Rodzaj odp. jest zależny od miejsca bytowania i stadium rozwojowego
Zakażenia pasożytnicze zakażenia przewlekłe
nieswoista – aktywacja ukł. dopełniacza, granulocytów, makrofagów, wydzielanie cytokin prozapalnych (ograniczenie zakażenia)
swoista
Charakterystyczna cecha zakażeń pasożytniczych – obwodowa i tkankowa eozynofilia – przyczyną jest aktywacja i proliferacja limf Th2 oraz wytwarzanie przez nie cytokin pobudzających tworzenie eozynofilów (IL-3, IL-5, GM-CSF)
Pasożyty w krążeniu – odp. humoralna (Th2)
Pasożyty wewnątrztkankowe – odp. komórkowa (Th1)
W przebiegu zakażeń robakami jelitowymi wytwarzane są przeciwciała głównie IgE opłaszczające pow. pasożyta. Pobudzane są receptory FcεRI o dużym powinowactwie znajdujące sie na kom. tucznych i eozynofilach (aktywacja tych komórek). Uwalniane przez nie mediatory zapalne przyspieszają motorykę jelit i pobudzają kom nabłonka do nadprodukcji śluzu ułatwiając eliminację pasożyta ze światła przewodu pokarmowego. Eozynofile wydzielają też mediatory bezpośrednio uszkadzające komórki pasożyta (MBP, białko kationowe eozynofilów, peroksydaza eozynofilowa)
Między pasożytem a gospodarzem „wyścig zbrojeń” – gdy wytworzą się mechanizmy broniące gospodarza przed intruzem po jakimś czasie pasożyt może sobie z nimi poradzić
| FORMA UCIECZKI | PASOŻYT | MECHANIZM UCIECZKI |
|---|---|---|
| Odporność na działanie ukł. dopełniacza | Leishmania donovani |
Lipofosfoglikanowa powierzchnia pasożyta aktywuje dopełniacz, a powstały kompleks jest złuszczany z pow. Leishmania |
| Trypanosoma cruzi | Przechwytywanie DAF katalizującego rozkład konwertaz układu dopełniacza | |
| Obrona przed cytotoksycznymi mechanizmami wewnątrzkomórkowymi | Toxoplasma gondii | Wnikanie do makrofagów z ominięciem fagocytozy |
| Leishamania spp. | Aktywność dysmutazy ponadtlenkowej rozkładającej reaktywne formy tlenu | |
| Unikanie prezentacji antygenów | Leishmania spp. | Hamowanie ekspresji cząsteczek MHC II |
| Maskowanie sie | Trypanosoma spp. | Zmienność antygenowa glikoproteiny powierzchniowej VSG |
| Schistosoma spp. | Nabywanie warstwy powierzchniowej od gospodarza | |
| Onchocerca volvulus | Tworzenie ochronnych cyst | |
| tasiemce | Gruby tegument i glikokaliks |
Nie udało sie stworzyć skutecznej i w pełni bezpiecznej szczepionki na pasożyty. (trwają badania nad szczepionką na malarię)
Zakażenia grzybicze:
pierwotne – u zdrowych do tej pory osobników
oportunistyczne – w sytuacji obniżenia sprawności układu odpornościowego dochodzi do patogennego działania organizmów do tej pory saprofitycznych (stosowanie antybiotyków szerokowidmowych, chemioterapia przeciwnowotworowa, leczenie immunosupresyjne, leczenie glikokortykosteroidami, długotrwałe odżywianie pozajelitowe, HIV) (50%śmiertelne)
Leki przeciwgrzybicze mają dużą toksyczność bo grzyby są eukariotami i mają podobną fizjologię jak komórki człowieka
Odpowiedź przeciwgrzybiczna:
nieswoista – skóra i błony śluzowe, organizmy komensanle (naruszenie flory fizj. powoduje rozwój org. saprofitycznych), niszczenie komórek grzyba (fagocytoza, wydzielanie toksycznych związków dla grzybów)
swoista – neutrofile, makrofagi, limfocyty Tc. Dominuje odpowiedź komórkowa (bo grzyby to patogeny wewnątrzkomórkowe)
Przy neutropenii lub przewlekłej chorobie ziarniniakowej zaburzenia wewnątrzkomórkowego zabijania drobnoustrojów przez neutrofile, rozwój aspergillozy płucnej (Aspergillus fumigatus)
Komórki grzybów, np. Histoplasma capulatum często zakażają makrofagi płucne i unikając śmierci w ich wnętrzu namnażają sie i rozprzestrzeniają po całym org.
Przy AIDS (mało limf Th) ryzyko grzybic Cryptococus neoformans, Candida albicans
IFN-γ
istotna rola w odp. przeciwgrzybiczej
pobudza migrację, adhezję i fagocytozę neutrofilów i makrofagów oraz promowanie funkcji Th1
podawany przy chorobie ziarniniakowej przywraca zdolność eliminacji zakażeń grzybiczych
nasila skuteczność leków przeciwgrzybiczych
Badania nad szczepionkami jako antygeny całe komórki grzybów, pojedyncze antygeny, rekombinowane białka, „nakarmione” antygenami grzybiczymi kom. dendrytyczne
Wakcynologia – nauka zajmującą sie badaniami nad szczepionkami i ich wpływem na odporność indywidualną i populacyjną.
Poznanie genomu drobnoustroju (wyselekcjonowanie komputerowo genów)
Sklonowanie odpowiednich fragmentów DNA
Przygotowanie szczepionki eksperymentalnej
Szczepienie zwierząt
Ocena skuteczności
Przygotowanie szczepionki dla ludzi
Szczepionki powinny:
charakteryzować sie dużym bezpieczeństwem i skutecznością
stymulować określone mechanizmy odporności
być powszechnie dostępne dla zagrożonych populacji
cechować sie łatwa drogą podania, warunkami przechowywania i niską ceną
Jedynym rezerwuarem jest człowiek powszechne szczepienie wyeliminują drobnoustrój
Wiele gatunków rezerwuarów szczepienia prowadzą do wytworzenia odporności adaptacyjnej
cel indywidualny – ochrona osoby/subpopulacji przed zachorowaniem (np. szczepienia podróżujących w tropiki)
cel populacyjny –przerwanie przenoszenia drobnoustroju w populacji wrażliwej na zakażenie.
Odporność przeciw chorobom zakaźnym
procesy naturalne (zakażenie, przezłożyskowe przekazanie immunoglobulin)
interwencja medyczna (szczepienia, podanie immunoglobulin)
odporność wytworzona w sposób czynny – zakażenie, szczepionka
odporność wytworzona w sposób bierny – przekazanie przeciwciał przez łożysko, podanie immunoglobulin
szczepienie uruchamia reakcje obronne tak jak naturalny kontakt z antygenem (aktywacja limf, tworzenie swoistych przeciwciał)
pierwotny kontakt z antygenem – pierwotna odp. poszczepienna – powolne narastanie stężenia przeciwciał, krótki czas ich utrzymywania sie we krwi (najpierw IgM potem IgG lub IgA)
powtórny kontakt z antygenem – wtórna odp. poszczepienna – szybsza proliferacja komórek wytwarzających swoiste IgG. Krótsza faza narastania, większe stężenie przeciwciał, powolny spadek.
Także pobudzenie odp. komórkowej i powstanie komórek pamięci
Antygeny grasiczozależne – do wywołania odp. wymagają aktywacji lim. T, które stymulują limf B
Antygeny grasiczoniezależne – stymulują limf B bez udziału limf T (mechanizm nierozwinięty u dzieci do 2 lat)
Określa sie zabezpieczające stężenie przeciwciał dla poszczególnych chorób zakaźnych – takie przy którym nie dochodzi do zakażenia po kontakcie z przeciętna dawką zakażającą
Obok stężenia przeciwciał ważne są cechy jakościowe tj.przynależność do IgG, awidność, powinowactwo (przeciwciała o małym pow. charakterystyczne dla wczesnych etapów odp. imm. w stanach immunosupresji, u osób w podeszłym wieku, we wrodzonych zespołach upośledzenia odporności)