PLAN WSPARCIA PSYCHICZNEGO ZAWODNIKA

Jakie działania można podjąć aby pozytywnie wpłynąć na psychikę zawodnika, jego samoocenę czy przekonanie o własnych możliwościach? Motywacja jest ważnym elementem przy podejmowaniu działania. Zawodnik musi być pewny siebie i swoich działań, aby z pełnym przekonaniem dążył do osiągnięcia wyznaczonego celu, np. osiągnięcie sukcesu sportowego.

Jak radzić sobie z brakiem poczucia skuteczności i wiary we własne siły? Jakie działania należy podjąć?

WIZUALIZACJA

• Wyobraź sobie wykonywanie zadań zakończone sukcesem!

W przypadku pracy nad poczuciem pewności siebie, wiarą w siebie i poczuciem skuteczności tajemnica sukcesu wizualizacji polega na tym, aby wyobrażać sobie wykonywanie zadań zakończone sukcesem. Powtarzanie sekwencji ruchów, zadań, wyścigów itd. w wyobraźni da zdecydowanie więcej pewności w sytuacji, w której zawodnik stanie przed koniecznością zrealizowania określonego zadania podczas zawodów.

„Nie myśl o tym czy potrafisz, zrób to najlepiej jak potrafisz” (Magdalena Gajowy)

WYZNACZ ANIE CELÓW

• Wyznacz swój cel. Stwórz dziennik treningowy, aby móc przyjrzeć się swoim postępom.

Czasami można odnieść wrażenie, że wyznaczanie celów zaleca się jako lekarstwo na wszystkie trudności związane z wyczynowym uprawianiem sportu. Niewątpliwie ustalenie celów krótko- i długoterminowych, zaprojektowanie planu ich realizacji, a także dokonywanie systematycznych kontroli i pomiarów stanu ich realizowania (np. najprostsza forma dziennika treningowego) pozwala wprowadzić pewien rytm w proces szkolenia oraz pomaga zawodnikowi w przyjrzeniu się swoim postępom i temu, w jaki sposób pokonywał poprzednie przeszkody, które stawały na jego drodze. Odpowiednie wyznaczanie celów sprzyja zwiększaniu motywacji do podejmowanego wysiłku i pokonywania kolejnych poprzeczek, a także pomaga sportowcowi w utrzymaniu skupienia i koncentracji na tym, do czego zmierza.

„Keep calm and never give up”

POLITYKA MAŁYCH KROKÓW

• Rozłóż złożone zadania na czynniki pierwsze.

Zdecydowanie zaleca się rozkładanie złożonych zadań, które często bywają przyczyną obniżającego się poczucia skuteczności i pewności siebie, na czynniki pierwsze. Jeśli sekwencja ruchów stanie się pojedynczymi puzzlami, które analizujemy oddzielnie (często za pomocą kamery, zdjęć, rysunków itp.), nauczanie może stać się bardziej efektywne, a frustracja zawodnika może zostać w pewnym stopniu zredukowana.

POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI!

• Przypomnij sobie jak się czułeś, gdy wygrywałeś, osiągałeś sukces.

Czasami warto przywołać z pamięci udane występy, dobre wyścigi, niezapomniane mecze i sukcesy. Przypominanie sobie przeszłych pozytywnych wydarzeń związanych ze sportem sprzyja również przyjrzeniu się postępom, jakie poczynił zawodnik. Dzięki swoistym powrotom do przeszłości możemy być w stanie stworzyć pozytywne myślenie, które korzystnie wpłynie na zawodnika.

UŻYWAJ POZYTYWNEGO JĘZYKA

Każdy zawodnik dąży do zwycięstwa. Często jednak negatywne myśli sprawiają, że przegrywa przed startem. Dlatego należy „czarne myśli” zastąpić pozytywnym wyobrażeniem. „Nie chcę przegrać” – wyraża strach, „chcę wygrać” – ukazuje nam cel. W ten sposób zawodnik skupia się na tym jak go osiągnąć. Negatywne myślenie przyciąga nas do poniesienia porażki

Wiara we własne siły pozawala na stawianie sobie celów adekwatnych do możliwości zawodnika. Musi być pewny siebie i swojego działania aby bez przeszkód mógł dążyć do wyznaczonego celu. W razie niepowodzeń musi umieć podnieść się i dalej ‘walczyć’ aby osiągnąć swój wyznaczony cel.

MOTYWACJA WEWNĘTRZNA

Jest ważniejsza niż motywacja zewnętrzna. Mowa wewnętrzna składa się z paru czynników. Należy ukierunkować się do działania. Zawodnik powinien powiedzieć sobie „muszę to zrobić, powinienem to zrobić” Kolejnym krokiem będzie powstrzymywanie zachowań i impulsów. Podczas stresowej sytuacji sportowiec często miewa „czarne myśli”. Należy wtedy odwrócić od nich swoją uwagę („przestań myśleć o tym”, „patrz w inną stronę”) Przewidywanie uprzedzeń własnych reakcji również pomaga opanować sytuację. Podczas wyścigu, gdy przeciwnik wyprzedza cię, często bywa tak, że jesteś zniechęcony do dalszej walki. Dlatego przewidzenie tego, pozwoli na zmobilizowanie sił i nieustąpieniu w walce o zwycięstwo.

Motywacja zewnętrzna może być wzbudzana przez systemem kar lub nagród. Nagrody mogą zwiększyć prawdopodobieństwo występowania pożądanych zachowań i zostać skojarzone z pozytywnymi emocjami. System kar jest bardziej ryzykowny, ponieważ ukaranie zawodnika za niepożądane zachowanie wcale nie gwarantuje wyeliminowania tego zachowania. Jego działanie może zostać ukierunkowane jedynie na unikanie kary. W takiej sytuacji zostanie podtrzymana motywacja zewnętrzna, dodatkowo skojarzona z negatywnymi emocjami. Poza tym, bez ciągłej kontroli ze strony trenera, może okazać się, że powrócą zachowania, które trener chciał wyeliminować.

Techniki zwiększania motywacji (Loehr, 1982; Weinberg, 1988)

• Prowadź dzienny rejestr twoich sukcesów.

• Współpracuj z graczami z silną motywacją wewnętrzną.

• Czerp radość z gry w tenisa!

• Ustalaj odpowiednie cele.

Ważne jest, aby zawodnicy mieli swoją wizję tego, co chcą osiągnąć, jakie tytuły sportowe chcą zdobyć. Taki długoterminowy cel może ich skutecznie motywować do ciężkiej pracy. Jednak będzie on motywujący tylko wtedy, kiedy zostanie uznany przez zawodników jako racjonalny i możliwy przez nich do osiągnięcia. Kluczowe jest także to, aby w dążeniu do najważniejszego celu dobrze zaplanować także cele pośrednie! Tzn. jeśli sportowym marzeniem Twojego zawodnika jest zdobycie tytułu mistrza Polski w konkretnym roku (ważne jest to, aby ustalać konkretne daty), to kluczowe jest ustalenie na jakim poziomie zawodnik aktualnie się znajduje, co musi poprawić (co będzie stanowiło jego cel pośredni na dany, konkretny sezon), co musi osiągnąć.

Zgodnie z poglądami Glyna Robertsa, w dążeniu do wysokich osiągnięć sportowych zawodnika mogą przyświecać 3 główne odmiany celów:

1. SAMODOSKONALENIE SIĘ : Zawodnik nastawiony jest przede wszystkim na podnoszenie swojej sprawności czynnościowo-ruchowej, doskonalenie nawyków ruchowych, umiejętności techniczno-taktycznych, na zdobywanie nowej wiedzy o swojej dziedzinie sportu. Tacy zawodnicy są silnie motywowani wewnętrznie.

2. WYKAZANIE SWOJEJ SPRAWNOŚCI : Celem jest przypisanie sobie najwyższego stopnia kompetencji. Uwaga zawodnika jest skupiona na procesach społeczno-porównawczych: zawodnik stara wykazać się swoją sprawnością i umiejętnościami drogą porównywania się z innymi.

3. ZYSKANIE UZNANIA SPOŁECZNIEGO:

Zawodnicy ćwiczą i starają się uzyskać dobre wyniki, aby zyskać uznanie ze strony ważnych dla nich osób: trenera, rodziców, kolegów, widzów itp.

„Porażki dają do myślenia, zwycięstwa dają szczęście. I z jednego, i z drugiego można wyciągnąć wnioski” (Zbigniew Boniek)