AMW Geneza jednoczenia Europy (2)

Od XV do końca XVIII wieku

1. Jerzy z Podjebradu (1420-1471); król czeski.

Liga Pokoju – propozycja stworzenia związku chrześcijańskich władców europejskich. Objąć by miała ona Burgundię, Bawarię, Czechy, Francje, Polskę, Wenecję, Węgry, a następnie inne państwa europejskie. Państwa te miałyby równy status, zaś przywódca Ligi byłby król Francji Ludwik XI. Papiestwo całkowicie pominięte. Plan przewidywał utworzenie dwóch organów ponadpaństwowych:

a/ trybunału – organ ustawodawczy uchwalający prawa ogólnozwiązkowe oraz rozstrzyga spory między członkami Ligi;

b/ rady – złożona z przedstawicieli wszystkich narodów; organ decydujący o przyjmowaniu nowych członków, wspólnej walucie i warunkach prowadzenia wojny.

Jest to pierwszy plan tworzenia zjednoczonej Europy jako „ligi panujących”.

1. Maksymilian Sully (1560-1641) – doradca króla Francji Henryka IV.

Wielki Plan – przewidywał utworzenie związku państw europejskich, w którym wszystkie państwa byłyby równe, a także:

a/ utworzenie Chrześcijańskiej Rady Europy z władzą rozstrzygania sporów między jej członkami;

b/ podział Europy na 15 państw tworzących konfederację;

c/ utworzenie koalicyjnej armii złożonej z 270 tys. żołnierzy piechoty, 50 tys. kawalerii, 120 okrętów i 200 dział;

d/ ustanowienie w Europie najlepiej jednej panującej religii lub najwyżej trzech: katolicyzmu, luteranizmu i kalwinizmu;

e/ plan pomijał Rosję i Turcję jako kraje leżące poza cywilizacją europejską.

1. Emeric Cruce (590-1648)

W dziele „Nowy Cyneas, czyli przemówienia o sposobnościach i środkach ustanowienia powszechnego pokoju oraz wolności handlu dla wszystkich” przedstawia następujące swe tezy:

a/ pokój i odrzucenie wojny uważał za najważniejszą potrzebę wszystkich ludzi; wojna, jak uważał, jest „barbarzyńskim przeżytkiem” i nie opłaca się nikomu;

b/ Europa winna opierać się na swobodnym przepływie dóbr i ludzi i dobrowolnej współpracy władców poszczególnych państw;

c/ postulował utworzenie organizacji międzynarodowej strzegącej pokoju światowego; organizacja taka winna skupiać wszystkich władców na świecie, tzn. również Mongolii, Chin, Japonii, Persji, Tatarów, Imperium Osmańskiego, Etiopii; na stolicę proponował Wenecję;

d/ jako pierwszy przedstawił taki szczegółowy plan organizacji o zasięgu światowym i strzegącej pokoju w tak szerokim wymiarze; jednak było to o tyle utopijne, że trudno sobie wyobrazić, że ówcześnie byłoby możliwe takie porozumienie między panstwami europejskimi, a cóż dopiero w skali światowej;

e/ jako jeden z pierwszych podkreślał rolę wymiany handlowej dla zbliżenia państw;

1. William Penn (1644-1718) – Anglik, założyciel Pensylwanii i Filadelfii.

Główne tezy jego propozycji to:

a/ powołanie europejskiego związku równoprawnych państw z udziałem Rosji i Turcji;

b/ parlament jako główny organ władzy z dokładnym wyliczenie ilości udziału przedstawicieli poszczególnych państw (m.in. Rzesza 12, Francja 10, Anglia 6, Polska 4); parlament stanowiłby prawo dla Europy, stanowiłby sankcje i rozstrzygał spory;

c/ rząd i trybunał sprawiedliwości obejmujący swym działaniem Europę i kolonie angielskie w Ameryce Płn.

1. Charles de Saint-Pierre (1658-1743) – opat i filozof francuski.

Unia Europejska – projekt związku wszystkich panujących i ich chrześcijańskich państw (24) ze stolicą w Utrechcie, zaś najważniejsze jego założenia to :

a/ „wieczyste przymierze” wszystkich monarchów europejskich, łącznie z Rosją;

b/ utworzenie Stałego Senatu Europejskiego – reprezentowałby wszystkie kraje europejskie w ramach „wielkiej republiki chrześcijańskiej”; rozstrzygałby najważniejsze sprawy polityczne, finansowe i militarne oraz wzajemne spory;

c/ stworzenie specjalne komisji złożonej z pięciu senatorów i spełniającej rolę rządu;

d/ Unia miałaby miałaby zapewnić bezpieczeństwo i wolność handlu, będącego najważniejszym czynnikiem integrującym państwa Unii ;

e/ wpływy poszczególnych państw zależałyby od ich dochodów;

f/ państwa członkowskie wysyłałyby wspólnych ambasadorów do państw pozaunijnych, zaś w ramach Unii działaliby rezydenci poszczególnych państw członkowskich.

Razem z powyższymi ideami integracyjnymi występowały coraz widoczniejsze idee kładące nacisk na zasadę suwerenności narodu i przedkładające egoizm narodowy, który zmarginalizował ówcześnie projekty integracyjne.