9. Wartość nawozowa, technologie i techniki stosowania, przemiany w glebie i zagrożenia dla środowiska wynikające ze stosowania gnojowicy. (pyt.specjalność- kształtowanie)

Gnojowica

Nazywamy płynna, przefermentowana mieszanina odchodów (kału i moczu) zwierząt gospodarskich i wody, ewentualnie z domieszką niewykorzystanych pasz, pochodząca z obór bezściółkowych, gdzie woda miesza się z kałem i moczem. Ze względu na stopień rozcieńczenia wyróżnia się gnojowicę: gęstą >8% suchej masy i rzadką (rozcieńczoną) <8% suchej masy. Otrzymuje się ją spłukując wodą stanowiska zwierząt gospodarskich hodowanych w oborach bezściółkowych, gdzie woda miesza się z kałem i moczem.

Wartość nawozowa

Gnojowica jest wartościowym nawozem naturalnym. Fosfor i potas z tego nawozu są tak samo wykorzystywane przez rośliny z gnojowicy, jak z nawozów mineralnych. Warstwa wierzchnia jest bogata w azot organiczny, środkowa zawiera rozpuszczone sole amonowe potasu, sodu, warstwa dolna – główne związki mineralne, nierozpuszczalne, przede wszystkim ziemiste. Przed wywiezieniem w pole należy ja wymieszać aby uzyskać jednorodny nawóz.

Technologie i techniki stosowania:

Gnojowica powinna być równomiernie rozlana na całej powierzchni pola.
Ma to szczególne znaczenie przy stosowaniu gnojowicy pogłównie bez możliwości wymieszania jej z glebą, np. na łąkach czy trawach i mieszankach traw z motylkowymi w uprawie polowej. W tym również przypadku należy stosować ją najpóźniej do 10 dni po ścięciu roślin. Gnojowicę podobnie jak obornik i gnojówkę powinno stosować się w dni bezwietrzne, pochmurne, dżdżyste i nie najpóźniej jak następnego dnia po zastosowaniu wymieszać z glebą za pomocą pługa lub brony talerzowej. Jest to zabieg niezbędny, gdyż zapobiega dużym stratom azotu.

*Aplikatory tarczowe lub talerzowe.

Tarcze lub talerze stosowane są na glebach pokrytych pozostałościami roślinnymi lub na użytkach zielonych, gdzie chcemy aplikować gnojowicę na głębokości do 60 mm. Rowki

są otwarte i ewentualnie przykryte roślinnością, ograniczając tym samym emisję amoniaku do atmosfery. Tego typu aplikatory należy stosować na polach o niskim zakamienieniu i na glebach mało zbitych, gdzie możliwe jest wykonanie rowka o odpowiedniej głębokości.

*Aplikatory doglebowe.

Aplikatory talerzowe przeznaczone są przede wszystkim do rozlewania gnojowicy na użytkach zielonych. Tych rozwiązań konstrukcyjnych w wielu przypadkach nie powinno stosować się na glebach uprawnych. Aplikatory do głębokiego zadawania gnojowicy zbudowane są na bazie istniejących narzędzi: kultywatorów

lub bron talerzowych. Powszechnie oferowanym aplikatorem doglebowym jest

system nabudowany na kultywatorze.

*Wóz asenizacyjny- ma możliwość aplikacji gnojowicy przez: łyżkę rozbryzgową do powierzchniowego rozlewania, aplikacji doglebowej przez zęby sztywne, wężami wleczonymi. Ponadto wóz wyposażony jest w urządzenie rozdrabniające części stałe, które znajduje się na wlocie do zbiornika.

*wóz asenizacyjny wyposażony w adapter do wgłębnego dozowania

gnojowicy. Adapter zawieszany jest z tyłu wozu, co pozwala na pracę wozu samodzielnie lub z adapterem.

-kolejny system stosowany w aplikatorach doglebowych polega na wykorzystaniu bron talerzowych. Gnojowica aplikowana jest bezpośrednio przy

talerzach w pierwszym rzędzie, a przykryta zostaje glebą przesuniętą przez drugi rząd talerzy.

*separator gnojowicy, separator do oddzielenia części płynnych od

stałych w mieszaninie gnojowicy. Uzyskana w wyniku

separacji frakcja stała może być kompostowana lub stanowić

nawóz organiczny do bezpośredniego stosowania.

Przemiany w glebie:

Mikroelementy zawarte w gnojowicy są dobrze wykorzystywane przez rośliny bo występują w formach rozpuszczalnych w wodzie. Stosunek C:N w gnojowicy kształtuje się w granicach od 4,8:1, natomiast pH waha się od 6,0 do 8,4. Najczęściej proponowane dawki gnojowicy wynoszą 20-40 m³ x ha. Zbyt duże dawki wpływają negatywnie na jakość roślin uprawnych i zanieczyszczają wody gruntowe. Dawkę gnojowicy oblicza się na podstawie zawartości azotu, niekiedy potasu, z uwzględnieniem równoważnikow nawozowych. Równoważniki nawozowe określają działanie składnika pokarmowego roślin zawartego w gnojowicy w porównaniu z nawozami mineralnymi. Równoważniki nawozowe dla gnojowicy są tym wyższe(lepsze działanie) im gleba jest cięższa, im okres między zastosowaniem tego nawozu a terminem siewu lub sadzenia jest krótszy oraz im dłuższy jest okres wegetacji rośliny nawozowej. Gnojowicę stosuje się w ciągu całego roku, z wyjątkiem okresów gdy wszystkie pola są obsiane. Nie wskazane jest tez nawożenie gnojowicą w terminach znacznie wyprzedzających siew gdyż przyczynia się to do znacznych strat azotu a na glebach lekkich też potasu na skutek wymywania tych składników przez opady atmosferyczne. Po powierzchniowym rozprowadzeniu gnojowicy, należy ją natychmiast wymieszać z glebą, by ograniczyć straty azotu w formie amonowej i ulatniania się powstających związków do atmosfery.

Zagrożenia dla środowiska: emisja siarkowodoru i amoniaku zwłaszcza podczas opróżniania zbiorników i stosowania; przenikanie gnojowicy z nieszczelnych zbiorników do gruntu; przenikanie miogenów z pól do wód gruntowych (azotanów, fosforanów i potasu); w przypadku stosowania dawek maksymalnych – możliwość przenoszenia czynników chorobotwórczych zwierząt, gdy nie uwzględnia się okresu karencji przy wypasaniu bydła na pastwiskach nawożonych gnojowicą.