1. CZYM JEST ANOREKSJA?

Jadłowstręt psychiczny – zaburzenie odżywiania się, polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Dotyczy młodych osób. Anoreksję cechuje szybko postępujące wyniszczenie organizmu, które pozostawia często już nieodwracalne zmiany. Nieleczona prowadzi do śmierci w około 10% przypadków.

1. PODŁOŻE ANOREKSJI:

Biochemiczne podłoże anoreksji

Zwielokrotniona produkcja i stężenie serotoniny w organizmie. Jadłowstręt psychiczny może być zjawiskiem wtórnym, jedynie reakcją na nieustanny, paraliżujący lęk spowodowany nadmiarem neuroprzekaźnika.

Także zaburzenia w obrębie poziomów noradrenaliny i dopaminy, zwiększenie aktywności endogennych receptorów opioidowych. Zaburzenia regulacji dopaminergicznej mogą mieć istotny związek z funkcjonowaniem układu nagrody związanego z przyjmowaniem posiłków.

Brak osłabienia odporności pomimo znacznego wyniszczenia fizycznego tzn. osoby te nie chorują na typowe choroby zakaźne obserwowane w wyniszczeniu fizycznym wynikłym z typowego niedożywienia spowodowanego niedostępnością pożywienia. Oznaczać to może nadaktywność układu odpornościowego, którego komórki mogą uszkadzać ośrodki w mózgu odpowiedzialne za łaknienie. Odmawianie przyjmowania pokarmów może być także spowodowane chorobami nowotworowymi lub innymi.

Czynniki odżywcze

Niedobór cynku powoduje spadek apetytu, który może wystąpić również w jadłowstręcie psychicznym i zaburzeniach odżywiania. Zastosowanie cynku w leczeniu anoreksji. Cynk poprawia przybór masy ciała w anoreksji. Niedobór innych substancji odżywczych, takich jak tyrozyna,tryptofan (prekursory neurotransmiterów, odpowiednio: noradrenaliny i serotoniny), a także witaminy B1 (tiaminy) może także wpływać na powstanie błędnego koła, w którym niedobory pokarmowe przyczyniają sie do powstania niedożywienia.

Podłoże psychiczne 

Anoreksja może przyjąć formę walki i wystąpić, gdy zmartwienia nakładają się i są długotrwałe. Zwykle choroba ta przychodzi bardzo powoli i nie staje się groźna dla życia na samym początku, lecz trzeba szybko odsunąć problemy i zmartwienie z życia chorego, w innym razie jego życie jest zagrożone. Osoby z zaburzeniami typu psychotycznego mogą być przekonane, że ich żywność jest zatruta. Unikanie jedzenia może być także skutkiem depresji, ponieważ chory nie jest w stanie skoncentrować się na tej czynności.

1. TYPY ANOREKSJI

Typ restrykcyjny

Chory ogranicza przyjmowanie pokarmu do bardzo niewielkich ilości i nieregularnie stosuje środki przeczyszczające.

Typ bulimiczny

Ogranicza ilość przyjmowanego pokarmu, regularnie miewa okresy przejadania się lub prowokowania wymiotów i nadużywania leków przeczyszczających i moczopędnych. Stosowane metody zwykle prowadzą do biochemicznych zaburzeń oraz zakłóceń czynności pewnych układów i narządów, a także są zagrożeniem dla życia.

1. OBJAWY I KRYTERIA

Kryteria diagnostyczne 

Możemy podejrzewać anoreksję, gdy osoba:

• silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet jeśli ma niedowagę;

• nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i wzrostu

• jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5, waga dorosłej osoby poniżej 45kg.

• nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;

• lekceważy skutki nagłego spadku wagi;

• wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy

• spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);

• uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;

• kłamie o ilości zjedzonych posiłków;

Zdiagnozowanie tej choroby jest bardzo trudne.

Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na anoreksję.

• wyniszczenie

• zwolnienie czynności serca i tętna

• obrzęki dłoni i stóp

• sucha, łuszcząca się skóra

• znaczna utrata włosów

• zimne dłonie

• niedokrwistość (anemia)

• brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety) Zaburzenie funkcji osi podwzgórze-przysadka-gonady

• drażliwość

• dezorientacja/zakłopotanie

• nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)

• izolowanie się od otoczenia

• bezsenność

• zachowania obsesyjno – kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia

• częste bóle głowy

• zawroty głowy

• omdlenia

• podkrążone oczy

• bladość skóry

Zakresy wartości BMI 

Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje na:

• < 16,0 – wygłodzenie

• 16,0–17,0 – wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję)

• 17–18,5 – niedowagę

• 18,5–25,0 – wartość prawidłową

• 25,0–30,0 – nadwagę

• 30,0–35,0 – I stopień otyłości

• 35,0–40,0 – II stopień otyłości

• ≥ 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)

1. GRELINA

Grelina – jest 28-aminokwasowym hormonem peptydowym - endogenny ligand dla receptora uwalniającego hormon wzrostu (GH) – stymuluje jego uwalnianie. W żołądku grelina jest wydzielana do naczyń krwionośnych. Zawartość greliny w OUN jest niska. Komórki nerwowe zawierające receptory dla greliny znajdują się jedynie w jądrze łukowatym podwzgórza. Rejon ten odpowiada za regulację łaknienia, co może świadczyć o udziale greliny w regulacji tego procesu. Grelinę znaleziono w wielu innych komórkach takich jak komórki serca, co może sugerować jej działanie sercowo-naczyniowe. Grelina produkowana jest głównie przez komórki żołądka, jednak w mniejszym stopniu również przez jelita, trzustkę, nerki, łożysko, tarczycę, przysadkę mózgową i podwzgórze.

Możliwe, że agoniści i antagoniści receptorów dla greliny będą przydatni w leczeniu otyłości i anoreksji. Grelina może również antagonizować anorektyczne działanie leptyny poprzez aktywację szlaku receptorowego białka Y/Y1 w podwzgórzu.

1. OREKSYNA

Hipokretyna (oreksyna) – neuropeptyd wytwarzany przez grupę komórek nerwowych znajdujących się w podwzgórzu i pniu mózgu a jej receptory znajdują się w różnych regionach mózgu. Oreksyna reguluje, kiedy stan snu i czuwania jest stosowny dla organizmu, nagrodę i równowagę energetyczną organizmu. Utrata neuronów produkujących ten ważny neuroprzekaźnik prowadzi do zaburzeń koncentracji uwagi i narkolepsji, choroby o podłożu neurologicznym objawiającej się niekontrolowanym zapadaniem w sen.

Oreksyna ma odzwierciedlać stymulowanie apetytu, chociaż po pierwszych badaniach okazało się, że stymulacja apetytu jest powodowana poprzez podtrzymywanie stanu czuwania.

1. LECZENIE

Niestety nie istnieje cudowny "lek na anoreksję". W leczeniu uwaga koncentruje się głównie na zwiększeniu masy ciała osoby chorej. Lekarze decydują się na leczenie farmakologiczne dla zmniejszenia lęków związanych z jedzeniem i przytyciem. Dawki zależne od BMI pacjenta. W leczeniu stosowanie różnorodnych leków antydepresyjnych. W wielu źródłach zaleca się stosowanie SSRI (selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny), jednak odchodzi się od niego z uwagi na efekt uboczny w postaci obniżenia łaknienia. Zastosowanie znajdująleki antydepresyjne np. mianseryna i mirtazapina. Leczenie farmakologiczne jest zdecydowanie bardziej skuteczne, jeżeli pacjent obok przyjmowania leków stosuje się do zalecanej diety i uczestniczy w psychoterapii. Popularną tendencją jest stosowanie również leków w celu redukcji niepokoju, poprawy snu. Popularnością cieszą się nowoczesne neuroleptyki, głównie olanzapina i kwetiapina. Obecne w anoreksji zaburzenia hormonalne wymagają czasami leczenia suplementami. Problemem jest długotrwały brak miesiączki będący wyrazem zaburzenia funkcji przysadki. Aby zmniejszyć problemy hormonalne stosuje się głównie preparaty estrogenu. Duży nacisk kładzie się też na inne powikłanie anoreksji, czyli osteopenię, czyli zmniejszenie masy kostnej prowadzące w ostateczności do osteoporozy. Leczenie tego powikłania ogranicza się do odpowiedniej diety zawierającej odpowiednie ilości wapnia, witaminy D oraz przywrócenie prawidłowej czynności hormonalnej.