalne – nie wskazują celów tylko formalne warunki, które są równoważne z moralnością dodatnią. Przedstawicielem jest Kant i jego imperatyw moralny, etyczny. Ten nakaz etyki Kantowskiej posiada walor powszechnie obowiązujący, jest niezależny od warunków zewnętrznych. Moralnie postępuje się wtedy, gdy działamy w sposób bezinteresowny, bez względu na antypatię itp. Człowieka nie traktuje się jako narzędzie do osiągania celu.

Formalny charakter ma etyka egzystencjalistów, szczególnie Satrego, który to twierdzi, że człowiek jest bytem, który nie posiada stałej natury. Człowiek zostaje wrzucony w świat, nikt się nie pyta o jego zdanie. Człowiek nie znajduje żadnych wskazówek postępowania, bo nie ma Boga, norm, wartości. Satre jest egzystencjonalno ateistyczny. Gdy nie istnieją zakazy, normy to człowiek jest wolny i musi żyć. Jeżeli żyje to musi podejmować decyzje mimo braku tych norm. Człowiek musi czynić użytek z wolności. Stoi przed wyborem, nie mając pojęcia jak ma postąpić. Pierwotnie człowiek jest niczym, określa się poprzez swoje wybory, czyny. Dzięki czynom człowiek kimś się staje w trakcie życia. Jedyny nakaz moralny: działaj tak abyś stał się czymś więcej.

1. Materialne – precyzują postępowanie człowieka. Sokrates uważał, że całe życie ludzkie dąży do ukształtowania cnoty, która jest najważniejszym dobrem. Sława, bogactwa i przyjemności to dobra niższego rzędu, źle postępuje ten kto zabiega o sławę, a nie dba o swoją duszę. Człowiek cnotliwy jest szczęśliwy. Dobra niższego rzędu mogą przynieść szkodę. Cnotę osiągamy poprzez wiedzę, to co jest rozumne.

Arystyp – dobrem jest każda przyjemność, nawet krótkotrwała. Celem życia jest dostarczenie jak największej sumy przyjemności związanych z ciałem – hedonizm.

W czasach nowożytnych łączono przyjemność z użytecznością, hedonizm przerodził się w utylitaryzm. Przedstawicielem jest Benthun. Wg utylitarystów należy brać pod uwagę konsekwencję tych przyjemności. Każdy musi liczyć się z tym, że nie tylko on sam dąży do przyjemności, lecz również inne osoby. Zasada mówi o jak największej liczbie przyjemności i jak największego pożytku dla największej liczby osób. Człowiek postępuje dobrze, gdy przyczynia się do dobra ogółu.

Nitzche – głosił kult życia, wartości witalnych. Życie jest dobrem najwyższym. Ideałem jest człowiek silny, niehamujący swoich popędów, jest bezwzględny dla słabych. Źródłem sił witalnych jest ciało, a nie rozum. Nie ma takich ludzi, jednak jest to możliwe do wychowania następnych pokoleń. Koncepcja nadczłowieka pojawia się w jego filozofii.

4.01.2012

Wybrane współczesne stanowiska

EGZYSTENCJALIZM ( powstał po II wojnie światowej) np. Dżuma A Came

2 formacje

1. ateistyczne (sartre, Came)

2. teistyczna ( Caspers, Marce) : obie formacje krążą wokół problemu człowieka

Ten kierunek zainteresowanie młodych ludzi do których nie trafiały proste odpowiedzi na pytania, nie potrafili połączyć odpowiedzi po wojnie: kim jest człowiek ? (Bóg) ludzie nie wierzyli w Boga... -> koncepcja ateistyczna

2. Koncepcja – człowiek ma naturę

Człowiek to przedmiot, którego natura jest stworzona przed jego narodzeniem, ma do spełnienia rolę, otwiera się przed nim perspektywa wieczności

1. Sartr – człowiek nie posiada żadnej natury . Człowiek jest tym czym się staje podczas swojego życia (swojej egzystencji) -> jest projektem

Istota człowieka powstaje w trakcie życia.

Założenia Egzystencjalizmu ateistycznego :

- życie człowieka kruche ( w każdej chwili może się coś stać)

-Troska o własne istnienie wytwarza LĘK I NIEPOKÓJ ( nastroje są charakterystyczne dla LOSU CZŁOWIEKA

• nie jest świat stały

• Boga nie ma

• Człowiek to proces, który wciąż się kształtuje w każdej fazie życia – MOŻNA GO DEFINIOWAĆ W OKREŚLONYM CZASIE

• Gdyby człowiek brał tylko chwilowe , uprzedmiotowiał się – traktował siebie jako przedmiot

• Śmierć kończy wszystko ( jest głupia, absurdalna )

• Życie jest nie nieuchronnym zbliżaniem się do śmierci

• W egzystencji człowiek jest samotny ( istnieją niezmienne normy wartości)

• Nie ma znaków ( na niebie- Boga), który wskazywałby kierunek w życiu człowieka

• Dążenie do uprzedmiotowiania drugiego człowieka

• Istnienie człowieka ogranicza WOLNOŚĆ ( ponieważ ma brzmienie odpowiedzialności , brak jakichkolwiek wskazań jak z niej korzystać – człowiek ma dobre chęci a są złe skutki )

• Człowiek wciąż musi wybierać , brak wskazówek pomocnych w dokonywaniu wyboru

• Lepiej mają teiści ( mogą zwalić winę na Boga)

Złożenia egzystencjalizmu teistycznego:

• ludzkiego życia nie sposób ująć jako pewien problem, pozostaje tajemnicą, a to daje dążenie do poznawania

• „Być i mieć” – Marcel wszystko określił w tym piśmie

• w człowieku lęk i cierpienia

• posiadanie to zniewaga , zrywa egzystencjalną więź z innymi, jest samotność a konsekwencją może być samobójstwo

• Życie w kategoriach autentycznego istnienia, dzięki MIŁOŚCI I WIERZE – JA -> TY (MY) ( pojawia się myślenie wspólnotowe

• Miłość pociąga za sobą wiarę ( wierzyć to zawierzyć siebie komuś)

• Wiara może być nadużywana , ale Bóg człowieka nie zawiedzie

Inne stanowisko w XX w.

PSYCHOANALIZA ANALITYCZNA (From)

Człowiek jest daleki w tej koncepcji od koncepcji Freuda i należy egzystencję człowieka odróżnić od zwierzęcia na niekorzyść człowieka .

Zwierzę działa według instynktów.

Człowiek nie (instynkty są nieistotne) człowiek posiada SAMOŚWIADOMOŚĆ - sam musi decydować, nie jest tylko częścią przyrody , musi na nowo tworzyć swój świat

Człowiek utraciwszy świat przyrody ( powrotu do tego świata nie ma ) stał się POSZUKIWACZEM nowych rozwiązań .

Człowiek jest częścią przyrody, bo posiada ciało- to ono podlega działaniom przyrody

Dwoista przynależność człowieka do natury :

• Dusza: nie należy

• ciało: należy

Egzystencja człowiek polega na ciągłej walce z dychotomią człowieka w stosunku do człowieka.

KAPITALIZM : uwolnić od ograniczeń , ale spowodował urwanie więzi . Człowiek stał się stał samotny – ALIENACJA CZŁOWIEKA od innych jak i siebie -> ważne

Stosunki ludzkie są jak między rzeczami

Człowiek w tym systemie to towar dla samego siebie

Racjonalny stosunek do rzeczywistości WOLNOŚĆ ma charakter negatywny , przejawia się brakiem więzi , solidarności w stosunku do innych ludzi.

Społeczeństwo w kapitalizmie jest zatomizowane ( są jednostki, brak wspólnoty)

Nieświadome mechanizmy obronne: ( są irracjonalne, to wzmaga ich negatywna rolą , degradują jednostkę, dezorganizują jej życie)

1. masochistny dążenie do poddania się komuś by uzyskać bezpieczeństwo przez podporządkowanie się autorytetowi

2. Sadystyczny

3. niszczycielski

4. konformistyczny

ad.2 Człowiek próbuje zapanować nad drugim, by wyzbyć się samotności i poczuć się autorytetem

ad.3

energia życiowa człowieka nie ma ujścia . Pojawia się w negatywnych źródłach niszczycielskich ( agresję)

ad.4

Wierne upodobanie się jednostek do innych ludzi, zatracając swoja osobowość ( przyjmuje myśli itp. jako własne )

Jego „ja” staje się nieautentyczne , zawsze człowiek może być podporządkowany autorytetowi.

W KAPITALIZMIE WSZYSCY LUDZIE SĄ CHORZY PSYCHICZNIE (DEGENERACJA JEDNOSTEK)

From w ustroju socjalistycznym ( który zderegeneruje społ) , uwolni człowieka od uprzedmiotowienia .

Wg. Froma Mark nie uwzględnił tego, że :

1. Człowiek jest istotą racjonalną.

2. Brak zdrowych sił społecznych – przeobrażenia

Należy zmiany od człowieka -> należy uzdrowić każdą jednostkę – mają to zrobić psychoanalitycy.

Miłość wg. Froma pozwala jednostce wyzbyć się egoizmu i pozwoli otworzyć na świat i innych.

W miłości człowiek zachowa integralność z innymi.

Wątpliwości : Czy zamierzenie Froma jest możliwe?

Czy leczący psychoanalitycy są dostatecznie zdrowi?

11.01.12

Stanowisko PERSONALIZM

• na gruncie chrześcijańskiej

Człowiek w oderwaniu jest istotą.

Emanuel Mounier – myśl chrześcijaństwa . Człowiek jest świadkiem pewnego kryzysu, który trzeba opisać i przezwyciężyć.

Siły, które niweczą działanie rozumu!

Egzystencjalizm ateistyczny- uważa, że to nieprawda, krytykuje

Zatracenie więzi między ludźmi , zatomizowanie społ.

Rzeczywistość- indywidualizm – pogarda dla drugiego człowieka

Człowiekowi zagrażają 2 alienacje :

• zamykanie się człowieka w sferze przeżyć wewnętrznych

• pochłanianie się w rzeczywistości zewnętrznej

Obie mają destrukcyjny wpływ na człowieka.

Nie upatruje tego w kapitalizmie!

PERSONALIZM = KOMUNIZM (wspólnota) , ANARCHIZM (walka o przedmiotowość człowieka)

1. A. KOLEKTYWISTYCZNY i A. KOMUNISTYCZNY

Były radykalne i w opozycji do marksizmu. Szukanie rozwiązań zła , dopuszczają w przeciwieństwie do A. Religijnego – przemoc

Chcą powstania państwa- rewolucja-zmiany ( to różnica z Marksem) Możliwy jest ład społeczny inny niż wcześniej. ( to akt wyzwolenia – to iskra, która wyzwoli pożar; przygotowania pod względem moralnym)

Ideał społ. Inny niż dotychczas (np. Solidarność) . Upadek państwa totalitarnego przez większość ludzi ograniczanych przez władzę.

Podobieństwa i różnice

• wg. Nich- społeczeństwo jest tworem naturalnym , państwo jest sztuczne i niszczy społ. (zniewala , deprywuje człowieka ), stwarza pozór, stwarza pozór, że jest ważne

Człowiek z natury jest dobry

ANARCHIZM= HUMANIZM

Równość, wolność a nie jednakowość potrzeb

MOTYW WYRZECZENIA I MOTYW ASCEZ

PATOS WOLNOŚCI

NATURY LUDZKIEJ

ŻYCIE ZGODNE Z NATURĄ- WĄTKI EKOLOGICZNE !

Kładą nacisk na powinność, a nie konieczność:

• powinna być poznana i spożytkowana przez człowieka – NATURA OPANOWANA PRZEZ CZŁOWIEKA , - JASNO OKREŚLONE STANOWISKO

• Wolność jako uświadomiona konieczność – KONIECZNOŚĆ WOLNOŚCI – to podstawowa potrzeba

18.01.12

ANARCHIŚCI KLASYCZNI

• Bakunin M. !

• A. Kolektywistyczny

Zdolność do twórczego buntu wobec wartości

Materialista , pozytywista, ateista ( genetyczna, pierwotna przyroda i społ. W stosunku do jednostki – JEDNOSTKA MUSI BYĆ ŚWIADOMA ŻYCIA W SPOŁECZEŃSTWIE „mrówka w mrowisku”

Porządek wartości jest odwrotny do genet. Społ. Jest wartością instrumentalną w stosunku do jednostki. Sprzeciwia się państwu.

Nie jest to anarchizm aspołeczny -> wolność innych nie ogranicza mojej wolności im więcej jednostek jest wolnych tym bardziej ja jestem wolny

BUNT nie jest niszczący, nihilistyczny lecz TWÓRCZY- w imię wartości a wartością jest człowiek . np. walka niewolników czarnoskórych w USA w imię pewnych wartości. Bo każdy człowiek traktowany był... ( dalej nic nie było?)

BUNT TO WOLNOŚĆ . Trzeba zawalczyć autorytet: - państwowy, - religijny, - przymus gospodarczy

Rewolucja to raptowny skok! Tak miało być.

• Negacja

• Wielość, napięcie, dynamizmu

• Antynaturalistyczna ponad przyrodą

• Społ. to duchowość

• Kultura w opozycji do przyrody

Kropotkin P. !

• A. Komunistyczny

Naturalista , racjonalista zainspirowany przez Darwina (selekcja dóbr naturalnych, proces ewolucji- walka zwycięscy silnych nad słabymi)

Zasada pomocy wzajemnej! Prócz walki istnieje pomoc SOLIDARNOŚĆ, WSPÓŁPRACA. Kropotkin przenosi to, ze środowiska przyrod. Do społ., zasada moralnej pomocy (podstawa zgody we wspólnocie)

Zasada moralnej pomocy:

-ludowa (triumf)

-państwowa

wystarczy je rozpoznać na gruncie natury człowieka i je usunąć

ETOS NAUKI KRYTYCZNY. POSZANOWANIE PRAWDY JEST WZORCOWY , na niego składa się równość, wolność, tolerancja i nie przeczą one rozumowi

Wspólnoty (kolumny) naturalne środowisko jednostki zaspokaja jej wszystkie potrzeby – JEST DOBROWOLNA – jednostka w niej ma swoją autonomię.

Nie rewolucja, wychowanie przez racjonalne argumentowanie

• harmonia

• jedność, ciągłość (kształcenie, wychowanie)

• naturalistyczna

• społ. Pojednanie z przyrodą

• kultura zrozumienie przyrody

ANARCHISTYCZNA KRYTYKA KAROLA MARKSA

Bakunin chciał obalić międzynarodówki .

Poznali się w 1844- nie przepadali za sobą.

Bakunin cenił Marksa, ale nie akceptował jego autorytarnych rządów, a u Bakunina Marks podziwiał żywiołowość, uważał siłą chaotyczną.

Wiosna ludów – należałoby Bakunina rozstrzelać, bo wprowadza taki chaos

Marks- 2 klasy ( nie rozumiejące się, dążące do wzajemnego zniszczenia)

Bakunin – w teorii jest porozumienie pacyfistyczne po obu stronach- Rewolucja – zwycięstwo jednych nad drugimi

Bakunin doceniał to u Marksa, że o nadbudowie byt określa świadomość. Marks upraszcza według Bakunina rzeczywistość.

Marks pokazuje wg. B jedną stronę należałoby opisać

Przebudowa stosunków społ. Nie uzdrowi człowieka (tak wg. Marksa) to jest za mało ( człowiek jest osobą ( nie rzeczą !) personalizm nie traktuje osoby w sposób indywidualizmu! Trudno określić osobę. Podkreśla wspólnotowość ( kontakt między jednostkami )

Człowiek nie tylko jest osamotniony, ale zmierza do życia wspólnotowego. Zbiorowość nie powstaje w sposób mechaniczny lecz wtedy gdy człowiek staje się istotą odpowiedzialną. Życie osobowe rozwija się zawsze w konkretnych warunkach -> główna postawa – ZAANGAŻOWANIE ( nie należy tracić TRANSCENTRALNEGO WYMIARU EGZYSTENCJI, SĄ 2 WYMIARY) : Doczesna, Transcenterna

Nie jest to statyczna wizja człowieka – ponieważ jest to zaangażowanie

ANARCHIZM : nie jest stanowiskiem jednolitym, wspólną cechą jest to, że władza jednego człowieka do drugiego, jest złem bezwzględnym, ale złem usuwalnym

II państwo-> władza wyposażona w środki przymusu jest sztuczna

III wszelka władza jest tyranią wobec człowieka – każde państwo jest totalitarne ( przewiduje stan wyjątkowy)

NAJWAŻNIEJSZA JEST JEDNOSTKA

Anarchizm nie powinien być utożsamiany z ANARCHIĄ

Anarchizm wyróżnia się RADYKALIZMEM ( ograniczenie władzy , wiąże się z pogodzeniem z państwem – źle!) Akceptacja jakiegokolwiek państwa jest zła . Człowiek jest podmiotem.

Inaczej da się zorganizować życie człowieka niż przez państwo. Najwartościowszy wariant życia społecznego:

• chrześcijaństwo – władza jako pycha

• marksizm – państwo zniknie, władza na przymusie zniknie

• chiński taoizm – powrót do wspólnoty pierwotnej

Anarchiści nie widzą różnic jednostkowych

Rodzaje:

1. Anarchizm religijny – tokstoj – ignorowanie państwa konsekwentnie , w efekcie doprowadzi do upadku państwa. (przestał płacić podatki)

Nie należy złem ( przemocą) odpowiadać na zło (przemoc) – oparte na ewangelii

Cechą charakteru jest to, że przeplatają się z wątkami komunistycznymi i brak w nich refleksji socjologicznej . (komunizm jako wspólnota)

Jezus był komunistą (skupiał na wspólnocie)

Ważna: relacja międzyludzka, wspólnota.

1. INDYWIDUALISTYCZNY powiązany z RELIGIJNYM , wiąże te dwa nurty

CHARAKTER MORALISTYCZNY – negatywna moralność ( Stilner)

• Jednostka ma prawo do wszystkiego ( nawet do zabójstwa – jeżeli nie ma wyrzutów sumienia – LUDZIE TO PODMIOTY SUMIENIA)

• Jednostka nie ma żadnych obowiązków, ani wobec siebie, ani wobec innych „ja jestem wszystkim”

1. STANOWISKA KLASYCZNE

A. KOLEKTYWISTYCZNY (Michał Bakunin) A. Komuinstyczny (Piotr Kropotkin)

Różnią się

• B. Nie istnieje możliwość scentralizowana władza bez politycznych nacisków i powstanie komuna ( bezpaństwowe społ. U Marksa )

• B jeżeli ktoś jest przy władzy – będzie się jej twardo trzymać

M. społ. Dzieli ludzi na lepszych i gorszych- to krytykuje B.

M. rewolucja proletariuszy i ich wygrana , wg. B. Jest to nie do zaakceptowania , bo proletariat to władza

Wg. Bakunina jeżeli jednostki nie będzie na nic stać to państwo wg. Niego zastosuje przemoc. Interes państwa nad jednostki – to B. krytykuje

Wg. B. Powstanie nowa klasa uprzywilejowana

Socjalizm M. zostanie wg. B. zastąpią stany tyranizmu , nowa tyrania. To będzie PSEUDOREWOLUCJA

Naiwnością wg. B było myślenie Marksa o proletariacie, który ma zwyciężyć i znieść nierówności, uważał, że nie zna on natury ludzkiej.

Wolność indywidualna to kwestia nierozwiązana wg. Bakunia

Każda władza wg. B. Jest, w tym także ta M. Tam gdzie władza tam i niewolnicy.

Czy możliwa jest organizacja bez autorytetu ? (Bakunin odrzucał autorytet oparty na władzy, ale nie odrzucał autorytetu specjalisty)

Utożsamianie procesu dziejowego ze współczynnikiem ekonomicznym – wg. M. zarówno B. jak i M. mylili się co do wystąpienia rewolucji

1. – rewolucja będzie na Płd. Europy , bo tam żyją ludzie o gorącym temperamencie

Od życzliwości zależy czy będziemy widzieć pozytywnie czy negatywnie system.