TPL WYK

2012-09-21

Rozpuszczalniki stosowane w TPL

Technologia Postaci Leków WYK

2012-09-21

Temat: Podstawowe procesy technologiczne.

Rozpuszczalniki stosowane w TPL

Najważniejsze rozpuszczalniki:

• Woda

• Etanol (w różnych stężeniach)

• Oleje

• Gliceryna

• Glikol propylenowy

• Glikol polioksyetylenowy

• Eter etylowy

• Chloroform w b. ograniczonych ilościach ze względu na ich toksyczne działanie

• aceton

Woda

Wszystkie rodzaje wód opisane są w Farmakopei

• AQUA PURIFICATA (A.PUR.)

  • woda oczyszczona

  • do sporządzania leków w przemyśle i aptece

• AQUA PRO INIECTIONE (A.P.I.)

  • jałowa, pozbawiona ciał gorączkotwórczych

  • woda do wstrzykiwań

  • do sporządzania leków do wstrzykiwań i płynów infuzyjnych

• AQUA PRO USU OPHTALMICO (A.P.U.O)

  • jałowa

  • do sporządzania leków do oczu

AQUA PURIFICATA

• otrzymuje się ją z wody wodociągowej

• stosowana jest do produkcji preparatów nieobjętych wymaganiami jałowości

• stosuje się do płukania naczyń używanych do sporządzania leków

• do produkcji AQUA PRO INJECTIONE i AQUA PRO USU OPHTALMICO

• farmakopea określa, że woda oczyszczona musi być zawsze bezbarwna, przezroczysta i bezwonna

• woda oczyszczona do produkcji leków nie może być konserwowana

• w jakości wody leży, jakość leków

Rodzaje wody oczyszczonej:

Woda oczyszczona do bezpośredniego użycia

• otrzymywana na drodze:

  • destylacji

  • metody wymiany jonowej

  • metody odwróconej osmozy

• musi być przechowywana i rozprowadzana do produkcji w warunkach zabezpieczających przed zanieczyszczeniem i rozwojem drobnoustrojów

• woda otrzymana w destylatorze jest także woda jałową o ile stosujemy naczynia jałowe,

• woda destylowana nie może być przechowywana dłużej niż 24 h

• w przemyśle wodę jałową przechowuje się w temperaturze 70-80^oC

• stosuje się w aptekach gdzie jest dużo leków recepturowych

• jeżeli apteka stosuje destylator to musi raz na kwartał wysłać wodę do badań do Cefarmu

Woda oczyszczona w pojemnikach

• otrzymywana na drodze:

  • destylacji (5 litrów wody na 1 litr wody destylowanej)

  • metody wymiany jonowej

  • metody odwróconej osmozy

• ta woda po otrzymaniu została rozdozowana do pojemników

• jest przechowywana w warunkach zapewniających czystość mikrobiologiczną

• może być przechowywana dłużej, ale pojemnik po otwarciu można stosować przez 16h

• opakowanie ma 2 terminy ważności:

  • data ważności wody zamkniętej określona przez producenta

  • data ważności po otwarciu, wpisana przez osobę otwierającą pojemnik (16h)

• stosuje się w aptekach gdzie jest mało leków recepturowych

.

Woda wodociągowa

• zawiera znaczne ilości rozpuszczonych soli, wodorowęglanów, siarczanów, chlorków,

• pierwiastki wapnia, magnezu, żelaza

• substancje organiczne, mikrobiologiczne, choć nie chorobotwórcze

• zanieczyszczenia mechaniczne

Metody otrzymywania wody:

Destylacja

• umożliwia usunięcie z wody wszystkich zanieczyszczeń nielotnych z parą wodną

• można w ten sposób usunąć związki organiczne, nieorganiczne, mechaniczne, mikrobiologiczne, zw. gorączkotwórcze

• nie możemy usunąć z niej rozpuszczonych gazów takich jak dwutlenek węgla i amoniak

• podczas destylacji wodę podgrzewa się przeprowadzając ją w stan pary; powstałą parę skrapla się

• destylacja obejmuje dwa procesy:

  • podgrzewanie wody -> doprowadzić ciepło

  • chłodzenie -> odprowadzić ciepło

• woda otrzymana metodą destylacji nazywa się wodą destylowaną AQUA DESTILATE

• destylując pierwsze porcje wody należy odrzucić i zbierać następne porcje

• wodę zbieramy do umytego i wyjałowionego naczynia

• podczas destylacji wody wodociągowej składniki mineralne osadzają się na ścianach kotła w postaci kamienia, który trzeba okresowo usuwać

Destylator

• alembik – kociołek destylacyjny, w którym ogrzewa się wodę i wytwarza parę

• chłodnica – przez chłodzenie pary otrzymuje się wodę oczyszczoną

• odbieralnik – np. szklane naczynie lub stała część destylatora

Wymiana jonowa

• to proces demineralizacji, czyli usuwanie soli mineralnych

• woda jonowo oczyszczona nie jest wodą jałową

• prowadzi się w kolumnach Jono-wymiennych, są to rury wypełnione jonitami-porowate lub gładkie granulki (jonity) wymieniające jony

  • kationity – wiążą kationy

  • anionity – wiążą aniony

• warunkiem oczyszczenia wody z elektrolitów jest zastosowanie kationitów i anionitów

• jonity ulegają wyczerpaniu w czasie oczyszczania wody i co pewien czas kolumny się regeneruje

  • kationity przemywa się kwasem i kilkakrotnie przemywa się wodą oczyszczona

  • anionity przemywa się wodą i kilkukrotnie przemywa się woda oczyszczoną

Odwrócona osmoza

• osmoza ma miejsce wówczas, gdy 2 roztwory o różnych stężeniach oddzielone są błoną półprzepuszczalną i następuje przenikanie rozpuszczalnika, najczęściej wody, z roztworu mniej stężonego do bardziej stężonego

• jeżeli na roztwór bardziej stężony będzie wywierane większe ciśnienie od osmotycznego to rozpuszczalnik (woda) będzie przenikać w kierunku przeciwnym, co oznacza, że rozpuszczalnik będzie przenikał z roztworu bardziej stężonego do mniej stężonego – jest to zjawisko odwróconej osmozy

• błona półprzepuszczalna jest wykonana z octanu celulozy, jest bardzo wytrzymała, odporna na zmiany pH, wytrzymuje ciśnienie 5-7 MPa

• błona półprzepuszczalna oddziela wodą oczyszczona od nieoczyszczonej i działa na zasadzie sita

• pod wpływem wywieranego ciśnienia przez błonę przechodzą jedynie cząsteczki wody a jony pozostają, nie przenikają mikroorganizmy i pirogeny

• metoda o.o. Jest stosunkowo tania i szeroko stosowana w przemyśle

Wymagania stawiane wodzie oczyszczonej wg Farmakopei:

• wolna od zanieczyszczeń mechanicznych

• bezbarwna

• bez zapachu

• odczyn obojętny

• nie może zawierać środków utleniających

• nie może zawierać metali ciężkich

• musi posiadać odpowiednią czystość mikrobiologiczną

Farmakopea stawia lekom wymagania w zakresie czystości mikrobiologicznej, w zależności od rodzaju leku i sposobu stosowania

Etanol (ETHANOLUM)

• podstawowy etanol do sporządzania leków to 96% (V/V)

• oprócz etanolu 96% stosuje się także inne stężenia np. 70%, 60%. Te stężenia otrzymuje się przez rozcieńczenie etanolu 96%

• etanol jest bezbarwna, przezroczystą cieczą lotna, jest łatwopalny i higroskopijny

• etanol miesza się z wodą

• etanol 96% pali się niebieskim, bezdymnym płomieniem

• w większych ilościach musi być przechowywany w dobrze wentylowanych pomieszczeniach

• etanol ma kilka synonimów:

  • ethanolum 96%

  • ethanolum 760 g/l

  • alkohol etylowy

  • SPRITUS VINI RECTIFICATUS

Gliceryna (GLYCEROLUM 86%)

• Jest syropowatą cieczą, tłustą w dotyku, bezbarwna lub prawie bezbarwna, przezroczysta, higroskopijna

• Miesza się z wodą i etanolem

• Nie miesza się z olejami tłustymi i olejkami eterycznymi

• Jest stosowana do leków do użytku zewnętrznego

• Stosowana jest w przemyśle do sporządzania granulatów

• Wchodzi w skład masy do wyrobu kapsułek, podłoży maściowych i czopkowych

Oleje

• Roślinne

• Mineralne – parafina

• Zwierzęce – tran

Oleje roślinne

• LINI OLEUM – olej lniany

• RICINI OLEUM – olej rycynowy

• RAPAE OLEUM – olej rzepakowy, specjalny gatunek rzepaku wg FP

• Bawełniany

• Oliwa z oliwek

• Olej arachidowy

PARAFINUM LIQUIDUM

• Jest olejem pochodzenia mineralnego

• Frakcja ropy naftowej

• Mieszanina ciekłych, nasyconych węglowodorów

• Bezbarwna, przezroczysta, oleista ciecz

• Praktycznie nierozpuszczalna w wodzie

• Trudno rozpuszczalna w etanolu

• Synonimy

  • OLEUM MINERALE ALBUM – olej mineralny biały

  • Parafina ciekła