Pierwsza pomoc przy zatruciach

Przedmiot:

Przysposobienie obronne

Autorzy:

Kl. 2i

Konspekt

Przedmiot: Przysposobienie obronne

Prowadzący: Agnieszka Hanuszewicz, Ewelina Knieć

Temat: Pierwsza pomoc przy zatruciach

Czas zajęć: 45 min.

Cel ogólny:

Zdobycie przez uczniów nowej wiedzy o zatruciach różnymi substancjami, ich przebiegu oraz udzielaniu pierwszej pomocy

Założone cele:

Uczeń po przeprowadzonej lekcji:

• Potrafi zdefiniować pojęcia podyktowane podczas lekcji, związane z tematem np. toksyczność, trucizna, zatrucie, nałóg, toksykomania, odtrutka

• Wie od czego zależy siła toksycznego działania trucizny

• Wymieni przyczyny zatruć

• Zna objawy ogólne zatruć

• Potrafi udzielić pierwszej pomocy w przypadku zatrucia i usunąć truciznę

• Zna rodzaje odtrutek

• Jest w stanie wymienić objawy oraz udzielić pierwszej pomocy przy zatruciach poszczególnymi substancjami tj. alkoholem metylowym, alkaloidami, akonityną, atropiną, morfiną, kwasami, zasadami, lekami, grzybami, wilczą jagodą, jadem kiełbasianym, tlenkiem węgla, gazami drażniącymi, czy nikotyną.

Zagadnienia:

• Definicja, podział oraz rodzaje zatruć

• Objawy towarzyszące zatruciu

• Opis działania poszczególnych trucizn na organizm człowieka

• Przebieg zatruć

• Pierwsza pomoc, sposoby usuwania trucizn, odtrutki

Metody:

• Pogadanka

• Wykład informacyjny

• Inscenizacja

• Opis

Forma zajęć:

• Lekcja

• Praca grupowa

Przebieg zajęć:

1. Powitanie (1min.)

2. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej lekcji za pomocą ustnej odpowiedzi (8min.)

3. Realizacja przygotowanego tematu (31min.)

4. Podsumowanie lekcji za pomocą zadania (5min.)

Treść:

1.Zatrucie to zespół objawów chorobowych wywołanych działaniem na organizm żywy substancji trującej podanej w szkodliwej dawce.

Zatrucie pokarmowe to częsta choroba, która ma zwykle łagodny przebieg, ale może być nawet śmiertelna.Następuje wskutek spożycia pokarmów lub napojów skażonych bateriami lub toksynami. W bardzo rzadkich przypadkach zatrucie pokarmowe mogą także wywołać toksyny z substancji chemicznych lub pestycydów.

Trudno stwierdzić, czy dany produkt spożywczy lub napój jest skażony, ponieważ nie musi to wpływać na jego wygląd, smak i zapach.

Większość zatruć pokarmowych wywołują toksyny produkowane przez bakterie albo po prostu sama ilość bakterii. Przy odpowiednich warunkach (wilgotności, składnikach odżywczych, temperaturze i czasie) z jednej bakterii mogą rozwinąć się (namnożyć) ich miliony. Im więcej bakterii, tym większa szansa infekcji i zachorowania. Bakterie, które najczęściej powodują infekcje, to Campylobacter, E. Coli i Salmonella.

Podział ze względu na czas działania substancji toksycznej:

• Ostre

• Przewlekłe

Podział ze względu na przyczyny wystąpienia zatrucia:

• Przypadkowe (omyłkowe przyjęcie trucizny, skażenie środowiska)

• Umyślne (zbrodnicze, samobójcze, samozatrucie bez tendencji samobójczych, egzekucja)

• Chorobowe (bakteryjne, ciążowe)

• Przemysłowe (skażenie środowiska pracy)

Toksyczność to zdolność danej substancji do wywołania zaburzeń fizjologicznych czynności organizmu i powodowania śmierci.

Takimi substancjami są:

• Substancje trujące – mające właściwości toksyczne

• Substancje szkodliwe – mające słabe właściwości toksyczne

• Trucizny – mające silne właściwości toksyczne

2. Siła toksycznego działania trucizny zależy od:

• Dawki trucizny

• Płci

Kobiety są bardziej podatne. Różnice zależne od płci dotyczą związków metabolizowanych przez te enzymy, które są pod kontrolą hormonów płciowych.

• Wieku

Organizm noworodka zarówno u zwierząt i człowieka, ze względu na

niedostateczne wykształcenie wszystkich enzymatycznych układów detoksykacyjnych, jest bardziej

wrażliwy na zatrucia niż dorosłego. Również w wieku podeszłym, wskutek wyczerpywania się

wielu czynności, organizm staje się bardziej podatny na działanie szkodliwych substancji chemicznych.Może łączyć się to ze zmniejszeniem czynności hormonalnych, z fizjologicznymi zmianami w krążeniu krwi, niedotlenieniem.

• Fizjologicznego stanu organizmu i towarzyszących chorób

Najbardziej odporni na działanie trucizny są ludzie zdrowi, dojrzali, o mocnej budowie ciała i dobrze odżywieni.

• Wrażliwości gatunkowej, rasowej czy osobniczej

Zwierzęta trawożerne są bardziej odporne na działanie trucizn roślinnych niż mięsożerne. Wrażliwość na tlenek węgla wzrasta od bezkręgowców do kręgowców i od małych ssaków do naczelnych. Ludzi w różny sposób tolerują alkohol.

• Drogi wniknięcia trucizny

- Układ pokarmowy (doustnie): leki, alkohol, trujące rośliny, grzyby

- Układ oddechowy (wziewnie): gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla

- Skóra i błony śluzowe (kontaktowo): środki żrące, pestycydy

- Podanie dotkankowe – podskórne, domięśniowe, dootrzewnowe, donaczyniowe (droga pozajelitowa): narkotyki

• Czynniki środowiska

- Ciśnienie atmosferyczne : Zmiany ciśnienia atmosferycznego mogą spowodować spadek lub wzrost ciśnienia krwi oraz zmianyhemodynamiczne. Zmiany te, sprowadzone tylko do zaburzeń przepływu krwi przez serce, wątrobę czy nerki, powodują niedotlenienie i niedożywienie poszczególnych narządów, a tymsamym mogą znacznie zmniejszyć metabolizm i detoksykację w wątrobie oraz ograniczyć czynnośćwydzielniczą nerek.

- Światło: Wpływa więc na aktywność licznych enzymów przemian wewnątrzustrojowych i na aktywność enzymów.

- Temperatura otoczenia:Niska i wysoka temp. powodują zwiększenie toksyczności, bo wpływa na zmianę hemodynamiki krwi. Temperatura jest uważana za czynnik stresogenny. Wzrost ciśnienia krwi w warunkach ochłodzenia organizmu prowadzi do wzrostu oporów naczyniowych,gorszego ukrwienia i utlenowania ważnych narządówi do zmniejszenia aktywności enzymów.

3. Przyczyny zatruć:

• Leki

• Zatrucia zawodowe

• Skażenie biosfery

• Zatrucia w gospodarstwie domowym

• Pestycydy

• Żywność

4. Najczęstsze przyczyny OSTRYCH zatruć:

• Leki przede wszystkim nasenne, psychotropowe, przeciwbólowe

• Tlenek węgla

• Środki ochrony roślin/ pestycydy

• Rozpuszczalniki i artykuły gospodarstwa domowego

• Alkohole niespożywcze (alkohol metylowy, glikol etylowy) oraz produkty zawierające te alkohole

• Grzyby

5. Przebieg zatruć:

Okres wylęgania choroby jest różni się w różnych przypadkach zatruć. W niektórych sytuacjach objawy pojawiają się:

• Natychmiast np. kontakt z środkami żrącymi

• W ciągu kilku minut lub godzin, narastając stopniowo np. zatrucia lekami uspokajającymi

• Po pewnym okresie utajenia. Po nim pojawiają się pierwsze objawy np. zatrucia tlenkami azotu

• Dwufazowo – po okresie wstępnych objawów występuje poprawa, po której pojawiają się objawy uszkodzenia narządów np. w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym

Zatrucie pokarmowe zwykle trwa od 1-3 dni, może przedłużyć się do tygodnia, zależnie od rodzaju bakterii, ciężkości infekcji i ogólnego stanu zdrowia chorego.

Aby ocenić rozpoznane zatrucie należy przeprowadzić ocenę sytuacji (wywiad z zatrutym lub świadkami zdarzenia, ocena otoczenia, obserwacja chorego) oraz obserwować czy wystąpią objawy.

6. Objawy zatrucia:

• bóle głowy

• zawroty głowy

• senność i zaburzenia świadomości

• zaburzenia widzenia

• uczucie zimna

• nudności i wymioty

• zaburzenia oddychania

• dreszcze

• gorączka

7. Usuwanie trucizn:

• Przy zatruciach kontaktowych:

1. Zdjąć skażoną odzież.

2. Przemyć skórę dużą ilością zimnej wody.

3. W przypadku podejrzenia skażenia oczu

a) Płukać obficie oczy

b)Nakazać poszkodowanemu by nie zamykał oczu

c) Płukać wodą ok. 15min. (najlepiej przegotowana woda o temp. pokojowej lub izotoniczny

roztwór chlorku sodu)

d)Nie stosować preparatów chemicznych

e)Usunąć okruchy wapna niegaszonego przed płukaniem

4. Wykonać opatrunek osłaniający.

5. Nie stosować gorącej wody, szczotek, gąbek do usuwania trucizny.

• Przy zatruciach wziewnych:

1. Wyprowadzić na świeże powietrze przytomnego poszkodowanego lub wynieść nieprzytomnego

2. Rozluźnić krępującą odzież.

3. Zastosować sztuczne oddychanie w przypadku zaburzeń oddychania.

4. Ułożyć nieprzytomnego w pozycji bezpiecznej.

5. Zapewnić poszkodowanemu spokój i ciepło.

• Przy zatruciach drogą pokarmową:

1.Spowodować wymioty przez podanie lekko osolonej wody (1-2 łyżeczki soli kuchennej na szklankę ciepłej wody).

2. Spowodować wymioty przez drażnienie palcem, szpatułką, piórkiem podniebienia miękkiego (tylna część gardła) poszkodowanego.

3.Wymiotów nie wolno wywoływać u:

a)osób nieprzytomnych)osób z drgawkami

b) osób z nadciśnieniem tętniczym

c)przy zatruciach substancjami żrącymi

d) przy zatruciach substancjami łatwo pieniącymi się (szampony, detergenty, mydła)

e) przy zatruciach substancjami oleistymi i produktami naftowymi.

*Środki prowokujące wymioty podajemy tylko przytomnym, do 30min. Od przyjęcia przez niego trucizny doustnie.

8.Odtrutki(antidotum)

• Ogólne (uniwersalne)np:

- powietrze i tlen (stosowane w każdym zatruciu, jeśli dochodzi do niewydolności oddechowej);

- woda (zimna, przegotowana, destylowana- zmywa, rozcieńcza, zobojętnia i ułatwia wydalenie wchłoniętych trucizn).

– węgiel aktywowany (najszersze zastosowanie w zatruciach doustnych).

• Osłaniające(stosowane prawie wyłącznie w zatruciach drogą doustną)np:

- białko jaja kurzego (4 białka na 2 szklanki wody)- ma działanie zobojętniające i osłaniające, wskazane w zatruciach metalami ciężkimi i substancjami żrącymi;

- odtłuszczone mleko- działa podobnie jak białka jaj, wskazane w zatruciach kwasami, zasadami oraz szczawinami i fluorkami;

- zawiesina mąki- skrobia broni błonę śluzową  żołądka

- zawiesina gumy arabskiej i żelatyny.

• Specyficzne(związki chemiczne o działaniu antagonistycznym do danej trucizny lub grupy trucizn o podobnym działaniu, mogą być stosowane tylko przez lekarza) np.:

-surowica

-penicylina

- nalokson

- flumazenil

 

NAJCZĘ ŚCIEJ SPOTYKANE ZATRUCIA, ICH OBJAWY I PIERWSZA POMOC:

9. Zatrucie alkoholem etylowym:

Objawy:

• Obniżenie wrażliwości na ból i zimno

• Zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych

• Utrudniona artykulacja, niezborność ruchów

• Zaburzenia w oddychaniu

• Śpiączka

Pierwsza pomoc:

• U przytomnego poszkodowanego wywołanie wymiotów

• Podanie zawiesiny z węgla aktywowanego (50g węgla aktywowanego +75r glukozy +0,5l wody) lub węgiel aktywowany w tabletkach (4-6 tabletek)

• Ułożenie nieprzytomnego poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

*Stężenie 0,004& etalonu we krwi = śmierć

10. Zatrucie alkoholem metylowym:

Objawy:

• zaburzenia mowy, równowagi

• bóle głowy, brzucha

• wymioty

• senność

• zaburzenia oddychania

• wzrost prędkości pracy serca

• spadek ciśnienia krwi

Pierwsza pomoc:

• wywołanie wymiotów, jeśli nie upłynęło więcej niż 4 godziny od momentu zatrucia

• ułożenie osoby w pozycji bocznej bezpiecznej - jeśli jest przytomna

• natychmiastowe wezwanie lekarza

11. Zatrucie alkaloidami:

Zatrucia alkaloidami (akonityna najsilniej działająca trucizna roślinna, atropina, morfina i jej pochodne)

Zatrucie akonityną:

Objawy:

• Zaburzenia czucia – mrowienie, pieczenie, uczucie zimna, brak wrażliwości skóry na ból i dotyk

• Trudności w połykaniu

• Niepokój, podniecenie, lęk

• Obfite poty, ból brzucha, nudności, wymioty

• Obniżenie temperatury ciała

• Zwolnienie pracy serca

• Porażenie czynności ośrodka oddechowego

Pierwsza pomoc:

• wezwanie pogotowia

• ułożenie w pozycji bezpiecznej

Zatrucie atropiną:

Objawy:

• suchość i pieczenie w ustach

• trudności w mówieniu, przełykaniu

• wzmożone pragnienie

• splątanie umysłowe

• pobudzenie słowne i ruchowe

• zaburzenia widzenia

• omamy

• skóra jest sucha, ciepła i zaczerwieniona

• rozszerzone źrenice

• przyspieszona czynność serca

• bolesne parcie na pęcherz z niemożnością oddania moczu

• po okresie pobudzenia może wystąpić śpiączka

Pierwsza pomoc:

• wywoływanie wymiotów za pomocą lekko osolonej wody i mechanicznego drażnienia gardła (jeżeli jest przytomny tylko i wyłącznie !)

• ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej bocznej

• wezwanie pogotowie

Zatrucie morfiną:

Objawy:

• Pobudzenie, euforia, halucynacje

• Nudności, wymioty

• Zwężenie źrenic

• Śpiączka

• Zwolnienie czynności ośrodka oddechowego

Pierwsza pomoc:

• Wezwanie pomocy specjalistycznej

• U przytomnego poszkodowanego wywołanie wymiotów, podanie zawiesiny z węgla aktywowanego

• W przypadku zaburzeń oddychania zastosowanie sztucznego oddychania

• Ułożenie nieprzytomnego poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

• Zapewnienie poszkodowanemu ciepła i spokoju

12. Zatrucie kwasami lub zasadami:

Objawy:

• Widoczne poparzenia

• Ból i pieczenia w miejscach poparzenia

• Uczucie lęku, strach, panika

• Pobudzenie psychoruchowe

Pierwsza pomoc (przy spożyciu kwasów):

• podanie wody z białkiem kurzym, mleka lub samej wody

• szybki transport do szpitala

Pierwsza pomoc ( przy spożyciu zasad):

• podanie wody z kwaskiem cytrynowym

• szybki transport do szpitala

13. Zatrucie lekami nasennymi:

Objawy:

• Senność

• Zaburzenia świadomości – odurzenie, utrata przytomności

• Obniżenie temp. ciała

• Zaburzenia oddychania i krążenia

Pierwsza pomoc:

• Wezwanie pomocy specjalistycznej

• Wywołanie wymiotów

• Podanie zawiesiny z węgla aktywowanego

• Okresowa kontrola czynności życiowych

14. Zatrucie grzybami:

Objawy:(zależne od rodzaju i ilości spożytego grzyba)

• bóle brzucha

• zaczerwienienie twarzy

• ślinotok

• niepokój psychiczny

• postępująca niewydolność nerek

Pierwsza pomoc:

• wywołanie wymiotów

• zabezpieczenie treści wymiotów i resztek spożywanych pokarmów do badania

• zażycie wody z węglem lekarskim

• natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej.

15. Zatrucie wilczą jagodą:

*Dawka śmiertelna: 7 owoców dla dziecka, 20 dla dorosłego

Objawy:

• Zaczerwienienie twarzy

• Rozszerzenie źrenic, światłowstręt

• Suchość w ustach

• Przyspieszone tętno

• Podwyższenie temp. ciała (do 40 stopni C)

• Zaburzenia wzrokowo-słuchowe

• Niepokój

Pierwsza pomoc:

• Wezwanie pomocy specjalistycznej

• Wywołanie wymiotów

• Podanie mocną herbaty i zawiesiny z węgla aktywowanego

• Stosowanie zimnych okładów na głowę

16. Zatrucie jadem kiełbasianym:

Objawy:

• nudności

• wymioty

• zaparcia

• bóle brzucha

• osłabienie, bądź porażenie różnych grup mięśni

• charakterystyczne i łatwo zauważalne jest opadanie powiek, nadające twarzy senny wyraz

• podwójne widzenie

• duszności

• problemy z pracą serca

Pierwsza pomoc:

• natychmiastowe wezwanie pomocy lekarskiej

• zabezpieczenie treści wymiotów i resztek pokarmowych

17. Zatrucie tlenkiem węgla:

Objawy:

• Ból i zawroty głowy

• Zaburzenia widzenia

• Szum w uszach

• Utrata przytomności

• Duszność, bezdech

Pierwsza pomoc:

• Pamięć o własnym bezpieczeństwie

• Wezwanie pomocy specjalistycznej

• Wyniesienie poszkodowanego na świeże powietrze

• Sprawdzenie czynności życiowych

• Ułatwienie oddychania – rozpięcie koszuli, paska, pozycja półsiedząca

• Zapewnienie poszkodowanemu spokoju

• Wykonanie resuscytacji krążeniowo-oddechowej

• Podanie do oddychania czystego tlenu

• Ułożenie nieprzytomnego poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

18. Zatrucie gazami drażniącymi:

Objawy:

• ból głowy

• wymioty, nudności

• pieczenie za mostkiem

• kaszel z podrażnienia

• duszność

• objawy specyficzne dla określonych substancji

Pierwsza pomoc:

• usunięcie osoby poszkodowanej ze strefy zagrożenia zachowując własne bezpieczeństwo

• usunięcie odzieży, w razie potrzeby opłukanie lub obmycie skóry, przepłukanie podrażnionych błon śluzowych

• przewieźć osobę poszkodowaną w pozycji leżącej lub półsiedzącej do szpitala celem dalszej obserwacji lub na oddział intensywnej terapii

19. Zatrucie nikotyną:

Objawy:

• nudności, wymioty, biegunka

• ból i zawroty głowy

• nadmierna potliwość

• ślinotok

Pierwsza pomoc:

• ułatwienie oddychania – rozluźnić koszulę, pasek, posadzić poszkodowanego

• podanie mocnej herbaty

• w razie potrzeby wezwanie pomocy specjalistycznej

20. Ośrodek Ostrych Zatruć jest miejscem, gdzie zawsze można otrzymać pomoc diagnostyczną i leczniczą w przypadku ostrego zatrucia.

We Wrocławiu – Oddział Chorób Wewnętrznych i Ostrych Zatruć, Specjalistyczny Szpital im. T. Marciniaka przy ul. Traugutta 112.

Bibliografia:

• Podręcznik dla liceum i technikum„Przysposobienie Obronne część II”’ M. Goniewicz, A. Nowak-Kowal, Z. Smutek’ OPERON

• www.pierwszapomoc.com/zatrucie/

• www.ciop.pl/31164

• http://mediweb.pl/firstaid/wyswietl_vad.php?id=65

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Odtrutka