Struktura macierzowa charakteryzuje się tym, że w jej ramach funkcjonują dwie równorzędne układy: funkcjonalny i przedmiotowy.

W organizacji o strukturze macierzowej funkcjonują układy organizacyjne różniące się stabilnością. Układ funkcjonalny to stała część struktury.

Zalety:

• wysoka elastyczność

• wysoka motywacja do pracy

• sprzyja obiektywnej ocenie pracowników

Wady:

• konflikty kompetencyjne, spowodowane nieprzestrzeganiem zasady jedności rozkazodawstwa (każdy uczestnik organizacji może mieć dwa lub więcej bezpośrednich przełożonych)

• poczucie stałej tymczasowości uczestników organizacji

• wysokie koszty funkcjonowania organizacji

Struktura organiczna charakteryzuje się tym, że uczestnicy organizacji są bezpośrednio służbowo podporządkowani naczelnemu, a na ich „zbiorze” tworzone są zespoły zadaniowe, zajmujące się realizacją określonych, jednorazowych przedsięwzięć.

Struktura organiczna różni się od macierzowej przede wszystkim tym, że w jej ramach brak jest układu funkcjonalnego.

Zalety:

• bardzo wysoka elastyczność

• duża motywacja do pracy

• obiektywna ocena pracowników

Wady:

• konflikty kompetencyjne spowodowane nieprzestrzeganiem zasady jedności rozkazodawstwa

Nadmierna organizacja o takiej strukturze funkcjonuje na krawędzi chaosu.

Możliwości łączenia struktur – hybryda.

Otoczenie a struktura organizacyjna

Zdaniem Burnsa i Stalkera w warunkach stabilnego otoczenia sprawdza się struktura mechanistyczna, natomiast w warunkach otoczenia dynamicznego, burzliwego struktura organiczna.

Struktura mechanistyczna:

• hierarchiczne struktury władzy i kierowania

• wysoki stopień specjalizacji

• precyzyjne określenie uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności na stanowisku

• dominacja interakcji pionowych

• regulowanie zachowań uczestników organizacji, przede wszystkim za pomocą instrukcji i decyzji przełożonych

• zależność autorytetu od miejsca hierarchii organizacyjnej

Struktura organiczna:

• słabo zaznaczona struktura, władza zmienia się wraz z zadaniami

• niski stopień specjalizacji

• uprawnienia i odpowiedzialność adekwatne do aktualnie realizowanych zadań

• dominacja interakcji poziomych

• dominacja interakcji głównie przez konsultacje o charakterze doradczym

• zależność autorytetu od wiedzy

Struktury mechanistyczne i organiczne stanowią krańce kontinuum struktur organizacyjnych.