SYSTEMY EKONOMICZNE PAŃSTW UE 6.05.2010
ŚWIATOWY SYSTEM GOSPODARCZY cd.
Miejsce Europy w tzw. Megatrendach systemu gospodarczego:
Światowy system gospodarczy rozwija się zgodnie z pewnymi prawidłowościami / tendencjami. Najbardziej podstawowe prawidłowości, które działają w zróżnicowany sposób w całym świecie są nazywane MEGATRENDAMI.
Megatrendy działają w sposób obiektywny – tzn. niezależny od świadomości i woli ludzi
Istnieją niezależnie od tego czy o tym wiemy czy nie wiemy i niezależnie od tego czy chcemy czy nie chcemy żeby działały
Megatrendy są skazane na niepowodzenie
Są to prawidłowości o charakterze obiektywnym. Trzeba przyjąć, że najlepszą reakcją na megatrendy jest przystosowanie się do nich, nawet jeśli one nam nie odpowiadają to jedynym wyjściem jest ich zaakceptowanie
Rodzaje megatrendów:
Globalizacja
trend wieloaspektowy
W sensie ekonomicznym przez globalizację rozumiemy coraz ściślejsze wzajemne powiązanie podmiotów światowego systemu gospodarczego niezależnie od ich przynależności państwowej.
Aspekt finansowy: polega na funkcjonowaniu światowego rynku finansowego w skali całego globu.
Są w zasadzie tylko dwa miasta światowe: Londyn i Paryż. Główne ośrodki finansowe są w Stanach. W Europie Wschodniej nie ma żadnego ośrodka finansowego.
Aspekt techniczny: kombinacja technik komputerowych i telekomunikacyjnych oraz powiązań satelitarnych bez włącznie przekazujących informacje na cały świat i powodujących kurczenie się czasoprzestrzeni. Można gromadzić masę informacji, przetwarzać ją i wysyłać.
UE jest mocno zróżnicowana. Kraje Skandynawskie mają szeroko rozwinięty aspekt techniczny. Są też kraje, które ustępują średniemu rozwojowi technicznych kombinacji, np. Polska. Sytuacja jest zróżnicowana.
Aspekt ekonomiczny: w gospodarce światowej dominują korporacje transnarodowe. Wykorzystują one surowce z całego świata i rozprowadzają swoje surowce po całym świecie.
Europejskich korporacji transnarodowych jest bardzo mało, mają swoje siedziby w W. Brytanii, Niderlandach i we Francji. UE raczej jest ekspansji i eksploracji przez firmy globalne amerykańskie bądź dalekowschodnie.
Aspekt kulturowy: konsumpcja produktów globalnych. Sprowadza się to zazwyczaj do homogenizacji, czyli ujednolicenia pewnych produktów.
Są popularne w świecie produkty amerykańskie, ale europejskie też cieszą się dużym autorytetem. Europa na tym odcinku nie musi mieć kompleksów, bo stanowi tradycyjny obszar kultury.
Aspekt polityczny: Rozprzestrzenianie się programu neoliberalnego (promującego swobodę działania, zmniejszenie roli państwa, prywatyzacja, deregulacja)
UE jest na czele świata. USA również, ale Daleki Wschód nie. Europa pod tym względem dominuje w świecie, np. strefa Schengen, strefa Euro
Aspekt ekologiczny: troska o przetrwanie życia na ziemi.
UE jest najlepsza w świecie.
Aspekt geograficzny: takie przekształcenie przestrzeni, że miejsce relacji państwo – naród zajmują relacje bez granic. Powstaje świat bez granic.
UE jest na samym czele świata pokazując pewne priorytety w skali ogólnoświatowej.
Aspekt socjologiczny: powstawanie jednego społeczeństwa światowego jako powiązanej całości społecznej.
UE jest liderem w skali światowej. Tzw. tożsamość europejska.
Wszystkie te aspekty są jeszcze na progu
Rozwój tego systemu pozwala, że w dalszej przyszłości rozwój ten będzie się właśnie w tych aspektach dokonywał
UE stanowi jeden z 3 najważniejszych ośrodków globalizującego się świata i jest w stanie podjąć konkurencję z innymi centrami światowymi
Z globalizacją łączą się inne megatrendy światowe:
Cywilizacja informatyczna
^ Jednym z najważniejszych, a być może najważniejszym czynnikiem rozwoju staje się informacja, która do niedawna w ogóle nie była brana w analizach ekonomicznych.
^ Możliwości techniczne i umiejętności posługiwania się technikami komputerowymi i telekomunikacyjnymi jest koniecznym warunkiem przyszłego rozwoju społeczno-gospodarczego. Koniecznością się staje ukształtowanie możliwości technicznych i niezbędnych umiejętności posługiwania się skomplikowanym aparatem technik komputerowych i komunikacyjnych.
^ Dostęp do wygodnego, taniego i szybkiego Internetu.
^ dzieli się na dwie części:
Cywilizacja, która uczestniczy w życiu informatycznym - bogaci
Cywilizacja, która nie uczestniczy w życiu - biedni
To grozi rozerwaniem się systemu informatycznego
Rozwój zrównoważony
^ Oznacza to przede wszystkim zachowanie środowiska przyrodniczego / zachowanie równowagi ekologicznej
^ nie ma tu podziałów
^ konieczne jest utrzymanie w skali globalnej równowagi ekonomicznej
Metropolizacja
^ są to miasta tzw. światowe, które koncentrują ogromną część całej ogólnoświatowej aktywności gospodarczej
^ coraz większą rolę odgrywają duże miasta i będą ją odgrywać nadal, jest to prawidłowość obiektywna
^ duże miasta zdecydowanie przeważają nad resztą i ta przewaga ciągle się nasila:
polega ona na tym, że duże miasta dysponują największą infrastrukturą społeczno-ekonomiczną, których tworzenie jest wysoce kosztowne
duże miasta są ośrodkami rynków finansowych (siedziby zarządów wielkich firm, banków światowych)
są największymi ośrodkami nauki i techniki
oferują największą ofertę pod względem kulturowo rozrywkowym
mają najłatwiejszą komunikację
Demokratyzacja i ogólna liberalizacja życia społeczno-gospodarczego
^ przeżywa ostatnio megatrend
^ żaden kraj nie jest demokratyczny w pełnym sensie; być niedemokratycznym jest czymś niebywałym, każde państwa chcą być demokratyczne
^ pojawiają się głosy o ograniczenie tego megatrendu i wprowadzenie niedemokratycznych ruchów i działań w państwach
^ liberalizm jest obecnie krytykowany
^ konieczność wprowadzenia instytucji światowych o charakterze władczym
TĘPO WZROSTU PRODKUTU KRAJOWEGO BRUTTO
PKB w Polsce wynosi -4,1%
Do roku 2008 wskaźniki tępa wzrostu UE były dodatnie i wynosiły od 1-3% w skali roku.
Irlandia w 1999r. miała 10,1%, w 2000r. 9,2%, w 2008r. nastąpił spadek o -2,3%, a w 2009r. nastąpił spadek o kolejne -9%. Irlandia należała do Tygrysów UE.
Luksemburg 8,4% w 1999r. , spadek nastąpił w 2008 i 2009 roku.
Pozostałe kraje miały raczej umiarkowane tępo wzrostu. Do roku 2008 albo 2009 tępo było dodatnie.
W nowych krajach członkowskich UE wskaźniki były niższe niż w starych krajach.
Jeżeli kraj w danym roku rozwija się bardzo szybko, to w późniejszych latach może gwałtownie spadać.
Polska miała dość wysokie i względnie stabilne tępo, w okresie kryzysu odnotowała też spadek, ale nie poniżej zera.
UE do 2008r. rozwijała się systematycznie w granicach 1-3% potem wpadła w kryzys amerykański odczuwając go mocniej niż USA. Sytuacja w UE jest zróżnicowana. Największe spadki odnotowano w krajach, które poprzednio rozwijały się najszybciej.
Konkurenci UE:
USA rozwijały się lepiej niż UE, przeważnie tępo miały wyższe niż UE. Później wybuchły kryzys finansowy w siedzibie zglobalizowanych instytucji finansowych, ale stany wcale na tym tak bardzo nie ucierpiały, bardziej to dotknęło UE. Stany zjednoczone wyeksportowały kryzys, gdzie się tylko dało i dzięki temu tępo wzrostu mimo, że było ujemne w roku 2008 to i tak było niższe niż w UE
W Japonii załamanie nastąpiło głębsze niż w stanach i w UE
WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE MEGATRENDÓW
Cywilizacja informatyczna
Dostęp do Internetu: w UE jako całości wynosi 60% udziału Internetu w gospodarstwach domowych. Ale w poszczególnych krajach UE sytuacja jest bardzo zróżnicowana. Najwyższy procent udziału mają kraje Skandynawskie. Udział jest skorelowany z wielkością PKB, im wyższe PKB tym udział w dostępie do Internetu również wyższy.
Polska ma 48% udziału
Rumunia ma 30% udziału
Egzamin- 25 czerwca 2010
Poprawka- 14 września 2010