Podstawowa forma nauczania- lekcja

Lekcja- powstała w XVI w. Jest najstarszą formą organizacyjną nauczania. Próbowano później zastąpić ją:

1. Szkoła pracy: uczniowie wykonywali prace produkcyjne, np. rzemieślnicze, rolnicze, gospodarstwa domowego, wykonywali towary, wiedzę zdobywali okazjonalnie

2. System daltoński – rezygnacja z lekcji, opierał się na systemie „pracowniczym” (obecnie nawiązuje się do niego) samodzielna praca ucznia sprawdzana przez nauczyciela po wykonaniu. Brak drugoroczności .

3. System (metoda) projektów – stosowany przez Gill Patric, zwraca się uwagę na projekty, które mają odpowiadać zainteresowaniom ucznia.

Projekty: produkcyjne (coś produkować), konsumpcyjne (doznania estetyczne), problemowe (pokonywanie trudności intelektualnych, wymyślanie, krytykowanie), sprawnościowe (osiąganie sprawności w jakimś działaniu)

Każda lekcja ma swój czas trwania, musi być dostosowany do wieku i możliwości uczniów.

Tok Lekcji (budowa):

- nauczyciel powinien zrealizować cel, który postawił sobie przed lekcją (cele dydaktyczne, wychowawcze)

- nauczyciel ustala treść lekcji, metody i zasady, przebieg pracy

- panująca atmosfera w klasie i szkole

- ogniwa lekcji (momenty, części) poznanie faktów, uogólnienie nowego materiału, utrwalanie, ukształtowanie umiejętności nawyku, nawiązania teorii z praktyką, kontrola i ocena

Zakładamy, że budowa lekcji uzależniona jest od cech i zagadnienia poruszanego na lekcji. Najmniej czasu poświęcamy na część organizacyjną (pogawędka, pogadanka wstępna 1-2 min) Sprawdzanie pracy domowej (spr. Ilościowe). Pogadanka wprowadzająca do tematu 5-6 min. Podanie nowego materiału 10-20 min. Utrwalanie wiadomości 5-10 min. Zadanie pracy domowej.

Lekcja obejmująca ćwiczenia – najwięcej zajmuje miejsca samodzielna praca ucznia.

Lekcja obejmująca ćwiczenia:

1. Podanie tematu i ustalenie nazwy ich znaczenia, umiejętności i nawyku jakie mają być ukształtowane

2. Ustalenie zasad i reguł w stosowaniu (uogólnienie nowego materiału)

3. Pokaz danej czynności wzorowo wykonanej (utrwalenie)

4. Wykonanie 1 lub kilku zadań przez uczniów pod kontrolą nauczyciela (kształtowanie umiejętności i nawyków)

5. Wykonanie kolejnych zadań w celu utrwalenia umiejętności (wiązanie teorii z praktyką)

6. Kontrola i ocena

Lekcje powtórzeniowe:

- nauczyciel ustala plan powtarzania

- ustala treść, zakres powtarzanego materiału

- lekcje powinny być przeprowadzone

Ocena lekcji:

-Obiektywna

-indywidualna

Lekcja problemowa:

Początkowo istniały opory stosowania lekcji problemowej.

Problem wg. Kozieleckiego – jest zadaniem którego podmiot nie jest w stanie rozwiązać. Rozwiązanie jego wymaga myślenia produktywnego i prowadzi do poszerzenia wiedzy podmiotu.

Podstawowe cechy problemu:

- posiada złożoną strukturę, nie można na niego odpowiedzieć wprost

- wymaga postawy badawczej podmiotu

- jest trudniejszy od zwykłego zadania

W formie jakiego zdania może być przedstawiony problem.

- w formie zdania pytającego np. jakie są czynniki rozwoju bakterii?

- w formie zdania oznajmującego – czynniki rozwoju bakterii

- w formie zdania rozkazującego np. Uzasadnij jakie są czynniki rozwoju bakterii.

Momenty lekcji problemowej:

- przygotowanie uczniów do lekcji

- sprawdzanie pracy domowej i nawiązanie do lekcji poprzedniej

- stworzenie sytuacji problemowej i sformułowanie zadania głównego – sytuacja problemowa powinna ucznia zainteresować tematem i sprawić żeby uczniowie zredagowali ten temat.

- ustalenie planu pracy

- ustalenie pomysłów rozwiązania

- sprawdzenie pomysłów rozwiązania

- usystematyzowanie i utrwalanie nowych wiadomości

- zastosowanie ich w nowych sytuacjach

Lekcja problemowa wymaga samodzielnej pracy ucznia.

Lekcja ekspozycyjna

Tok lekcji ekspozycyjnej (ekspresywnej): gdy coś się uczniom pokazuje i ocenia wytwór człowieka:

- Przygotowanie uczniów do lekcji – odbywa się na każdej lekcji

- poznanie i zrozumienie wiadomości o eksponowanym dziele i jego autorze

- uczestnictwo w ekspozycji dzieła- całego lub jego częśći

- dyskusja na temat głównych wartości dzieła

- formułowanie wniosków dotyczących postępowanie

Lekcja ekspozycyjna – oceniamy, analizujemy wytwór ucznia, wytwór pracy ludzkiej

Lekcja ekspozycyjna rozwija:

1. Stronę emocjonalną, zachęcającą do twórczości i właściwego postępowania

2. Kształci umiejętności oceniania

Przygotowanie, rodzaje, ocena lekcji

Przygotowanie nauczyciela do lekcji – mamy tu na myśli twórczość nauczyciela, jego wyobraźnię, inspiracje.

Rodzaje przygotowania do lekcji:

1. Rzeczowe- to co nauczyciel w czasie 45 min uczniom przekaże. Musi odpowiednio zredagować temat, przejrzeć wszystkie podręczniki związane z tematem. W jakie sposób będzie to utrwalał. Od jego wyobraźni będzie zależało jakie treści przygotuje , ile tych treści musi być.

2. Metodyczne - nauczyciel musi ustalić zadania dydaktyczne jakie sobie stawia uczniom. Może być zapoznanie uczniów z nowym materiałem, może powtórzyć z uczniami przerobiony materiał.

Zadania nauczyciela:

- gromadzenie pomocy naukowych

- ustalenie zadań i celu na lekcji- kiedyś były to cele: kształtujący, poznawczy i wychowawczy. Obecnie zamieniono je na zdania: uczeń wie (przyswajanie wiedzy), uczeń umie (umiejętność wykonywania), uczeń potrafi (zastosowanie w praktyce)

Przygotowanie lekcji:

Najlepszym przygotowaniem jest konspekt, scenariusz lekcji – to przedstawienie na piśmie przygotowanie do lekcji

Nauczyciel powinien:

- zapoznać się z treścią lekcji – z programem nauczania, z podręcznikami, z dodatkowymi źródłami , z czasopismami dziecięcymi

- powinien ustalić zadania lekcji (co uczniowie na lekcji powinni osiągnąć)

- przygotować plan lekcji ( musi ustalić strukturę lekcji)

- przygotować się do przeprowadzenia lekcji (np. konspekt)

Struktura konspektu:

- temat lekcji

- zadania lekcji – przyswojenie wiadomości np. ukształtowanie jakiś pojęć

- ustalamy metodę nauczania np. opis, pogadanka, opowiadanie, praca z książką

- trzeba ustalić pomoce naukowe

- nauczyciel powinien podać plan lekcji- strukturę lekcji

- zaplanowana praca domowa

Konspekt ma pomóc nauczycielowi w lekcji.

Plan lekcji: powinno się znaleźć wszystko to co jest w konspekcie czyli: temat, zadania, cele, wyszczególniona metoda, środki dydaktyczne, zaplanowana praca domowa

Wycieczka

Jest tak jak lekcja formą organizacyjną nauczania. Pod względem dydaktyczno-wychowawczym posiada bardzo duże znaczenie.

Cele wycieczki: uczniowie zdobywają dokładne wyobrażenia o życiu przyrody, ludzi i kultury (cel poznawczy), łatwo oddziaływać na uczucia (przeżycia)

Wycieczki powinny być organizowane przez nauczycieli wszystkich przedmiotów, wycieczki z kilku przedmiotów mogą być powiązane.

Wycieczka jest trudną lekcją ze względu na utrzymanie dyscypliny.

Na wycieczce ważne jest podzielenie dzieci na grupy i przydzielenie każdej grupie zadań. Uczniowie powinni pracować. Mogą pracować indywidualnie lub grupowo (najmniej efektywna)

W zorganizowanie wycieczki można zaangażować rodziców (bezpieczeństwo i opieka).

Wycieczka i jej temat powinny być dostosowane do wieku dzieci.

Wycieczka powinna:

- być dobrze zorganizowana

- czegoś nauczyć (zwrócić uwagę na element wychowawczy)