Wczesna interwencja logopedyczna:

-wywiad; -ocena odruchów obszaru ustno-twarzowego; -ocena reakcji na bodźce; -ocena i kształtowanie praw.wzorców oddychania; -kształtowanie prawidłowych wzorców karmienia,prawidłowego rozwoju słuchu; -monitorowanie praw.rozwoju mowy; -wspieranie rozwoju i integracji odruchów ustno-twarzowych; -stymulacja integracji sensomotorycznej(szczególnie czucie głębokie i powierz,równowaga); -wsparcie i instruktaż dla rodziców; -współpraca z innymi specjalistami.

Zasady prowadzenia masażu twarzy: -kilka razy dziennie,przed jedzeniem; -pozycja wygodna,siedząca z podparciem lub półleżąca; -terapeuta masuje pacjenta zza głowy; -wstępem powinno być nawiązanie kontaktu z pacjentem; -dotykamy najpierw okolic oddalonych od twarzy, jamy ustnej; -masowane okolice natłuszczamy kremem lub oliwką; -masaż wew.nie jest dobrze tolerowany ,dlatego należy przyzwyczaić do niego dzieci już w wieku niemowlęcym; -masaż wew.można wykonywać palcem owiniętym gazą,smoczkiem(bez dziurki)z butelką z wodą,kawałkiem jabłka,lizaka itp.

JĄKANIE stadia rozwoju:Van Riper wyróżnił 4stadia: 1)podst.objawy to:-pozbawione wysiłku powtórzenia lub wydłużenia jednej sylaby lub głoski;-dziecko jest nieświadome zaburzenia;-występują długie okresy remisji,kiedy mówienie jest bardziej płynne; 2)pojawiają się zmiany w nasileniu objawów:-powtórzenia i wydłużenia dźwięków stają się silniejsze i nieregularne;-wiele powtórzeń kończy się wydłużeniem dźwięku;- dziecko nadal jest nieświadome niepłynności; 3)dalsze nasilenie objawów jąkania:-podwajają się powtórzenia;-skracają się wydłużenia;-dziecko jest świadome zaburzenia i jest sfrustrowane;-pojawia się TREMOR(drżenie wiązadeł głosowych,warg,języka);-dziecko unika pewnych słów ale zaczyna walczyć z jąkaniem; 4)pojawia się jąkanie wtórne:-występuje LOGOFOBIA(lęk przed mówieniem);-rozwija się stan ogólnego niepokoju na skutek złych dośw;-dziecko ma poczucie winy z powodu trudności porozumiewania się;-rozwijają się zmiany w osobowości-potęgują niepłynność mówienia.

ETIOLOGIA JĄKANIA to zaburzenie psychosomatyczne, którego przyczyny pierwotne są psychiczne,a wtórne fizjologiczne. Czynniki wywołujące jąkanie: -PREDYSPONUJĄCE(dziedziczność, patologiczny rozwój porodu,nieprawidłowy rozwój mowy; -WYZWALAJĄCE(reakcje na stres psychiczny spowodowany silnym przestrachem,nagłą zmianą sytuacji społecznej dziecka,narodzenie młodszego rodzeń.; -WZMACNIAJĄCE(chęć odzyskania lub zwrócenia uwagi i zainteresowania rodziców,rywalizacja z rodz.nadopiekuńczość.

ROZWOJOWA NIEPŁYNNOŚĆ MÓWIENIA- RNM jest to zaburzenie swobodnego przechodzenia od jednego elementu wypowiedzi do drugiego oraz zakłócenia jej temp i rytmu. Mamy doczynienia z RNM jeśli: -występuje ona w okresie intensywnego rozwoju systemu językowego,w wieku do 6-7lat; -zmniejsza się ona z wiekiem. Objawy RNM: -powtarzanie sylab,głosek,wyrazów; -przeciąganie głosek(może być niespastyczne-ułatwia mówienie- i spastyczne); -pauzy w mówieniu(zespół dźwięków lub cisza naruszająca płynność mówienia; -blokowanie(niemożność wypowiedzenia głoski w danym wyrazie); -EMBOŁOFRAZJE(nawyk rozpoczynania zdania od samogłoski albo wtrącanie w trakcie wypowiedzi stale tych samych dźwięków lub słów); -REWIZJE-poprawki(przerwa w toku wypowiedzi w celu dokonania poprawy błędu językowego lub gramat. Wyróżnione objawy niepłynności mówienia mogą występować oddzielnie(NIEPŁYNNOŚĆ JEDNORODNA)i łącznie(NIEPŁ.WIELORAKA). Osobowość dziecka jąkającego: nieśmiałe,zamknięte w sobie;posłuszne,uczuciowe;wewnętrznie wrogo nastawione i niezadowolone; dziecko jest grzeczne wobec obcych ale w głębi duszy wrogie;częsta rywalizacja z rodzeństwem, zazdrość; niedojrzałość emocjonalna; nadpobudliwość psychoruchowa; liczne lęki; drażliwość; poczucie winy. Różnice między osobowością jąkającego a z GIEŁKOTEM: jąkającywycofujący się, nieśmiały, zahamowany,introwertyczny,powolny w działaniu. Osoba z giełkotemwybuchowa, ekstrawertyczna, impulsywna, nie kontrolująca się,szybka,chaotyczna. U osoby z giełkotem występuje przewaga procesów pobudzania w stosunku do proc.hamowania.

ODRUCHY USTNO-TWARZOWE- ssanie: 1.wywoływanie-wprowadzenie palca na głębokość ok.3cm do jamy ustnej; 2.reakcja-silne,rytmiczne ruchy ssania; 3.wiek fizjologiczny-od urodzenia,możliwośc hamowania od2m-ca ż. Połykanie:1.dotknięcie podniebienia; 2.napięcie ust,nacisk języka ku przodowi; 3.od urodzenia. Zwracanie: 1.silne podrażnienie tylnej części języka; 2.odchylenie głowy do tyłu,mm języka i gardła kurczą się; 3.od ur. Kąsanie: 1.dotykanie palcem wskazującym dziąseł od przodu; 2.zaciśnięcie szczęk i trwania aż do ustania bodźca; 3.od ur.do 3,4m-ca. Żucie:1.dot.dziąseł w okolicy zębów trzonowych; 2.ruchy żujące; 3.4-7m-ca. Odruch żuchwowy: 1.palec wskazujący odciąga brodę,drugim uderzamy w pal.ws; 2.żuchwa podnosi się; 3.od Uro.i zmniejsza się; Odr.wysuwania języka: 1.kładziemy kawałek pokarmu na czubek języka; 2.wypychanie j.na zew.; 3.od ur; Odr.otwierania ust: 1.zbliżenie but.do ust;; 2.otwiera usta; 3.od ur.-4m; Odr.szukania: 1.drażnienie kątów ust, środka górnej i dol.wargi; 2.skręt głowy; 3.od ur do3,4m. Odr.akustyczno-twarzowy: 1.klaskanie koło uszu; 2.odruchowe mruganie; 3. Od 10dnia-końca ż. Odr.optyczno-twarz: 1.nagłe zbliżenie dłoni w kierunku oczu; 2.odruchowe mruganie; 3.od3m-końca życia.

OKRESY ROZWOJU MOWY: 1.okres melodii(0-1r.ż)-krzyk po urodzeniu zawiera elementy nieartykułowane; -krzykiem reaguje na przykre wrażenia; -z czasem uczy się komunikować swoje niezadowolenie krzykiem; -pojawiają się dźwięki wyrażające zadowolenie; -2-3m podokres GŁUŻENIA(dźwięki wytwarzane są przypadkowo,najczęściej głoski gardłowe); -6-8m podokres GAWORZENIA(dziecko zaczyna świadomie powtarzać usłyszane dźwięki.wypowiada sylaby mechanicznie i nie mają żadnego znaczenia); -7-8m pierwsze reakcje na znaczenie słów; -1r.ż okres rozwoju rozumienia mowy,pod koniec 1r.pojawiają się świadome słowa (mama). 2.okr.wyrazu (1-2r) –umiejętność powtarzania za dorosłym prostych wyrazów; -często jednym słowem nazywa kilka osób,rzeczy; -głoski pojawiają się stopniowo i nabycie umiejętności ich wytwarzania trwa pare lat(najpierw głoski a oraz zwarte p,t); -rozwija się zdolność różnicowania dźwięków mowy słuchem czyli słuch fonematyczny; -w 2r. intensywny rozwój umysłowy i fiz.rozwija się jego uwaga,spostrzegawczość,pamięć.; -1,5r pojawiają się początki mowy spontanicznej; -pod koniec 2r.dziecko próbuje wypowiadać swoje doznania, słowa są zniekształcone pod względem brzmieniowym, prawie wszystkie spółgłoski są zmiękczone(PALATALIZOWANE). 3.okr.zdania(2-3r) –dziecko przyswaja najwięcej słów,coraz więcej rozumie, pojawiają się stopniowo proste zdania; używa najwięcej rzeczowników. 4.okr.swoistej mowy dziecięcej(3-7r) –okres doskonalenia ukształtowanej w pewnym stopniu mowy; liczne nieprawidłowość: METAFAZY(przestawki głosek w wyrazie), upraszczanie gr.spółgłoskowych; MOGILALIE(opuszczanie głosek), SUBSTYTUCJE (zastępowanie głosek innymi), neologizmy językowe, spieszczenia, ARGUMENTATYWY(zgrubienia).

Schemat prawidłowego rozwoju i dojrzewania reakcji słuchowych: 0-4miesiąca dziecko budzi się za snu na dźwięk o dużym natężeniu; 3-4mniemowlę porusza głową w odpowiedzi na głośny bodziec dźwiękowy; 4-7mkieruje głowę w kierunku głośnego źródła dźwięku nadawanego poniżej jego głowy; 7-9mlokalizuje dośc cichy dźwięk dochodzący poniżej jego głowy; 9-13mlokalizuje cichy dźwięk dochodzący z dołu patrząc w dół; 13-16mlokalizuje ciche źródło dźwięku z nad jego głowy,patrząc najpierw w bok potem do góry; 16-21mlok.ciche źródło dźwięku dochodzące z boku,poniżej i powyżej jego głowy; 21-24mlok.ciche źródła dźwięku doch.pod różnymi kątami.

STOPNIE UBYTKU SŁUCHU- konsekwencje niedosłuchu lekki ubytek słuchu(21-40dB)- 1.konsekwencje: nie słyszy cichej mowy i szeptu,mowy w hałaśliwym pomieszczeniu, problemy z różnicowaniem głosek dź i bezdź. 2.Specyficzne trudność w szkole: trudności ze zrozumieniem tekstów cicho mówionych,ze śledzeniem toku lekcji, nie zawsze wie co należy zrobić,popełnia błędy przy pisaniu ze słuchu. Średni ubytek(41-70dB): 1.nie słyszy wypowiedzi z dalszej odległości; nie nadąża za tokiem dłuższej rozmowy,nie słyszy intonacji wypowiedzi; nie rozumie tekstów filmów z dubbingiem;ma uboższe słownictwo,popełnia błędy gramatyczne. 2.mniejsza wiedza ogólna; nie nadąża za tokiem lekcji; trudności z rozumieniem pytań i poleceń,dłuższych tekstów,odp ustnie i pisemnie w sposób uproszczony. Poważny ubytek(71-90dB)- 1.słaby rozwój mowy we wszystkich zakresach; nie zauważa,nie reaguje na dźwięki z otoczenia; odbiór mowy głównie na drodze wzrokowo-słuchowej,bardzo słaba pamięć słuchowa. 2.znacznie ograniczony zasób wiedzy ogólnej, słownictwa biernego i czynnego; rzadko i niechętnie wypowiada się; mówi niewyraźnie. Głęboki ubytek(powyżej 90dB)- 1.--;głos często głuchy, lub piskliwy; częste zakłócenia rytmu,melodii,akcentu wypowiedzi; duże zaburz.rozumienia mowy. 2.trudności z komunikowaniem się;ograniczona wiedza; odp na pytania odtwarzając wyuczone schematy.

ZABURZENIA MOWY-NEUROLOGICZ.: 1.DYZARTRIA-powoduje ją uszkodzenie OUN,jest następstwem uszk.aparatu wykonawczego czynności nadawania mowy. Uszk.mogą ulec: nn.zawiadujące mięśniami tego aparatu; jądra nn w pniu mózgu; włókna nerwowe; móżdżek. Uszkodzenia te prowadzą do: zaburzenia żucia,połykania,oddychania, fonacyjne, artykulacji. Klasyfikacja: korowa:uszkodz.ulega okolica kory mózgowej, chory nie ma trudność z wypowiadaniem krótkich i prostych wyrazów,ale ma z bardziej złożonymi. Piramidowa: skutek uszkodz.drogi piramidowej; występuje zwiększone napięcie mm o charakterze spastycznym; mowa jest wolna i niepłynna. Pozapiramidowa:uszk.ukł.pozapiramidowego(ciało prążkowane,gałka blada); 2formy dyzartrii: Hipertoniczna(wymowa jest usztywniona,powolna, niewyraźna); Hiperkinetyczna(ruchy narządów mowy są niezorganizowane i mało precyzyjne). Móżdżkowa:następstwo uszk. Móżdżku; dyskoordynację ruchów artykulacyjnych,nierówne tempo mowy,często przerwy podczas mówienia. Opuszkowa: następstwo choroby jąder ruchowych; porażenie mm aparatu artykulacyjnego może być całkowite lub częściowe, zaburzeniom artykulacji towarzyszą trudności w żuciu i połykaniu. Diagnoza i terapia diagnoza jest ściśle związana z procesem terapeutycznym.Nieodzowne jest sporządzanie profilu dyzartrii a u dzieci także ocena kompetencji językowej.Diagnoza i terapia powinny być kompleksowe. Metody pracy należy dostosować do profilu dyz.Autorzy proponują w terapi uwzględnić: modyfikację napięcia i struktury mm aparatu mowy, oddychania, fonacji, prozodii mowy, artykulacji.

2.AFAZJA (DEF)- pierwotne zaburzenia zachowania językowego wynikające z patologii mózgowej, które nie są rezultatem głuchoty, niedorozwoju umysłowego lub zaburzeń emocjonalnych. Postacie afazji: rozwojowa-specyficzne zaburzenia rozwoju języka w wyniku wrodzonej okołoporodowej patologii mózgowej. Af.nabyta-zaburzenia rozwoju językowego wtórne, wywołane incydentem mózgowym po 2r.ż. Różnice między Af.dziecięca a dorosłą: objawy af.u dzieci mają charakter uogólniony i niespecyficzny z przewagą zaburzeń ekspresji językowej- u dorosłych zaburzenia afatyczne mogą przybierać wybiórcze, specyficzne zaburzenia językowe; -u dzieci remisja zaburzeń mowy następuje szybciej i pełniej niż u dorosłych,u Dor.rzadko pełny powrót fun.językowych.

Postępowanie terapeutyczne we wczesnym okresie po wystąpieniu afazji: zapoznanie się ze stanem chorego; monitorowanie stanu świadomość; obserwacja dynamiki zaburzeń; działania zmierzające do nie uświadamiania zaburzeń pacjentowi; unikanie zbędnych badań; dbałość o ograniczenie liczby odwiedzin chorego; dbanie o pozytywny stosunek personelu do chorego. Postęp.terap.z chorym z zaburzeniami rozumienia: objawy ogólne silne pobudzenie; wielomówność,brak kontaktu z otoczeniem; słowa wypowiadane przez chorego są często niezrozumiałe,występują zaburzenia rozumienia. Postępowaniestosowanie technik bezsłownych; ćwiczenia koncentracji; prowokowanie spełniania prostych poleceń; stopniowe wprowadzanie słownictwa; zadawanie pyt.wymagających krótkich odp. Postęp.z chorym z zaburz.nadawania mowy: objawy zaburz.mowy wewnętrznej; problemy z uruchomieniem mowy; parafazje; trudności artykulacyjne, anomia. Postępowanie mówić do chorego prostym językiem na temat aktualnej sytuacji; rozpocząć rozmowę od powiedzenia czegoś o sobie; zadawać krótkie pyt; próbować uruchomić słownictwo pokazując przedmioty; dzielić wyrazy na sylaby. Objawy towarzyszące Afazji: HEMIPLEGIA(porażenie połowiczne); HEMIANOPSJA(niedowidzenie połowiczne); pomijanie stronne,amnezja,labilność uczuciowa; DEMENCJA(zaburz.procesów myślowych); APRAKSJA(zaburz.złożonych czynności ruchowych); DYSFAGIA(zaburz.połykania); AGNOZJE(zaburz,w analizie bodźców zew.); spowolnienie psychoruchowe,zaburz.koordynacji ruchów,padaczka.