Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku

Kierunek : Pielęgniarstwo

Gospodarka kwasowo-zasadowa i wodno -elektrolitowa.

Wykonała :

• Aleksandra Świtkiewicz

• Renata Kopczyńska

• Joanna Zaręba

Płock dnia 15.01.2013r.

Gospodarka wodno – elektrolitowa

Całkowita ilość wody w organizmie waha się od 50 do 70% masy ciała.

[noworodki 80%, dorośli 60%].

Rozmieszczenie płynów w organizmie;

• Przestrzeń wewnątrzkomórkowa – 40%

• Przestrzeń zewnątrzkomórkowa – 20%

BILANS PŁYNOWY

Woda jest uniwersalnym rozpuszczalnikiem w ustroju. Całkowita jaj zawartość w technice znakowanej wody lub antypiryny wynosi u;

• Mężczyzny 17 – 39 lat = 60% BM

• Kobiety = 50% BM

• Noworodków = 80% BM

• Mężczyźni po 60 = 50% BM

• Kobiety po 60 = 45% BM

U dorosłego człowieka podstawowe zapotrzebowanie płynowe wynosi 2 ml/kg mc./h . W czasie operacji straty płynowe znacznie się powiększają nawet do 500 ml/godz

1. Zapotrzebowanie na płyny w czasie operacji wynosi;

2. Niewielki zabieg (żylaki k.d.) ZP + 4 ml/kg/h

3. Średni zabieg (wyrostek) ZP + 6 ml/kg/h

4. Rozległy zabieg (jelito grube) ZP + 8 ml/kg/h

Osmolarność roztworu – to stężenie substancji osmolarnie czynnych w roztworze wyrażone w mmol/kg H20

Czynnikami wpływającymi na osmolarność są;

• Aktywne – nieprzenikające przez błony komórkowe (Na, K, Mannitol, Glukoza)

• Bierne – łatwo przenikające przez błony komórkowe (mocznik, etanol, metanol, glikol metylenowy)

Regulacja równowagi wodnej. Zapewnienie „0”-wego bilansu wodnego

Dzienny bilans:

PODAŻ UTRATA

*pokarmy i napoje – 2200 ml *parowanie przez skórę 500 ml

*woda oksydacyjna – 300 ml *parowanie przez płuca 400 ml

* diureza 1500 ml

* kał 100 ml

*SUMA 2500 ml * SUMA 2500 ml

Regulację równowagi wodnej utrzymują dwa główne mechanizmy;

• Hormon antydiuretyczny (ADH) – zwiększa resorpcję zwrotną w kanalikach dalszych nefronu.

Stymulacja przez hipertonię osocza,

• ból,

• hipoksję,

• opioidy,

• nudności i wymioty

• Pragnienie . W warunkach hipowolemii organizm reaguje:

• Stymulacja przez ADH,

• RAA

• Adrenalinę i Noradrenalinę

• Supresja przez ANP, CNP, prostacykliny, bradykininy

Zaburzenia gospodarki wodnej

1. Odwodnienie

1. Odwodnienie izotoniczne

Przyczyna:

• Utrata płynów przez przewód pokarmowy

• Utrata krwi

• Nadmierne poty

• Wielomocz

• Uwięźnięcie płynów w trzeciej przestrzeni

Objawy:

• Spadek RR

• Częstoskurcz

• Splątanie

• Suchość skóry

• Osłabienie perystaltyki

• Śpiączka

Leczenie:

• Podawanie płynów pozajelitowo w objętości równej ilości utraconej.

• Gdy deficyt przekracza 2 litry ½ wyrównuje się w pierwszej dobie

1. Odwodnienie hipertoniczne

Przyczyna:

• Niedostateczna podaż wolnej wody

• Gorączka, poty, hiperwentylacja

• Moczówka prosta, diureza osmotyczna, mannitol,

• Biegunki.

Objawy:

• Hipowolenia i odwodnienie CUN

• W badaniach lab Na > 145 mmol/l

Leczenie :

• Uzupełnienie deficytu wody 5% roztworem Glukozy i NaCl 0,9%

• Tempo uzupełnienia musi być dostosowane do czasu utraty.

Jeśli tempo uzupełniania wody jest zbyt szybkie doprowadzi do obrzęku mózgu w wyniku szybkiego zmniejszenia natremii.

1. Odwodnienie hipotoniczne

Przyczyna:

• Nieproporcjonalnie większa utrata Na niż wody przez;

• Przewód pokarmowy

• Nerki

Objawy:

• Hipowolenia i obrzęk mózgu

• Gorączka i brak pragnienia

• W badaniach lab wzrost śr. obj. krwinki czerwonej zmniejszenie natremii

Leczenie:

• Uzupełnienie deficytu wody przez NaCl 0,9%, HCO3 i KCL

Zbyt szybkie uzupełnianie jest przyczyna demielinizacji mostu i uszkodzeń OUN. Zawsze należy dostosować czas korekty do czasu powstania patologii.

1. Przewodnienie

1. Przewodnienie izotoniczne

Przyczyna:

• Wzrost objętości wody i Na w przestrzeni wewnątrzkomórkowej

• Nadmierna podaż wody i Na

• Upośledzona funkcja nerek, zespół nerczycowy

• Zastoinowa niewydolność krążenia

• Niedoczynność tarczycy

• Nadciśnienie wrotne i marskość wątroby

• Niedobór białka

• Nadmiar gliko- i mienaralokortykoidów

Objawy:

• Obrzęki

• Leczenie

• Ograniczenie podaży wody i Na

• Wyrównanie niedoborów (białek, hormonów, etc)

• Wymuszenie diurezy

• KONIECZNE LECZENIE PRZYCZYNOWE

1. Przewodnienie hipertoniczne

Przyczyna:

• Podawanie hipertonicznych płynów chorym z ograniczoną wydolnością nerek

• Pierwotny hiperaldosteronizm

• Nadmierna podaż HCO3

Objawy:

• Obrzęki

• Podwyższone OCŻ

• Niewydolność lewokomorowa

• Pragnienie, wzrost ciepłoty ciała

• Zaczerwienienie skóry

• Śpiączka

• Wzrost średniej objętości krwinek czerwonych

Leczenie:

• Ograniczenie podaży płynów zawierających Na

• Forsowna diureza, hemiodializa

1. Przewodnienie hipotoniczne:

Przyczyna:

• Podawanie hipotonicznych płynów chorym z ograniczoną wydolnością nerek

• Wzmożona sekrecja ADH (np. po opioidach, z powodu silnego bólu po zabiegach operac)

• Niedoczynność tarczycy

• Niedobór glikokortykoidów

• Zatrucie wodne po przezcewkowej resekcji gruczołu krokowego

Objawy:

• Obrzęk mózgu (objawy oponowe, drgawki, Babiński)

• Skąpomocz

• Rzadkoskurcz

• W badaniach lab spadek stężenia Na i wzrost średniej objętości krwinki czerwonej

Leczenie :

• Ograniczenie podaży wody

• Forsowna diureza, hemiodializa

Zaburzenia gospodarki potasowej

Potas jest głównym kationem przestrzeni wewnątrzkomórkowej.

Prawidłowe stężenie jonów potasu w surowicy krwi wynosi 3,8 – 5,4 mmol/l

Odpowiada za prawidłową funkcję serca i przewodnictwo nerwowo – mięśniowe

• HIPOKALIEMIA (K < 3,8 mmol/l)

Przyczyny:

• Utrata K przez przewód pokarmowy

• Utrata K przez nerki

• Transmineralizacja (zasadowica, nadczynność tarczycy, ostra białaczka

• HIPERKALIEMIA (K > 5,5 mmol/l)

Przyczyny:

• Nadmierna podaż K (tu też krwotok do przewodu pokarmowego – hemoliza erytrocytów)

• Zaburzenia wydalania przez nerki (choroba Addisona)

• Transmineralizacja (kwasica, hemiliza, zmiażdżenia, posocznica, choroba oparzeniowa, heparyna)

Zaburzenia gospodarki wapniowej

Wapń występuje w surowicy w formie związanej z białkami, fosforanami i siarczanami

Prawidłowe stężenie jonów wapnia w surowicy krwi wynosi 2,25 – 2,75 mmol/l, a wapnia zjonizowanego 0,95 – 1,3 mmol/l

Odpowiada za prawidłową funkcję serca i przewodnictwo nerwowo – mięśniowe

• HIPOKALCEMIA (Ca całkowity < 2,25 mmol/l) (Ca zjonizowany < 0,95 mmol/l)

Przyczyny:

• Niedoczynność przytaczyc

• Niedobór witaminy D

• Zaburzenia wchłaniania

• Ostre zapalenie trzustki

• Masywne toczenie krwi

• Niedobór Mg

• HIPERKALCEMIA (Ca całkowity < 2,75 mmol/l) (Ca zjonizowany < 1,3 mmol/l)

Przyczyny :

• Choroba nowotworowa

• Pierwotna nadczynność przytarczyc

• Zatrucie witaminą D

GOSPODARKA KWASOWO –ZASADOWA

Organizm stara się za wszelką cenę utrzymać stabilność jonów wodoru we wszystkich przestrzeniach wodnych w granicach 35 – 45 nmol/l co odpowiada pH 7,45 – 7,35.

Efektem jest izohydria, czyli stałość pH pomimo zmiennych warunków wodno – elektrolitowych organizmu. Zależy od równowagi między HCO3 a CO2.

O prawidłowym pH decydują:

• Układy buforowe krwi i tkanek (wodorowęglanowy, hemoglobinowy, białczanowy, fosforanowy)

• Płuca

• Nerki

Zaburzenia gospodarki kwasowo – zasadowej

W zależności od tego który parametr (HCO3 czy CO2) uległ pierwotnej dekompensacji stwierdza się odechowy (CO2) lub metaboliczny (HCO3) charakter zmiany

• KWASICA pH < 7,35

W kwasicy dochodzi m.in. do wzmożonej glukoneogenezy i katabolizmu białek, zmniejszenia zużycia glukozy przez tkankę mózgową i zmniejszenia kurczliwości mięśnia sercowego, a także do zwiększonego wydalania z moczem m.in. sodu, wapnia i magnezu, zużywanych do zobojętniania wydalanych kwasów.

Kwasica Oddechowa

Przyczyny:

• Pierwotne zaburzenia eliminacji CO2 w niewydolności oddechowej.

• Postać obturacyjna – zwężenie dróg oddechowych

• Postać restrykcyjna – zapalenia płuc, wysięk, odma, otyłość

• Postać hipodynamiczna – leki i choroby neurologiczne upośledzające funkcje ukł. Oddechowego

Kwasica metaboliczna

Przyczyny:

• Pierwotne zmniejszenie zasobu zasad.

• Kwasica mleczanowa

• Kwasica cukrzycowa, ketonowa

• Niewydolność nerek

• Biegunki i przetoki jelitowe

• ZASADOWICA pH > 7,45 W zasadowicy następuje m.in. zwolnienie obrotów cyklu kwasu cytrynowego, zahamowanie glukoneogenezy i aktywacja glikolizy beztlenowej.

Zasadowica Oddechowa

Przyczyny:

• Pierwotnie hiperwentylacja.

• Stymulacja OUN – gorączka, uraz czaszkowo – mózgowy

• Bodźce nerwowe – napięcie, pobudzenie

• Nieprawidłowe ustawienie respiratora

Zasadowica metaboliczna

Przyczyny:

• Utrata jonów H (wymioty, sonda do żołądka)

• Przedawkowanie HCO3

• Niedobór K

Zaburzenia w równowadze kwasowo-zasadowej zmieniają także powinowactwo leków do białek, co wpływa na ich efekt farmakodynamiczny

Bibliografia:

• Gospodarka wodno – elektrolitowa i kwasowo – zasadowa Dr n. med. Dariusz Sokołowski

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_gospodarki_wodnej