Korzeniowe: marchew, pietruszka i seler korzeniowe, pasternak, buraki ćwikłowe z rodziny kosmowatych, skorzonera i salsefia. Część jadalna – korzeń spichrzowy
10-20% suchej masy, 7,7-15,5% węglowodany, 1-2,6 białko, 0,1 – 0,6 tłuszcze. Potas, fosfor, wapń
Rośliny dwuletnie
Mrożenie – marchew, seler korzeniowy, burak ćwikłowy
Liściowe: jednoroczne- sałata siewna, endywia, roszponka, szpinak nowozelandzki, rzeżucha zwyczajna, portulaka warzywna; dwuletnie – cykoria sałatowa, pietruszka naciowa, seler naciowy, burak liściowy
Część jadalna – liście, jedynie u sałaty łodygowej (szparagowej) - łodyga
Psiankowate: pomidor (owoc- jagoda, stosunek cukrów do kwasów decyduje o smaku), papryka roczna (jagoda właściwa, specyficzny smak nadaje kapsaicyna), oberżyna (część jadalna - wyrośnięty, lecz niedojrzały jeszcze owoc), ziemniak wczesny (bulwa- zmodyfikowany pęd ziemny), rodzynek brazylijski (okrągła jagoda). Warzywa jednoroczne.
4-17% suchej masy
Dyniowate: ogórek (jagoda rzekoma, kukurbitacyna powoduje gorzki smak, odmiany szklarniowe i gruntowe: korniszonowe, konserwowe, kwaszeniaki, sałatkowe), dynia (fałszywa jagoda, rośliny te nie kumulują metali ciężkich), melon i kawon – arbuz (jagoda rzekoma). Rośliny jednoroczne
5-14% suchej masy, do 8,4% węglowodany, 0,6 – 1,3 białka, 0,1 - 0,3 tłuszcz, potas, fosfor, wapń
Kapustne: roczne – brokuł (róża i róże boczne), kalafior (róża), kapusta pekińska(rozeta liściowa, następnie liście formują główkę o różnej zwięzłości); dwuletnie – kapusta brukselska (główki – skrócone pędy boczne), kalarepa (zgrubienie/ łodyga), kapusta głowiasta biała, czerwona oraz włoska (główka – pąk szczytowy silnie skróconego pędu (głąba) z dużymi i zwiniętymi liśćmi), jarmuż (najwięcej składników mineralnych+ najwięcej wit. C; liście, bez ogonków liściowych)
5,4 – 15,2% suchej masy, 3,2 – 8,7% węglowodany, 1,9- 5,4% błonnik pokarmowy, 0,9- 1,5 skł. mineralne, potas, wapń, żelazo, żelazo
Cebulowe: cebula (cebula), czosnek (cebula), szczypiorek (liście), por (cebula i liście). W przetwórstwie głównie cebula i por.
20% suchej masy (czosnek 40), 2% białka (czosnek 6,4), 0,3% tłuszcz (szczypiorek 0,8), 5% węglowodany (czosnek 33), 2% błonnik (czosnek 4), potas, fosfor, wapń.
Strączkowe: f. zwykła (strąk z nasionami u szparagowej) i wielokwiatowa (Piękny Jaś – walory smakowe), groch (cukrowy i łuskowy, strąk w całości, lub wyłącznie nasiona zarówno dojrzałe jak i niedojrzałe), groszek zielony – niedojrzałe nasiona grochu łuskowego, bób (nasiona), soja (nasiona zawarte w strąku, dojrzałe i niedojrzałe), soczewica, ciecierzyca.
10-20% suchej masy, do 17% węglowodany, do 7% białko, do 0.5% tłuszcz, potas, fosfor, wapń, wit C. Nasiona suche: 90% suchej masy, 25-45% białko, 30-62% węglowodany, błonnik
Suche nasiona r. strączkowych zawierają 90% suchej masy, 25-45% białko, 30-62% węglowodany
Zbożowe: żyto, pszenica (84-92%), jęczmień, owies (ziarniak 62-65%), pszenżyto(używane głównie jako zboże paszowe); prosowe: proso (z niego kasza jaglana), sorgo, ryż, mohar, trzcina cukrowa, rdestowate: gryka, pseudozboże: szarłat. + kukurydza uprawna (szklista, pastewna – koński ząb, pękająca, cukrowa. Zarodek ziarniaka największy). Część użytkowa – ziarniak (oplewione/nagie).
Białka typowo zbożowe – gliadyny- pszenica, sekaliny – żyto, hordeiny – jęczmień, aweniny - owies
Średniotrwałe w przechowywaniu: dynia, kapusta brukselska, kalafior, kalarepa
W uprawie warzyw słoneczna i ceipła pogoda psprzyja tworzeniu się wyższej zawartości s.m. i wit C oraz kwasów organicznych
Jabłka deserowe: Delikates, Discovery, Paulared, Gala, Jonagolddecosta
Do warzyw z rodziny solanecce zaliczamy psiankowate
Owoce ze względu na budowę dzielimy na: ziarnkowe, pestkowe, jagodowe i orzechy
Flawonoidy pełnia rolę barwników
Najwięcej witaminy C – kapustne i jagodowe
Do warzyw rzepkowatych należą: rzodkiew, rzodkiewka, rzepa, brukiew
Do roślin okopowych należą: rzepa, marchew, ziemniak i brukiew
Bulwa ziemniaka zawiera najwięcej wody
Kształt bulw wyznacza stosunek szerokości do długości
Część jadalną rzodkiewki stanowi zgrubienie korzenia
Glukozynolany to związki charakterystyczne dla kalafiora, kalarepy i kapusty włoskiej
Solanina występuje w oberżynie i ziemniaku
Warzywa o najwyższej zawartości beta-karotenu: jarmuż, dynia olbrzymia i marchew
W strukturze produkowanych w Polsce warzyw 3 pierwsze miejsca zajmują: kapusta, marchew, cebula
Warzywa o najwyższej zawartości potasu: chrzan, pietruszka naciowa, burak liściowy
Odmiany ziemniaka:
A – sałatkowy
Miąższ zwięzły, niemączysty, wilgotny, o delikatnej strukturze. Powierzchnia po ugotowaniu nienaruszona, błyszcząca. Sałatki, konserwy
B – wszechstronnie użytkowy
Powierzchnia lekko spękana, matowa, miąższ dość zwięzły, rozsypujący się po ugotowaniu, lekko mączysty, lekko wilgotny, o dość delikatnej strukturze. Zupy, puree, frytki, spożycie bezpośrednie
C – mączysty
Miąższ dość miękki, rozsypuje się po ugotowaniu, mączysty, nieco suchy, o nieco szorstkiej strukturze, ¾ powierzchni podczas gotowania jest średnio spękana. Pyzy, placki, kopytka, zawisiste zupy, chipsy
D - bardzo mączysty
Miąższ miękki, bardzo mączysty, suchy, o szorstkiej strukturze, cała powierzchnia (kora pierwotna) jest rozgotowana. Mąka ziemniaczana, alkohol, nie nadaje się do bezpośredniego spożycia .
AB –m sałatkowy do wszechstronnie użytkowego
BC – wszechstronnie użytkowy do mączystego