Nowela- jednowątkowy, krótki utwór, ograniczona liczba bohaterów i wydarzeń, wyrazista pointa.

Opowiadanie - nie liczy sie objętość tylko cechy gatunkowe: swobodniejsza kompozycja niż w noweli, obecność kilku wątków.

Obrazek - jest to odpowiednik fotografii albo fotoreportażu. Ważny jest opis.

Studium - eliminuje fabułę i bohatera. To taki artykuł publicystyczny.

Szkic - pierwszy rzut dzieła, jego zarys lub tylko fragment.

Agnostycyzm - pogląd polityczny kwestionujący możliwość całkowitego lub nawet częściowego poznania obiektywnej rzeczywistości.

Hedonizm - doktryna zakładająca, że dobrem najwyższym jest przyjemność.

Utylitaryzm - pogląd według którego wszelkie działanie jest moralne, jeśli jest użyteczne. Polega na doborze odpowiednich technik działania, które zapewniają max. indywidualnego szczęścia.

Powieść społeczno- obyczajowa - tematem są dzieje bohaterów reprezentujące określoną grupę społeczną. Losy postaci w powieściach społeczno obyczajowych ukazują zjawiska typowe dla danej sytuacji społeczno- historycznej.

Powieść psychologiczna - tematem jest życie wew. bohaterów(doznania , przeżycia). Prezentuje ludzkie charaktery, postawy. Służą temu specjalne postacie narracji np. monolog wew.

Powieść polifoniczna - narrator nie ocenia wypowiedzi działań bohaterów, lecz zestawia ze sobą rozmaite ich stanowiska.

Styl ezopowy - Treść jest przedstawiona symbolami. Styl przemilczeń i przenośni wg E. Orzechowskiej

Felieton (Brus)- utwór publicystyczno- dziennikarski niewielkich rozmiarów. Styl lekki, z dbałością o szczegóły, wrażenie, które ma wywrzeć na czytelniku. Osobisty, zabarwiony humorem, czasem przesadą, wyjaskrawienie.

Liryka bezpośrednia - podmiot liryczny jest ujawniony, występuje w 1 os. gramatycznej i wyraża w wprost swoje uczucia, przeżycia, refleksje.

Liryka pośrednia - podmiot liryczny jest ukryty, a uczucia, przeżycia wyrażane są za pomocą opisu, opowiadania, dialogu.

Liryka inwokacyjna - Monolog liryczny budowany jest jako wyrazisty zwrot do adresata.

Liryka zbiorowa - podmiot liryczny występuje jako "my" grupa ludzi powiązanych wspólnymi przekonaniami, emocjami.

Wiersz sylabotoniczny - cechuje ścisła zgodność liczby sylab oraz regularny rozkład akcentów w obrębie wersu

Mowa zależna - występuje gdy wypowiedz bohatera będzie wypowiadana przez kogoś innego niedosłownie.

Mowa niezależna- jest to dosłowne przytoczenie wypowiedzi czyjejś lub własne.

Mowa pozornie zależna- wypowiedz postaci ukryta jest w wątku fabuły, myśli.

Bawaryzm - postawa bohatera , osoba wyobcowana, uczuciowa, namiętna, marzycielka, naiwna, która chce czegoś więcej od życia, słaby charakter.

Praca organiczna - zakłada że całe społeczeństwo jest jak żywy organizm - wykształcenie, wyrównanie warunków życia, każdy element miał dobrze działać.

Praca u podstaw - wyrównać warunki życia, dbać o wykształcenie najbiedniejszych.

filozofia pozytywna - naukowe poznanie świata.

Determinizm - człowiek jest zdeterminowany przez warunki życia.

Styl publicystyczny - komunikatywny, czyli prosty i łatwo zrozumiały, sugestywny, przemawiający do umysłu i uczucia ,wyposażony w elementy obrazowe.

Akademizm : sztuka jest piękna, idealna, autor- Gleyre

Realizm: forma realistyczna, wierna rzeczywistości,

pokazane życie codzienne, praca człowieka, bardzo szczegółowe.

Lalka:

Arystokracja: nie zajmuje sie pracą tylko zabawą,

ich zdaniem jest że muszą pomagać biedniejszym,

bardzo strzegą tytułów, nie płacą wierzycielą,

Pozytywne postacie: hrabina Zasławska,(praca

u podst.) Julian Ochocki - nauka

Mieszczaństwo: wew. podzielenia, bieda, szacunek

dla pracy, ideału

technika luster - jedna postać jest pokazana różnymi

oczami.

Charakterystyka Wokulskiego:

a)Pozytywista czy b) romantyk?

a) wytrwały, zdolny, nie jest próżny, twardy w

interesach, realista, tolerancyjny, ambitny, odważny.

b)nieszczęśliwa miłość, uczuciowy, kierował się porywem serca,

Charakterystyka Rzeckiego: - romantyk

entuzjazm napoleona, bieda w rodzinie, pełen zapału, nieśmiały

w stosunkach do kobiet, darzył uczuciem panią Stawską, nie lubił zmian,

uczciwy, sumienny , pracowity.

Charakterystyka Izabeli:

piękna, wykształcona, dumna, wyniosła, próżna, bezmyślna,

powierzchowna, nieumiejętność właściwego wyboru.

Interpretacja tytułu:

metaforyczność:

pusta choć piękna Izabela Łęcka jako salonowa lalka,

S. Wokulski w rękach Łęckiej jako bezwolna marionetka,

człowiek jako lalka w teatrze świata, poruszana przez innych ludzi czy też siły wyższe

Dosłownie lalka dziewczynki która podobno została skradziona

Zbrodnia i kara:

uważali że mają prawo do zbrodni: Raskolnikow, Swidrygajłow,

łużyn.

brak prawa do zbrodni: Dunia, Sonia.

Teoria: ludzie-( kierowanie innymi, zbrodnia jeśli uznają za konieczne,

ustalanie granic dobra i zła) i wszy (bez praw itp.)

Biblijne wątki: Sonia( czyta pismo św. , wiara w miłosierdzie, krzyżyk,)

Raskolnikow(motyw winy i odkupienia, święta kościelne, )

Asnyk:

"Zranionym serca"

recepta:- ukojenie duszy, cisza,

-burza, noc= ciemność

zjawiska przyrody, odwołania do Boga

opisuje swoje uczucia poprzez ulotne chwile

Kamizelka:

narrator- sąsiad, obserwator, wszystko ogólnie

opisuje, ważniejsze dialogi od opisów, nie ocenia

krótkie ujawnienia uczuć.

Mengel Gdański:

Jakub mengel- dobry, spokojny, pracowity.

zegarmistrz - głupi, nie ma argumentów ,

:Żyd i Żyd"

student - nieciekawy fizycznie a później staje się piękny

pogląd zdrowo- rozsądkowy,

nie można nikogo dyskryminować

argumenty: pomaga innym, jest tu całe życie.

Nad Niemnem:

spór pokoleniowy

1. matka-syn : s)nie podoba mu się, dusi się, chce uciec,

pospolity, ponury kraj,

m) powstrzymuje go, tu jest dom, patriotka.

2.syn-ojciec: o) był szaleńcem, egoistą, nie kochał nikogo

Ramy czasowe

Europa - 1822 -1895(1 pokaz filmowy)

Polska - lata 40 i 50 -1910

(zbiór nowel Orzechowskiej gloria viktis)