VII. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI:
Człowiek funkcjonuje w sposób odbiegający od innych ludzi. Jest postrzegany jako dziwak, zachowuje się inaczej. Zaburzenia są wrodzone, stałe i występują przez całe życie.

Do tych zaburzeń nie zaliczamy zachowań wynikających z dynamiki mózgowej (urazy układu nerwowego) i przebytej choroby psychicznej.

W przypadku dzieci mówimy o wczesnych manifestacjach zaburzeń osobowości, ponieważ ich osobowość nie jest jeszcze ukształtowana.

Definicja: Zaburzenie osobowości i zachowania dorosłych charakteryzują się głęboko zakorzenionymi stałymi wzorcami zachowań, które ujawniają się jako niezmienne reakcje na różne sytuacje osobiste i społeczne. Stanowią one znaczne lub skrajne odchylenie od przeciętnego w daje kulturze sposobu postrzegania, myślenia, odczuwania i odnoszenia się do innych. Takie wzorce wykazują skłonność do stabilności i obejmują wiele wymiarów zachowania i funkcjonowania psychologicznego. Towarzyszy im często (ale nie zawsze) różnego stopnia subiektywne poczucie przykrości oraz problemy w funkcjonowaniu społecznym, głównie w postaci zerwania więzi społecznych.

–zaburzenia dotyczą głównie uczuć i dążeń
–stałe wzorce zachowań – osoby są sztywne, bardzo mało elastyczne, trudno się adoptują do zmian; mają jeden nastrój w każdej sytuacji; nie wyciągają wniosków, nie uczą się na błędach
– skrajne odchylenie – zaburzenia są niecodzienne w kulturze, w której człowiek dorasta
– zaburzenia dotyczą całości osobowości (są to zaburzenia globalne)
– poczucie przykrości – związane z tym, że te osoby są dosyć niezadowolone i nieszczęśliwe, ciągle czują się źle (najłatwiej to zauważyć; jest to pierwszy element diagnozy)
– mogą się nie wykształcić więzi interpersonalne, emocjonalne
– osoby z zaburzeniami osobowości nie mają gotowości do zmian, nie mają motywacji, by skorzystać z pomocy
– bardzo trudno takiej osobie zaproponować inne wzorce zachowania (jest wtedy wyraźny sprzeciw z jej strony)
– coś co dla jednej kultury może być na porządku dziennym, dla innej może być praktycznie niedopuszczalne
– całość zaburzeń widać w życiu dorosłych, ale w dzieciństwie widać już wczesne manifestacje zaburzeń

Osiowe objawy zaburzeń osobowości: (sfera uczuć i dążeń dopiero od objawów dodatkowych zależy rodzaj zaburzeń)
1. niedomoga uczuć wyższych – nawet, gdy się pojawiają to nie są w takim stopniu rozwinięte jak powinny być (chodzi o uczucia adresowane do innych osób)

2. niedojrzałość psychiczna – odpowiedzialność za siebie, innych, za podejmowane decyzje, za swoje emocje; umiejętność refleksji, łączenia działań z ich efektami; osoba niedojrzała obwinia wszystkich o swoje niepowodzenia

3. dysharmonia psychiczna – posiadanie w swojej osobowości zupełnie innych emocji i uczuć (np. na poziomie decyzji osoba deklaruje zupełnie coś innego niż robi); człowiek może deklarować jedne wartości, a prezentować zupełnie inne

4. skrajny egocentryzm – jest to cecha, która w łagodnej postaci powinna towarzyszyć każdemu człowiekowi; jednak tutaj egocentryzm przekracza wszelkie granice; człowiek zupełnie nie jest w stanie zrozumieć i uwzględnić potrzeb innych ludzi (te potrzeby w ogóle dla niego nie istnieją)

5. niedostosowanie społeczne – człowiek ma problem z respektowaniem naturalnych życiowych sytuacji, które spotykają każdego człowieka (np. praca); jeżeli ta sytuacja współgra z samopoczuciem człowieka, to będzie się on w niej odnajdywał; taki człowiek często zmienia prace z błahych powodów