Twórcza resocjalizacja
Twórcza resocjalizacja - kreatywna działalność resocjalizacyjna prowadzona za pomocą opracowanych metod kulturo technicznych i metod wspomagających. Głównym celem praktycznych zabiegów twórczej resocjalizacji jest przemiana tożsamości indywidualnej i społecznej nieprzystosowanej społecznie młodzieży przez wychowawcze stymulowanie rozwoju i struktur poznawczych i twórczych oraz wyposażenie jej w nowe indywidualne i społeczne kompetencje. Zabiegi te, przybierające metodyczna postać pracy teatralnej, sportowej, doświadczeń dramowych, plastycznych czy muzycznych, mogą wykreować odmienne parametry osobowe młodego człowieka. Pomóc wyposażyć go w nowe umiejętności, umożliwiające mu nawiązanie poprawnych kontaktów międzyludzkich.
Twórcza resocjalizacja w swoim założeniu przeciwstawia się postmodernistycznemu myśleniu, degradującemu człowieka i jego wytwory. Przeciwnie, pokazuje, ze u podstaw odnowy idei człowieka leży nadzieja, że w każdej fazie swego życia, w sprzyjających warunkach, jest on zdolny i skłonny przeobrażać się na korzyść. Uczestnictwo człowieka w kulturze daje mu poczucie spełnienia twórcy lub odtwórcy. Być twórcą to znaczy wykraczać po za to co jest tu i teraz, przekraczać granice samego siebie, w swej niesprawności, nieprzystosowaniu czy społecznej marginalizacji. Tworzyć to też współdziałać w tworzeniu siebie. Siebie lepszego, mądrzejszego, dojrzalszego. Tworzyć to znaczy też kreować innych, wspierać ich w przekraczaniu barier nie mocy i rozpaczy. Klasyczne formy oddziaływania dla nieletnich w środowiskach instytucjonalnych okazuje się nie efektywne, dlatego tez należy poszukiwać nowych dróg, które powinny być atrakcyjne i niezbyt skomplikowane.
Cele twórczej resocjalizacji.
Jej głównym celem jest doprowadzenie do powstania i pomyślnego zakończenia dwóch procesów:
wzbudzenie rozwoju strukturalnych czynników procesów twórczych i poznawczych nieprzystosowanych społecznie jednostek
zmiany ich wizerunku społecznego
Działania te maja w konsekwencji doprowadzić do wychowawczego wymodelowania parametrów tożsamości, odmiennych od tych, które mają osoby nieprzystosowane społecznie.
METODA TEATRU RESOCJALIZACYJNEGO:
Metoda ta polega na takiej reorganizacji sposobów poznawania, rozumienia i doświadczenia świata, że w wyniku gry, uczestnictwa w spektaklu, wychowanek dociera do własnej struktury psychicznej. Uczestnik przeżywa prawdę o sobie, rozumie ją, poznaje, nabiera pewności, uzyskuje wewnętrzną harmonię i ład oraz w relacji z innymi osobami dostarcza dobra, uczy się szacunku dla innych, otwartości, sprawiedliwości, pojednania i wybaczenia.
Koncepcja ta oparta jest na czterech podstawowych przesłankach. Po pierwsze sięga do źródeł psychologii i pedagogiki twórczości, które zakładają, że w każdym nieprzystosowanym społecznie młodym człowieku drzemią pierwiastki twórcze, potencjały. Ich uaktywnienie i wydobycie, z jednej strony, uatrakcyjnia go społecznie, z drugiej zaś pomaga mu rozwiązać sytuacje problemowe. Tworzą się w ten sposób jego parametry tożsamości społecznej. Po drugie, podstawą oddziaływań są teoretyczne założenia twórczej resocjalizacji wraz z całym jej aparatem pojęciowo – metodycznym. Po trzecie teatr resocjalizacyjny oparty jest na koncepcji teatru sensu stricte, która zakłada wzajemny twórczy wpływ na siebie „świata aktorów” i „świata widzów”. Po czwarte efektem działalności teatralnej mają być wykreowane osobowe kompetencje indywidualne i społeczne wychowanków-uczestników przedsięwzięcia. Istotna rolą koncepcji teatru resocjalizacyjnego pełnią: autoprezentacje, słowo, wyobrażenia, emocje, motywacja, percepcja, myślenie, pamięć. Podstawy oddziaływań oparte są o kanony teorii dramy, psychodramy, socjodramy, choć żadna z tych metod nie występuje w czystej formie, a jej elementy stanowią wyłącznie uzupełnienie formuły teatru resocjalizacyjnego.
METODA RESOCJALIZACYJNA PRZEZ SPORT:
Metoda resocjalizacji przez sport umożliwia wychowankom pełnienie odmiennych od dotychczasowych ról społecznych. Role te maja wszelkie cechy aktywnej i kulturowo akceptowanej formy wyrażania samego siebie przez prezentowanie społecznie swoich atutów i kompetencji. Prezentowana metoda szczególnie mobilizuje i aktywizuje chłopców-wychowanków. Jej atutem jest, z jednej strony w miarę powszechna w dzisiejszych czasach dostępność do bazy sportowej, z drugiej zaś duża popularność sportu wśród nieletnich. Dlatego może być interesującą alternatywa resocjalizacyjną, możliwą do realizowania zarówno w warunkach instytucji wychowawczych, jak i w warunkach środowiska otwartego.
METODA RESOCJALIZACYJNA PRZEZ DRAMĘ:
Podstawowym zadaniem oddziaływań dramowych jest stymulowanie i wspomaganie kreatywności oraz zachowań spontanicznych osoby nieprzystosowanej społecznie, a także mobilizuje do działania. Ma to na celu wytworzenie psychologicznych podstaw umiejętności wyrażania siebie w sposób odmienny od zazwyczaj przyjętego i realizowanego. To odgrywanie przygotowanie przedstawienia bez przygotowanego scenariusza. Osoba lub osoby prowadzące dramę zaczynają ją opowieścią wprowadzającą. Określa ona klimat ćwiczeń oraz wyznacza kierunki aktywności. Może mieć bardziej lub mniej literacki język i charakter, zawsze jednak powinna określać zadania uczestników zajęć. Każda drama oparta jest na improwizacji. Jest to odgrywanie przygotowanie przedstawienia bez przygotowanego scenariusza. Jego brak czyni podejmowane przez uczestników działania bardziej autentycznymi i jednocześnie ustanawia i określa przesłanki diagnostyczne. Metoda dramy dociera do sfery emocji, myślenia i wyobraźni wychowanka, pozwala na modyfikację oraz kreatywne rozwijanie tych sfer. Jej wyróżnikiem jest ożywianie ludzkich dyspozycji poznawczych z jednoczesnym wywołaniem bezpośredniej relacji. Możemy wyróżnić: dramę klasyczną – stosuje się coraz częściej i powszechniej w edukacji dzieci i młodzieży w celu ich zaktywizowania dydaktycznego, wychowawczego i społecznego. Dramaterapia jest w jakimś sensie dramą kreatywną zorientowaną na działania terapeutyczne i psychoterapeutyczne.
PSYCHODRAMA:
Specyficzna gra aktorska, polegająca na odtwarzaniu pewnych zdarzeń szczególnie oddziałujących na psychikę innych ludzi. Jest to improwizowana dramatyzacja, która została świadomie zainspirowana, ukierunkowana, potraktowana jako środek służący do osiągnięcia projektowanych celów czy zmian, wykraczających poza doraźne wyniki gry.
SOCJODRAMA:
Improwizowane po amatorsku przedstawienie służące terapii psychosocjologicznej. Uczestniczący w nim odgrywają wyznaczone przez psychoterapeutę role, by skorygować własne postępowanie, a także stosunki panujące w danym zespole.
Przedmiotem socjodramy jest grupa, natomiast treścią jest związek między grupami a ich ideologiami. Oddziaływania socjodramatyczne są stosowane jako środek usuwający zaburzenia w strukturze organizacji i dynamice grupy. Mamy tu do czynienia z eliminowaniem, korygowaniem i wzbogaceniem różnych funkcji grupy. Różnica między psychodramą a socjodramą dotyczy sposobu traktowania grupy. W psychodramie tworzy się grupę dla celów badawczych, terapeutycznych i wychowawczych. W socjodramie wprowadza się improwizowanie dramatyzacji do grup już istniejących. Podczas gdy w psychodramie przedmiotem zainteresowania znajduję się osobowość poszczególnych członków grupy, w przypadku socjodramy centrum zainteresowania znajduje się sama grupa, jej działalność oraz efekty tej działalności.
BAJKOTERAPIA:
Cechą charakterystyczną wszystkich bajek terapeutycznych jest to, że bohater bajkowy znajduje się w trudnej sytuacji i przeżywa lęk, a wprowadzone postacie umożliwiają redukcję tego lęku. Bohater uczy się różnych sposobów jego przezwyciężania. Nabycie nowych kompetencji prowadzi do zmiany w przeżywaniu i do zmiany w zachowaniu.
TERAPIA PRZEZ MUZYKĘ:
Muzyka pozwala uczestnikowi terapii poznać i szerzyć rzeczywistość niedostępną poznaniu rozumowemu, staje się katalizatorem tego rodzaju odczuć. Jest wyrazem konfliktów, ścierania się przeciwstawieństw. Ma wzbudzić silne reakcje emocjonalne u wychowanków.
PLASTYKOTERAPIA:
Działania te opierają się na naturalnej skłonności każdego człowieka do ekspresji swoich emocji w formie graficznej czy kompozycji przestrzennych. Umiejętne zorganizowane i poprowadzenie metodycznych zajęć plastycznych, nastawionych na odkrywanie przez wychowanków swoich przestrzeni twórczych, może w znakomity sposób dopełnić kreowanie ich parametrów tożsamości, zainicjowane przez metodę twórczej resocjalizacji.
Efekty twórczej resocjalizacji:
resocjalizacja przez twórczość umożliwia zmianę wizerunku własnego więźnia, osoba zmienia o sobie zdanie, zwiększa się jej samoocena
rozbudzanie zainteresowań, rozwój potencjału, nabywanie nowych umiejętności i kompetencji kształtowanie tożsamości
lepsze samopoczucie z faktu, że są w stanie coś wykonać, poczucie przydatności
czują chęć do życia, że coś robią dla kogoś i dla siebie, czuje się dowartościowany
terapia rozładowuje napięcie, wychowanek jest zrelaksowany, wyluzowany, spokojny i zadowolony
ludzie po wyjściu z więzienia, z placówki kontynuują rozpoczętą tam działalność artystyczną i zmieniają styl życia