GLOBALIZACJA
I ALIENACJA RYNKÓW FINANSOWYCH
Globalizacja rynków finansowych , to funkcjonalne powiązanie i silne zespolenie narodowych rynków walutowych, pieniężnych i kapitałowych w jeden, globalny rynek finansowy.
Czynniki wpływające na rozwój globalnego rynku finansowego
dobrze rozwinięta infrastruktura prawna i instytucjonalna
dobrze działające systemy techniczno-kontrolne
koncentracja uczestników rynku
wzrastające znaczenie handlu elektronicznego na rynkach finansowych i giełdach pieniężnych
Geneza globalizacji rynków finansowych
postępujące procesy integracji rynków finansowych krajów członkowskich Unii Europejskiej;
wzrost powiązań rynków finansowych krajów Europy Zachodniej, Ameryki Północnej i Azji.
Wzrostowi powiązań funkcjonalnych tych rynków sprzyjały takie czynniki, jak:
1.
wzrastająca liberalizacja przepływów kapitału w skali regionalnej i międzynarodowej
2.
usuwanie ograniczeń dewizowych w wielu krajach członkowskich MFW
3.
deregulacja instytucji finansowych w poszczególnych krajach
4.
finansowe innowacje na światowych giełdach terminowych
5.
wzrost zagranicznych operacji (aktywności) banków komercyjnych
6.
sprawny system telekomunikacji i łączności w skali międzynarodowej
Liberalizację przepływów kapitału i znoszenie ograniczeń dewizowych w poszczególnych krajach wspierał MFW.
Swobodny obrót kapitałem i liberalne przepisy dewizowe były istotnymi czynnikami zapewniającymi funkcjonowanie wymienialności walut w tych krajach, w których narodowe rynki walutowe oraz finansowe miały zasięg międzynarodowy i których waluty występowały w charakterze walut rezerwowych, lokacyjnych i transakcyjnych.
Deregulacja instytucji finansowych
przybrała najpierw formę przemieszczania części operacji finansowych banków komercyjnych na rynek eurowalutowy, a potem znalazła wyraz w dużym rozluźnieniu narodowych przepisów dotyczących operacji pośrednictwa banków na poszczególnych narodowych rynkach finansowych. Sprzyjało to wzrostowi zagranicznych operacji tych banków.
Wśród innowacji finansowych
na uwagę zasługuje powstanie terminowych rynków finansowych (financial futures) i rynków opcji.
Istotną cecha działalności podmiotów gospodarczych operujących na terminowych rynkach finansowych było znaczne uwolnienie wybieranych przez te podmioty walut transakcyjnych oraz innych elementów walutowych transakcji terminowych od jurysdykcji krajów, w których te rynki funkcjonują.
Doprowadziło to do wzrostu przepływów kapitału w skali międzynarodowej i niezwykle dynamicznego rozwoju międzynarodowego rynku walutowego.
Za pośrednictwem międzynarodowego rynku finansowego oraz eurorynku pieniężnego i eurorynku kapitałowego nadal przepływają kapitały z krajów i regionów posiadających ich nadwyżki do krajów mających ich niedobory.
Zdaniem wielu ekonomistów tylko około 10% międzynarodowych transakcji pieniężnych służy teraz ruchom towarów i inwestycjom, natomiast około 90% stanowią czyste operacje finansowe, których przeważająca część ma charakter spekulacyjny.
W !988 roku w Nowym Jorku, Tokio i Londynie dzienne obroty kapitałowe sięgały około 200 mld dolarów; w 1997 już około 1.400 mld dolarów. Wzrosły zatem siedmiokrotnie. Nie miało to większego związku ze zmianami w gospodarce.
Alienacja rynków finansowych
Alienacja (wyobcowanie) rynków finansowych oznacza ich oderwanie od rzeczywistej gospodarki w skali narodowej, regionalnej i międzynarodowej.
Nie jest to zjawisko nowe. Powstawało w miarę wzrostu roli kapitału finansowego w życiu gospodarczym.
Nasiliło się jednak w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku.
Przyczyny nasilenia alienacji rynków finansowych
postępowanie liberalizacji przepływów kapitałów i globalizacji rynków finansowych,
pojawienie się wielu innowacji finansowych, głównie pochodnych instrumentów finansowych (derywatów),
wzrost liczebności indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów lokujących swoje kapitały na wielu rynkach finansowych świata.
Wśród inwestorów, których polityka lokacyjna mogła (chociaż nie zawsze tak było) pogłębić zjawisko alienacji rynków finansowych, znaleźli się tacy wielcy instytucjonalni inwestorzy, jak:
1. fundusze emerytalne
Przykładem może być zachowanie się amerykańskich funduszy emerytalnych w czasie krachu giełdowego w Nowym Jorku 19 października 1987 roku, kiedy to w ciągu jednego dnia wartość rynkowa akcji notowanych na giełdzie nowojorskiej spadła o 500 mld. dol.
Fundusze te stosowały następującą strategię lokat: sprzedawaj akcje, gdy ich ceny zaczynają spadać; kupuj akcje, gdy ich ceny zaczynają rosnąć.
Masowa sprzedaż przez te fundusze akcji 19 października 1987 roku w Nowym Jorku w następnych dniach doprowadziła do krachu światowego.
2. instytucje ubezpieczeniowe
Mają ugruntowaną pozycję na rynku finansowym.
Najważniejszą dziedziną ich działalności jest działalność inwestycyjna, w ramach której lokują nadwyżki posiadanych środków na rynku finansowym (kupują akcje, obligacje itp.)
Towarzystwa te kreują również produkty rynku finansowego, takie jak polisy czy lokaty terminowe z ubezpieczeniem na życie.
3. fundusze powiernicze
W warunkach kryzysu na rynkach finansowych zjawisko alienacji tych rynków pogłębiają niektóre fundusze powiernicze, zarówno te, które uprawiają spekulację finansową, jak i te, które starają się dbać o interesy swoich klientów i zachować wypłacalność w sytuacji, kiedy to indywidualni i instytucjonalni inwestorzy wycofują z nich swoje jednostki uczestnictwa.
W sytuacjach kryzysowych fundusze powiernicze sprzedają akcje mimo spadku ich kursów po to, aby zachować odpowiednią płynność i mieć pieniądze dla inwestorów ogarniętych paniką.
Może to pogłębić chaos na rynkach finansowych.
4. fundusze podwyższonego ryzyka
Fundusze te zaczęły występować w roli negatywnych bohaterów prasowych.
Fundusze hedgingowe są klasyfikowane jako instytucje o znacznym ryzyku
Jest to w istocie grupa agresywnych inwestorów, stosujących wielokrotne lewarowanie swoich pozycji inwestycyjnych przy wykorzystaniu kredytów udzielanych im przez banki.
Udziałowcami takich funduszy są zazwyczaj inwestorzy indywidualni mający aktywa przekraczające milion dolarów.
Najważniejszą przeszkodą w rzetelnej analizie tych funduszy jest brak informacji, wynikający z niechęci samych funduszy do ujawniania ich lokat oraz bardzo surowo przestrzegany zakaz reklamowania się.
Z racji swojej skrytości fundusze te nazywane są współczesnymi lożami masońskimi.
Są one najbardziej niejednorodną grupą świata finansów.
Działają na terytoriach państw rozwiniętych oraz w oazach podatkowych.
Są organizowane jako spółki komandytowe prawa amerykańskiego lub mają strukturę towarzystw powierniczych w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych.
Nie nadzorują ich właściwie żadne organa regulujące działalność podmiotów gospodarczych. Jednak roczny wynik finansowy z ich działalności podlega audytowi.
Zarządzający funduszami hedgingowymi mają możliwość swobodnego wybory strategii inwestowania.
Fundusze hedgingowe są alternatywną formą inwestowania tradycyjnych funduszy powierniczych.
Nie zawsze używają one do spekulacji pochodnych instrumentów finansowych.
Ich działania są jednak mniej przejrzyste od działań funduszy powierniczyh.
Występuje u nich z reguły wyższa stopa zwrotu od stopy w funduszach powierniczych.
Dla inwestorów są one świetną alternatywą tradycyjnych form lokowania pieniędzy.
LTCM (Long Term Capital Management, założony w 1993 roku przez legendę Wall Street Johna Meriwether’a (byłego wiceprezesa Salomon Brothers.
Model matematyczny, który wykorzystywano do monitoringu ryzyka inwestycyjnego stworzyli nobliści w dziedzinie ekonomii – Robert Merton i Myron Scholes.
LTCM przynosił swoim klientom wysokie zyski: w 1995 r. stopa zwrotu wyniosła 43%, w 1996 r. – 40%, w 1997 r. – 17%.
Katastrofa tego funduszu nastąpiła w 1998 r. (film)
Na alienację rynków finansowych wpływa również działalność lokacyjna wielkich indywidualnych inwestorów
(np. słynnych gwiazd filmowych, znanych piosenkarzy, muzyków, szejków), którzy nie mają dostatecznej wiedzy i kierują się emocjami – ich zachowania na rynkach finansowych często są irracjonalne.
Mogą oni przerzucać swoje kapitały (często bez należytego uzasadnienia ekonomicznego) z jednego rynku finansowego na inne rynki, co wzmaga napięcia na tych rynkach i pobudza ruchy kapitałów spekulacyjnych.
W okresach wielkich zaburzeń na rynkach finansowych (kryzys meksykański, azjatycki, rosyjski, brazylijski), kiedy to jednego dnia kursy akcji na giełdach spadały jednego dnia o ponad 15%, a następnego dnia rosły o ponad 13%, zjawisko alienacji rynków finansowych wzmagało napięcie w świecie finansów i pogłębiało kłopoty gospodarcze krajów dotkniętych kryzysem gospodarczym i finansowym.
Drugą, pozytywną stroną jest to, że w warunkach ustabilizowanej sytuacji w gospodarce światowej i spokoju na rynkach finansowych przepływy kapitałów, nawet te o charakterze spekulacyjnym pobudzają rozwój wielu gospodarek.
To wszystko utrudnia jednoznaczną ocenę skutków ruchów kapitałów i sprawia, że zjawiska alienacji rynków finansowych nie można jednoznacznie oceniać jako tylko negatywne.
Z rozważań na temat alienacji rynków finansowych można wyciągnąć następujące wnioski:
1.
Alienacja świata finansów , w szczególności rynków finansowych, i ustawiczna pogoń indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów za zyskiem działa destabilizująco na globalny rynek finansowy.
Może pogłębiać kryzysy finansowe i ułatwiać ich transmisję z jednych ośrodków finansowych do innych.
Przykładem tego może być kryzys azjatycki i rosyjski, których reperkusje odczuła również Warszawska Giełda Papierów Wartościowych.
2.
Oderwanie wielu operacji finansowych od rzeczywistych procesów gospodarczych powoduje, że żyją one własnym życiem.
Jest to w istocie wielki hazard uprawiany w ramach dozwolonych prawem. Biorą w nim udział wytrawni gracze spośród wielkiej rzeszy indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów.
Destabilizuje to rynki finansowe, wzmaga niepewność jutra, powoduje wzrost ryzyka oraz nie ułatwia osiągania zysków przez inwestorów stosujących na rynkach papierów wartościowych tradycyjne strategie lokacyjne oparte głównie na przesłankach ekonomicznych.
3.
Alienacja rynków finansowych powoduje wzrost spekulacyjnych przepływów kapitałów.
Odnosi się to głównie do bardzo płynnych lokat portfelowych.
W warunkach kryzysowych wyraźnie widać przerzucanie się inwestorów z akcji na bezpieczne obligacje skarbowe.
4.
Na wielu narodowych rynkach finansowych i na globalnym rynku finansowym występuje na nieznaną w przeszłości skalę niepewność, nieobliczalność zachowań lokacyjnych wielu inwestorów oraz duża nerwowość.
Decyzje lokacyjne podejmowane są coraz szybciej, ale nie zawsze są trafne.
Zmiany koniunktury giełdowej zależą teraz nie tyle od rzeczywistej kondycji gospodarek czy poszczególnych wielkich firm, ile w dużej mierze od czynników psychologicznych i wydarzeń politycznych.
Kapitał spekulacyjny reaguje nerwowo i łatwo przechodzi od euforii do skrajnego pesymizmu.
5.
Na globalnym rynku finansowym występuje proces jego kapitalizacji.
Rośnie siła „akumulacyjna” indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów.
Prowadzi to do wzrostu roli kapitału finansowego w gospodarce światowej i w międzynarodowych stosunkach finansowych.
Podejmowane są próby ograniczenia spekulacyjnych przepływów kapitałów (na forum G-7, MFW, ŚFE w Davos 1999).
Ekonomiści zajmujący się finansami międzynarodowymi uznają, że należy utrzymać liberalizację przepływów kapitałów (więcej zalet niż wad).
6.
W świecie finansów międzynarodowych jest kilku guru, których zachowania, wypowiedzi i polityka mogą uspokajać rynki lub wzbudzać panikę finansowo-giełdową.
Janet Yellen − amerykańska ekonomistka, przewodnicząca Zespołu Doradców Ekonomicznych w latach 1997-1999, od 4 października 2010 Wiceprzewodnicząca Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych.
9 października 2013 prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama nominował Yellen na stanowisko Przewodniczącego Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych.
Prezes EBC na ośmioletnią kadencję (2011 – 2019)
Był szefem włoskiego banku centralnego Banca d'Italia od 2006.
Mario Draghi to absolwent ekonomii na uniwersytecie La Sapienza w Rzymie oraz Massachusetts Institute of Technology. W przeszłości pełnił stanowisko m.in. dyrektora wykonawczego w Banku Światowym oraz dyrektora zarządzającego w banku inwestycyjnym Goldman Sachs.
Dorobił się przydomku "Supermario" dzięki umiejętności zręcznego lawirowania w meandrach włoskiej polityki. Mimo włoskiego pochodzenia, utożsamiany jest raczej ze światem anglosaskim, przyjmując postawę chłodnego ekonomisty i spokojnego analityka.
7.
Na kształtowanie się globalnego rynku finansowego w XXI wieku i na skalę alienacji rynków finansowych (która nie zawsze przynosi negatywne skutki) decydujący wpływ wywrą czołowi finansiści, bankierzy, przemysłowcy i politycy.
System ten, wbrew oczekiwaniom, będzie prawdopodobnie niestabilny, ponieważ trudno ustabilizować charaktery ludzi, ograniczyć ich emocje oraz skłonność do ryzyka i hazardu.
Ta niestabilność nie powinna jednak stanowić istotnego zagrożenia dla rozwoju gospodarki światowej i funkcjonowania globalnego rynku finansowego.