55. Choroba zwyrodnieniowa stawów – omów przyczyny i postępowanie fizjoterapeutyczne (wszystkie fazy)

Zdarza się, że już u bardzo młodych osób występują silnie zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe, a z drugiej strony spotkać można ludzi w wieku podeszłym, którzy nigdy nie mieli żadnych objawów i cieszą się doskonałą kondycją stawów. Choroba zwyrodnieniowa, polega na przedwczesnym zużyciu chrząstki stawowej oraz pozostałych tkanek tworzących staw, m.in. warstwy podchrzęstnej kości, torebki stawowej, płynu stawowego oraz więzadeł i mięśni. W jej toku dochodzi do dużych dysproporcji pomiędzy szybko postępującym procesem degeneracji chrząstki a jej zbyt wolną odbudową, oraz do powstawania osteofitów i zaburzeń funkcji błony maziowej, która produkuje niewystarczającą ilość płynu stawowego. W wyniku tych zmian dochodzi do zwiększonego tarcia powierzchni stawowych oraz rozwoju stanu zapalnego, co może wywoływać ból. Początkowo pojawia się on tylko podczas ruchu a przy zaawansowanych zmianach nawet w spoczynku.

Jeżeli czynnik wywołujący dolegliwości u pacjenta nie jest znany to mówimy o idiopatycznej postaci choroby zwyrodnieniowej. Charakteryzuje się ona m.in. zaburzeniami krążenia w obrębie stawu, które negatywnie wpływają na odżywienie chrząstki i innych struktur wewnątrzstawowych. W sytuacji gdy czynnik wywołujący uszkodzenia jest znany, mówimy o artrozie wtórnej. Do przyczyn jej rozwoju można zaliczyć urazy mechaniczne stawu, złamania kości, mikrourazy sportowe lub zawodowe, nieprawidłowe zagięcie osi kończyny, zapalenia ropne lub jałowe typu reumatoidalnego, oraz odkładanie się kryształów w tkankach stawowych, np. w przebiegu dny moczanowej.

Choroba zwyrodnieniowa początkowo objawia się bólem jedynie podczas ruchu i obciążania kończyny, jednak w miarę postępu choroby dolegliwości bólowe nasilają się, pojawia się również wysięk w jamie stawu. Odruchowe zginanie stawu spowodowane bólem prowadzi do obkurczania więzadeł i torebki stawowej a tym samym do powstania ograniczających przykurczów i zaników mięśniowych. Przy zaawansowanych zmianach występuje również silne tarcie powierzchni stawowych oraz trzeszczenia, które wywołują u pacjenta silny ból. Wystąpienie tych wszystkich objawów sprawia, że choroba zwyrodnieniowa stawu jest jednym z głównych wskazań do endoprotezoplastyki. W momencie gdy występują tak duże zmiany degeneracyjne, chirurgiczna alloplastyka jest dla pacjenta właściwie jedyną szansą na funkcjonowanie bez bólu.

Leczenie niefarmakologiczne:

- profilaktyka wad postawy,

- leczenie otyłości

- kontrolowana codzienna aktywność ruchowa, zgodnie z zaleceniem lekarza i fizjoterapeuty

- niezbędne zaopatrzenie ortopedyczne odciążające chory staw – kule, laska, stabilizator

- leczenie uzdrowiskowe

- zabiegi fizykoterapeutyczne w okresie zaostrzeń choroby – krioterapia, laser, magnetoterapia,

Leczenie farmakologiczne

- najczęściej stosuje się NLPZ – zaleca się stosować tylko w okresach zaostrzenia choroby.

Leczenie miejscowe

Iniekcje dostawowe z glikokortykosteroidów wskazane przy silnym bólu i wysięku w stawie. Dają jednak jedynie czasową poprawę.

Leczenie operacyjne - endoprotezoplastyka

Leczenie operacyjne oparte jest głównie na wszczepianiu, po uprzednim usunięciu nasad kostnych, endoprotez wykonanych ze stopów metali. Wskazania: uporczywy ból oraz znaczne ograniczenie ruchomości stawu. Leczenie operacyjne polegające na wszczepieniu endoprotezy przynosi znaczne lub całkowite ustąpienie bólu i poprawę komfortu życia.

• Początkowo ból jedynie podczas ruchu i obciążania stawu

• Nasilenie dolegliwości bólowych i pojawienie się wysięku w stawie

• Odruchowe zginanie w stawie prowadzi do obkurczenia więzadeł i torebki stawowej – powstanie ograniczeń ROM’u i, przykurczów i zaników mięśniowych

• Przy zaawansowanych zmianach pojawia się silne tarcie powierzchni stawowych