Fundusze inwestycyjne unormowane prawnie są ustawą z dn. 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych, która definiuje je w następująco:

„Jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.”

Innymi słowy istotą funduszy jest połączenie środków inwestorów w celu ich wspólnego inwestowania.

TFI Zajmuje się tworzeniem funduszy inwestycyjnych zarządzaniem oraz reprezentowaniem ich wobec osób trzecich. Warto dodać, iż aby fundusz powstał niezbędne jest podpisanie umowy z depozytariuszem, czyli instytucją niezależną od towarzystwa odpowiedzialną głównie za prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego. Depozytariuszem może być bank krajowym, którego fundusze własne wynoszą co najmniej 100 000 000 zł albo oddział instytucji kredytowej, posiadającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych Spółką Akcyjną.

Do końca marca 2012 r. KNF udzieliła zgody na funkcjonowanie około 513 funduszy inwestycyjnych (61 funduszy inwestycyjnych otwartych, 53 specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, 399 funduszy inwestycyjnych zamkniętych) zarządzanych przez 50 towarzystw funduszy inwestycyjnych. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych według stanu na koniec roku 2011 wynosiła 135 mld zł.

W ustawie wyróżnione są następujące rodzaje funduszy:

• Fundusze inwestycyjne zamknięte

-emitują certyfikaty inwestycyjne będące papierami wartościowymi. Liczba certyfikatów inwestycyjnych jest stała. Fundusz może przeprowadzać kolejne emisje certyfikatów inwestycyjnych. Fundusze zamknięte charakteryzują się bardzo wysokim lub wysokim stopniem ryzyka, ale jednocześnie swobodniejszą polityką inwestycyjną

• Fundusze inwestycyjne otwarte

- zbywają i odkupują na żądanie uczestnika jednostki uczestnictwa, przy czym nie jest możliwe dalsze zbywanie tych jednostek uczestnictwa na rzecz osób trzecich. Fundusze te posiadają zmienną liczbę uczestników oraz zmienną liczbę jednostek uczestnictwa reprezentujących jednakowe prawa majątkowe. Fundusze otwarte kierowane są do szerokiego kręgu inwestorów i niedopuszczalne są jakiekolwiek ograniczenia w tym względzie

• Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte:

- specyficzny rodzaj fio mający możliwość ograniczenia ich otwartości(w statucie)

- obok towarzystwa może także działać jako organ kontrolny rada inwestorów złożona z uczestników, o ile statut funduszu będzie przewidywał taką możliwość.

Szczególne konstrukcje funduszy inwestycyjnych:

• Fundusze inwestycyjne z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa-mogą zbywać jednostki uczestnictwa, które różnią się między sobą związanym z nimi sposobem pobierania opłat manipulacyjnych

• Fundusze inwestycyjne z wydzielonymi subfunduszami- fundusz parasolowy działa tak iż aktywa funduszu są podzielone na poszczególne subfundusze nie mające os prawnej, każdy może stosować odrębną politykę inwestycyjną. Zobow. Subfunduszu obciążają tylko tę część aktywów funduszu która ich dot.

• Fundusze inwestycyjne otwarte podstawowe i powiązane- fundusz podstawowy emituje certyfikaty lub zbywa jedn. uczestnictwa wyłącznie dla innych funduszy (określonych w statucie utworzonych przez to samo TFI) powiązanych, które lokuja swoje aktywa tylko w f. podstawowy.

• Pozostałe fundusze inwestycyjne podstawowe i powiązane

Szczególne typy funduszy inwestycyjnych:

• Fundusz rynku pieniężnego – tylko fio, który lokuje aktywa wyłącznie w instrumenty rynku pieniężnego i krótkoterminowe depozyty bankowe.

• Fundusz portfelowy – mogą działać jako fiz dokonujący ciągłej emisji certyfikatów inwestycyjnych

• Fundusz sekurytyzacyjny- fiz, dokonujący emisji certyfikatów w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności

• Fundusz aktywów niepublicznych- fundusze o potencjalnie podwyższonym ryzyku, bo min.80% aktywów powinno być ulokowane na inne aktywa niż papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu i instrumenty rynku pienieżnego.

Kryterium polityki inwestycyjnej, metod alokacji aktywów funduszy i stopnia ryzyka

• f. akcyjne (akcje, fundusze agresywnego wzrostu(w nieznane nowe spółki w krótkim czasie)

• hybrydowe (akcje (wzrost) i obligacje(stabilizacja) )

• obligacyjne

• rynku pieniężnego(

• wyspecjalizowane

Kryterium zasięgu geograficznego

• o zasięgu krajowym

• inwestujące za granicą

• bez określonego zasięgu

Kryterium sposobu zarządzania

• aktywnie

• pasywnie

Kryterium wysokości opłat i prowizji

• prowizyjne

• bezprowizyjne

Kryterium formy uczestnictwa w dochodach

• tezauryzujące(akumulacyjne, nie wypłacają żadnych dochodów tylko reinwestują)

• dystrybucyjne(wypłacające)

Cele inwestowania funduszy inwestycyjnych:

• ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego- czyli zabezpieczenie powierzonego kapitału przed ryzykiem straty

• osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, np. wypłacanie odsetek od obligacji. ( uzyskanie stałego dochodu)

• wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat –zwiększanie wartości powierzonego kapitału

Wady inwestowania w fundusze inwestycyjne:

• Ryzyko poniesienia straty (fundusze nie są ubezpieczone od strat i nie gwarantują zwrotu środków

• Limity inwestycyjne- zasady dot. ograniczeń lokowania środków

• Koszty inwestycji- opłaty manipulacyjne i prowizje np.opłata za dystrybucję i zarządzanie, prowizje maklerskie(są ponoszone niezależnie od wyników)

• Opodatkowanie inwestycji- podatek dochodowy , podatek od zysków kapitałowych(można uniknąć poprzez rolowanie inwestycji)

Zalety:

• Dywersyfikacja portfela - kapitał jest rozłożony

• Profesjonalne zarządzanie – zarządzane przez TFI (indywidualny inwestor jest zwolniony z angażowania w dokonywanie operacji na rynku a tym samym oszczędza czas który poświęciłby na zapoznanie się z rynkiem papierów wartościowych

• Duża płynność inwestycji –oznacza szybkość i łatwość, z jaką np. jednostki uczestnictwa mogą zostać zbyte lub nabyte

• Bezpieczeństwo inwestycji – wynika z ograniczenia ryzyka, rozdzielnie środków, dostępność i przejrzystość informacji

Art. 6. 1. Uczestnikami funduszu inwestycyjnego są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

1) na rzecz których w rejestrze uczestników funduszu są zapisane jednostki uczestnictwa lub ich ułamkowe części albo

2) będące posiadaczami rachunku papierów wartościowych, na którym są zapisane certyfikaty inwestycyjne, albo będące osobami uprawnionymi z certyfikatów inwestycyjnych zapisanych na rachunku zbiorczym

2. Jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne reprezentują prawa majątkowe uczestników funduszu, określone ustawą i statutem funduszu inwestycyjnego.

3. Uczestnicy funduszu nie odpowiadają za zobowiązania funduszu.

Aby zostać uczestnikiem wybranego funduszu, wystarczy:

 wypełnić formularz, będący jednocześnie zleceniem nabycia jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych,

 okazać dowód tożsamości (w przypadku osób fizycznych) i wymagane prawem dokumenty (np. odpis z właściwego rejestru w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej),

 dokonać wpłaty na rachunek wybranego funduszu inwestycyjnego dowolnej kwoty (nie niższej niż wpłata minimalna, czyli z reguły 100 złotych przy inwestycji jednorazowej i 50 złotych w planie systematycznego oszczędzania) lub złożyć polecenie przelewu.

Przy wyborze funduszu:

• Sprecyzować swoje preferencje (skłonność do ryzyka)

• Zdobyć niezbędne informacje o fundusz oraz o TFI(od kiedy istnieje, przeanalizować notowania )