1. Wyjaśnić co rozumie się bezpieczeństwo jako stan, proces oraz zarazem stan i proces

Odp. Bezpieczeństwo jak każde pojęcie o szerokim zakresie, jest pojęciem wieloznacznym. Pierwotnym znaczeniem etymologicznym jest określenie bezpieczeństwa jako stanu: stan niezagrożenia, spokoju pewności, stan i poczucie pewności, wolność od zagrożeń, wolność od zagrożeń, strachu lub ataku. Ponieważ „stan” jest niemierzalny, dlatego też kapitalną kwestią w zapewnieniu bezpieczeństwa jest jego postrzeganie przez społeczeństwo i władze państwa. Równocześnie przez bezpieczeństwo narodowe rozumie się proces, w którym stan bezpieczeństwa i jego organizacja podlegają dynamicznym zmianom stosownie do naturalnych zmian uwarunkowań bezpieczeństwa. Innymi słowy bezpieczeństwo jako proces oznacza ciągłą działalność jednostek, społeczności lokalnych, państw czy organizacji międzynarodowych w tworzeniu pożądanego stanu bezpieczeństwa. Spotyka się też określenie bezpieczeństwa jako zarazem stanu i procesu. Kolejne znaczenie to rozumienie bezpieczeństwa jako naczelnej potrzeby i wartości człowieka i grup społecznych, a zarazem ich najważniejszego celu

2. Wymienić i scharakteryzować źródła wiedzy o bezpieczeństwie państwa (narodowym). (T-1)

- Niccolo Machiavelli – „Książę” i „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza” – Zdaniem Niccolo Machiavellego na los jednostek i narodów miały wpływ dwa czynniki: fortuna i witru. Pierwszy z nich może być pojmowany jako przeznaczenie: wydarzenia nieprzewidywalne, pozostające poza kontrolą człowieka. Wirtu to przeciwieństwo fortuny; odnosi się do aktywności życiowej jednostki ludzkiej. Machiavelli w swoich analizach dotyczących form rządów skupił się na czynniku drugim. Wg niego władca miał być przede wszystkim skuteczny i odnosić sukcesy. W odniesieniu do skuteczności władcy jego moralność ma znaczenie drugorzędne. Człowiek, zdaniem włoskiego myśliciela jest z natury zły i kieruje się przede wszystkim chciwością. Tym, niemniej może zostać dobra nauczony, o ile jest właściwie kształtowany. "Właściwe kształtowanie" zaś, to nic innego jak budzenie lęku. Strach ma być bardziej trwałą podstawą budowania porządku w społeczeństwie niż miłość do władcy. Łaska ludu jest bowiem zmienna, a strach pozostaje.

- Andrzej Frycz Modrzewski – „O poprawie Rzeczypospolitej” – „O poprawie Rzeczypospolitej” jest dziełem obejmującym całość najważniejszych reform ustrojowych koniecznych do wprowadzenia, jeśli mają być wykonane historyczne zadania pokolenia, które po raz pierwszy w dziejach miało dane stworzyć państwo naprawdę już nowożytne. W kolejnych księgach pisarz mówi: „O obyczajach”, „O prawach”, „O wojnie”, „O kościele”, „O szkole”. Modrzewski zdając sobie sprawę z tego, że osiągnięcie reform państwowych w szesnastowiecznej Polsce było możliwe jedynie poprzez króla i szlachtę, tym właśnie zadedykował swoje dzieło. Autor wykazał tu elitom rządzącym konieczność reform, a zarazem sposób ich przeprowadzenia. Modrzewski w swoim dziele występuje przeciw przywilejom rodowym wynikającym z pochodzenia szlacheckiego – szczególnie przy obsadzaniu wysokich stanowisk państwowych. Decydującym momentem powinna tu być przydatność samej osoby do zajmowania danego stanowiska, jej mądrość, wiedza i uczciwość. Najbardziej gwałtownie występował przeciw nierówności prawa karnego. Żądanie zrównania wszystkich obywateli wobec prawa przewija się wielokrotnie przez cały traktat. W dwóch ostatnich księgach Modrzewski domagał się zarówno pewnych zmian wewnątrz kościoła, jak i uregulowania wzajemnego stosunku kościoła i pąństwa w celu całkowitego uniezależnienia od papieża i jego legatów, reprezentujących interesy obce, często wręcz sprzeczne z interesami Polski.

- Konwencja Konstytucyjna Stanów Zjednoczonych (28.05 – 17.09.1787) – prototyp konstytuanty, której wynikiem prac jest obowiązująca konstytucja USA.

- Carl von Clausewitz – „O wojnie” – Pokazał on wojnę jako wielką sferę działania społeczne i polityczne, którą od innych form działalności ludzkiej odróżnia legitymizowanie używania zamierzonej przemocy do osiągania celów politycznych. Podstawą teorii Clausewitza były wzajemne relacje między niewymiernymi czynnikami moralnymi (psychologią ludzką) a przeliczalnymi czynnikami fizycznymi w wojnie. Siły moralne uważał Clausewitz za jeden z najważniejszych, nie podlegających logicznej kalkulacji czynników wojny. Naturę wojny determinuje polityka, toteż okoliczności polityczne kształtują (lub powinny kształtować) jej strategię. Clausewitz sformułował sławną myśl, najczęściej cytowaną z całego dzieła: „wojna nie jest niczym innym, jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków”. Z charakteru wojny jako narzędzia działania polityczne, w ujęciu Clausewitza wynikają cele wojny: zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli, a nie (jak wielokrotnie podkreślał) zniszczenie jego armii lub zasobów. Z tego charakteru wojny wywodził jej cele: polityczne i militarny. Pierwszy osiąga się przez rozwiązania polityczne i jest nim zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli; w wojnie osiąga się go przez realizację celu militarnego przez armię; ale przy realizacji militarnych celów wojny nie można tracić z pola widzenia jej zasadniczego celu polityczne, dlatego działania militarne, a zwł. strategia i jej realizacja, powinny znajdować się pod kontrolą kierownictwa politycznego. Doktryna strategiczna Clausewitza najczęściej była odczytywana jednostronnie, zwłaszcza przez niemieckich autorów doktryn woj. okresu wilhelmińskiego i nazistowskiego; eksponowano koncepcję „absolutnej wojny” i zasadę silnego, krótkotrwałego skupionego uderzenia jako najskuteczniejszego sposobu realizacji jej militarnego celu. W przedstawianiu jego poglądów pomijano zwykle strategię aktywnej obrony (do której przywiązywał wielką wagę) oraz doktryny „wojny ograniczonej” i „wojny minimalnej”.

3. Wymienić i scharakteryzować podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa państwa. (T-2)

Przez uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego Polski można rozumieć względnie stałe czynniki mające podstawowy bądź istotny wpływ na charakter polskiego bezpieczeństwa narodowego. Wynikają one z natury świata i życia społecznego, miejsca Polski na Ziemi, historii i tradycji, charakteru współczesnych zagrożeń oraz aktualnego stanu polskiej państwowości, a także stanu organizacji bezpieczeństwa międzynarodowego. Zmienność, nieprzewidywalność i zaskoczenie stanowią podstawowe uwarunkowania bezpieczeństwa wynikające z natury świata, jego przyrody i z koli życia społecznego, w których ciągły ruch, będący fundamentalnym atrybutem świata powoduje nieuchronne zmiany, niemożliwe do „przewidzenia”. W odniesieniu do bezpieczeństwa Polski, wpływ warunków – atrybutów zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia można sprowadzić do trzech podstawowych hipotez. Pierwsza to konieczność traktowania bezpieczeństwa narodowego jako dynamicznego procesu podlegającego nieustannym zmianom, w którym to procesie „poleganie na laurach” prowadzi nieuchronnie do tragedii. Drugą to konieczność traktowania wszelkich hipotez, przepowiedni i proroctw oznajmujących status quo lub odnoszących się do przyszłości nie tylko za prawidłowe, nieodpowiedzialne, ale groźne dla bezpieczeństwa Polski, gdyż rozbrajają społeczeństwo od troski i wysiłku nad tworzeniem najważniejszej potrzeby i wartości, jaką jest bezpieczeństwo. Trzecia hipoteza, wypływająca ze zmienności, nieprzewidywalności i zaskoczenia dla bezpieczeństwa Polski to konieczność jego kreacji , tworzenia, a nie reagowania post fatum na zaistniałe zagrożenia.

4. Geostrategiczne a geograficzne uwarunkowania bezpieczeństwa państwa. Omówić (opisać) na przykładzie Polski. (T-2)

Miejsce Polski na Ziemi, nasze umiejscowienie w przewężeniu bałtycko-karpackim stanowiącym najważniejszy równoleżnikowy szlak lądowy między Europą Zachodnią i Wschodnią Azją, a szerzej między Europą a Azją – stanowi główny i decydujący wyznacznik bezpieczeństwa narodowego Polski. O ile geostrategiczne położenie Polski kształtuje zewnętrzne uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego, to uwarunkowania geograficzne – najogólniej rozumiane jako fizyczne, przestrzenne i społeczno-gospodarcze właściwości Polski – kształtują wewnętrzne uwarunkowania naszego bezpieczeństwa.

5. Rola i znaczenie doświadczeń historycznych i tradycji dla bezpieczeństwa państwa. Przedstawić na przykładzie Polski i innych państw. (T-2)

Wpływ doświadczeń historycznych i tradycji dla bezpieczeństwa narodowego:

- tradycje obronne Polski (wojny, bitwy, powstania) stanowią podstawowy składnik wartości i tożsamości narodowej,

- zaniechanie powszechnej obrony narodowej doprowadziło nie tylko do bezbronności, a w konsekwencji do rozbiorów, ale również było głównym źródłem klęsk wojskowych powstań z powodu braku kadr dowódczych oraz braku powszechnego wyszkolenia wojskowego społeczeństwa,

- powstania narodowe były wielkim, racjonalnymi dokonaniami patriotycznej części narodu dla odwrócenia skutków anarchii i odzyskania wolności,

- współczesna Polska w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego musi oprzeć się i wykorzystać wspaniałe doświadczenia potęgi Polski klasycznej, której bezpieczeństwo zapewniające rozkwit gospodarczy, kulturalny i naukowy opierało się na doskonale zorganizowanej powszechnej obronie narodowej,

- największe zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku stanowi odwrócenie się Polaków od troski o własne państwo, prowadzące do anarchii i bezbronności, czego doświadczyliśmy w XVII i XVIII wieku,

- własne zdolności obronne, a nie tylko sojusze czy gwarancje innych państw, przede wszystkim muszą stanowić podstawę tworzenia skutecznego i trwałego bezpieczeństwa narodowego Polski w XXI wieku,

- powszechna służba wojskowa obywateli stanowiła i stanowi, obok kultury, najważniejszy czynnik narodowo- i państwowotwórczy, a zarazem główne i niezastąpione źródło tworzenia siły obronnej jako podstawy bezpieczeństwa narodowego,

- zawczasu przygotowana zdolność do prowadzenia działań nieregularnych w masowej skali (tradycyjne terminy: wojna podjazdowa, szarpana, urywcza) stanowiła i stanowi dla Polski podstawową i skuteczną formę walki zbrojnej w obronie Polski,

- tradycyjne pospolite ruszenie, którego współczesne formy organizacyjne to Armia Krajowa i obecnie obronna terytorialna, to właściwa i konieczna dla skutecznej obrony Polski forma powszechnej organizacji wojskowej, która wspólnie z elitarnymi wojskami operacyjnymi tworzy siłę obronną Polski.

6. Wyjaśnić (opisać) współzależność pojęć: bezpieczeństwo narodowe a bezpieczeństwo międzynarodowe. (T-3)

Bezpieczeństwo międzynarodowe -pojęcie z zakresu teorii stosunków międzynarodowych charakteryzujące bezpieczeństwo całej zbiorowości państw oraz system międzynarodowy, w jakim państwa te występują. Termin ten używany jest również dla określenia zewnętrznych aspektów bezpieczeństwa narodowego. Na bezpieczeństwo międzynarodowe, oprócz sumy bezpieczeństwa pojedynczych państw, składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Swym zakresem obejmuje ono także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego, tj. stabilność, pokój, równowagę i współpracę. (Bezpieczeństwo międzynarodowe w ujęciu szerszym jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych uczestników systemu międzynarodowego i zmierza do ustanowienia wielostronnych i wzajemnych gwarancji oraz korzystnej współpracy. Bezpieczeństwo międzynarodowe w ujęciu węższym – forsowanie własnych interesów, zawieraniu sojuszy dwustronnych oraz przywiązaniu nadmiernej uwagi do gwarancji militarnych, podmiotowych - w tym wypadku uzyskanie pewności istnienia i przetrwania oraz dążenia do przezwyciężenia wszelkich zagrożeń), perspektywicznych - pewność odnośnie przyszłego rozwoju i własnego miejsca w systemie międzynarodowym a także kontroli i sterowania procesami międzynarodowymi, przedmiotowych - zmierzanie do tworzenia warunków dla zachowania własnej tożsamości aktywności oraz autonomii w środowisku międzynarodowym. Bezpieczeństwo narodowe - stan uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, tak zewnętrznymi jak i wewnętrznymi, przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności państwa. poziom zagrożeń poprzez posiadane zdolności obronne, nie budzi lęku, obaw o zachowanie uznanych wartości. Bezpieczeństwo międzynarodowe nie stanowi sumy bezpieczeństwa wszystkich państw lub innych uczestników stosunków międzynarodowych. Musi dać ono gwarancje przetrwania i pokojowego rozwoju nie tylko jednemu państwu, lecz całej grupie państw, a nawet całemu systemowi międzynarodowemu. Jego celem przewodnim jest odpowiedni całokształt więzi miedzy poszczególnymi uczestnikami i instytucjami, które mają doprowadzić do wyeliminowania zagrożeń oraz utrzymania pokoju i współpracy na podstawie umów i obowiązujących norm, a także zasad prawa międzynarodowego. Najważniejszą informacją jest współzależność miedzy tymi bezpieczeństwami. Bez bezpieczeństwa międzynarodowego nie ma bezpieczeństwa narodowego, a bez bezpieczeństwa narodowego nie ma bezpieczeństwa międzynarodowego.

Główne zasady współzależności międzynarodowej w dziedzinie bezpieczeństwa:

- ewolucja źródeł oraz charakteru wyzwań dla państw i zagrożeń dla ich bezpieczeństwa,

- ewolucja postrzegania funkcjonujących wyzwań i zagrożeń,

- ewolucja środków dostępnych dla polityki bezpieczeństwa,

- zmienność koncepcji oraz prowadzonej polityki bezpieczeństwa,

- ewolucja metod i sposobów prowadzenia polityki bezpieczeństwa adekwatnie do zmieniających się wyzwań i zagrożeń,

- zmiana struktury środowiska.

7. Omówić (opisać) główne elementy ewolucji zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie XX/XXI wieku. (T-3)

Istota ewolucji zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie XX/XXI wieku opiera się przede wszystkim na funkcjonowaniu w obecnych warunkach środowiska GLOBINFO, czyli środowiska zglobalizowanego i uinformacyjnionego. Genezy tej ewolucji należy doszukiwać się w rozpadzie symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcji asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego. Główne czynniki wywierające wpływ na środowisko międzynarodowe to procesy globalizacji oraz asymetryczny charakter zagrożeń dla bezpieczeństwa i stabilności państw. Zagrożenia asymetryczne, w tym szczególnie międzynarodowy terroryzm, wymagają niejednokrotnie podejmowania działań o zasięgu globalnym. Potrzebę tą determinują także takie zagrożenia i wyzwania, jak proliferacja broni masowego rażenia, kryzysy i konflikty zbrojne oraz katastrofy humanitarne. Obecnie wspólnota międzynarodowa coraz rzadziej doświadcza tradycyjnych zagrożeń. Współczesne zagrożenia mają naturę niepodmiotową (w sensie prawnym), a ich nośnikiem są organizmy pozapaństwowe, takie jak międzynarodowe ugrupowania terrorystyczne czy międzynarodowe grupy przestępcze. Granice w coraz mniejszym stopniu stanowią dziś barierę ochronną podmiotów państwowych.

8. Wyjaśnić (opisać), na czym polega tradycyjne, a na czym współczesne rozumienie polityki bezpieczeństwa. (T-4)

Zmiany dotyczą trzech aspektów: podmiotowego, przedmiotowego i proceduralnego. Dawniej pojęcie polityki bezpieczeństwa opierało się jedynie na płaszczyźnie wojskowo – politycznej i tylko na tych obszarach się skupiano i tylko na utrzymaniu w nich pozycji dominującej, lub dostatecznie nie zagrożonej skupiało się państwo. Bezpieczeństwo rozumiane było, jako wolność przed zagrożeniami zewnętrznymi. Polityka bezpieczeństwa skupiona była przede wszystkim na „militarnej lub obronnej przewadze nad jakimkolwiek obcym państwem lub grupą państw; korzystnych wzajemnych relacjach zagranicznych; stanem obrony dającym możliwość stawienia oporu wrogim i destrukcyjnym działaniom zewnętrznym, jak i wewnętrznym, jawnym lub skrytym”. Współczesne rozumienie polityki bezpieczeństwa opiera się na wszelkich ww. elementach, a do tego obejmuje także płaszczyzny: ekonomiczną, naukowo – techniczną, ideologiczną, kulturową, społeczną i ekologiczną. Współcześnie polityka bezpieczeństwa oprócz stworzenia warunków przetrwania zajmuje się tworzeniem warunków pomyślności narodu, oraz zapewnieniem swobód rozwojowych, stanowi to wyraz postępu rozwoju cywilizacyjnego narodów oraz dążenia do życia w dobrobycie.

9. Omówić (opisać), co rozumie się pod pojęciami: wartości i potrzeby w polityce bezpieczeństwa państwa. (T-5)

Bezpieczeństwo narodowe jest potrzebą samą w sobie, ma na celu między innymi obronę i ochronę pewnych wartości, np. wartość istoty ludzkiej, wartości kulturowe. Bez zapewnienia bezpieczeństwa wszystkie inne potrzeby są bezprzedmiotowe. Wartości i potrzeby w polityce bezpieczeństwa państwa kumulują się wokół potrzeb warunkujących życie i rozwój jednostki. Taką wartością, a zarazem potrzebą, jest konieczność poczucia bezpieczeństwa (brak zagrożeń dla zdrowia i życia). Potrzeby obrony, a z tego wynika, konieczność posiadania narzędzi, by realizować tą potrzebę, w aspekcie obrony państwa. Takie narzędzia to np. wojsko. Wartości to przykładowo według V. Hawla to przede wszystkim godność jednostki (godność osobista) „obrona państwa oznacz obroną ludzkiej godności każdego z nas”. Przez potrzeby w zakresie BN można rozumieć: powszechne uświadomienie i konieczne dążenia do przygotowania państwa w wszystkich szczeblach i w wszystkich dziedzinach jego organizacji dla ciągłej i skutecznej ochrony i obrony interesów i wartości narodowych, przed zagrożeniami militarnymi i nie militarnymi w warunkach niepewności i postępu – zapewniające przetrwanie narodu i jego wartości.

10. Omówić (opisać), co rozumie się pod pojęciami: interesy i cele w dziedzinie bezpieczeństwa państwa. (T-6)

Interesy danego podmiotu (społeczności międzynarodowej, narodu, grupy, osoby itp.) – to wyraz jego tożsamości, wyznawanych wartości, historycznego dorobku, tradycji, bieżących potrzeb oraz dążeń i aspiracji przyszłościowych. Cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa - to zoperacjonalizowane interesy i misje (określone stosownie do danych warunków, ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb i możliwości). Cele operacyjne – elementy celu strategicznego, dotyczą konkretnego działania.

11. Przedstawić interesy narodowe Polski w zakresie bezpieczeństwa. (T-6)

Interesy narodowe można podzielić na trzy grupy: żywotne, ważne oraz inne istotne. Żywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej wiążą się z zapewnieniem przetrwania państwa i jego obywateli. Obejmują potrzebę zachowania niepodległości i suwerenności państwa, jego integralności terytorialnej i nienaruszalności granic; zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, praw człowieka i podstawowych wolności, a także umacniania demokratycznego porządku politycznego. Ich realizacja to bezwzględny priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa. Do ważnych interesów narodowych Polski należy zagwarantowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju, stworzenie warunków do wzrostu dobrobytu społeczeństwa, do rozwoju nauki i techniki oraz do należytej ochrony dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej, a także środowiska naturalnego. Inne istotne interesy narodowe Polski są związane z dążeniem do zapewnienia silnej pozycji międzynarodowej państwa oraz możliwości skutecznego promowania polskich interesów na arenie międzynarodowej. Do istotnych interesów należy również umacnianie zdolności działania i skuteczności najważniejszych instytucji międzynarodowych, w których Polska uczestniczy, jak również rozwój stosunków międzynarodowych opartych na poszanowaniu prawa oraz efektywnej współpracy wielostronnej zgodnie z celami i zasadami określonymi w Karcie Narodów Zjednoczonych.

12. Przedstawić cele strategiczne Polski w zakresie bezpieczeństwa. (T-6)

Cele wynikają z interesów Polski w kontekście przynależności do NATO i UE, a także z rosnącej współzależności gospodarczej pomiędzy państwami. Najważniejszym interesem RP jest zapewnienie dogodnych warunków do realizacji interesów narodowych poprzez likwidację wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa, redukowanie ryzyka, odpowiednie oszacowanie podejmowanych wyzwań i umiejętne wykorzystanie pojawiających się szans.

Cele strategiczne Polski:

- zapewnienie nienaruszalności i integralności terytorialnej RP oraz suwerenności w decydowaniu o sprawach państwa (np. kwestie dotyczące ustroju),

- stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, decydujących o możliwościach działania narodu i państwa,

- zapewnienie obywatelom możliwości korzystania z przyznawanych przez Konstytucję praw człowieka, obywatela i wolności,

- stworzenie bezpiecznych warunków do godziwego życia obywateli i rozwoju całego narodu, w wymiarze materialnym i duchowym,

- zapewnienie możliwości kształtowania stosunków w otoczeniu międzynarodowym,

- zapewnie zdolności skutecznego działania poprzez obronę interesów narodowych i promowanie wizerunku wiarygodnego partnera w stosunkach międzynarodowych,

- realizacja zobowiązań sojuszniczych, które świadczą o wiarygodnym wizerunku Polski.

-zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki nad obywatelami na terenie kraju i poza jego granicami,

- promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiębiorców,

- budowa prestiżu Polski w otoczeniu międzynarodowym,

- zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywatelom RP,

- ochrona duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego RP oraz zapewnienie możliwości jego bezpiecznego rozwijania się we wszystkich sferach aktywności narodowej, przede wszystkim w sferze ekonomicznej, społecznej i intelektualnej,

- ochrona środowiska naturalnego i ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych działalnością człowieka,

- zapewnienie powszechnego dostępu do informacji, podniesienie poziomu edukacji narodowej,

- stworzenie silnego zaplecza naukowo- badawczego, połączonego z potencjałem wytwórczym, poprawiającym konkurencyjność gospodarki.

13. Przedstawić (omówić) pojęcie oraz środki ochrony i obrony narodowej. (T-7)

Ochrona i obrona narodowa to całokształt działań cywilnych i wojskowych na rzecz bezpieczeństwa. Jej funkcją jest ochrona i obrona wartości narodowych przed zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, militarnymi i niemilitarnymi.

Znaczenia ochrony i obrony narodowej:

- część organizacji państwa, obejmująca przygotowanie społeczeństwa, sił zbrojnych, zasobów i terytorium do zapobiegania, przeciwdziałania, ochrony i obrony całego narodu przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,

- podstawowa misja narodowa obejmująca zabezpieczenie przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,

- fundamentalna struktura realizacyjna bezpieczeństwa narodowego, obejmująca przygotowanie społeczeństwa, sił zbrojnych, zasobów i terytorium do zapobiegania, przeciwdziałania, ochrony i obrony całego narodu przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego,

- realizacja konstytucyjnego obowiązku ochrony ojczyzny (Konstytucja III RP z 1997 r.) oraz podstawowa powinność narodowa (Konstytucja z 3 maja 1791 r.).

Środki ochrony i obrony narodowej dzielimy na funkcjonalne i strukturalne oraz ze względu na zastosowanie na powszechnie stosowane i wojskowe:

- funkcjonalne – polityczne, gospodarcze, wojskowe, ekologiczne, normatywne,

- strukturalne – organy władzy, służby zagraniczne, siły zbrojne oraz służby, inspekcje i straże (Policja, Straż Graniczna, Państwowa Straż Pożarna itd.),

- powszechnie stosowane - stosowane do codziennej (rutynowej) ochrony interesów narodowych, tylko środki niemilitarne,

- wojskowe - stosowane tylko jako ostateczny, decydujący środek ochrony i obrony narodowej.

14. Omówić wymagania ochrony i obrony narodowej. (T-7)

Ochrona i obrona narodowa ma:

· tworzyć przyszłe bezpieczeństwo narodowe aby uprzedzać i zapobiegać zagrożeniem oraz likwidować ich źródła. Trzeba tworzyć, a nie przewidywać przyszłość, gdyż jest ona nieprzewidywalna, zmienna, a jej regułą jest zaskoczenie,

· powinna być przygotowana na sprostanie najgorszym zagrożeniem, jakie mogą się wydarzyć - błędem jest zakładanie jedynie pozytywnych scenariuszy,

· osiąganie celów ustalonych przez politykę powinno być zrealizowane przy jak najlepszym wykorzystaniu posiadanych środków,

· zapewnić zgodność i równowagę celów, metod i środków,

· w wyborze środków i metod działania nie należy obierać za punkt wyjścia tego, co jest możliwe, ale to, co jest konieczne i starać się to osiągnąć,

· posiadać zdolności przystosowania się do różnych i najmniej przewidzianych sytuacji,

· należy zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy użyciu właściwych środków.

15. Wymienić i scharakteryzować elementy systemu ochrony i obrony narodowej (systemu obronnego państwa). (T-8)

Składa się on z trzech podstawowych elementów: podsystemu kierowania oraz dwóch podsystemów wykonawczych - militarnego (Siły Zbrojne RP) i pozamilitarnego (pozamilitarne ogniwa obronne).

· Podsystem kierowania (obronnością) jest przeznaczony do przygotowywania i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa zarówno w okresie zagrożenia jak i wojny a tworzą go organy państwowe oraz samorządowe. Składowymi owego podsystemu są: Sejm i Senat RP, Prezydent PR, Premier wraz z Radą Ministrów, Ministrowie, centralne organy administracji państwowej, wojewodowie (terenowe organy administracji rządowej), samorządy terytorialne oraz elementy dowodzenia (podsystem dowodzenia) Siłami Zbrojnymi RP a więc: SG WP, dowództwa OW i Rodzaju Sił Zbrojnych, dowództwa związków taktycznych i oddziałów.

· Podsystem militarny - tworzą Siły Zbrojne RP, które są podstawowym elementem systemu obronnego państwa. Działając w narodowym systemie obronności i systemie sojuszniczym, Siły Zbrojne RP są przygotowane do wykonywania trzech rodzajów zadań strategicznych: zadań obronnych w razie wojny (odparcie bezpośredniej agresji na terytorium Polski lub udział w odparciu agresji na inne państwo sojusznicze), zadań reagowania kryzysowego oraz zadań stabilizacyjnych w czasie pokoju. Ponadto są one gotowe do udziału w reagowaniu na zagrożenia poza militarne. Trzema zasadniczymi rodzajami Sił Zbrojnych RP są: wojska lądowe, wojska lotnicze i obrony powietrznej oraz marynarka wojenna...