Podstawy logopedii

Ćwiczenia 2, 21.10.13

ZADANIA LOGOPEDII:

• profilaktyka logopedyczna

• kształtowanie prawidłowej mowy u dzieci od najwcześniejszego momentu życia

• usuwanie wad i zaburzeń mowy

• kształtowanie mowy u osób z wadami słuchu

• dbałość o kulturę słowa

SPECJALNOŚCI W LOGOPEDII WG JASTRZĘBOWSKIEJ:

*ogólna – profilaktyka
*specjalna – korekta

SPECJALNOŚCI:

• neurologopedia – ośrodki nerwowe

• surdologopedia

• balbutologpedia – jąkanie się

• oligofrenologopedia

• ortoepia – techniki mówienia, budowanie i interpretowanie tekstów

• glottologopedia – wychowanie językowe dzieci, diagnozowanie, profilaktyka i terapia dzieci o trudności w pisaniu i czytaniu

LOGOPEDIA, A INNE DYSCYPLINY

ANATOMIA I FIZJOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO, ANATOMIA I FIZJOLOGIA NARZĄDU MOWY, GŁOSU I SŁUCHU:

Właściwości układu nerwowego:

• mózg jest pobudliwy (reaguje na bodźce, steruje czynnościami wrodzonymi)

• mózg plastyczny (plastyczność neuronalna – zdolność komórek nerwowych do adaptacji, samo naprawy, zmienności uczenia się pod wpływem bodźców ze środowiska. Plastyczność jest warunkiem mowy.)

Podział układu nerwowego:

- obwodowy:

*nerwy – wiązki aksonów otoczone są tkanką łączną:

• czaszkowe

• rdzeniowe

1. czuciowe

2. ruchowe

3. mieszane

*sploty nerwowe
* zwoje nerwowe – skupiska ciał komórek nerwowych

Nerwy czaszkowe – 12 par (szczękowe)

- centralny

*mózg (kresomózgowie, półkule mózgu i jądra podstawne)

*pień mózgu (międzymózgowie, śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony)

*móżdżek

*rdzeń kręgowy

Podstawowe składniki centralnego układu nerwowego:

• istota szara –ciała komórek

• istota biała – wypustki ciał komórkowych

Obszary, które biorą udział w czynnościach mózgu:

- lewa półkula

Broca – nadawanie mowy – uszkodzenie obszaru Broca powoduje problemy z nadawaniem

Wernickego – rozumienie mowy

Pęczek łukowaty –brak łączności między ośrodkiem nadawania, a ośrodkiem rozumienia

Anatomia ucha:

- zewnętrzne (funkcja przewodzeniowa):

• małżowina uszna

• przewód słuchowy zewnętrzny

• zewnętrzna powierzchnia błony bębenkowej

- środkowe (funkcja przewodzeniowa):

• jama bębenkowa

• młoteczek, kowadełko, strzemiączko

• błona bębenkowa

• trąbka słuchowa

• przestrzenie powietrzne

- wewnętrzne (funkcja odbiorcza):

• błędnik

• ślimak

Wytwarzanie głosu i mowy:

- proces ten wymaga ścisłego współdziałania ze sobą wielu narządów, które z foniatrycznego punktu widzenia można podzielić na struktury:

1. wytwarzające niezbędny do foniacji strumień powietrza

2. wzniecająca to podstawowy – krtań

3. gardło, jama nosowa, jama ustna – formująca barwę głosu, tworzące głoski mowy

Narządy obwodowe biorące udział w wytwarzaniu głosu:

1. układ oddechowy

2. krtań

3. sztywne przestrzenie rezonacyjne ciała (klatka piersiowa, część nosowa gardła, zatoki oboczne nosa)

Narządy obwodowe biorące udział w wytwarzaniu mowy:

1. przestrzeń gardła (dolnego, środkowego)

2. podniebienie miękkie

3. jama ustna (język, podniebienie twarde, zęby, wargi)

Krtań:

- narząd położony w środkowej i przedniej części szyi

- narząd zbudowany z chrząstki, mięsni oraz tkanki łącznej

- krtań bierze udział w czynności oddechowej – reguluje przepływ powietrza wdychanego i wydychanego oraz czynności fonacyjne, a także czynności zwierające – zamyka drogi oddechowe w czasie połykania, odruchu kaszlowego, wykrztuśnego i wymiotów

Gardło:

- wspólny element układu oddechowego i pokarmowego, wyróżniamy 3 części:

• część nosowa

• część ustna

• część krtaniowa

- bierze udział w tworzeniu się głosu – w tej części ulega wzmocnieniu, nabiera wysokości i barwy, pośrednio bierze udział w procesie słyszenia – w części gardłowej znajdują się ujścia trąbek słuchowych.

Jama ustna:

- wstępny odcinek przewodu pokarmowego, miejsce wytwarzania mowy artykułowanej, część układu oddechowego

Granice jamy ustnej:

• od przodu – wargi

• z boku – policzki

• od góry – podniebienie

• z dołu – język i okolice podjęzykowe

mikroglosja – zbyt mały język

makroglosja – zbyt duży język

Podniebienie:

- górna ściana jamy ustnej, oddziela jamę ustną od jamy nosowej

- wyścielone błoną śluzową

Składa się z:

- odcinka przedniego – podniebienie twarde

- odcinka tylnego – podniebienie miękkie

Zęby: