Zagadnienia do egzaminu (wyróżnione zostały tematy, których mogą służyć za punkt odniesienia dla problematyki prac pisemnych)

EGZAMIN 14 lub 15.02

1. Na czym polega poznanie filozoficzne?

poznanie filozoficzne jest wówczas, gdy stawiamy sobie pytania, gdyż przekonanie jest dla nas niewystarczające. Kiedy poszukujemy argumentacji, zakładając prawdziwość lub fałszywość przekonań.

1. Co to jest światopogląd?

światopogląd to przekonanie, do którego nie jest potrzebne potwierdzenie. są to nasze założenia, nie szukamy dowodów aby sprawdzić ich prawdziwość.

poznanie światopoglądowe- to gromadzenie wiedzy i doświadczeń, sądów o rzeczywistości ( a suma tych sądów to ŚWIATOPOGLĄD)

1. Jakie są główne nurty filozofii?

realistyczny - świat rozumowy i świat empiryczny/ zmysłowy.

idealistyczny - świat jawi się jako przypadkowy, zmysłowy.

pojęcie prawdy, jakie źródło poznawania jest prawdziwe – kryterium

gdy prawda leży po stronie rozumu - realistyczna

gdy prawda leży po stronie świata zmysłowego - idealistyczna

1. Jakie są główne działy filozofii?

metafizyka, etyka, aksjologia, epistemologia

1. Co to jest epistemologia?

filozofia poznawania, przedmiotem jest proces poznawczy, efekt tego procesu, oraz przekazywanie wiedzy dotyczący tego efektu. Poznawanie umysłowe, zmysłowe, badanie wartości poznawania, efekty poznawcze to kwestia wiedzy, oraz jakości tej wiedzy, którą uzyskaliśmy w wyniku procesu poznawania. Jakość wiedzy, czy jest ona prawdziwa, czy fałszywa.

1. Co to jest metafizyka?

filozofia tego co istnieje i czego dotyczy kategoria istnienia. filozofia bytu. byt to to co jest. byt jest jednostkowy, odrębny od innych rzeczy. nauka o sposobie istnienia tego co nazywamy bytem. abstrakcja i separacja. każda rzecz ma tworzywo istnieje w jakiś sposób, ma formę. Materia i forma. Tworzywo i kształt. forma bez materii istnieć może. materia bez formy, nie. metafizyka zajmuje się sposobem istnienia rzeczy, świata.

1. Co to jest etyka?

2. Co to jest aksjologia?

teoria wartości. odnosi się do tego co traktujemy jako cel idee, dobro, do czego przywiązujemy jakąś wagę. pokazuje zjawiska tj. ewolucja wartości, hierarchizacja wartości.

1. Czym jest racjonalizm i irracjonalizm teoriopoznawczy?

racjonalizm – wiedza wartościowa to taka, którą osiągamy tylko i wyłącznie w sposób racjonalny, czyli rozumowy.

irracjonalizm- założenie ze wartościowa jest tez taka wiedza, która nie ma charakteru racjonalnego. poznanie intuicyjne

1. Jaka jest klasyczna definicja prawdy?

klasyczna definicja utożsamia prawdę, efekt poznawczy, z tym jak rzecz realnie istnieje. tożsamość myśli i rzeczy, autorem tej definicji był Arystoteles.

1. Podaj i opisz nieklasyczne definicje prawdy.

inne jest poznanie ze względu na stosunek do świata. inne definicje prawdy. nieklasyczne. prawda ujęciu koherencyjnym nie pytamy o przedmiot zewnętrzny, sprawdzamy czy wiedza którą posiadamy jest wiedzą wewnętrznie spójną i niesprzeczną.

prawda pragmatyczna/ pragmatystyczna – weryfikacją tego czy coś jest prawdą czy nie, jest praktyka. sprawdzenie z perspektywy skutku. posługują się nią wszystkie nauki szczegółowe

prawda ewidentystyczna – oparta na oczywistości. jeżeli coś jawi się jako takie a nie inne, tzn że jest takie a nie inne

1. Co to jest wartość?

efekt cel, dobro, cos ważnego

1. Jak opisać „naturę” człowieka?

kategoria natury dwa rozumienia

natura to to co wspólne dla biologicznej strony życia.

wszystko co przez człowieka stworzone ma charakter sztuczny, naturalne jest to co ma charakter ewolucyjny, to co nie jest wytworem ludzkich rąk.

druga wersja, pod pojęciem natury rozumiemy ty co wyróżnia tę rzecz

wyróżnia, co jest specyficzne. to nie jest cześć wspólna, a cos wyjątkowego.

co wyróżnia człowieka jako człowieka, rodzaj i różnice gatunkowe

1. Czym jest osoba?

Boecjusz – osobą jest każdy byt, istota, która jest rozumna.

św. Tomasz z Akwinu - osobą jest każdy byt, który jest rozumny i zdolny do miłości.

człowiek, bóg, anioł, osoba prawna, osoba ludzka.

osobą będzie istota, która jest inteligentna, ma świadomość swojej tożsamości
przyszłości.

1. Jak rozumieć pojęcie godności?

godność, to poczucie świadomości wysokiej wartości własnej, nienabywalna to godność osoby ludzkiej.

nabyta godziwość jako piastowanie stanowiska

psychologicznie potrzeba godnościowa, indywidualna potrzeba uznania wysokiej wartości własne osoby.

nabywamy autonomicznie,

relacyjna odwołanie do czynników zewnętrznych,

1. Czy dopuszczalne jest instrumentalne traktowanie ludzi?

Kant traktować ludzi podmiotowo nigdy przedmiotowo

Machiavelli ważne nie są zasady a priorytety

1. Co to jest prawo naturalne?

Kant świat w którym żyjemy jest sensowny, poznawalny i uporządkowany, rządzony pewnymi prawami. prawo wieczne. naturalny porządek rzeczy.

1. Czym jest psychologizm w filozofii?

Freud

psychika człowieka. świadomość jest wypadkową pewnej gry instynktów.

żądzą nami popędy – Freud

1. Opisz kategorię wolności.

2. Czym jest wolność “negatywna”?

wolność od czegoś

1. Czym jest wolność “pozytywna”?

wolność do czegoś

1. Czym jest „ucieczka od wolności”? – odpowiedzialność, konsekwencje, samotność, aby uzyskać pełnię niezależności nie można wchodzić w relację z innymi ludźmi. ucieczka od odpowiedzialności i skutków tej wolności

Fromm

wolność z przymusem – brak zewnętrznych ograniczeń

wolność poprzez brak czegoś negatywna

umiejętność wyboru właściwego, dojrzałość człowieka.

wolnośc do

wolność od

1. Co to jest „egzystencjalizm”?

2. Jakie znasz postaci związane z nurtem egzystencjalizmu?

Sartre Camus

1. Co to znaczy, że egzystencja wyprzedza esencję?

egzystencja wyprzedza esencję – Sartre

człowiek najpierw wchodzi w świat jako cos niedokonanego, nie ma natury ludzkiej mówiącej jak postępować, to człowiek sam określa samego siebie, sam definiuje swoją naturę.

1. Na czym polega tragizm egzystencji?

ad. egzystencjalizm

filozofia życia ???????????????

tragizm egzytencji - doświadczenie nieskończoności?????????

1. Czym jest hermeneutyka?

to nurt filozofii XX w zajmujący się odczytywaniem kultury poprzez interpretację dzieł zawartych w kulturze tzw. narracje

1. Na czym polega interpretacja dzieła filozoficznego?

umiejscowienie danego dzieła we właściwym mu kontekście kulturowym.

1. Jaka jest różnica między symbolem a mitem?

symbol to prosty znak który ma znaczenie pierwotne i wtórne

mit jest tym samym co symbol, tylko że w formie narracji

1. Podaj znaną Ci interpretację moralnej kategorii dobra.

dobro to przyjemność odbierana na poziomie zmysłowym – hedonizm

dobro to postępowanie zgodne z naturą –

działanie dobre jest wtedy gdy człowiek postępuje jak człowiek

1. Podaj znaną Ci interpretację moralnej kategorii zła.

realnie istniejące , pokazanie świata złożonego z : dobra i zła

zło jest namacalne, realne, równorzędne dobru

pokazanie zła jako efektu naszej decyzji, zło nie istnieje realnie będzie istniało jako brak dobra

1. Opisz kategorię odpowiedzialności.

odpowiedzialność – wiąże się z wolnością, im więcej wolności, t więcej odpowiedzialności.

1. odpowiedzialność restrykcyjna – wobec czegoś

2. odpowiedzialność powiernicza – za coś

1. Co to jest dobro wspólne?

dobro indywidualne to to co ja uważam za najważniejsze. moje oczekiwania i potrzeby.

wspólne dobro, to wspólne oczekiwania i potrzeby. konieczność uzgodnienia wspólnych celów – umowa społeczna, celem umowy społecznej jest znalezienie dobra wspólnego.

1. Co to jest “umowa społeczna”?

umowa społeczna – rosseu wchodzimy chętnie, cieszymy się z wspólnej płaszczyzny porozumienia, chcemy ją zawrzeć bo pomoże lepiej nam funkcjonować

tomas hopes – człowiek z natury jest egoistą i umowę społeczną zawiera bo musi.

1. Jakie są założenia liberalizmu?

2. Opisz legalistyczną koncepcję sprawiedliwości (R. Nozick).

3. Określ wolność pozytywną i negatywną.

było już wcześniej

1. Czym jest sprawiedliwość dystrybutywna?

2. Jakie są zasady „sprawiedliwości jako bezstronności” (J. Rawls)?

3. Co to jest “zasłona niewiedzy”?

4. Opisz ideę społeczeństwa jako sprawiedliwego systemu kooperacji.

5. Scharakteryzuj komunitarianizm (teoria wspólnotowa).

6. Opisz główne założenia postmodernizmu

7. Jaki jest stosunek postmodernizmu do wartości fundamentalnych?

8. Co to jest relatywizm?