Wymień źródła poznania hermeneutycznego
Wymień źródła poznania hermeneutycznego.
bycie w świecie,
doświadczenie,
przesąd,
poznanie autonomii tekstu i przyjęcie wobec niego otwartej postawy,
wyjaśnianie,
interpretacja,
rozumienia zapisane w wykładni.
Historyczność jako warunek interpretacyjny w hermeneutyce
Warunki interpretacji:
Historyczność (2 cecha hermeneutyki) – bytując w świecie bytujemy w historii, historyczność kształtuje interpretatora.
Spiralna struktura rozumienia/ spirala hermeneutyki: Rozumienie postrzegania jako ruch myśli od subiektywnego podmiotu do zobiektywizowanego przedmiotu. Niezależne od językowości i historyczności jest jeszcze cel poznania hermeneutycznego – rozwój własnej świadomości przez przywołanie tradycji. Poznanie hermeneutyczne jako subiektywność zobiektywizowana. Hermeneutyka nie dopuszcza pojęcia zrozumieć, jest dążeniem do rozumienia.
Jaka jest różnica między falsyfikacją, a falsyfikalnością?
Falsyfikacja to odrzucenie hipotezy ( pośrednio teorii, z której hipoteza została wyprowadzona). Określa ona również zasady przyrostu wiedzy. Falsyfikacja jest to systematyczne eliminowanie błędnych wypowiedzi. Przyrost wiedzy przez oczyszczenie, minimalizowanie tego, co błędne.
Falsyfikowalność – kryterium demankacji między tym co można uznać za naukowe a tym co naukowe nie jest. Tylko te wypowiedzi można uznać za naukowe, co do których możemy uznać warunki wskazania falsyfikowalności.
Twierdzenia o statusie hipotez są falsyfikowalne jeśli istnieje logicznie możliwe zdanie, które jest z tą hipotezą niezgodne. Empiryczna falsyfikowalność jest stopniowalna – zmniejsza się wraz ze zmniejszeniem...
Jak paradygmat wpływa na rozwój nauki
Pojęcie paradygmatu wg Kuhna nie jest jednoznacznie definiowane. Definicje kontekstowe. Istnieje wiele określeń i znaczeń tego pojęcia. Khun to pojęcie rozumiał dwojako:
Paradygmat to zbiór przekonań, przyjmowanych modeli, wartości, odniesień metodologicznych takich jak: sposoby gromadzenia materiału badawczego, wspólnych członkom danej społeczności. Ten zbiór przekonań obejmuje ogólne założenia, a także odnosi się do szczegółowych odniesień metodologicznych na granicy metodyki.
(węższe) odnosi się do jednego z elementów tego zbioru o którym mowa w pierwszej definicji. Jest to powszechnie uznawane osiągnięcie naukowe, które w pewnym czasie dostarczają społecznościom naukowym modelowych problemów i sposobów ich rozwiązania, co oznacza, że owe sposoby zastępują wyraźnie formułowane reguły, w tym reguły metodologiczne.
Khun uważa, że znaczna cześć reprezentanta nauki normalnej, jest ukryta, nieuświadomiona, jeżeli jest taka potrzeba może ona zostać uświadomiona -> sprowadza się to do powiedzenia „Potrzeba nauką wynalazków”
Rozwój nauki:
Okres prenaukowy – skutkuje ukształtowaniem się jakiegoś paradygmatu, nauka jest samoświadoma.
Okres nauki normalnej – rozwinęła się i funkcjonuje do momentu, kiedy zaczynają być widoczne różne anomalia, wtedy dochodzi do rewolucji naukowej, która jest tak samo dynamiczna jak rewolucja społeczna czy historyczna. W okresie rewolucji tworzy się nowy paradygmat, który doprowadza do tego, że nauka staje się znów normalna.
Cechą prenauki jest fundamentalna niewiedza. Z jakiegoś punktu widzenia pedagogika jest właśnie taką nauką.
W okresie nauki normalnej brak jest różnic zdań, co do kwestii podstawowych/zasadniczych. Badacze prowadzą badania nie na faktach tylko na szczegółach by teorię utwierdzić, a nie odrzucić. Konkurencyjne paradygmaty nie mogą współistnieć, gdyż się wykluczają, przyjmują różne założenia podstawowe.
na czym polega otwartość badan jakościowych
Odwracały podejście pozytywistyczne/scjentystyczne, wykorzystujące metody ilościowe.
Odwracały istnienie świata obiektywnego i subiektywnego jego poznania.
Podejście obiektywistyczne zastąpione podejściem subiektywistycznym, manifestuje się jedność ze światem badanym, poznający podmiot jest elementem tworzącym rzeczywistość i świadomym badaczem i obserwatorem owej rzeczywistości. Subiektywność wiedzy i poznania, ostatecznym przedmiotem poznawczym jestem „ja”, zawsze człowiek, niezależnie od tego, co literalnie formułowane jest jako przedmiot poznania. Istotny jest przyrost mojej wiedzy, emocje towarzyszące procesowi poznawczemu, moja świadomość i tożsamość. Uwspólnienie subiektywnego poznania w skrajnym przypadku wydaje się być niemożliwe bądź bardzo ograniczone.
dlaczego powstały nieklasyczne teorie prawdy
Myśl nie może być tożsama z przedmiotem – w ten sposób podważyli definicję prawdy przeciwnicy Arystotelesa. Na czym polega zgodność myśli z rzeczywistością? Arystoteles nie odpowiedział na pytanie o kryterium zgodności.
Inni zaczęli szuka tych kryteriów i w ten sposób powstały nieklasyczne teorie prawdy. Wszyscy dążyli do zobiektywizowania prawdy.
Nieklasyczne teorie prawdy:
Koncepcja oczywistości – opiera sie na poczuciu (oczywistości, jasności, wyraźności, przymusu przyjęcia twierdzenia jako prawdziwe) i powinności. Miała to by obiektywna teoria prawdy lecz jest skrajnie subiektywistyczna bo opiera sie na poczuciu i powinności. Jeżeli opieramy się na emocjach to nie możemy uwspólnić prawdy.
Koncepcja zgody powszechnej – prawdziwy jest sąd, na który zgadza się większość lub ogół pytanych. Zgoda powszechna polega na fenomenie, który ogniskuje zgodę w większości.
Transcendencja – wspólna dla 1 i 2 koncepcji.
Koncepcja koherencyjna – jeśli jakieś zdanie jest poprawnie zbudowane i zgadza się z pozostałymi zdaniami, tworzącymi wypowiedź, to znaczy, że jest prawdziwe. Kryterium wewnętrznej spójności jest konieczne ale niedostateczne. Potrzebna jest również spójność zewnętrzna.
Koncepcja utylitarystyczna – prawdziwy jest sąd, który w działaniu przyniesie pozytywne skutki. Sąd jest użyteczny dlatego, że jest prawdziwy a nie odwrotnie! Lecz jeśli mówimy, że coś jest użyteczne należy też zapyta kiedy? Po co? Dla kogo?
Teoria ta, pomimo, że sprawdza odniesienie do rzeczywistości, ma ograniczoną obiektywność. Prowadzi ona do subiektywności i relatywności bo pyta co dla kogo jest użyteczne.
badania w działaniu wg Dylaka
S. Dylak – charakterystyka badań w działaniu:
Charakteryzują się przełamywaniem barier między badaczem a praktykującym nauczycielem
Badania w działaniu charakteryzują się odejściem od ścisłych metodologicznych reguł
Badania w działaniu charakteryzują się rozwijaniem samoświadomości nauczyciela, nabywaniem umiejętności konstruowania własnych programów autorskich a także badaniem własnej praktyki.
Uczenie elementem refleksji……?
Prowadzi do podważania pewności co do bezwyjątkowej słuszności twierdzeń naukowych, dotyczy wypowiedzi traktowanych jako twierdzenia naukowe.
Nauczyciel traktowany jako samodzielny badacz łączący teorię i praktykę a naukowcy spełniają funkcję doradcy, eksperta w zakresie zbierania materiału badawczego.
Jakie są przyczyny konieczne a jakie wystarczające
Przyczyna konieczna – warunek, który musi być spełniony, aby nastapił określony skutek.
Przyczyna wystarczająca – warunek, który jeśli zostanie spełniony przyniesie określony skutek.
zasada współczynnika humanistycznego
W metodzie biograficznej analizie podlegają doświadczenia osoby, która jest przedmiotem zainteresowania, odnosimy się do aktywności tej osoby
Analiza ma dotyczyć tych, których owe działania dotyczą, rozumienie znaczenia jakie odbiorcy nadają rzeczom, zjawiskom, sytuacją, w których uczestniczą, bez tego nie możemy zdefiniować roli bohatera w jego kontekście społecznym.
jaka jest struktura autobiografii
Elementy strukturalne biografii i autobiografii:
Obecność drugiej osoby, tekst o kimś innym (przy autobiografii tekst pisany o sobie w pierwszej osobie)
Jedno znaczące wydarzenie i wydarzenia przełomowe
Znaki obiektywizujące
Odnoszą się do prawdziwych osób i ich realnego życia, w konsekwencji mamy do czynienia z wypowiedziami odautorskimi
Poziom wykształcenia, pleć, pochodzenie społeczne
uwarunkowania badań w działaniu
UWARUNKOWANIA:Uzasadnienie metody badań przez działanie jest raczej społeczne. Pomysł na ten rodzaj badania jest związany z pojęciem zmiany społecznej, jako okoliczności budowania, rekonstruowania niektórych wymiarów życia społecznego, a w związku z tym rekonstruowania dyscyplin naukowych zajmujących się badaniami społecznymi (np. socjologia, psychologia społeczne, ekonomia, pedagogika społeczna).
Rekonstrukcja dyscyplin miała wymiar:
treściowy – odkrywanie, zagospodarowywanie i objęcie badaniami nowych obszarów aktywności (np. dla pedagogiki społecznej kwestia bezrobocia była istotna dopiero od początku XX wieku)
metodologiczny – nowe wymiary metodologiczne; podjęcie próby rekonstruowania zastanych metodologii, a także próba kreowania nowych metodologii (bo nowe obszary badań wymagają nowych rozwiązań metodologicznych),
podmiotowy (osobowy) – nowe rozumienie, zdefiniowanie roli badacza (w sensie pedagogicznym badacza-nauczyciela), roli wychowanka i relacji między nauczycielem i wychowankiem
badania w działaniu wg Palki
Stanisław Palka wprowadził pojęcie badań rozwojowych (będących tym samym, co badania w działaniu). Zauważył on, że celem badania w działaniu jest wprowadzenie zmiany społecznej, więc założył, że zmiana społeczna powinna być rozumiana w kontekście rozwoju. Etapy badań rozwojowych:
Formułowanie problemu badawczego.
Opracowanie programu.
Wdrażanie programu do praktyki.
Ewaluacja programu (bieżąca i końcowa) oraz ewentualna zmiana.
Określenie użyteczności praktycznej i zakresu stosowalności programu.
Upowszechnienie programu.
Orientacja metodologiczna
Założenie ontologiczne – fundamentalne wyobrażenia bytu
Założenie epistemologiczne – składają się wyobrażenie o sposobach zdobywania wiedzy, opisywania, wyjaśniania świata
Założenia aksjologiczne – wartości, którym ma służyć poznanie, pozostaje niezmiennie podmiotowy, ludzki
Założenia metodologiczne – sposób formułowania uprawomocnionych twierdzeń i teorii
Zbiór ten tworzy orientacje metodologiczną rozumianą jako perspektywa poznawcza określająca konceptualizację i organizację badań empirycznych.
Indukcja Poppera i Huma
Obaj byli przedziwni kami indukcji
Krytyka indukcjonalizmu: nauka nie wychodzi od zdań obserwacyjnych, ponieważ początkiem jest zawsze teoria (czynnik porządkujący). To nie obserwacje powiedzą nam cokolwiek o świecie, a teoria mówi co obserwować, aby potwierdzić hipotezy. zdania obserwacyjne nie tworzą stałej podstawy do tworzenia twierdzeń naukowych, bo można je obalić
Źródła poznania w metodologii
Wielość podejść i orientacji wynika z wielości źródeł poznania, tradycji filozoficznej, gdzie są 2 zasadnicze źródła poznania:
Rozum – racjonalizm, intelektualizm.
Doświadczenie – empiryzm
Plus dodatkowo
Święte Księgi – Biblia, Koran – prawdziwość poznania determinują organy kontrolne, które rozstrzygają, które są właściwe a które nie.
Przewrót kopernikański
Przewrót Kopernikański autorstwa Immanuela Kanta.
Immanuel Kant miał do czynienia z tezą o doświadczeniu i empiryzmie oraz antytezą o racjonalizmie. W związku z tym stworzył syntezę – połączenie racjonalizmu i empiryzmu. Uważał, że aby pozna rzecz należy wejść z nią w kontakt używając zmysłów. Twierdził, że powierzchowne poznanie nie jest słuszne i trzeba rzecz zrozumieć używając rozumu – dwoistość poznania.
Poznanie ludzkie winno się opierać na 2 pniach. W procesie doświadczania człowiekowi nie są dane rzeczy, ale przedstawienia tych rzeczy, ale mimo tego to my formułujemy sądy i twierdzenia o rzeczach a nie przedstawieniach. Jak możliwe jest przejście od przedmiotu do podmiotu? Kant nazwał swoje badania transcendentalnymi bo mają wyjaśnić w jaki sposób przekraczana jest granica przedmiotu i podmiotu.
Wszelkie poznanie rozpoczyna się od sfery zmysłowej – zmysły są pobudzane przez kontakt.
Różnorodne wrażenia łączą się w nasze wyobrażenia dzięki rozsądkowi.
Poza wrażeniami jest jeszcze przestrzeń i czas. Wyobrażenia są wielowątkowe, skomplikowane. Rozsądek umożliwia nam nadanie wszystkiego tego co tworzy wyobrażenia.
Wrażenia są konstruowane, budowane, porządkowane a kryterium porządkującym jest przestrzeń i czas. Wrażenia ujmowane są jako współczesne albo trwające po sobie. Czas i przestrzeń nie są przedmiotem a środowiskiem wrażeń. Przestrzeń i czas są uwarunkowaniami wiedzy zmysłowej – wrażeń. Materia wyobrażeń wynikających z wrażeń jest empiryczna a forma aprioryczna.
Przewrót Kopernikański polega na tym, że podmiot jest warunkiem przedmiotu. Odwrócenie zależności poznawczej.
Konwencjonalizm
Konwencjonalizm powstał we Francji na początku XX w. Twórcy wskazywali na rolę w nauce konwencji językowych, które oparte są o przesłanki rozumowania, przyjmowane a priori. Konwencje można zmieni, odwoła, nazwać inaczej. Konwencja to umowa.
Rodzaje sądów Kanta
rodzaje sądów:
Sąd analityczny a priori – puste poznawcze, wiedza jest już posiadana
Sąd syntetyczny a posteriori – rozszerzają wiedzę bo mówią o czymś czego nie da się wyprowadzić z dotychczasowej definicji przedmiotu.
Sądy syntetyczne a priori są prawdziwe i niezależne od doświadczenia, istnieją np. W matematyce, geometrii.
Empiryzm i jego cechy
Cechy empiryzmu:
Indywidualny ludzki umysł rodzi się jako tabula rasa, wiedze nabywamy przez zmysłowe doświadczanie świata i interakcje ze światem. Współcześnie poznanie świata nazywamy a) kontekst życia, b) kontekst uzasadniania
Każde prawdziwe twierdzenie może by potwierdzone przez doświadczenie, obserwacje, eksperyment. Twierdzenia naukowe dotyczy mogą tylko takich obiektów, które dostępne są w obserwacji. Empiryzm przyjmuje, że powinniśmy umie dowieść prawdziwości lub fałszywości twierdzenia co można zrobi przez badanie empiryczne
Prawa naukowe to twierdzenia na temat ogólnych, powtarzalnych wzorów doświadczenia. Celem dociekań jest poszukiwanie najbardziej ogólnych prawidłowości.
Wyjaśnić zjawiska to wykazać, że jest ono przypadkiem prawa ogólnego. Trzeba wskazać regułę zgodnie z którą zjawisko pojawia się lub znika.
Znajomość prawa ogólnego pozwala przewidywać występowanie zjawisk.
Pozytywizm i stadia rozwoju
Pozytywizm – stanowisko filozoficzne dotyczące wiedzy człowieka, głosi jakiego rodzaju treści zasługują na miano wiedzy. Formułuje kryteria, normy, które pozwalają odróżnić to co jest wiedzą od tego, co wiedzą nie jest, od tego o co w sposób uzasadniony zapytać nie można.
Twórcą terminu filozofia pozytywna był August Comte. Uważał, że ludzkość przechodzi 3 stadia:
Etap teologiczny – wyjaśnienie tego, co dzieje się na ziemi znajduje się w siłach pozaziemskich (np. Mitologia)
Stadium metafizyczne – ludzkość pyta o naturę rzezy, wyjaśnia świat za pomocą pojęć abstrakcyjnych (np. Własność, jakość, siła) i szuka miedzy nimi zbieżności
Stadium pozytywne – pytania o przyczynę zjawisk, o ich przebieg, odpowiedzi oparte na faktach. Nauka ma gromadzić fakty i wyjaśniać. Nauka ma być pozytywna – ma umożliwić przewidywanie faktów.
Reguły myślenia pozytywistycznego
Najważniejsze reguły wynikające z myślenia pozytywnego, wyjaśnienie sensowności pytań ( L. Kołakowski):
Reguła fenomenalizmu – nie istnieje realna różnica między istota a zjawiskiem.
Badacz poznający przedmiot powinien rejestrowa tylko to, co się rzeczywiście i realnie przedstawia w doświadczeniu.
Reguła nominalizmu – orzeka, że wiedza formułowana w terminach ogólnych nie ma innych realnych odnośników poza jednostkowymi, realnymi przedmiotami. Istnieją pojęcia abstrakcyjne lecz kiedy mówimy np. o sprawiedliwości to odnosimy to do konkretnych relacji, w czasie i miejscu. Pojęcia abstrakcyjne mają wymiar zmysłowy, empiryczny i tylko on jest ważny. Pozytywizm odrzuca możliwość posługiwania się pojęciami opisującymi stany idealne, kiedy nie posiadają one empirycznych egzemplikacji. Pojęcia opisujące stany idealny, to wytwory ludzi, które pełnią funkcje instrumentalne, skróty opisu rzeczywistości. Doświadczeniu dostępne są tylko fakty, które są uporządkowane, wiedza musi dać się spożytkować.
Reguła odrzucająca wartość poznawczą sądów oceniających i zdań normatywnych. Nie mówimy tu o prawdzie, lecz o słuszności.
Reguła zakładająca zasadniczą jedność metody. Sposób zdobywania wartościowej wiedzy jest taki sam we wszystkich dziedzinach doświadczenia. Odrębności między naukami biorą się z różnicy między nimi. Są one na różnych etapach rozwoju. W badaniach pedagogicznych ma znaczenie tylko to, co można zmierzyć.
Zasady i krytyka indukcji
Krytyka indukcjonalizmu: nauka nie wychodzi od zdań obserwacyjnych, ponieważ początkiem jest zawsze teoria (czynnik porządkujący). To nie obserwacje powiedzą nam cokolwiek o świecie, a teoria mówi co obserwować, aby potwierdzić hipotezy. zdania obserwacyjne nie tworzą stałej podstawy do tworzenia twierdzeń naukowych, bo można je obalić
Wnioskowanie indukcyjne:
Rozpoznawane fakty to sądy faktualne, które sprowadzamy do zdań ogólnych
Zdania ogólne tworzą teorie
Musimy posiadać jak najwięcej zdań obserwacyjnych
Jeśli duża liczba A została zaobserwowana w różnych okolicznościach i wszystkie A posiadały B, to możemy uznać, że wszystkie A mają właściwość B.
Falsyfikacjonizm
Falsyfikacjonizm i model hipotetyczno – dedukcyjny Karla Poppera. Popper odrzucał indukcje jako sposób dochodzenia do zdań ogólnych, opracował on koncepcje – falsyfikacjonizm – krytyczny racjonalizm. Popper uważał, że ustawicznie postulowana obiektywność nie jest cechą postępowania badacza ani cechą jego wypowiedzi. Obiektywność warunkowana jest zewnętrznie przez krytyczne sprawdzanie. Celem krytycznego sprawdzania jest eliminacja błędnych rozwiązań problemu. Ta procedura opiera się na „regułach gry” uzgodnionych i obowiązujących w zbiorowości badaczy – mają więc one wymiar ponadindywidualny. U podstaw tej procedury tkwi metoda prób i błędów. Popper krytykował zdania obserwacyjne bo uważał, że teorii nie da się wyprowadzić indukcyjnie. Uznał on, że trzeba dysponować teorią aby móc obserwować fakty. Każde zdanie obserwacyjne sformułowane jest w jakimś języku, który nadaje znaczenie słowom. Każde ze zdań obciążone jest jakąś teorią bo w każdym zdaniu jest sens, każde ma szeroko rozumiane znaczenie. Zdanie obserwacyjne może okazać się fałszywe z powodu fałszywości teorii.
Popper uważał, że:
Nauka nie wychodzi od zdań obserwacyjnych bo zawsze poprzedza je teoria. Obserwacja nic nie wyjaśnia, robi to teoria
Zdania obserwacyjne nie tworzą trwałej podstawy, na której buduje się wiedzę – zdania obserwacyjne można obalić
Indukcji nie można traktować jako wnioskowania pewnego. Karl Popper zaproponował hipotetyczno – dedukcyjny model badawczy. Możemy wyróżnić jego etapy:
Uświadomienie sytuacji problemowej (sytuacja problemowa – wątpliwości istniejącej teorii lub jej przewidywań)
Opracowanie nowej teorii
Dedukcyjne wyprowadzenie z nowej teorii sprawdzonych sądów, które mają status hipotez
Próby odrzucenia tych twierdzeń przez falsyfikację
Dokonanie wyboru między rywalizującymi teoriami
Dążenie do odrzucenia – podejście krytyczne, wyłapujące słabe strony teorii. Z przesłanek szczegółowych nie można wyprowadzić ogólnego wniosku. Proces falsyfikacji jest logicznie możliwy. Z empirycznych zdań ogólnych można wyprowadzić ich fałszywość a nie można wyprowadzić prawdziwości.
Cecha wnioskowania dedukcyjnego – jeśli przesłanki logiczne są poprawne to wniosek musi być poprawny. Według Poppera teorie to aksjomatyczno – dedukcyjnie uporządkowane systemy zdań. Z tych aksjomatów, twierdzeń wyprowadza się coraz bardziej szczegółowe twierdzenia o statusie hipotez. Hipotezy poddaje się falsyfikacji.
Logiczna struktura falsyfikacji:
Tworzymy nomologiczną hipotezę
Dokonujemy logicznej transformacji tej hipotezy w zdanie
Próba falsyfikacji
Metoda biograficzna i jakościowa
Metoda biograficzna - Badanie świata przez badanie biografii: oglądam, poznaję, opisuję, próbuję zrozumieć przez pryzmat biografii, z punktu widzenia osoby, z którą rozmawiamy. Zakładamy subiektywność rzeczywistości społecznej. Trzeba również powiedzieć, że owa rzeczywistość społeczna składa się z dwóch warstw:
Wersja symboliczna, indywidualna
Wersja faktograficzna, obiektywizowana, komplementarność, konieczna jest synteza.
Metoda jakościowa w badaniach pedagogicznych:
Odwracały podejście pozytywistyczne/scjentystyczne, wykorzystujące metody ilościowe.
Odwracały istnienie świata obiektywnego i subiektywnego jego poznania.
Podejście obiektywistyczne zastąpione podejściem subiektywistycznym, manifestuje się jedność ze światem badanym, poznający podmiot jest elementem tworzącym rzeczywistość i świadomym badaczem i obserwatorem owej rzeczywistości. Subiektywność wiedzy i poznania, ostatecznym przedmiotem poznawczym jestem „ja”, zawsze człowiek, niezależnie od tego, co literalnie formułowane jest jako przedmiot poznania. Istotny jest przyrost mojej wiedzy, emocje towarzyszące procesowi poznawczemu, moja świadomość i tożsamość. Uwspólnienie subiektywnego poznania w skrajnym przypadku wydaje się być niemożliwe bądź bardzo ograniczone.