RANY I KRWOTOK

RANA to uszkodzenie ciągłości skóry, a często również głębszych tkanek lub narządów.

ISTNIEJĄ PEWNE RODZAJE RAN, KTÓRE POWSTAJĄ W WYNIKU INNYCH PROCESÓW CHOROBOWYCH NP.

- owrzodzenie żylakowe,

- owrzodzenie troficzne (odleżyna),

- owrzodzenie neuropatyczne czy też rana powstała w wyniku niedokrwienia lub zakażenia tkanek.

RANY POWSTAJĄ NA SKUTEK DZIAŁANIA:

• czynników mechanicznych (rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe);

• czynników termicznych (oparzenia i odmrożenia);

• czynników chemicznych (oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek);

• czynników elektrycznych (oparzenia i zwęglenia tkanek).

CHARAKTERYSTYKA RAN:

Otarcie naskórka - uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

Rana cięta - brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia, co zmniejsza ryzyko zakażenia.

Rana kłuta - krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego.

Rana tłuczona - brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Rana szarpana - brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej.

Rana postrzałowa - rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.

POSTĘPOWANIE PRZY RANACH WEWNĘTRZNYCH:

Przy niewielkich obrażeniach – brak specjalnego postępowania.

Gdy powstaje obrzęk:

• ucisnąć i schłodzić uszkodzone miejsce (przyłożyć lód lub polewać zimną wodą). Takie postępowanie powoduje obkurczenie naczyń i zmniejszenie krwawienia

• unieść uszkodzoną część ciała (kończynę); zmniejsza to dopływu krwi i tym samym narastanie obrzęku

• unieruchomić; zmniejsza to krwawienie i ból.

Krwotok - jest to przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i utrata krwi do tkanek, jam ciała (krwotok wewnętrzny) lub na zewnątrz organizmu (krwotok zewnętrzny). Utrata krwi od 1,5-2 litrów stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia.

Ogólne objawy krwotoku:

•bladość powłok ciała,

•przyspieszone tętno.

•spadek ciśnienia,

•osłabienie,

•szum w uszach, mroczki przed oczami,

•zimny pot,

•niepokój.

KRWAWIENIE ZEWNĘTRZNE:

• krwawienie tętnicze - krew tętnicza – kolor jasnoczerwony. Wypływa pod znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego strumienia;

• krwawienie żylne - krew żylna ma barwę ciemnoczerwoną, a jej wypływ z rany jest wolniejszy i jednostajny;

• krwawienie włośniczkowe - objawia się jako powolne sączenie krwi z powierzchniowych ran o charakterze otarcia skóry.

POSTĘPOWANIE RATOWNIKA

1.Zabezpieczenie się przez rękawiczki przed kontaktem z krwią poszkodowanego.

2. Posadzić lub położyć poszkodowanego.

3. Krwawiącą kończynę unieść do pozycji antygrawitacyjnej.

4. Założyć opatrunek jałowy na ranę.

5. Założyć opatrunek uciskający miejsce zranienia i zabandażować.

KRWAWIENIE WEWNĘTRZNE :

• w odróżnieniu od zewnętrznego nie jest oczywiste i nie daje spektakularnych objawów.

Krwawienie wewnętrzne może dawać

objawy bardzo szybko (minuty-godziny) albo wolno (dni).

Należą do nich:

- stłuczenie, siniak;

- piorunujący ból, tkliwość przy ucisku;

- wymioty fusowate lub ze świeżą krwią;

- stolce czarne smołowate albo ze świeżą krwią.

POSTĘPOWANIE W KRWAWIENIU WEWNĘTRZNYM

• Jeżeli krwawienie wewnętrzne jest małe (np. stłuczenie, siniak na nodze po urazie spowodowanym uderzeniem w róg stołu) należy wykonać następujące czynności:

1. Nie ruszać częścią ciała, gdzie powstał uraz.

2. Zastosować zimny okład nad miejscem urazu.

3. W miejscu urazu założyć opatrunek z opaski elastycznej (bandaża).

4. Jeżeli istnieje możliwość, miejsce, w którym wystąpił uraz, unieść w górę.

Sposób 1

Ucisk palcem lub dłonią - zwykle główne krwawienie pochodzi z uszkodzonego pojedynczego większego naczynia tętniczego lub żylnego. Najszybszą metodą w tym wypadku jest uciśnięcie miejsca krwawienia palcem ( w rękawiczce!!!) z użyciem jałowego gazika. Następnie należy nałożyć warstwy jałowej gazy w ilości zapewniającej dostateczny ucisk na ranę, a wszystko umocować za pomocą bandaża.

Sposób 2

Opatrunek uciskowy - jest najkorzystniejszym sposobem zatrzymania krwawienia, umożliwiającym dalsze swobodne zaopatrywanie poszkodowanego. Zakłada się go bezpośrednio na krwawiącą ranę.

Sposób 3

Ucisk tętnicy powyżej rany - gdy nie jest możliwe założenie opatrunku uciskowego na krwawiącą ranę kończyny lub opatrunek nie jest skuteczny należy ucisnąć główną tętnicę zaopatrującą daną kończynę. Dochodzi wtedy do wyraźnego zmniejszenia krwawienia.

Sposób 4

Uniesienie kończyny - dodatkową metodą zwiększającą skuteczność tamowania krwotoku jest uniesienie krwawiącej kończyny. W przypadku wyraźnych urazów kończyny np. złamań należy zachować należytą ostrożność i jak najszybciej zaopatrzyć występujące urazy.

Sposób 5

Opaska uciskowa

Zakładając opaskę należy pamiętać, że:

•nie wolno zakładać jej na kończynach poniżej łokci lub kolan oraz nigdy nie

na tułowiu

•należy stosować szeroki bandaż albo podłożyć pod wąski szeroki opatrunek

(aby powierzchnia ucisku była jak największa)

•nie należy poluźniać raz założonej opaski uciskowej

•opaska musi być widoczna przez cały czas, nie wolno jej przykrywać

•należy opisać opaskę hasłem „opaska uciskowa” oraz godziną jej założenia.

TECHNIKA ZAKŁADANIA OPASKI UCISKOWEJ:

•powyżej miejsca krwawienia ratownik kilkukrotnie owija kończynę szerokim

bandażem

•umocowuje tak długo, aż krwawienie ustąpi

•przymocowuje tak, aby nie doszło do jego poluźnienia (i tym samym do

ponownego krwawienia!)

•opisuje opaskę uciskową.

Amputacje urazowe - przypadku amputacji urazowych należy: - ułożyć kończynę w położeniu powyżej klatki piersiowej;

- położyć na kikut grubą warstwę jałowych opatrunków;

- owinąć kikut ściśle bandażem i opaską elastyczną (opatrunek uciskowy);

Uwaga! Należy zebrać i obłożyć opatrunkiem jałowym wszystkie amputowane części kończyn i tkanki. Przekazać je służbom medycznym. Mogą one bowiem w niektórych wypadkach posłużyć do rekonstrukcji kończyny, przeszczepów skórnych, nerwowych, naczyniowych itp. Jeżeli to możliwe amputowane tkanki należy obłożyć workami z wodą lub kostkami lodu.

CIAŁA OBCE, TAKIE JAK NP. SZKŁO, GWOŹDZIE, NOŻE POWODUJĄ RANY KŁUTE.

Postępowanie w przypadku rany kłutej:

1. Odsłonić miejsce, w którym powstał uraz. Odzież w tym miejscu należy tak obciąć (rozciąć), aby dobrze uwidocznić miejsce urazu.

2. Jeżeli uwidocznimy wbity przedmiot, nie należy go ruszać. Każdego rodzaju ruch może spowodować zwiększenie krwawienia oraz dalsze uszkodzenie tkanek.

3. Krwawienie należy kontrolować, pozostawiając ciało obce na miejscu.

4. Ciało obce należy unieruchomić otaczając kompresem, gazą.

KRWAWIENIE Z NOSA

Przyczyny:

•urazy twarzoczaszki

•choroby krwi, np. hemofilia

•nadciśnienie tętnicze

•zapalenie zatok obocznych nosa

•infekcje górnych dróg oddechowych

•zamieniona śluzówka (np. w zbyt częstym używaniu kropli do nosa!)

Postępowanie:

1. Przy podejrzeniu złamaniu podstawy czaszki (w wywiadzie uraz głowy, widoczny wypływ krwi z uszu i nosa) należy unieruchomić głowę i przykryć miejsce krwawienia (nos, uszy) jałowym opatrunkiem, bez ucisku.

Nie tamować wypływu krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego.

2. Gdy nie podejrzewamy urazu czaszki:

A. poszkodowany nieprzytomny:

•wezwać pomoc

•udrożnić drogi oddechowe

•skontrolować zawartość jamy ustnej (krew może spływać po tylnej ścianie gardła)

•stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia

•sprawdzać oddech

B. poszkodowany przytomny:

•posadzić poszkodowanego, uspokoić go, pochylić do przodu (aby poszkodowany nie połykał bądź nie zakrztusił się krwią)

•stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia

•przyłożyć zimny opatrunek (lód) bezpośrednio na nos i na szyję w miejscu przebiegu dużych naczyń.

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU URAZU GŁOWY

1. Ocena zagrożenia poszkodowanego i ratownika na miejscu zdarzenia

2. Wezwanie pomocy

3. Bardzo istotne dla dalszego postępowania jest dokładne zebranie wywiadu dotyczącego mechanizmu urazu oraz tego, czy doszło do utraty przytomności, jeśli tak – to na jaki okres czasu

4. Zbadanie poszkodowanego:

• wykonanie stabilizacji szyi i głowy z równoczesnym udrożnieniem

dróg oddechowych (rękoczyn wysunięcia żuchwy, bez odginania głowy

ku tyłowi)

• ocena oddechu i w razie konieczności rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo – oddechowej

• ocena ryzyka wymiotów i zabezpieczenie dróg oddechowych – jeśli

poszkodowany ma prowadzoną stabilizację głowy i kręgosłupa, to w

przypadku wystąpienia wymiotów należy cały czas kontynuując

stabilizację obrócić go na bok

• ocena i zatamowanie ewentualnych krwawień, unieruchomienie

złamań.

5. Zabezpieczenie poszkodowanego przed utratą ciepła

6. Okresowa kontrola funkcji życiowych

OBJAWY USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA:

• ból – w przypadku złamania kręgów

• stwierdzana przy badaniu poszkodowanego bolesność wyrostków kościstych

• zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie), zniekształcenie krzywizn kręgosłupa: garb, uskok

• ograniczenie ruchomości kręgosłupa, np. przymusowe ustawienie głowy.

POSTĘPOWANIE:

• Wezwanie pomocy

• Unieruchomienie głowy i szyi oraz tułowia

• Ocena funkcji życiowych – oddech:

◦ jeśli poszkodowany wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej –udrożnienie dróg oddechowych poprzez wysunięcie żuchwy,

◦ jeśli poszkodowany nie wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, tamowania krwawień oraz innych

nagłych działań. Nie należy go poruszać do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego!

• Jeśli poszkodowany musi być przeniesiony, jest to możliwe po uprzednim unieruchomieniu głowy, szyi i tułowia.