WRAŻENIE- neuropsychiczny proces poznawczy, powstający w jednym analizatorze pod wpływem działania bodźców na receptory jednego rodzaju i podlegający na odzwierciedleniu pojedynczych cech tego bodźca, doznajemy „twardości” metalu i „zieloności” liścia.
SPOSTRZEŻENIE- zespolenie pojedynczych cech w większe całości, neuropsychiczny proces poznawczy powstający w kilku współdziałających analizatorach, informacje z uprzednich doświadczeń, całościowe odzwierciedlenie złożonych bodźców oddziałujących na narządy zmysłu.
SPECYFICZNE SPOSTRZEŻENIA ZWIĄZANE Z AKTYWNOŚCIĄ SPORTOWĄ
-poczucie czasu- polega na spostrzeganiu swoistego czasu trwania czynności oraz kolejności poszczególnych jej elementów
-poczucie wody- składa się na nie zespół subtelnych i zróżnicowanych spostrzeżeń dotyczących różnych właściwości wody, wykształca ona się w procesie długotrwałego treningu pływackiego, zwłaszcza na średnich i długich dystansach
-poczucie piłki- subtelne zróżnicowanie bodźców dochodzących do analizatorów mięśniowo- ruchowego, dotykowego i wzrokowego podczas gry w piłkę. Bardzo dokładnie spostrzeganie wszystkich cech piłki, szczególne znaczenie w rozwoju czucia piłki ma wrażliwość mięśniowo- ruchowa, czucie piłki osiąga się w wyniku długotrwałego i systematycznego treningu
-poczucie maty- jest wyspecjalizowanym spostrzeżeniem rozwijającym się u zapaśników, judoków itp. W jego skład wchodzą zarówno wrażenia wzrokowe, jak i ściśle z nimi związane wrażenia mięśniowo- ruchowe, czucie maty rozwija się pod wpływem wieloletniego treningu
NAWYK RUCHOWY- zautomatyzowana czynność motoryczna, wykonana sprawnie przy zmniejszonej lub ograniczonej kontroli świadomości ( przy jeździe na rowerze, wkładanie butów)
TRANSFER- przenoszenie się efektu pozytywnego,zdobytego przez ćwiczenie jednego nawyku ma drugi nawyk.
INTERFERENCJA- negatywny wpływ dotychczasowych nawyków na tworzenie się nowych (gdy nawyk zawiera ruchy przeciwstawne, gdy utrwalony nawyk zawiera błędne elementy)
DEZAUTOMATYZACJA NAWYKÓW- osłabienie lub usunięcie nawyków, długotrwała przerwa, silne zmęczenie, dowolne skierowanie uwagi, silne pobudzenie emocjonalne.
CECHY NAWYKÓW RUCHOWYCH
-świadomy charakter- to, że czynność stała się nawykiem, oznacza ze jednostka nabyła możliwości realizowania określonej operacji której wykonanie nie jest kierowane świadomie, lecz nie wyklucza to możliwości świadomej kontroli wykonywanej czynności zautomatyzowanej ani też w miarę potrzeby świadomej ingerencji
-dokładność nawyku- w aktywności sportowej wszelkie odejście optymalnej drogi aktu ruchowego jest równoznaczne z pogorszeniem wyniku, poprzez długotrwały trening zawodnik osiąga wręcz perfekcyjną dokładność nawyku, dzięki czemu może wielokrotnie powtarzać określony akt motoryczny, umożliwiający zawsze jego wysoką efektywność, a także pomyślną rywalizację z innymi dokładnie wyszkolonymi zawodnikami
-trwałość nawyku- wielokrotne powtarzanie podobnych aktów ruchowych doprowadza do powstania, a następnie utrwalania się „śladów” pamięciowych w ośrodkach ruchowych centralnego układu nerwowego, gdy zawodnik przez wiele lat uprawiał daną dyscyplinę sportu, powstałe powiązania czasowe praktycznie utrzymują się do końca życia.
-plastyczność nawyku- przejawia się w zdolności do jego przekształceń oraz w przystosowaniu się do różnych zmieniających się warunków środowiska.
Zawodnik opanowuje rożne sposoby realizacji nawyku ruchowego i może przystosować się do różnych warunków poprzez realizacje najbardziej celowych działań, dostosowanych do zmieniających się okoliczności. Plastyczność nawyku doskonale wyszkolonego sportowca pozwala na dostosowanie w pełni zautomatyzowanego ruchu do konkretnej sytuacji
CECHY MYŚLENIA TAKTYCZNEGO
-stworzenie planu taktycznego walki sportowej
-właściwy wybór metod walki (brak szablonu, plastyczności, myślenia)
-czynny charakter myślenia (elastyczność)
-szybkość procesów myślowych
-oparcie ma taktycznych wiadomościach i umiejętnościach
-intensywność myślenia
-związek z procesami emocjonalno- motywacyjnymi
CZYNNIKI PRZYDATNE DO OPRACOWANIA PLANU TAKTYCZNEGO:
-znajomość właściwości sytuacji taktycznych w danej dziedzinie
-znajomość własnych, indywidualnych cech lub cech zespołu
-znajomość właściwości przeciwnika
-znajomość specyfiki warunków w jakich zawody mają być rozgrywane
KONCEPCJA POTRZEB MASLOWA
Potrzeby niedostatku (elementarne- niższego rzędu) i potrzeby rozwoju ( wyższego rzędu):
-FIZJOLOGICZNE- pożywienia, snu, pragnienia, aktywności ruchowej, seksualne itd.
-BEZPIECZEŃSTWA- stabilizacji, opieki, uwolnienia od strachu, lęku itp.
-PRZYNALEŻNOŚCI I MIŁOŚCI- potrzeby kontaktu emocjonalnego, nawiązywania bliskich kontaktów itp.
-UZNANIA I SZACUNKU- I gr- pragnienie potęgi wyczynu, siły osiągnięć, II gr- pragnienie reputacji, prestiżu ], szacunku, sławy itd.
-WIEDZY I ROZUMIENIA- wyrażają się w poszukiwaniu nowych informacji o świecie, zrozumienia świata, bezinteresownej aktywności poznawczej
-ESTETYCZNE- wrażenia estetyczne, wzruszenia- obcowania ze sztuką itp.
- SAMOURZECZYWISTNIA- dążenie do rozwoju własnych możliwości, zdolności, kompetencji, itp.
Potrzeby wyższego rzędu mogą być zaspokojone dopiero wtedy, gdy zostaną zaspokojone potrzeby niższego rzędu
MOTYWACJA- ogół czynników pobudzających do działania, wpływających na jego kierunek oraz intensywność.
MOTYWY BEZPOŚREDNIE:
-przeżywanie uczucia zadowolenia na tle przejawów aktywności mięśniowej
-przyjemność estetyczna płynąca z piękna i zręczności własnych ruchów
- chęć wykazania odwagi i zdecydowania przy wykonywaniu trudnych i niebezpiecznych ćwiczeń
-elementy współzawodnictwa, które są integralną częścią działalności sportowej
-dążenie do osiągnięcia rekordowych wyników, wykazania swego mistrzostwa sportowego
MOTYWNY POŚREDNIE:
-dążenie, aby stać się zdrowym i silnym dzięki aktywności sportowej
-dążenie do przygotowania się przez sport do działalności praktycznej
-poczucie obowiązku wynikające z konieczności uczestnictwa w określonych zajęciach sportowych
-uświadomienie sobie społecznego znaczenia działalności sportowej
*KOMPONENTY MOTYWACJI WEWNĘTRZENEJ WG TEORII SAMODETERMINACJI W ODNSIENIU DO AKTYWNOŚCI SPORTOWEJ:motyw działania tkwi w nas samych, a sama działalność bez zewnętrznej nagrody sprawia nam przyjemność.
*KOMPONENTY MOTYWACJI ZEWNĘTRZNEJ WG TEORII SAMODETERMINACJI W ODNIESIENIU DO AKTYWNOŚCI SPORTOWEJ:nasza działalność kierowana jest zewnątrz, działamy w celu uzyskania nagrody.
CECHY I FUNKCJE EMOCJI:
-CECHY: poziom aktywacji, znak i treść emocji, ruchy wyrazowe (mimiczne, pantomimiczne oraz specyficzna artykulacja głosowa),
-FUNKCJE: informacyjna, komunikacyjna, motywacyjna.
I, II PRAWO YERKESA- DODSONA:
-w miarę jak rośnie pobudzenie fizjologiczne (regulowane przez twór siatkowaty), to coraz łatwiej jest wykonywać daną czynność, ale tylko do pewnego poziomu. Później następuje już tylko spadek efektywności, prowadzący w skrajnej sytuacji do całkowitej dezintegracji zachowania.
-Dla zadań trudnych optymalny poziom pobudzenia jest niższy, niż dla zadań łatwych.
*RÓŻNICE MIĘDZY ZAINTERESOWANIEM, A ZAMIŁOWANIEM:
*RÓŻNICE MIĘDZY ZDOLNOŚCIAMI, A UZDOLNIENIAMI:
-zdolność to właściwość w wąskim znaczeniu, a uzdolnienie to wszystkie składniki
-każda dowolna zdolność może wchodzić w zakres różnych zainteresowań
-w odróżnieniu od pojedynczej zdolności, uzdolnienie będzie wspomagało opanowywanie czynności w odniesieniu do danej dziedziny niejako w pełnym zakresie
-uzdolnienia charakteryzują się dużą różnorodnością
UZDOLNIENIA SPORTOWE: zespół właściwości indywidualnych o podłożu morfologicznym, motorycznym, fizjologicznym oraz psychicznym, istotnie sprzyjających efektywności działania sportowego
*TEORIE STRESU PSYCHOLOGICZNEGO
TECHNIKI ZMIANY NAPIĘCIA
-celowe zmiany kierunku myśli ( zawodnik w okresie kilku dni przed zawodami stara się zająć czynnościami, które zazwyczaj całkowicie go pochłaniają)
-oddziaływanie na zewnętrzne przejawy stresu ( jeżeli będziemy świadomie, wysiłkiem woli je powstrzymywać to do kory mózgowej będą wysyłane impulsy hamulcowe z różnych części peryferycznych)
-wykorzystanie specjalnie organizowanej rozgrzewki (gdy zawodnik przeżywa nadmierny stres zaleca się przeprowadzenie rozgrzewki z mniejszą niż zazwyczaj intensywnością, jej czas może ulec wydłużeniu, jeżeli poziom pobudzenia u zawodnika nie osiągnął optimum( jest za niski) zaleca się nieco krótszą ale intensywniejszą rozgrzewkę)
-masaż lub automasaż ( w przypadku zbyt silnego napięcia stosuje się masaż uspokajający , przy zbyt niskim poziomie pobudzenia zaleca się masaż pobudzający)
-dowolne przeniesienie uwagi na czynniki pobudzające o różnym znaczeniu emocjonalnym ( w przypadku zawodników o wysokim poziomie pobudzenia emocjonalnego przed startem niezbędne wydaje się izolowanie od takich czynników jak jaskrawe afisze sportowe, flagi, głośna muzyka, które pobudzają i stają się stresorem, w przypadku zawodników, którym niezbędny jest wyższy poziom pobudzenia, przebywanie w tego rodzaju warunkach jest korzystne)
- stosowanie specjalnych ćwiczeń oddechowych ( dla obniżenia narastającego pobudzenia celowe jest stosowanie specjalnie wyuczonych ćwiczeń, skierowanych na długotrwałe powstrzymywanie oddechu, powstrzymywanie oddechu wywołuje pobudzenie centrum oddechowego w rdzeniu przedłużonym, co w następstwie mechanizmu indukcji ujemnej wywołuje w korze mózgowej nasilenie procesu hamowania)
-sugestywne działanie trenera (stres powstający u trenera może być przenoszony na zawodnika, sugestia przekazana pewnym głosem, w życzliwym tonie, nie tylko obniża u zawodnika napięcie, ale podnosi jego wiarę w siebie, daje nadzieję na sukces)
-treningi relaksacyjne ( uczą one organizm w jaki sposób zużywać mniej energii i oszczędzać ją, treningi relaksacyjne regenerują i wzmacniają efektywność funkcjonowania aparatu fizjologicznego i psychicznego człowieka)
ZASADY KSZATŁTOWANIA ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ (NA STRES):
-zasada kształtowania zdolności do koncentracji na zadaniu (pozytywne wykorzystanie takiego przygotowania psychicznego jest możliwe, gdy sportowiec jest przekonany, że mieści się ono w granicach jego możliwości, nie wymaga od niego rzeczy niemożliwych)
-zasada kształtowania samoorientacji i samokontroli (sportowiec musi wiedzieć, że odczuwane przez niego napięcie, niepokój czy też różnorodne zmiany organiczne to normalna reakcja występująca w sytuacji rywalizacji, każdy zawodnik startujący w zawodach przeżywa silne pobudzenie funkcji psychofizycznych, które jest konieczne, bez niego nie byłby on zdolny do skutecznej rywalizacji, musi je rozumieć w sposób racjonalny i zaakceptować, a to pozwoli na wgląd w siebie)
-zasada kształtowania czynności kontrolno- regulacyjnych (najbardziej przystępna i skuteczna w tym zakresie jest tzw, mowa wewnętrzna, stymulowanie jej rozwoju i wzmacnianie funkcji kontrolno- regulacyjnych może stać się niezwykle skutecznym sposobem kształtowania psychicznej odporności sportowca. Spostrzeganie pozytywnych wyników własnej aktywności i faktu panowania nad sytuacją raz nad sobą daje satysfakcję i przerywa rozwój negatywnych emocji)
-zasada opanowywania i przekształcania emocji (szczególne możliwości opanowywania emocji negatywnych stwarza tzw. przekwalifikowanie, dotyczyć to może np. lęku, który przez odpowiednie można przekształcić w złość sportowa, co zwiększa prawdopodobieństwo sukcesu. Jest to możliwe wówczas, gdy sportowiec dysponuje odpowiednim poziomem samokontroli i samoorientacji)
-zasada wzmacniania wytrwałości ( sportowiec może ćwiczyć wytrwałość w pokonywaniu trudności może ćwiczyć przez stałe podwyższanie celów sportowych,a nieraz przez stosowanie podczas treningu obciążeń większych niż te, z którymi może się spotkać na zawodach)
-zasada stosowania specjalistycznych technik zmiany napięcia emocjonalnego (polega na wykorzystaniu dość powszechnie już znanych technik odprężenia i relaksacji. Najprostsze z tych technik mogą być opanowywane i stosowane przez sportowca samodzielnie, inne wymagają wspomagania specjalistycznego)
ZASADY TRENINGU DZIECI I MŁODZIEŻY:
-konieczność dostosowania formy ćwiczeń do wieku osoby ćwiczącej
- dostosowanie zakresu współzawodnictwa do potrzeb rozwojowych dziecka
- wykorzystanie optymalnego stadium rozwojowego dla kształtowania motoryki oraz nauczania ruchu
ostrożność w dozowaniu ćwiczeń w okresie adolescencji
uwzględnianie indywidualnego tempa i rytmu rozwoju psychofizycznego
uwzględnianie indywidualnego zróżnicowania ćwiczących, głównie pod względem prezentowanych zdolności i temperamentu
uwzględnianie przewagi motorycznej chłopców nad dziewczętami
szerokie uznanie istotności udziału czynnika motywacyjnego
umiejętne zastosowanie w treningu dzieci i młodzieży ćwiczeń siłowych i wytrzymałościowych
OKRES SENSYTYWNY -większa wrażliwość na działanie czynników zewnętrznych
OKRES KRYTYCZNY – wycinek okresu sensytywnego, w którym uczenie przynosi największe efekty
STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU- różnica między aktualnym ( poziom dojrzałości funkcji), a potencjalnym rozwojem ( dopiero kształtujących się funkcji)