PATRYCJA BRATEK
Światłolecznictwo. Omówienie skutków oddziaływania promieniowania nadfioletowego (UV) na organizm człowieka. Cele i sposoby stosowania UV.
Obszar promieniowania UV dzieli się umownie na 4 części:
UV-A o długości fali 400 – 320 nm
UV-B o długości fali 320 – 280 nm
UV-C o długości fali 280 – 200 nm
Nadfiolet próżniowy o fali 200 – 10 nm
Nadfiolet próżniowy można badać tylko w próżni, ponieważ jest bardzo silnie pochłaniany przez powietrze. Im bardziej długa fala promieniowania UV, tym większa jego część dochodzi do powierzchni Ziemi. Promieniowania UV-A i UV-B penetrują w skórze na różną głębokość, głębiej sięga UVA .Powoduje to różne skutki tych promieniowań w stosunku do skóry.
Promieniowanie UV-A stanowi 95% promieniowania nadfioletowego. Promieniowanie to: Przenika przez szkło okienne, prawie nie wywołuje odczynu rumieniowego skóry, pobudza tworzenie i odkładanie melaniny.
Promieniowanie UV-B: nie przenika przez szkło okienne, a tylko przez szkło kwarcowe, wywołuje silny odczyn rumieniowy, nawet w małych dawkach, ma wpływ na wytwarzanie witaminy D3.
Odczyn rumieniowy po naświetleniu pojawia się zwykle po krótkim czasie od 1 do 4 godzin, w niektórych przypadkach może się pojawiać po 24 godzinach. Okres przed wystąpieniem rumieni nazywamy okresem utajenia. Okres utajenia jest tym krótszy, im większe było natężenie i czas promieniowania. Okres ten zależy także od osobniczej wrażliwości, różnej u różnych ludzi. Jest wynikiem działania promieniowania UV-B. Skutkiem stanu pozapalnego naprzód stan zapalny, a potem złuszczanie się naskórka.
Rumień bezpośredni (natychmiastowy) w postaci czerwonego przebarwienia skóry pojawia się 15 – 20 minut po naświetleniu i jest wynikiem rozszerzonych naczyń krwionośnych. Rumień ten znika po około 20 minutach, aby potem – po kilku godzinach – wystąpić ponownie jako rumień fototechniczny (patrz powyżej). Rumień ten znika po 2-3 dniach. Jest wynikiem działania UV-A. Dzieci mają znacznie bardziej wrażliwy układ regulacji ciepłoty ciała.
UV- działanie na skórę człowieka:
Pigmentacja największe działanie wykazuje promieniowanie UVB, przez przekształcanie tyrozyny w melaninę
Wytwarzanie witaminy D następuje głównie pod wpływem działania promieniowania UV-B. Pod wpływem UV erghosterol tworzy ergokalcyferol (witamina D2), zaś 7-dehydrocholesterol jest przekształcany w witaminę D3. Zapewnia ona prawidłowe wchłanianie wapnia i fosforu do krwiobiegu.
Zwiększenie ukrwienia skóry dzięki czemu polepsza się dostawa tlenu i składników odżywczych do skóry, wzmaga się też aktywność układu siateczkowo – śródbłonkowego (a więc ochrona skóry), zwiększa się liczba krwinek białych i przeciwciał. Inne efekty wzmacniające, to wzmaganie łaknienia, ułatwienie zasypiania, zmniejszanie nadpobudliwości, nerwowości i uczucia znużenia.
Rola naskórka w ochronie przed promieniowaniem słonecznym:
Barwnik skórny melanina doskonale pochłania i odbija promieniowanie UV. W keratynocytach melanina otacza jądro komórkowe, aby chronić materiał genetyczny. Warstwa rogowa naskórka filtruje, odbija i pochłania światło. Zdolność absorpcyjna warstwy rogowej zależy od jej grubości – im grubsza warstwa rogowa, tym większe pochłanianie. Pogrubienie warstwy rogowej powoduje wyłącznie promieniowanie UVB. Całkowite wykształcenie opalenizny o ochronnym charakterze wymaga około 2 – 3 tygodni nasłoneczniania. W wyniku nasłoneczniania w warstwie rogowej następują wzmożone podziały komórkowe, co powoduje większe niż zwykle nagromadzenie komórek w warstwie ziarnistej i nadmierne rogowacenie (hyperkeratoza). Całkowicie wykształcona ochronna opalenizna daje osłonę równą kosmetykom o SPF 4 co oznacza, że ochrona żywych komórek naskórka trwa cztery razy dłużej, niż pierwotnie.
Rola potu w ochronie przed promieniowaniem słonecznym:
Z aminokwasów występujących w keratynocytach tworzy się kwas urokanowy, jest naturalnym filtrem UV. Naturalnie występuje w pocie. W trakcie silnej insolacji znacznie wzrasta stężenie tego kwasu w pocie. Kwas urokanowy najsilniej pochłania promieniowanie UV o długości fali 265 nm.
Solaria i łóżka opalające:
Hartowanie skóry przed urlopem w solarium promieniowaniem UV-A nie ma sensu – wytworzenie nowego barwnika i opalenizny ochronnej możliwe jest dopiero po naświetlaniu promieniowaniem UV-B .
Łóżko opalające uważa się za najbezpieczniejszy sposób osiągania sztucznej opalenizny. Lampy łóżek emitują praktycznie promieniowanie UV-A z minimalną domieszką UV-B. Większość UV-B i całe UV-C powinny być zablokowane. Łóżko powinno znajdować się w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, aby unikać gromadzenia się ciepła. Zaleca się chronić oczy. Jeżeli używa się szkieł kontaktowych, powinno się je zdjąć. Należy zdjąć również całą biżuterię. Najlepiej, aby skóra była sucha.
Niekorzystne jest łóżko: zaraz po saunie, zaraz po kąpieli parowej, zaraz po naświetlaniach IR, pierwsza sesja nie może trwać dłużej, niż 15 minut, a następne nie powinny przekraczać nigdy 30 minut, należy odnotować dane sesji (data – czas – reakcje – postęp).
Przeciwwskazania do korzystania z solarium: Ciąża, radioterapia / chemioterapia w ciągu ostatnich 6 miesięcy, rak skóry, stan po operacjach (mastectomia, histerectomia itp.), miażdżyca, zaawansowany wiek, choroby nerek, wątroby, serca, nadciśnienie i niedociśnienie – bez zgody lekarza, świeże blizny, otwarte rany, nacięcia – przykryć ręcznikiem, migrena (UV często wywołuje bóle głowy), Choroby nerwów, półpasiec, padaczka (migające światło często wywołuje napad) opryszczka pospolita (pogorszenie przebiegu),choroby oczu (jaskra, zaćma),tarczycy, cukrzyca (zwiększa świąd i podrażnienie skóry),gruźlica płuc, stany po złuszczeniu naskórka lub dermabrazji, stan przed/po depilacji, elektrolizie – przykryć ręcznikiem.