Prawdy i mity o cholesterolu

Słyszałeś, że cholesterol wyłącznie szkodzi zdrowiu. Takich obiegowych opinii na jego temat jest znacznie więcej. Przeczytaj, które z nich odpowiadają prawdzie, a które są fałszywe.

Nawet mała ilość cholesterolu jest szkodliwa dla zdrowia.

Fałsz: Cholesterol jest bardzo potrzebny organizmowi, m.in. do budowy błon komórkowych, wytwarzania niektórych hormonów, a także kwasów żółciowych ułatwiających trawienie tłuszczów. Większość niezbędnego cholesterolu produkuje sam organizm, reszta jest dostarczana w pożywieniu.

Wystarczy badać tylko jego ogólne stężenie.

Fałsz: Informacja ta jest niewystarczająca. Bardzo istotna bowiem jest proporcja pomiędzy "złym" cholesterolem LDL i "dobrym" HDL. Ten pierwszy, gdy jest go za dużo, osadza się na ściankach tętnic, tworząc blaszki miażdżycowe. HDL zbiera zaś jego nadmiar i przenosi do wątroby, która wytwarza z niego kwasy żółciowe. Jeśli nie ma równowagi między dostawą a odprowadzeniem cholesterolu, zaczyna rozwijać się miażdżyca. Choroba ta często prowadzi do zawału serca i udaru mózgu.

Osoby szczupłe zawsze mają prawidłowe stężenie cholesterolu.

Fałsz: Możesz mieć podwyższony poziom cholesterolu, spowodowany złym odżywianiem (np. nadmiarem jaj, tłustych serów), a jednocześnie zachować smukłą sylwetkę dzięki szybkiej przemianie materii. Powinnaś pamiętać również o tym, że u kobiet na straży "dobrego" cholesterolu, chroniącego naczynia krwionośne przed miażdżycą, stoją estrogeny. Gdy po menopauzie zaczyna ich brakować, spada stężenie HDL, podwyższa się zaś LDL. Tymczasem ty możesz nadal pozostać szczupła.

Dieta, w której dominują produkty pochodzenia roślinnego, pomaga utrzymać tę substancję w normie.

Prawda: Produkty roślinne są zupełnie pozbawione cholesterolu (nawet oleje). Zawierają go natomiast artykuły spożywcze pochodzenia zwierzęcego, np. 100 g sera gouda ma 69 mg cholesterolu, szynki wieprzowej - 81 mg, chudej wołowiny - 50 mg, jedno jajko - 264 mg. Dzienna dawka cholesterolu w pożywieniu nie powinna zaś przekraczać 300 mg.

Ćwiczenia fizyczne podwyższają stężenie HDL we krwi.

Prawda: Dodatkowo obniżają poziom cholesterolu całkowitego. Aby jednak ćwiczenia były skuteczne, trzeba je wykonywać regularnie, co najmniej 3-4 razy w tygodniu po 30 minut.

Trzeba zrezygnować z jedzenia tłuszczów, by obniżyć cholesterol.

Fałsz: Nie możesz całkowicie pozbawić organizmu tłuszczów. Bez nich zacznie ci brakować witamin A, E, D i K (tłuszcz jest niezbędny do ich przyswajania) oraz choliny, potrzebnej do trawienia i sprawnego myślenia. Ale wybieraj tłuszcze zawierające głównie nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli oleje roślinne. Nie tylko nie podwyższają one poziomu cholesterolu, ale nawet go nieco obniżają. Ogranicz natomiast do minimum spożycie tłuszczów zwierzęcych (np. smalcu, masła, słoniny). Pamiętaj, że jadasz ich znacznie więcej niż ci się wydaje, bo ukryte są w wielu produktach spożywczych. Właśnie dlatego staraj się wybierać chude gatunki wędlin oraz mięsa i przetwory mleczne (mleko, sery, śmietanę) o niskiej zawartości tłuszczu.

Wszystkie tłuszcze zwierzęce szkodzą zdrowiu.

Fałsz: Wyjątek stanowią tłuszcze rybie. Zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które obniżają stężenie "złego" cholesterolu, przeciwdziałają tworzeniu się zakrzepów w tętnicach i żyłach. W związku z tym dietetycy zalecają jadanie tłustych ryb morskich przynajmniej 1-2 razy w tygodniu.

Dzięki błonnikowi w diecie łatwiej utrzymać tę substancję w ryzach.

Prawda: Błonnik (zawarty np. w gruboziarnistym pieczywie, roślinach strączkowych, kaszach) zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego, ponieważ go wchłania. To ogranicza przenikanie tej substancji z jelit do krwi. W związku z tym, po zjedzeniu posiłku bogatego w błonnik, część cholesterolu z pożywienia zostaje wydalona wraz z kałem.

Leki obniżające cholesterol przynoszą więcej szkody niż pożytku.

Fałsz: Są niezbędne, gdy zmiana stylu życia (np. modyfikacja diety, wysiłek fizyczny) nie jest w stanie zmniejszyć ilości cholesterolu. Dzieje się tak u osób z uwarunkowanym genetycznie wysokim stężeniem tej substancji. Leki te trzeba także zażywać po przebytym zawale serca, w cukrzycy.

Żeby zmniejszyć jego ilość, należy wyeliminować z diety mięso.

Fałsz: Trzeba tylko ograniczyć ilość potraw mięsnych w codziennym jadłospisie. Mięso jest bogatym źródłem wartościowego białka, żelaza, witamin i soli mineralnych. Nie powinno się więc z niego całkowicie rezygnować. Należy tylko wybierać chude gatunki.

Alkohol "zbija" cholesterol.

Prawda: Rzeczywiście tak się dzieje. Ale ponieważ alkohol szkodzi wątrobie, lekarze zalecają inne naturalne metody obniżenia cholesterolu: dietę i ruch. Co zaś do alkoholu, dopuszczają jego picie, ale w małych ilościach.

Jakie powinien mieć stężenie

Prawidłowy wynik badania to: cholesterol całkowity - poniżej 200 mg/dl, frakcja LDL - poniżej 130 mg/dl (dla osób z chorobą wieńcową i po zawale serca wartość ta jest niższa - poniżej 100 mg/dl), frakcji HDL - powyżej 45 mg/dl (im więcej, tym lepiej). Po raz pierwszy badanie cholesterolu we krwi powinnaś wykonać po ukończeniu 20. roku życia.

Potem powtarzaj je co 5 lat. Częściej, raz do roku, powinnaś sprawdzać poziom cholesterolu, jeśli: masz nadwagę, cukrzycę, osoby blisko spokrewnione cierpią na choroby układu krążenia, jesteś po menopauzie.

Źródło: Magazyn Naj