2. PROCES UWAGI

• Uwaga – to skierowanie świadomości na dany przedmiot lub przeżycie własne człowieka, a także na proces przetwarzania informacji o tym przedmiocie lub przeżyciu.

• Funkcje uwagi:

• selekcjonuje aktywność poznawczą

• ukierunkowuje aktywność poznawczą.

• Uwagę dzielimy na::

1. Mimowolna – przyciągają ją bodźce bez udziału woli człowieka

2. Dowolna – wiąże się ze świadomym zamiarem i udziałem woli ze strony człowieka. Jest wykorzystywana w procesie uczenia się.

• Zaburzenia uwagi:

1. Nadmierna przerzutność uwagi

wiąże się z przyspieszeniem myślenia, które wynika z pobudzenia emocjonalnego i polega na niemożności zatrzymania się dłużej na jednym temacie, przedmiocie

1. Trudność przenoszenia uwagi

polega na trudności oderwania się od tematu, którym aktualnie się zajmujemy, towarzyszy temu lepkość emocjonalna.

1. PROCES WYOBRAŹNI

• Wyobraźnia – odzwierciedlenie w świadomości obrazu: przedmiotów, zjawisk i zdarzeń, które w danej chwili nie działają bezpośrednio na narządy zmysłów człowieka.

• Wyróżniamy wyobrażenia: wzrokowe, słuchowe, węchowe, dotykowe i smakowe

1. PROCES PAMIĘCI

• Pamięć –polega na zapamiętywaniu, przechowywaniu, odtwarzaniu

treści doznanych wcześniej emocji, myśli, spostrzeżeń i dokonanych czynności ruchowych.

• Pamięć jest właściwością psychiczną, która umożliwia kształtowanie się doświadczeń człowieka i późniejsze z nich korzystanie

• Wyróżnia się 3 fazy pamięci:

1. Zapamiętywanie – wprowadzanie informacji do pamięci

• może przebiegać szybko lub wolno w zależności od tego KTO, CO i KIEDY zapamiętuje

• może być mimowolne (polega na samorzutnym, nie zamierzonym wprowadzaniu informacji i dowolne (opiera się na świadomym wysiłku woli i jest zasadniczą częścią uczenia się)

1. Przechowywanie – utrzymywanie informacji w pamięci

• wyróżniamy przechowywanie długoterminowe i krótkoterminowe

• aby informacje z pamięci krótkoterminowej przedostały się do pamięci długoterminowej należy je: PORZĄDKOWAĆ,

POWTARZAĆ,

KOJARZYĆ,

WYOBRAŻAĆ

• jest to faza dynamiczna, ponieważ informacje przechowywane w pamięci są przetwarzane.

1. Odtwarzanie – przypominanie, wyciąganie informacji z pamięci

• wyróżniamy odtwarzanie mimowolne (samoistne przypominanie) i dowolne (zamierzone, z udziałem woli)

• rozróżniamy dwa sposoby odtwarzania:

rozpoznawanie -z zespołu bodźców aktualnie działających wyróżniamy te, które są znane

reprodukcja-odtwarzanie bodźców, które wcześniej działały, ale w danej chwili się ich nie odbiera

• Zaburzenia pamięci (mnezja – pamięć)

  1. Hipermnezja – nadczynność pamięci,

polega na zdolności do szybkiego zapamiętywania i wzmożonej gotowości pamięci,

może, ale nie musi być objawem patologii.

1. Hipomnezja –niedoczynność pamięci

polega na obniżonej zdolności do zapamiętywania i obniżonej gotowości pamięci.

Wyróżnia się hipomnezję:

• Czynnościową – wynika z przeżywanych silnych stanów emocjonalnych

• Organiczną – spowodowana jest zmianami organicznymi, w jej skład wchodzi amnezja (niepamięć).

Wyróżnia się amnezję

• wsteczną (dotyczy okresu przed utratą świadomości/przytomności)

• następczą (dotyczy okresu po odzyskaniu świadomości/przytomności)

  1. Paramnezja – zafałszowanie pamięci.

W skład paramnezji wchodzą:

• Konfabulacje – wypełnianie luk pamięciowych nieprawdziwą treścią.

• Złudzenie pamięciowe – zniekształcone przypominanie sobie prawidłowo zapamiętanych informacji

• Omamy pamięciowe – przypominanie sobie zdarzeń, które nie nastąpiły

• Deja vu – poczucie przeżycia danej sytuacji, która w rzeczywistości nie miała miejsca.

5. PROCES MYŚLENIA

• Istota myślenia polega na wychodzeniu poza dostarczone informacje.

• Człowiek nie tylko odbiera docierające do niego informacje, ale operuje nimi i wytwarza nowe, dzięki temu rozszerza się jego orientacja w świecie i możliwe jest lepsze do niego przystosowanie.

• Myślenie – uwewnętrzniona czynność operowania informacjami, a w szczególności ich selekcja i wytwarzanie, dzięki której dochodzi do pośredniego i uogólnionego poznania rzeczywistości.

• Operowanie informacjami i wytwarzanie nowych informacji jest możliwe dzięki operacjom myślowym

Podstawowe operacje myślowe:

1. Analiza – myślowe rozdzielanie danych w całości

2. Synteza – myślowe scalanie rozdzielonych w analizie elementów.

Synteza jest uzależniona od wcześniejszej analizy, nie można dokonać syntezy czegoś co nie było wcześniej analizowane.

Zależność między analizą i syntezą jest dwustronna.

Razem te operacje tworzą proces analityczno-syntetyczny, który przebiega w umyśle i dzięki któremu wykrywane zostają coraz to nowsze aspekty rzeczy i sytuacji.(pisanie i czytanie)

1. Porównywanie – zestawianie ze sobą przedmiotów, ujmowanie podobieństw i różnic między nimi.

Myśląc ciągle porównujemy chcąc zdobyć pełną orientację w danej dziedzinie.

1. Abstrahowanie – wyodrębnienie cech istotnych z pominięciem nieistotnych.

Abstrahować to inaczej odrywać.

1. Uogólnianie – łączenie cech istotnych z pominięciem nieistotnych.

Uogólniając szukamy właściwości wspólnych dla jakiejś klasy przedmiotów, tworzymy sobie obraz ogólny.

• Klasyfikacja rodzajów myślenia

1. Myślenie sensoryczno-motoryczne (zmysłowo-ruchowe)

• związane jest z manipulowaniem przedmiotami

• występuje u zwierząt i dominuje u człowieka w pierwszych trzech latach życia.

• w myśleniu tym operujemy informacjami uzyskanymi z bezpośredniego spostrzegania

• umożliwia rozwiązywanie najprostszych problemów praktycznych

1. Myślenie konkretno-wyobrażeniowe

• pojawia się u człowieka powyżej. 3 roku życia

• wykorzystujemy w nim informacje z bezpośredniego spostrzegania oraz z wyobraźni odtwórczej i wytwórczej

(zabawa dzieci przedszkolnych w dom)

1. Myślenie słowno-logiczne (pojęciowe/abstrakcyjne)

• pojawia się u człowieka powyżej. 11 roku życia

• w myśleniu tym posługujemy się pojęciami, nie potrzebujemy konkretnych przedmiotów ani wyobrażeń, ale posługujemy się pojęciami

(pojęcie liczby ujemnej)

• Zaburzenia myślenia

1. Zaburzenia treści myślenia ( o czym się myśli)

   1. Urojenia – fałszywe sądy, które wypowiada chory z głębokim przeświadczeniem o ich prawdziwości i których nie koryguje mimo oczywistych dowodów błędności.

dzielimy je ze względu na:

• Treść:

  • zazdrości - człowiek jest przekonany, że jest zdradzany

  • prześladowcze - człowiek jest przeświadczony, że jest śledzony

  • hipochondryczne – człowiek jest przeświadczony, że jest ciężko chory

  • grzeszności i winy – człowiek jest przeświadczony, że za jego winy cierpią inni niewinni ludzie

  • poniżenia – człowiek jest przeświadczony, że jest gorszy od innych

  • wielkościowe – człowiek jest przeświadczony, że jest lepszy od innych

  • odnoszące – człowiek odnosi do siebie wydarzenia rozgrywające się na zewnątrz

  • oddziaływania – człowiek jest przekonany, że działa na niego jakaś siła z zewnątrz

  • owładnięcia – człowiek jest przekonany, że działa na niego siła, która tkwi w nim samym.

• Budowę:

  • paranoiczne – urojenia logiczne, dobrze usystematyzowane

  • paranoidalne – są absurdalne, mało usystematyzowane

  1. Idee nadwartościowe – przekonania, które człowiek uważa, za szczególnie ważne i słuszne i z którymi jest silnie związany emocjonalnie

  2. Natręctwa – myśli lub wyobrażenia uporczywie narzucające się lub czynności ruchowe wielokrotnie wykonywane mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności.

Natręctwa wynikają z fobii.

Fobia to bardzo silny lęk, który pojawia się w określonych sytuacjach lub na samą myśl o tych sytuacjach,

Fobie i natręctwa są objawem nerwicy i człowiek ma zachowany krytycyzm wobec tych objawów

Natręctwa dzielimy na:

• Natrętne myśli – to nękające daną osobę wątpliwości, co do prawidłowości własnego postępowania

• Natrętne wyobrażenie – to nękające daną osobę obrazy, których treść jest przykra i niechciana.

• Natrętne czynności – to czynności wielokrotnie wykonywane, towarzyszy temu poczucie przymusu, niejednokrotnie przybierają formę rytuału.

1. Zaburzenia toku myślenia (jak się myśli)

   1. Przyspieszenie myślenia – nasila się w różnym stopniu, objawia się bardzo szybką mową

   2. Spowolnienie myślenia – nasila się w różnym stopniu, objawia się spowolnioną mową, powolnością ruchów (występuje w depresji)

   3. Zahamowanie myślenia – zatrzymanie toku myślenia na jednej myśli

   4. Zatamowanie myślenia – nagłe przerwanie toku myślenia

   5. Rozkojarzenie myślenia - brak związku pomiędzy poszczególnymi myślami (sałatka słowna)

   6. Rozwlekłość myślenia – wprowadzanie wątków ubocznych oddalających od tematu (w otępieniu starczym)

   7. Lepkość myślenia – przywieranie do jednego tematu

1. PROCES MOWY

• Mowa - społecznie wypracowany system znaków i reguł posługiwania się nimi będący środkiem porozumiewania się ludzi.

• Funkcje mowy:

1. Komunikacyjna – przekazywanie informacji

2. Ekspresywna – przekazywanie uczuć, wyrażanie uczuć

3. Regulacyjna – regulacja stosunków człowieka z innymi ludźmi

Dzięki mowie wewnętrznej regulujemy stosunki z samym sobą (kierujemy naszymi czynnościami, planujemy, przewidujemy).

Zachowanie człowieka w dużej mierze zależy od tego co do siebie mówi, jakich autoinstrukcji sobie udziela

• Zaburzenia mowy:

1. Wewnątrzpochodne – pochodzą z wnętrza organizmu

   1. Czynnościowe (spowodowane emocjami)

• jąkanie -zaburzenie tempa i płynności mowy

• mutyzm –zupełne milczenie

  1. Organiczne (spowodowane zmianami organicznymi)

• afazja – trudność wypowiadania i rozumienia słów, spowodowana uszkodzeniem struktur korowych mózgu np. w wyniki wylewu lub udaru

• dysartia - mowa bełkotliwa, trudna do zrozumienia spowodowana uszkodzeniem nerwów obwodowych, które odpowiadają za ruchy mięśni artykulacyjnych

1. Zewnątrzpochodne – związane ze środowiskiem, w którym przebywamy

   1. Dyslekcja – trudność w odbiorze mowy pisanej (problemy z czytaniem)

   2. Dysortografia – trudność w wyrażaniu się za pomocą mowy pisanej (problemy z pisaniem)

ROLA PROCESÓW POBUDZENIOWYCH

PROCES EMOCJONALNY.

POJĘCIE I SKŁADNIKI PROCESU EMOCJONALNEGO.

• Emocja pewna dawka energii, która wyzwala się u człowieka w odpowiedzi na działające na niego bodźce

• proces pobudzeniowy, który wyraża stosunek człowieka do otaczającego go świata.

• Pobudzenie emocjonalne to ogólny wzrost aktywności organizmu, który wyraża się w następujących formach:

• wzrost aktywności motorycznej;

• wzrost czynności narządów wewnętrznych;

• wzrost czynności umysłowych;

• wzrost napięcia mięśniowego;

Biorąc pod uwagę nasilenie pobudzenia emocjonalnego wyróżniamy

Emocje asteniczne emocje te charakteryzuje niski stopień pobudzenia emocjonalnego i bierność zachowania,

nie dają widocznych objawów,

przykładem jest. apatia, przygnębienie, relaksacja.

Emocje steniczne emocje te charakteryzuje wysoki stopień pobudzenia emocjonalnego i aktywne zachowanie,

widać je w zachowaniu,

przykładem jest. euforia, furia.

WPŁYW EMOCJI NA SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA

• Przeżywane przez człowieka emocje mogą usprawnić bądź zaburzyć przebieg procesów poznawczych. Zależy to przede wszystkim od poziomu natężenia pobudzenia emocjonalnego.

• Zależność pomiędzy natężeniem pobudzenia emocjonalno-motywacyjnego a sprawnością działania odkryta została przez Yerkes’a i Dodson’a, którzy sformułowali prawa zwane prawami Yerkesa-Dodsona.

I PRAWO YERKESA-DODSONA

W miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego momentu, po czym zaczyna spadać a przy bardzo wysokim natężeniu motywacji sprawność działania jest niska.

II PRAWO YERKESA-DODSONA

W rozwiązywaniu zadania łatwego największą sprawność osiąga się przy wysokim poziomie motywacji a w rozwiązywaniu zadania trudnego przy niskim poziomie motywacji.