WSZECHNICA ŚWIĘTOKRZYSKA

W KIELCACH

WYDZIAŁ HUMANISTYCZNO - PEDAGOGICZNY

Kierunek studiów: PEDAGOGIKA

Specjalność: Edukacja Wczesnoszkolna i Przedszkolna

Sprawozdanie z badań empirycznych na temat: „Praca z trudnym uczniem” przygotowane na podstawie artykułu: „PROBLEMY OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZE” nr 8/2013r.

Podejmując pracę nauczyciela, musimy być przygotowani na wyzwanie z tzw. „trudną młodzieżą”, która wyrobiła sobie negatywną postawę wobec siebie i względem szkoły co w konsekwencji doprowadziło do tego, że utracili motywację i chęć do nauki. Można wyodrębnić kilka typów uczniów trudnych:

uczniowie hałaśliwi o bardzo dużym zasobie energii,
aktywni i bardzo rozmowni,
cisi, bierni i nieśmiali,
bez motywacji,
mało zdolni,
osamotnieni, odizolowani od grupy z powodu wymowy, kalectwa bądź otyłości.

Nauczyciel w swoich działaniach programowych powinien dążyć do wytworzenia pozytywnych relacji interpersonalnych. Musi mieć także świadomość, że praca z tak trudnym uczniem jest dla niego nie lada wyzwaniem, poświeceniem, musi być w pełni oddany swojej pracy i wierzyć, że uda mu się dotrzeć do swoich podopiecznych, których trudno jest motywować. Ważnym zadaniem jest również wzmocnienie motywacji ucznia (ów) i umożliwić im należyte rozumowanie, oraz pokazać jak działa ich psychika oraz sprawić aby zaczęli doceniać siebie w procesie uczenia się. Nauczyciele powinni pokazywać swoim wychowankom, w jaki sposób ich myśli wiążą się z ich nastrojami i motywacją do nauki oraz pokazywać, że mogą je kontrolować. Niezależnie jednak od tego, czy zinterpretujemy nasze myśli dobrze czy źle mamy tendencję wierzyć w to co myślimy. Nauczyciel (wychowawca) może skłonić ucznia do tego by sam się motywował – dostrzegając własną wartość, ale najważniejszą sprawą jest to aby chciał poznać każdego ucznia jako osobę. Nadmierna jednak kontrola lub jej brak może wywołać u ucznia poczucie braku akceptacji, co w konsekwencji może prowadzić do narastania problemów.

Uczniowie trudni w klasie potrafią całkowicie zdezorganizować pracę nauczyciela oraz całej grupy, dlatego należy zastanowić się w jaki sposób wykorzystywać ich możliwości, aby nie stali się oni sprzymierzeńcami. Najrozsądniejszym i najbardziej adekwatnym rozwiązaniem wydaję się wzięcie pod uwagę trudnych uczniów przy planowaniu własnych zajęć. Aby mogli chociaż w części uczestniczyć z zakładanym projekcie, aby mogli wykazać się pracą (współpracą) na rzecz całej klasy. A może nawet w ten sposób odkryli w sobie dobre cechy, ukryte talenty. Dzięki czemu poczują się bezpieczni, docenieni.

Jarosław Jagieła pokazuje, że trudne sytuacje między uczniem a nauczyciel występują w czterech (relacjach) wzajemnych relacji:

relacje – to nauczyciel „prześladowca”, który nie liczy się z cechami indywidualnego modelu,
relacja – uczeń traktowany jest w sposób formalny bez uwzględniania jego potrzeb. Nauczyciel nie jest w stanie mu pomóc, gdyż spostrzega go przez pryzmat zachowań,
etap – to etap w którym nauczyciel staje się zbyt nadopiekuńczy, pobłażliwy. Rzadko stawia takiemu uczniowi wymagania przez co może być wykorzystywany przez uczniów poprzez technikę manipulacji,
etap – to nauczyciel, który zachowuje dystans do sytuacji, nie stawia uczniom żadnych wymagań, gdyż uważa że on i tak da sobie radę.

Każdy wychowawca musi przekonać się o tym czego dziecko potrzebuje. Musi chcieć dowiedzieć się tego za nim zacznie uważać zachowanie dziecka za – „złe”, a wtedy łatwiej będzie mu usunąć przyczynę takiego postępowania.

Artykuł jest próbą zobrazowania jak ważną rolę przy pracy z trudną młodzieżą odgrywają metody. Warto skorzystać z programów profilaktycznych. Wiele z tych programów nawiązuje do rozwoju aksjologicznego i moralno – obyczajowego dziecka. Należy również zadbać o to, aby metody te wprowadzane były jak najwcześniej. Kolejna metoda to organizacja jak również uczestnictwo w prelekcjach. Jednak przy tej metodzie ogromną rolę odgrywać będzie prowadzący, który nie tylko powinien dać „suchy” wykład, ale umożliwić nauczycielą dyskusję na temat swoich doświadczeń, sposobu postępowania, kompromisu i efektów swojej pracy. Na pewno w pracy z trudnym uczniem warto skorzystać z dyscyplinowania. Dyscyplinowanie uczniów nie jest magią ani talentem - to element warsztatu zawodowego nauczyciela i każdy może się tego nauczyć i włączyć do swoich umiejętności. Ważną rolę w rozbudzeniu i podtrzymaniu uwagi uczniów odgrywa indywidualna ekspresja nauczyciela: głos, mimika, gesty, sposób poruszania się po sali. Nauczyciele dobrze radzący sobie z problemami dyscypliny, starają się nie dopuścić do tego, by wskutek zbyt szybkiego tempa lekcji część uczniów nie nadążała za tokiem wydarzeń. Uczniowie nienadążający za nauczycielem i kolegami tracą zainteresowanie tym, co się dzieje w klasie. Trudności z utrzymaniem dyscypliny na lekcji można minimalizować dzięki ustaleniu jasnych i konsekwentnie respektowanych reguł, które obowiązują i uczniów i nauczycieli. Z uczniami należy uzgadniać pewne reguły i konsekwentnie ich przestrzegać:

nawiąż osobistą i pełną troski relację z każdym z uczniów,
pamiętaj, że każdy uczeń ma inny styl uczenia się oraz specyficzne dla siebie mocne i słabe strony,
pracuj nad własną samodyscypliną, by stanowić przykład dla uczniów,
udzielaj pochwał uczniom, którzy do tych zasad się stosują,
niech twoje lekcje będą ciekawe; prowadź je, stosując różnorodne metody,
nie bagatelizuj problemów ucznia,
nie obawiaj się okazywać poczucia humoru!

Interesującą metodą pracy z uczniem trudnym jest metoda treningu (drama, psychodrama, socjodrama), która polega na tworzeniu warunków oraz sytuacji umożliwiających powtarzanie i utrwalanie pożądanych zachowań. Ostatnią metodą o której nie sposób było by zapomnieć są gry społeczne, nad którym przebiegiem czuwa zawsze koordynator co pozwala na zwrócenie uwagi na rozwój określonych umiejętności społecznych. Gry te najczęściej wykorzystywane są do : „stymulowania twórczości dzieci, w rozwiązywaniu konfliktów interpersonalnych, kształtowaniu umiejętności społecznych, diagnozowaniu wszelkich potrzeb”. Reasumując metody są nieodzownym narzędziem pracy każdego nauczyciela z trudną młodzieżą. Metodą - zatem nazwiemy sposób postępowania, bądź posuwanie się wzdłuż jakiejś drogi. Każdy nauczyciel w swojej drodze edukacyjnej powinien obrać kilka metod mających na celu zniwelowanie zachowań trudnych i według nich postępować.

Podsumowując wnioski z badań nasuwa nam się stwierdzenie iż, praca wychowawcza nauczyciela jest trudna i nie przynosi natychmiastowych efektów. Niestety nikt nie ma gotowych „recept” jak postępować z uczniami trudnymi! Jednak ogromna praca nauczycieli upór, determinacja i wytrwałość przynoszą zamierzone efekty. Kluczem do sukcesu okazywać się mogą także zaprezentowane metody pracy z uczniami przejawiającymi trudności swoim zachowaniem.

Swoje wnioski podsumuje następująco: Praca nauczyciela jest nie lada wyzwaniem. Wymaga od pedagoga poświęcenia, oddania, wszelkich starań, a czasem nawet i kompromisów. Często jest „syzyfową pracą”, ale nigdy nie wolno się załamywać, poddawać i przestawać walczyć w swojej pracy choćby to była „walka niczym z wiatrakami”. To poświecenie, oddanie, często nie raz niezauważalne jest wpisane w naszą pracą - ale to my jesteśmy po to, aby być przykładem, wzorem, a przede wszystkim człowiekiem!

„Mądrość nasz życiowy bagaż,

niech zawsze towarzyszy nam i wszędzie”