1.Nazwy er i okresów w dziejach Ziemi.

prekambr

paleozoiczna – kambr

ordowik

sylur

dewon

karbon

perm

mezozoiczna - trias

jura

kreda

kenozoiczna - paleogen

neogen

czwartorzęd

2. Zmiany klimatyczne w dziejach Ziemi.

Na obszarze dzisiejszej Polski wielokrotnie zmieniały się warunki klimatyczne. Na przykład gorący i wilgotny klimat panujący w karbonie (era paleozoiczna) sprzyjał wzrostowi bujnej roślinności, z której utworzyły się pokłady węgla kamiennego. Natomiast w permie panował suchy i gorący klimat, sprzyjający powstawaniu w wysychających morzach soli kamiennej. Ochłodzenie klimatu pod koniec ery kenozoicznej spowodowało kilkukrotne nasunięcie się na tereny dzisiejszej Polski lądolodu. W Karpatach i Sudetach pojawiły się lodowce górskie.

3. Jak nazywają się trzy jednostki tektoniczne na terenie Polski?

platforma wschodnioeuropejska

platforma zachodnioeuropejska

obszar fałdowań górskich

4. Pojęcia:

glacjał- okres lodowcowy

interglacjał- okres międzylodowcowy

orogeneza- ruch górotwórczy

morena- materiał skalny naniesiony przez lodowiec (czołowa, łączna, denna)

sandry- rozległe równiny zbudowane z piasku i żwiru osadzonego przez wody roztopowe

denudacja- procesy polegające na obniżaniu i wyrównywaniu wzniesień terenu

pradoliny- obniżenie terenu, którym kiedyś płynęły wody roztopowe

eratyk- głaz narzutowy przytransportowany przez lodowiec

less- drobnoziarnista skała powstała na skutek osadzania pyłu nanoszonego przez wiatr wiejący od strony lądolodu

skamieniałości przewodnie- skamieniałe szczątki organizmów, które żyły w określonym czasie geologicznym i zajmowały znaczne obszary na Ziemi

5. Kiedy lądolód ustąpił z terytorium Polski? Jak nazywa się okres geologiczny, w którym na terytorium Polski wystąpiły zlodowacenia?

Lądolód ustąpił z terytorium Polski 12 tys. lat temu. Okres geologiczny,w którym na terytorium Polski wystąpiły zlodowacenia to plejstocen.

6. W której części Polski występuje krajobraz staro glacjalny i czym się on charakteryzuje?

Krajobraz staro glacjalny to krajobraz gdzie formy polodowcowe zanikły (jeziora zarosły i wyparowały, a rzeźba uległa denudacji= wyrównaniu), występuje w centralnej Polsce.

7. W której części Polski występuje krajobraz młodoglacjalny i czym się on charakteryzuje?

Krajobraz młodoglacjalny to krajobraz z dobrze zachowanymi formami polodowcowymi (jeziora, pagórki), występuje w północnej części Polski (pojezierze mazurskie i pomorskie).

8. Kiedy miało miejsce wypiętrzenie Karpat? (podaj erę i nazwę orogenezy) Jaki to rodzaj gór?

9. Kiedy miało miejsce wypiętrzenie Sudetów? (podaj erę i nazwę orogenezy) Jaki to rodzaj gór?

Sudety	Karpaty
stare góry	młode góry
zrębowe	fałdowe
era paleozoiczna	era kenozoiczna
orogeneza kaledońska i hercyńska	orogeneza alpejska

10. Wymień formy powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności lądolodu.

-wzniesienia moreny czołowej

-powierzchnia moreny dennej

-ozy

-eratyk

11. Wymień formy powstałe w wyniku działalności wód roztopowych.

-równiny sandrowe

-rynny polodowcowe

-pradoliny

-jeziora morenowe, rynnowe, wytopiskowe (oczka)

12. Podział surowców mineralnych z przykładami.

13. Które surowce importujemy, a które eksportujemy?

Importujemy- ropę i gaz

Eksportujemy- węgiel, miedź i siarkę

14. Gospodarcze wykorzystanie surowców mineralnych.

• Surowce energetyczne (takie jak węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny)- służą do uzyskiwania energii elektrycznej, stanowią ważny surowiec w przemyśle chemicznym (wyrób tworzyw sztucznych, farb, lakierów, rozpuszczalników, lekarstw)

• Ropa naftowa- wytwarza się z niej benzynę, olej napędowy i opałowy, mazut, smar

• Gaz ziemny- używany jest głównie w celach grzewczych, znaczącymi odbiorcami tego surowca są zakłady produkujące nawozy sztuczne

• Surowce metaliczne (takie jak rudy miedzi)- produkcja urządzeń elektrycznych i elektronicznych

• Surowce skalne- stosowane są w budownictwie, gdzie służą jako budulec i materiał dekoracyjny, produkcja cegły, cementu, wapnia, kleju

15. Czym się charakteryzuje krajobraz pasa pobrzeży, pojezierzy, nizin, wyżyn i gór.

• Pas pobrzeży- to lekko falisty teren, ciągnący się wzdłuż wybrzeży. Cechują go niewielkie wysokości nad poziomem morza.

• Pas pojezierzy- obejmuje tereny, na których występują liczne wzniesienia morenowe orza jeziora polodowcowe.

• Pas nizin- obejmuje płaski obszar, położony na wysokościach nieprzekraczających 300 m n.p.m.

• Pas wyżyn- obszar położony powyżej 300 m n.p.m. Charakteryzuje się on małym zróżnicowaniem wysokości względnych.

• Pas kotlin- stanowi naturalne obniżenie pomiędzy wyżynami a łańcuchem Karpat.

• Pas gór- cechują go duże wysokości względne. Grzbiety górskie są tu ostre, a stoki bardzo strome.

16. Wyjaśnić pojęcia:

Depresje- teren poniżej poziomu morza (Raczki koło Elbląga -1,8 m n.p.m.)

Niziny- mają od 0- 300 m n.p.m.

Wyżyny- powyżej 300 m n.p.m., małe różnice wysokości względnej

Góry- powyżej 300 m n.p.m., duże różnice wysokości względnej

Kotliny- rozległe obniżenie terenu o nieregularnym kształcie

Doliny- podłużne obniżenia terenu

17. Rozpoznawanie krain geograficznych na mapie.

1. Pobrzeże Szczecińskie- Szczecin

2. Pobrzeże Słowińskie (Koszalińskie)- Koszalin

3. Pobrzeże Gdańskie- Gdańsk

4. Pojezierze Pomorskie- Bydgoszcz

5. Pojezierze Mazurskie- Olsztyn i Suwałki

6. Pojezierze Wielkopolskie- Poznań (rzeka Warta)

7. Nizina Wielkopolska- Kalisz

8. Nizina Śląska- Wrocław

9. Nizina Mazowiecka- Warszawa

10. Nizina Podlaska- Białystok

11. Polesie Lubelskie- Biała Podlaska

12. Wyżyna Śląsko- Krakowska

12a) Wyżyna Śląska- Katowice

12b) Wyżyna Krakowsko- Częstochowska- Częstochowa

1. Wyżyna Małopolska

13a) Niecka Nidziańska

13b) Góry Świętokrzyskie- Kielce

1. Wyżyna Lubelska- Lublin

2. Roztocze

3. Kotlina Oświęcimska- Oświęcim

4. Brama Krakowska- Kraków

5. Kotlina Sandomierska- Sandomierz

6. Sudety- Jelenia Góra

7. Karpaty- Zakopane

18. Elementy lodowca górskiego.

- pole firnowe

- cyrk lodowcowy

- jęzor lodowcowy

19. Formy polodowcowe w górach.

- dolina U- kształtna

- jezioro cyrkowe