1) Szlif podłużny zęba / szkliwo:

-linie konturowe Retziusa (przyrostowe) UWAGA: cykliczne zmiany w procesie odkładania i mineralizacji

-linie Huntera-Shregera

2) Linie Retziusa

-układ równoległy do pow. szkliwa

-miejsca obniżonej wytrzymałości mechanicznej i większej podatności na próchnicę

3) Linia Retziusa (wrodzeniowa, neonatalna)

-zęby mleczne

-pierwsze zęby trzonowe

4) PERIKYMATA (FRYZY)

-linie konturowe na powierzchni szkliwa

-postać drobnych zagłębień

-ułożone okrężnie wokół korony

5) Linie Huntera-Schregera

-linie ciemne i jasne

-ułożone poprzecznie do długiej osi zęba

-są wynikiem odbicia światła przechodzącego przez pryzmaty szkliwa raz w długiej, a raz w krótkiej ich osi

6) ZĘBINA

-skutek działalności odontoblastów

-szkielet zęba

-oparcie dla twardego i nieelastycznego szkliwa

-elastyczność i sprężystość

-twardość 4-5⁰ w skali Mohsa (szkliwo 6-7⁰)

7) Skład biochemiczny zębiny

-sole mineralne 70%

-związki organiczne 17-18%

-woda 12-13%

8) Część organiczna zębiny

-osseomukoid

-włókna Ebnera (kolagen I) –ułożone równolegle do długiej osi zęba

-fosfoproteiny (fosforyny, sialoproteiny)-wiążą Ca²⁺ i tworzą wiązania chemiczne z kolagenem

-glikoproteiny

-proteoglikany

9) Część nieorganiczna zębiny

-fosforany wapniowe –kryształy dwuhydroksyapatytów układających się równolegle wzdłuż włókien kolagenowych lub promieniste -> kalkosferyty

-węglany, jony sodu, potasu, magnezu, żelaza i chloru

10) Korona zęba w pobliżu szkliwa -> kalkosferyty nie połączyły się z sobą -> przestrzenie między kuliste (interglobularne) -> zębina między kulista lub międzykulkowa

Korzeń zęba na granicy z cementem -> Drobne przestrzenie międzykuliste

Warstwa ziarnista zębiny korzeniowej (Tomesa)

11) Świeżo powstała zębina -> Cienka warstwa od strony korony i kanału korzeniowego -> Prezębina, prazębina, predentyna

12) Przekroje poprzeczne:

Stopniowy przyrost prezębiny -> Mineralizacja warstw zębiny (Proces rytmiczny, okresowy!!) -> LINIE EBNERA (przyrostowe, apozycyjne) -> LINIE KONTUROWE OWENA (poszerzone linie przyrostowe)

13) Linie Owena

-wyznaczają przebieg przestrzeni międzykulistych

-przestrzenia świadczą o nierównomiernym wapnieniu poszczególnych warstw zębiny podczas apozycji

14) Kanaliki zębiny

-od komory zęba i kanału korzeniowego w kierunku szkliwa i cementu

-w koronie ułożone promieniście-wygięte w kształcie S

-w korzeniu ułożone równolegle-przebieg falisty

-w pobliżu szkliwa dają liczne odgałęzienia

-w pobliżu cementu ich końcowe odcinki tworzą rozszerzenia (banieczki)

15) Kanaliki zębiny zawierają: !!

-wypustki komórek zębinotwórczych tzw. Włókna Tomesa

-bezrdzenne włókna nerwowe

-płyn tkankowy

16) Włókna Tomesa:

-tworzą liczne boczne odgałęzienia biegnące w odgałęzieniach kanalików zębiny

-ich długość jest różna i mogą nie dochodzić do zewnętrznej warstwy zębiny !!!

17) Cytoplazma wypustek zawiera

-mikrotubule

-mikrofilamenty

-siateczka gładka

-wydłużone mitochondria w ich odcinku początkowym

-liczne pęcherzyki

-ziarnistości wydzielnicze

18) Osłonka Neumana (EGZ)!

-zbudowana z substancji podstawowej i włókien kolagenowych

-niezmineralizowana

-pokrywa wypustki odontoblastów biegnące w kanalikach zębiny wew (w pobliżu odontoblastów)

19) Zębina okołokanalikowa

-silnie zmineralizowana

-wyściela ścianę kanalików zębiny

-przylega do osłonki Neumana

20) Zębina międzykanalikowa:

-występuje za zębiną okołokanalikową czyli pomiędzy kanalikami

-mniej zmineralizowana

21) Zębina przymiagowa

-pokrywa od strony miazgi komorę zęba i kanał korzeniowy

22) Cement:

-ochrona dla zębiny w obrębie korzenia zęba

-wiąże ząb za pomocą ozębnej z kością otaczającą zębodół

-wytwór komórek cementotwórczych

23) Budowa cementu:

-przypomina tkankę kostną grubowłóknistą (mineralizacja 60%)

-zbudowana z blaszek kostnych ułożonych równolegle- okrężnie w stosunku do długiej osi korzenia

-w bardzo dużych i starych zębach cement mogą tworzyć także blaszki systemowe -> osteony

-blaszki cementu ulegają stałej przebudowie

24) Substancja międzykomórkowa blaszek cementu

-fosforany wapniowe -> kryształy hydroksyapatytu

25) Substancja organiczna cementu

-włókna kolagenowe (90%) i substancja podstawowa :

+fosfoproteiny

+glikoproteiny

+proteoglikany

26) –pomiędzy blaszkami cementu mogą występować jamki kostne, w których leżą cementocyty

-cementocyty przypominają osteocyty, lecz są rzadziej ułożone i mają mniej wypustek

27) –wypustki cementocytów leżą w kanalikach kostnych odchodzących od jamek kostnych i mogących łączyć się z kanalikami zębiny

-poprzez wypustki cementocyty kontaktują się z komórkami sąsiednimi i otoczeniem, najczęściej kierują się ku ozębnej

28) Rozmieszczenie jamek kostnych z cementocytami pomiędzy blaszkami cementu:

-nie jest w całej warstwie cementu jednakowe

-im dalej od szyjki zęba i zębiny, tym jest ich więcej

-blaszki, które bezpośrednio pokrywają zębinę nie posiadają jamek z cementocytami

29) Cement bezkomórkowy:

-cement pierwotny

-cienka warstwa pokrywająca pow. Zębiny w korzeniu zęba, a w szyjce kontaktuje się ze szkliwem

-jego blaszki otaczają okrężnie korzeń i nie występują między nimi cementocyty

-od ozębnej wnikają do cementu włókna kolagenowe sięgające przez całą warstwę cementu- prostopadle do pow. Zęba (włókna wnikające cementu lub Sharpeya-cement włóknisty)

30) Cement komórkowy:

-cement wtórny

-główna masa cementu

-pojawia się na cemencie bezkomórkowym od 1/3 wysokości korzenia, a jego grubość wzrasta w kierunku wierzchołka zęba

-w obrębie szyjki liczba blaszek jest niewielka i zwiększa się ku wierzchołkowi

- między blaszkami cementu wtórnego w jamkach występują komórki-cementocyty

31) Cementoblasty

-tworzą ciągłą i cienką warstwę na powierzchni cementu od strony ozębnej-precement-poprzerywana w miejscach w których do cementu wnikają pęczki włókien Sharpeya

-wytwarzają nowy cement, który odkładany jest na powierzchni już powstałego wcześniej cmentu