Wykład 1 promocja zdrowia 23III2011
Zdrowie
- to dynamiczny proces, w którym dobrostan społeczny, psychiczny i biologiczny człowieka wynika z braku choroby i nie domagań oraz najkorzystniejszych warunkach środowiskowych umożliwia wykorzystanie wszelkich możliwości twórczych w najkorzystniejszych warunkach
- to proces wzajemnych uwarunkowań w relacji organizm – środowisko, pozwalający w wyniku braku choroby utrzymać równowagę pomiędzy organizmem a środowiskiem
- to potencjał zdolności przystosowania się organizmu do wymogów środowiska
PZ jest procesem umożliwiającym zwiększenie kontroli nad zdrowiem oraz jego polepszenie poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o sposobach zapobiegania chorobom w celu długotrwałej poprawy stanu zdrowia społeczeństwa
W skład PZ wchodzi m.in.:
- edukacja zdrowotna (cel: kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych)
- organizacja ochrony zdrowia
- legislacja
- działalność profilaktyczna
Mimo że o PZ mówi się od ponad 25 lat jeszcze dzisiaj wiele osób sądzi ze jest to synonim zapobiegania chorobom czy profilaktyki chorobowej.
Tymczasem więcej racji mogą mieć ci, którzy twierdzą, że dzisiejsza PZ zastąpiła dawne pojęcie higieny.
W czasie tych 25lat powstało wiele opracowań dotyczących tego tematu. Najwięcej z Kanady i Australii, gdzie PZ dość wcześnie uzyskała poparcie rządu.
Nowe podejście do PZ
Wieloletnie doświadczenia doprowadziły do zmiany koncepcji ZP i w roku 1984 powstało tzw. Nowe Zdrowie Publiczne, wg którego zdrowie ma być podstawowym zasobem jednostki, społeczności lokalnej i społeczeństwa jako całości i musi być wspierane przez konkretne inwestowanie w warunki życia.
Takie podejście wymusiło współpracę pomiędzy różnymi jednostkami w realizacji programów PZ. Głównym celem nowej strategii miała być poprawa zdrowia społeczeństw lokalnych przez organizowanie różnych działań.
PZ stała się głównym kierunkiem Europejskiej Strategii Zdrowia, w której przyjęto, że jest to proces mający na celu umożliwienie jednostkom i społeczeństwom zwiększonej kontroli nad czynnikami warunkującymi zdrowie, ma uświadomić odpowiedzialność za zdrowie obecnie i w przyszłości.
W dzisiejszych czasach trudno jest realizować te postulaty w pojedynkę lub nawet w małej grupie. Stąd konieczność włączenia do działań:
- wielu dzisiejszych nauk: psychologia, socjologia, antropologia, ekonomia
- jak również polityki (legislacja)
- samorządowców (działania lokalne)
Dalsze badania i obserwacje doprowadziły do wniosków że PZ musi obejmować całą populacje i dotyczyć jej codziennego życia. Głównym działaniem ma być efektywny publiczny udział w określaniu problemów, podejmowaniu decyzji i działaniach na rzecz poprawy lub zmiany czynników warunkujących zdrowie.
Według wielu autorów istnieje 7 środowisk (siedlisk) i dotyczących ich zjawisk, co do których PZ musi pilnie podjąć odpowiednie działania:
- miejsce zamieszkania – urbanizacja, zmniejszanie się terenów uprawnych i zielonych
- rodzina – zmiany w strukturze rodziny, odpowiedzialność, zakres ról członków rodziny, rozpad tradycyjnych form
- praca – nowe wzorce, nowe zagrożenia, konkurencja, wyścig szczurów
- starzenie się – wydłużenie czasu życia, wzrost zależności od innych ludzi
- przemoc – rosnąca agresja, konflikty, troska o ofiary
- rynek – konsumpcja, prywatyzacja, zmiany ekonomiczne
- porozumienie się – nowe techniki komunikacji
PZ ma obejmować wszystkich ludzi i dotykać ich codziennego życia. Ma integrować wszystkie sektory społeczne.
Ochrona zdrowia
Zbiór działań w tym głównie polityka zdrowotna, która ma ułatwić dokonywanie indywidualnego wyboru tego, co lepsze z punktu widzenia poprawy i zachowania zdrowia
Edukacja zdrowotna
Podstawowy element PZ, ma prowadzić do zapoznania się z celami działań na rzecz zdrowia pozytywnego oraz zapobieganie chorobom poprzez wpływ na zachowania jednostkowe
Projekty
- Zdrowe Miasta
Został wprowadzony w celu realizacji na poziomie lokalnym strategii „Zdrowie dla wszystkich” poprzez poprawienie warunków zdrowotnych w miastach. W Polsce rozwija się od 1991 r.
- Zdrowe Miejsce Pracy- działania wobec pracowników, umacnianie i rozwój zdrowia oraz stwarzanie optymalnych warunków pracy
- Szkoły Promujące Zdrowie- powstał w 1992 r. Pracownicy i uczniowie:
Podejmują starania, aby poprawić swoje samopoczucie i zdrowie
Uczą się jak zdrowiej żyć i jak tworzyć zdrowe środowisko, zachęcając ludzi, zwłaszcza rodziców do podjęcia podobnych starań
-Szpital Promujący Zdrowie- promowanie zdrowia w środowisku szpitalnym
-Szpital Przyjazny Dziecku- stworzenie jak najkorzystniejszych warunków pobytu dziecka w szpitalu. Stworzenie odpowiedniej atmosfery, kontaktu z rodzicami.
- CINDI- zwalczanie chorób niezakaźnych
-Narodowy Program Zdrowia- 18 celów operacyjnych. Cele strategiczne poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności