SZKOŁA POLICEALNA SŁUŻB SPOŁECZNYCH i MEDYCZNYCH DLA DOROSŁYCH W ZESPOLE SZKÓŁ W JAWORZE

OPIEKUN MEDYCZNY

Odział zaoczny

Praca kontrolna

Z przedmiotu: Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną

Pod kierunkiem : Grażyna Juchniewicz

Temat: Zapobieganie powikłaniom w przypadku długotrwałego unieruchomienia w łóżku.

Ocena:

Osoba oceniająca:

Jawor 17/10/2011 Krzysztof Szymkowiak

Wstęp.

Czy w starszym wieku można uniknąć zagrożeń spowodowanych długim unieruchomieniem? Jak przetrwać tygodnie albo miesiące leżenia, gdy do łóżka przykuła nas choroba? W czym może nam pomóc rodzina, co może nam zaproponować lekarz? Nasza sprawność zmniejsza się wraz z upływem lat. Coraz częściej zapadamy na różne , które mają charakter przewlekły i wymagają, niestety, coraz dłuższego leżenia w . Wśród schorzeń somatycznych, które mogą być przyczyną takiego unieruchomienia należy wymienić: choroby układu krążeniowo-naczyniowego, w tym m.in. udary powikłane porażeniami, choroby układu oddechowego, jak m.in. astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc, schorzenia układu kostno-stawowego, w tym powikłania osteoporozy.

Przykłady stanów zdrowia , kiedy zalecane jest pozostanie w łóżku.

Udary

Zmiany miażdżycowe nasilają się z upływem lat. Te, które dotyczą tętnic mózgowych, sprzyjają udarom, które niejednokrotnie pozostawiają trwałe następstwa w postaci porażenia połowiczego. Przy udarach przebiegających lżej możliwy jest powrót do zdrowia, zwykle jednak po długim okresie unieruchomienia w łóżku.

Zapalenia płuc i zakażenia oskrzeli

U starszych osób zanikają ścianki pęcherzyków płucnych i znacznie maleje powierzchnia wymiany oddechowej. Zanika też nabłonek rzęskowy oskrzeli służący do wymiatania pyłu z dróg oddechowych. Osłabia się przy tym odruch kaszlowy, co łatwo prowadzi do zalegania wydzieliny oskrzelowej oraz zwiększa ryzyko zapaleń płuc i zakażeń oskrzeli - chorób, które wymagają leżenia. Ciężkie zapalenie oskrzeli lub płuc u osób starszych mogą być też następstwem źle wyleczonej grypy.

Problem w tym, że w późnym wieku zapalenie płuc może nie dawać typowych objawów w postaci gorączki i kaszlu, gdyż wyniszczony organizm nie jest w stanie zdobyć się na reakcje, które są oznaką walki z chorobą. Starcze zapalenie płuc jest zwykle odoskrzelowe. Cięższe przypadki zdecydowanie wymagają leczenia szpitalnego.

Choroby układu narządów ruchu

Przewlekłe zmiany zwyrodnieniowo-zapalne stawów są bardzo częste u osób starszych. Najczęściej są to zniekształcenia i zesztywnienia w stawach biodrowych, kolanowych i kręgosłupa. Ciężkie zmiany zwyrodnieniowe mogą prawie zupełnie uniemożliwić chodzenie. Długotrwałe unieruchomienie czeka też zwykle osoby po złamaniu kończyn dolnych, a szczególnie szyjki kości udowej.

Groźne skutki długotrwałego unieruchomienia w łóżku .

Człowiek nie jest stworzony do leżenia, a konieczność długiego unieruchomienia w łóżku ma wiele negatywnych konsekwencji. Zaliczyć do nich można m.in. ogólne osłabienie organizmu i spadek tolerancji wysiłku, zanik mięśni, odleżyny, zapalenie płuc, zwiększone ryzyko zatorowości płucnej, nasilenie osteoporozy, infekcje dróg moczowych.

Na skutek długotrwałego leżenia następuje zahamowanie lub ograniczenie krążenia krwi, a tym samym ukrwienia tkanek.

Przy braku aktywności ruchowej, szczególnie u osób starszych, w kończynach dolnych mogą tworzyć się skrzepliny, które po oderwaniu mogą doprowadzić do zatorowości płucnej, zwłaszcza jeśli do unieruchomienia doszło po operacji. Organizm zwiększa wtedy krzepliwość krwi w celu szybszego zagojenia rany, ale to z kolei sprzyja zatorom.

Jeśli chorzy nie są w stanie sami korzystać z toalety i leżą w mokrych pampersach, istnieje dodatkowe ryzyko infekcji dróg moczowych. Warto tu też wspomnieć, że osoby starsze, mimo stosowania właściwej diety, często mają problemy z hemoroidami (z przyczyn fizjologicznych - z wiekiem żyły ulegają rozszerzeniu). Inną kwestią jest jeszcze to, że przewlekłe leżenie osłabia perystaltykę jelit i sprzyja uciążliwym zaparciom.

Przykłady powikłań długotrwałego unieruchomienia oraz sposoby ich zapobiegania.

ODLEŻYNY

Odleżyny są najczęstszym z powikłań wynikających z długotrwałego leżenia. Powstają na skutek niedotlenienia tkanek spowodowanego długotrwałym uciskiem.
Ich tworzeniu sprzyja brak ruchu, niewystarczająca higiena, nietrzymanie moczu i stolca, niewłaściwe ułożenie chorego, źle dobrany materac lub niestarannie posłane łóżko.
Odleżyny najczęściej powstają w okolicach kości krzyżowej, wzdłuż kręgosłupa, na łopatkach i piętach, czyli w tych miejscach, które mają bezpośredni kontakt z podłożem. U pacjentów ułożonych na boku – na kościach miednicy oraz wewnętrznej stronie kostek i kolan.

Jak zapobiegać?

• zmieniać ułożenie chorego co 1-2 godziny i na każdą jego prośbę;
• jak najczęściej sadzać pacjenta tak, aby jego stopy spoczywały na podłodze;
• sprawdzać skórę przynajmniej raz dziennie;
• dbać, by pościel była czysta i sucha, a prześcieradło gładko naciągnięte;
• nacierać przynajmniej dwa razy dziennie spirytusem, masować i oklepywać miejsca narażone na odleżyny;
• podsuwać pod miejsca ucisku gumowe koło w płóciennej poszewce;
• pod nogi należy podkładać zwinięte koce, poduszki lub też wałki – muszą być one miękkie; 
• układać chorego na materacu przeciwodleżynowym;
• stosować maści i kremy chroniące skórę.

ZAPALENIE PŁUC

Leżenie w łóżku i brak ruchu spłycają oddech, przez co ograniczają dopływ powietrza do płuc i sprzyjają gromadzeniu się w nich śluzowej wydzieliny. 
Niemożność jej odkrztuszenia prowadzi do rozwoju zakażeń i tzw. opadowego zapalenia płuc, które u chorych leżących zawsze stanowi zagrożenie życia.

Jak zapobiegać?

• wietrzyć pokój chorego i utrzymywać w nim niezbyt wysoką temperaturę;
• w zimie zawiesić na kaloryferach naczynia z wodą lub położyć mokry ręcznik;
• w dzień układać chorego na dodatkowych poduszkach lub podnoszonym podgłówku (do kupienia w sklepach ze sprzętem rehabilitacyjnym);
• jak najczęściej obracać chorego na boki;
• dwa, trzy razy dziennie (zawsze przed snem) nacierać plecy i klatkę piersiową chorego 50-90% alkoholem, a następnie oklepywać je od dołu ku górze – pobudza to krążenie, ułatwia przesuwanie się wydzieliny w oskrzelach i odkrztuszanie.

ZAKRZEPY

Brak ruchu spowalnia przepływ krwi, co sprzyja powstawaniu zakrzepów żylnych. 
Prowadzi to także do rozwoju stanów zapalnych.

Jak zapobiegać?

• nakłaniać chorego do wykonywania nawet niewielkich ruchów kończynami lub do napinania i rozluźniania mięśni nóg kilka, kilkanaście razy dziennie; 
• natłuścić nogi oliwką, masować je ruchami okrężnymi do góry; 
• wsunąć pod materac miękką poduszkę lub specjalną podstawkę (do kupienia w sklepach ze sprzętem rehabilitacyjnym) tak, by nogi chorego były uniesione około 5-10 cm.

Pierwsze objawy powikłań długotrwałego unieruchomienia .

Bibliografia:

1. „ Podstawy pielęgniarstwa” Podręcznik dla studentów i absolwentów kierunków pielęgniarstwo i położnictwo.

2. Wybrane działAnia pielęgniarskie pod redakcją Barbary Ślusarskiej, Danuty Zarzyckiej i Kazimiery Zahradniczek

3. INTERNET

Plan pracy

1. Wstęp

2. Przykłady stanów zdrowia , kiedy zalecane jest pozostanie w łóżku.

3. Groźne skutki długotrwałego unieruchomienia w łóżku.

4. Przykłady powikłań długotrwałego unieruchomienia oraz sposoby ich zapobiegania.

5. Pierwsze objawy powikłań długotrwałego unieruchomienia.