21.10.2010r.
Definicje wybranych kategori ekonomicznych.
Rynek – miejsce zorganizowane zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży wytworzonych towarów i usług. Definiowany również jako układ, za pomocą którego ceny sterują alokacją zasobów.
Przychody ze sprzedaży wyrażają osiągane efekty działalności gospodarczej brutto w okresie sprawozdawczym. Obejmuje przychody ze sprzedaży towarów i usług na runku krajowym i zagranicznym oraz przychody z operacji finansowych i pozostałej sprzedaży, np. środków trwałych. Koszt uzyskania przychodów obejmuje koszt własny sprzedanych towarów i usług oraz operacji finansowych.
Wartość dodana: przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji.
Zysk: stanowi nadwyżke przychodów ze sprzedaży nad kosztami ich uzyskania i nosi nazwę zysku z działalności gospodarczej. Zysk ten skorygowany o straty i zyski nadzwyczajne tworzy zysk brutto a pomniejszony następnie o obowiązkowe jego zmnieszenia, głównie podatek dochodowy, stanowi zysk netto
Dobro finalne: dobro nabyte przez ostatecznego użytkownika
Dobro pośrednie: dobro częściowo przetworzone, które stanowi nakład w procesie wytwórczym w inny, przedsiębiorstwie, gdzie jest używane.
Inwestycje: zakupy nowych dóbr kapitałowych.
Amortyzacja: koszt zużycia dóbr kapitałowych w okresie sprawozdawczym czyli utrata ksiegowej wartości tych dóbr wskutek zużycia.
Koszt alternatywny = koszt utraconych możliwości: suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadanych zasobów pracy i kapitału w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.
Koszt krańcowy: przyrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.
Mierniki Makroekonomiczne
Produkt krajowy brutto (PKB) (Gross Domestic Product (GDP)): suma wartości towarów i usług wytworzonych w ciągu roku na terenie danego kraju.
PKB w cenach rynkowych jest miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.
PKB w cenach czynników wytwórczych jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich PKB można mierzyć za pomocą trzech równoważnych metod:
- jako sume wartości dodanej w procesie produkcyjnej
- jako sumę dochodów czynników wytwórczych łącznie z zyskami otrzymywanymi przez przedsiębiorców
- jako sumę wydatków na dobra finalne
PKB realny mierzy wytwórczośc w cenach stałych. Realny PKB nieuwzględnia zatem zian ogólnego poziomu cen.
Wskaźnik danego poziomu cen stosowany do wprowadzenia korekty między innymi z tytułu inflacji, jest określony mianem deflatora PKB
Produkt krajowy netto – PKB pomniejszony o wartość amortyzacji.
Produkt narodowy brutto PNB (gross national product GNP) PKB plus dochody netto z tytułu własności za granicą.
PNB – miernik dochodów obywateli danego państwa bez względu na miejsce pracy.
PNB realny na 1 mieszkańca. Całość dochodu dzielona przez ilość ludności danego kraju. Jest najbardziej realnym wskaźnikiem towarów i usług przypadających na osobe w gospodarce.
PNB nie uwzlgędnia działalności o charakterze nie rynkowym, dóbr uciąźliwych dla życia „plag” prac w gosp. Domowym
Pomija wartość czasu wolnego i nie uwzględnia działalności nie zarejestrowanych w celu uniknięcia odprowadzania podadtków.
Dochód narodowy - jest to PNB netto w cenach czynników produkcji. Jesto to suma środków jakimi dysponuje gospodarka na wydatki na towary i usługi.
Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto – jest próbą oszacowania takich zjawisk i wartości działalności o charakterze nierynkowym, dobra uciążliwe dla życia, wartość wytwórczości nierejestrowanej dla uniknięcia podatków oraz wartości czasu wolnego.
Systematyczne dokonywanie pomiarów wszystkich tych rodzajów działalności jest kosztowne, a czasem wręcz niemożliwe, w praktyce więc PNB pozostaje najszerzej stosowanym miernikiem sytuacji gospodarczej społeczeństwa.
W działalności UNDP przyjęto wskaźnik jakości życia stanowiący kombinacje 3 podstawowych elementów:
Wskaźnik długości oczekiwanego życia w momencie narodzin
Poziom wiedzy
Dochodu wyrażonego realnym GDP na 1 mieszkańca odniesionym do lokalnych kosztów utrzymania.