Rehabilitacja po udarze mózgu

Udar- nagłe ogniskowe lub uogólnione zapalenie mózgu.

Następstwa udarów- zaburzenia czynności mózgu.

-ogniskowe deficyty neurologiczne dotyczące swoistych dróg i ośrodków mózgowych- zaburzenia funkcji ruchowo-koordynacyjnych,

-niedowłady, zaburzenia połykania, zaburzenia ruchów gałek ocznych, objawy móżdżkowe

-funkcji informacyjnych, poznawczych- wzroku, słuchu, czucia, mowy- afazja, zaburzenia intelektualne, zaburzenia świadomości.

-zaburzenia globalne- zaburzenia przytomności, napięcia mięśniowego, funkcji wegetatywnych (RR, HR, temp, oddychania)

Przyczyny- epidemiologia:

-80% udarów to udary niedokrwienne (zakrzep, zaburzenia naczyniowe na podłożu miażdżycy, choroby serca)

-10% krwotok mózgowy, 6%- podpajęczynówkowy, 4%-inne. Podłożem może być tętniak, naczyniak, nadciśnienie tętnicze.

Rocznie w Polsce ok. 60 tys osób doznaje udaru. Częściej mężczyźni powyżej 70 rż.

Wskaźnik śmiertelności w Polsce ok. 20-30%.

Czynniki ryzyka:

-nadciśnienie tętnicze,

-cukrzyca,

-cholesterol, LDL powyżej 200mg%

-palenie papierosów,

-alkohol,

-migotanie przedsionków,

-zaburzenia krążenia,

-przebyty udar i przemijające ataki niedokrwienne,

-wiek powyżej 70 rż,

-płeć,

-otyłość,

-brak ruchu

Objawy kliniczne:

-zależne od rozległości uszkodzenia mózgu i okolicy dotkniętej zmianami niedokrwiennymi (martwica) lub krwotocznymi,

-różnica objawów zależna od tego w jakim obszarze unaczynienia wystąpiły zmiany.

Zagrożenia dla chorego:

-w stanie ostrym- zaburzenia krążenia, oddychania

-trudności połykania- zachłyśnięcia,

-odoskrzelowe zapalenie płuc,

-zaburzenia w oddawaniu moczu, infekcje dróg moczowych

-zatory tętnic płucnych (zakrzepy żylne)

-rokowania gorsze w przypadku udaru krwotocznego (ok.40% śmiertelności)

Zmiany w OUN:

-zaburzenia czynności ruchowych, somatycznych (motorycznych), czuciowych, wegetatywnych.

Problemy podczas rehabilitacji:

-równowaga- przystosowanie do sił pacjenta,

-hipotonia- obniżenie ciśnienia tętniczego poniżej 100 mmHg ciśnienia skurczowego lub 60 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Problem dotyczy około 15% społeczeństwa. Hipotonia to także zmniejszenie napięcia (np. mięśni).

-hipertonia

-wygórowanie odruchów,

-spastyczność,

-uszkodzenie układu wegetatywnego,

-depresja

Hipotonia

I okres- 2-3 tyg- zmniejszenie napięcia mięśni, często również twarzy.

Leczenie- stymulacja elektryczna, farmakoterapia, ćwiczenia bierne, uważać na staw ramienny- bo może dojść do rozerwania ścięgien.

Wygórowanie odruchów:

Asymetryczny odruch toniczny szyjny:

-zwrócenie głowy wyzwala zgięcie ramienia po stronie przeciwnej, a wyprost ramienia po stronie twarzy

-to uniemożliwia doniesienie jedzenia do ust

Symetryczny odruch toniczny szyjny:

-pochylenie głowy do przodu wyzwala zgięcie obu kończyn górnych a wyprost obu kończyn dolnych

-wyprost głowy- prostowanie rąk, zginanie nóg

Zapobieganie

-ćwiczenia ustawienia, pochylenie do przodu- opieranie przedramion na stole, oparcie na 4 wyprostowanych kończynach- tułów najpierw poziomo,

-chodzenie z opieraniem się wyprostowaną ręką na dłoń terapeuty, z wyprostem stawu łokciowego (chodzenie z laką początkowo problemowe)

Spastyczność mięśni tułowia- główna przyczyna niesprawności

-charakterystyczna postawa i boczny chód- obręcz kkg odciągnięta do tyłu i w dół, miednica uniesiona i zrotowana ku tyłowi

W pozycji stojącej- zgięcie w stawach biodrowym, pozorne skrócenie nogi udarowej, chodzenie z lekko ugiętą nogą.

Leczenie usprawniające:

-prawidłowe pozycje (leżąca, stojąca)

-ćwiczenie zmian pozycji w leżeniu, siadanie, stanie

-nauka podstawowych czynności życiowych, zasada ciągłego powtarzania czynności,

-unikać wszystkich ruchów gdy ujawniają się nieprawidłowe wzorce

-terapia złożeniowa

-ćwiczenia w pozycji siedzącej

Etapy rehabilitacji po udarze:

1. Wczesna rehabilitacja- okres ostry ok. 1-21 dni

Problem terapeutyczny- niedowład/ porażenia połowicze, zaburzenia świadomości, zaburzenia połykania, zaburzenia mowy.

Kryteria diagnostyczne- rozpoznany przebyty udar mózgu (KT, MR, USG Doppler), ocena funkcjonalna- skale, ocena zaburzeń czynności wyższych)

- korekcja złożeniowa kończyn,

-profilaktyka odleżyn-zmiany pozycji co 1-3 godz,

-ćwiczenia oddechowe- mobilizacja przepony, oklepywanie klatki piersiowej,

-ćwiczenia bierne, czynno-bierne kończyn, zapobieganie przykurczom, zakrzepicy żył głębokich, zapobieganie powikłaniom układu moczowego.

Cele:

-zapobieganie powikłaniom- przykurcze, odleżyny, przygotowanie narządu ruchu do maksymalnego odzyskania utraconej sprawności,

-poprawa stanu psychicznego pacjenta

Okres wczesny- wiotkie niedowłady kończyn

-zapobieganie podwichnięciu stawu ramiennego,

-ostrożne ćwiczenia bierne,

-temblak

Przeciwwskazania:

-niestabilny stan kliniczny chorego,

-niewyrównana niewydolność krążenia,

-choroby zapalne, gorączka

-nasilony zespół psychoorganiczny, zupełny brak motywacji pacjenta

Początek czynnego usprawniania:

Udar niedokrwienny na tle zakrzepowym- jak najwcześniej, kilka dni od udaru

1. Rehabilitacja funkcjonalna na oddziale rehabilitacyjnym 2-6 tygodni

- rehabilitacja przyłóżkowa

-ćwiczenia bierne, czynne, ćwiczenia oddechowe

-pionizacja- nauka siadania, wstawania, chodzenia

-ćwiczenia PNF

-ćwiczenia metodą NDT Bobath- dla dorosłych

-psychoterapia,

-ćwiczenia logopedyczne,

-zaopatrzenie ortopedyczne,

-fizykoterapia

Usprawnianie funkcji ręki:

-ćwiczenia bierne, bierne wspomagane, czynne, relaksacja, PNF

-funkcjonalna elektrostymulacja

-biofeedback,

-terapia zajęciowa- sztuki plastyczne, muzykoterapia, nauka samoobsługi.

Znaczenie wczesnej rehabilitacji

-zapobieganie zespołowi unieruchomienia

-pobudzenie mechanizmów plastyczności OUN,

- niedopuszczenie do wytworzenia i utrwalenia patologicznych wzorców ruchowych,

-zapobieganie spastyczności

-poprawa ogólnej sprawności ruchowej, samoobsługi, lokomocji

-poprawa stanu psychicznego

-rehabilitacja zaburzeń mowy, poprawa kontaktów z otoczeniem

3. rehabilitacja późna w stadium kompensacji 1-5 lat

-niedowład/ porażenie połowicze, spastyczne

-zaburzenia równowagi,

-Zaburzenia funkcji ręki,

-zaburzenia czynności mózgowych

Kryteria diagnostyczne- rozpoznany udar

Postępowanie

-plan kompleksowej rehabilitacji,

-profilaktyka, leczenie powikłań

-okresowe badania kontrolne

Cel:

-uzyskanie maksymalnej sprawności ruchowej,

-poprawa samopoczucia,

-adaptacja do nowej sytuacji życiowej

Postępowanie:

-profilaktyka wtórna udaru,

-ćwiczenia ogólno usprawniające,

-instruktaż, okresowo-ćwiczenia z terapeutą,

-terapia zajęciowa,

-okresowo fizykoterapia,

-zaopatrzenie ortopedyczne

-przystosowanie mieszkania, pomoce rehabilitacyjne