Rewolucja neolityczna – nazwa określająca przejście z koczowniczego trybu życia związanego ze zbieractwem i łowiectwem do trybu życia osiadłego związanego z rolnictwem.
Rewolucja neolityczna rozpoczęła się około 10 000 lat p.n.e. wśród ludów Bliskiego Wschodu zamieszkujących obszary Mezopotamii, Syrii i Egiptu. Jednocześnie rozpoczęła się epoka kamienia gładzonego – neolit. W VII i na początku VI tysiąclecia społeczności rolnicze zasiedliły Cypr, Kretę i południowe Bałkany. W VI tysiącleciu pojawiły się na terenie Iranu, Turkiestanu i południowej Ukrainie. Do około 4 500 r. p.n.e. proces osiedlania się pierwotnych rolników objął już większość Europy, w tym Polskę (kultura ceramiki wstęgowej).
Pierwsze rolnicze wspólnoty powstały w Anatolii, Syrii i Palestynie. Do najstarszych znanych osiedli zaliczają się: Çatal Höyük, Jerycho i Mujerbat.
Obok nich wiodły życie grupy pasterzy, które czasowo zmieniały miejsca zamieszkania, wędrując w poszukiwaniu odpowiednich pastwisk dla udomowionego bydła i innych gatunków zwierząt.
Na podstawie ostatnich badań, powoli odchodzi się od używania tego terminu, przyjmując nastanie neolitu jako procesu bardziej złożonego i dłuższego w czasie.

Skutki rewolucji neolitycznej:

• osiadły tryb życia

• rolnictwo kopieniacze i irygacyjne

• chów zwierząt

• wytwarzanie tzw. produktów wtórnych chowu

• handel i usługi

• profesjonalizacja życia społecznego

• wynalezienie garncarstwa i tkactwa

• eksplozja demograficzna

• stworzenie społecznej hierarchii, powstanie klas

• eksploatacja zasobów naturalnych na niespotykaną wcześniej skalę

• zasiedlanie nowych terenów

• regulatory przyrostu naturalnego: konflikty zbrojne, klęski głodu i epidemie