zoologia�zkręgowców 05

Ćwiczenia zoologia bezkręgowców 13.05

Charakterystyka Eutracheata- (lądowe stawonogi):

Stawonogi lądowe oddychają za pomocą systemu tchawek
Ciało zbudowane z 2 (wije) lub 3 (owady) tagm
Głowa jest jednolitą tagmą (Acron + 5 segmentów)
Głowa zaopatrzona w 1 parę anten
1 para oczu złożonych lub prostych
Głowa zaopatrzona w 3 pary przysadek gębowych
Szczęki 2 pary zrośnięte w wargę dolną Labium
Tułów wijów z wielu często homonimicznych segmentów, u owadów 3 segmenty zaopatrzone w 3 pary odnóży krocznych i 1 lub 2 pary skrzydeł
Odwłok owadów z 11-12 segmentów, bez odnóży
Zejście do wody jest zjawiskiem wtórnym
Segmenty homonimiczne- to takie segmenty, które są podobnie zbudowane

Przedstawiciel Chilopoda (pareczniki):

Wij drewniak (Lithobius forcatus):

Drapieżny
Głowa i korpus (nie ma podziału na tułów i odwłok)
19 segmentów
3 ostatnie segmenty pozbawione odnóży
Na głowie 1 para anten
Pole oczne na którym są oczka proste
Na głowie żuwaczki, szczęki I pary odnóży i szczęki II pary odnóży i szczękonóże
4- członowe szczękonóża, zakończone ostrym kolcem
Segmentacja przykryta tergitem (płytką)
Są makro- i mikrotergity
17 i 18 segmenty pokryte tergitem
Pomiędzy 18 i 19 segmentem jest opaska
Odnóża są od 2 segmentu
7- członowe odnóża kroczne z pazurkami
Na 16 segmencie odnóża czuciowe
Sigmy są na 4,6,9,11,13 segmencie
4 ostatnie pary odnóży, na których są położone otwory gruczołów biodrowych
SAMICA:

Przedstawiciel Diplopoda (dwuparce):

Krocionogi (Schizophyllum sp.) :

Nie są drapieżne
Głowa, tułów, odwłok
Na głowie pola oczne
7-członowe anteny (1 para)
Narząd Tomsovary’ego, który odpowiada za rejestrację wilgotności
1 segment różni się- jest szerszy bardziej rozbudowany
Segment szyjny (collum)
Kolejne 3 segmenty zaopatrzone w 1 parę odnóży
1-4 segmenty tułowia
Obecne są tergity- rozbudowane i zachodzą na stronę brzuszną
U samców odnóża segmentów 1-4 sternity uległy przesunięciu do pzodu
Na 3 segmencie otwory płciowe, brak odnóży
Są przodopłciowe
U samców 1 para odnóży to haczyk
Zbudowane z 40 segmentów
Na diplosegmentach występują 2 pary odnóży
Od 6 segmentu otwory gruczołów obronnych
Kilka ostatnich segmentów pozbawione są odnóży ( to strefa powstawiania segmentów)
Ciało zakończone telsonem
2 pokrywy odbytowe
1 płyta odbytowa

Przedstawiciel Insecta (owady):

Karaczan amerykański ( Periplaneta americana):

Aparaty gębowe owadów:

wargi górnej
żuwaczek (szczęki I pary), które u drapieżnych są ostro zakończone, a u roślinożernych tępo zakończone
członowanych żuchw (szczęki II pary), składających się z:

Spotykany jest u owadów drapieżnych, np. owady bezskrzydłe , chrząszcze ,
roślinożernych, np prostoskrzydłe oraz u wielu larw przed wykształceniem bardziej wyspecjalizowanego typu.

uniwersalny typ aparatu gębowego występujący m.in. u pszczół miodnych i trzmieli .
W odróżnieniu od innych owadów błonkoskrzydłych część ich aparatu gębowego przekształciła się w długi, owłosiony języczek zwany trąbką ssącą (proboscis), którym mogą wysysać nektar z kwiatów i pobierać wodę, ale zachowane silne żuwaczki pozwalają na gryzienie czy ugniatanie pokarmu albo innych substancji.

wysoko wyspecjalizowany
aparat umożliwiający wysysanie płynów z tkanek roślinnych ( mszyce ) lub zwierzęcych ( wszy , pchły )
Żuchwy stanowią nieczłonowane szczecinki tworzące rurkę ssącą i ślinową.
W tym aparacie gębowym, większość jego części uległa modyfikacji w wyniku czego powstała kłujka, która jest używana przez posiadające je owady, do wysysania różnych płynów, głównie soków roślinnych, wnętrzności innych bezkręgowców, bądź krwi kręgowców.

Układ oddechowy owadów:

Układ oddechowy owadów zbudowany jest z systemu rozgałęzionych rurek zwanych tchawkami.
Powietrze dostaje się do systemu tchawek przez przetchlinki – niewielkie otwory w powierzchni ciała.
Liczba i położenie przetchlinek są różne u różnych gatunków.
Maksymalna liczba przetchlinek wynosi 20 (8 par przetchlinek tułowiowych i 2 pary odwłokowych).
Następnie powietrze wędruje systemem rozgałęziających się tchawek, które sięgają do wszystkich okolic ciała zwierzęcia.
Tchawki mają chitynową osłonkę, zapewniającą odpowiednią elastyczność ścianek.
Tlen dostarczany jest wprost do komórek.
Wymiana powietrza z tchawek odbywa się przez dyfuzję gazów oraz dzięki skurczom mięśni tułowia i odwłoka.
Wewnątrz ciała tchawki kończą się ślepo, mikroskopijnej wielkości delikatnymi, wypełnionymi płynem tracheolami.
Wymiana gazowa zachodzi na drodze dyfuzji pomiędzy płynem wypełniającym tracheole, a komórkami ciała.
Larwy owadów żyjące w wodzie oddychają skrzelotchawkami.
Są to cienkościenne blaszki na odwłoku prowadzące do właściwych tchawek.
U owadów występuje więc bezpośrednie dostarczenie tlenu do każdej komórki ciała z pominięciem układu krążenia.
Zapewnia to wysoką wydajność wymiany gazowej, niezbędną do lotu.

zoologia�zkręgowców 05