Ośrodkowy UN: 1. mózgowie ( otoczone oponami: miękką, twardą i podpajęczynówkową, twarda – wyściela wewnętrzną powierzchnię jamy czaszki, ochrania mózgowie, podpajęczynówkowa – cienka błona na powierzchni mózgu przylega do twardej; miękka – bogato unaczyniona, delikatna błona przylegająca do powierzchni mózgu. Między oponą pajęczą a miękką znajduje się jama podpajęczynówkowa wypełniona płynem mózgowo rdzeniowym. Zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy uchodzi do IV komory. Wytwarza się 600ml na dobę płynu mózgowo-rdzeniowego. Jego skład podobny jest do osocza. Płyn ten nieustannie krąży. Jego funkcje to: chroni przed urazami, odżywia tkankę nerwową, reguluje temperaturę. - kresomózgowie tworzy kora, istota szara (ciała k. nerw. perykariony, dużo RNA, od ciała k. odchodzi neuryt (przekazujący info do narządu) – akson i krótsze dendryty ( zbierające info) razem tworzą uporządkowane drogi nerwowe, istota biała – wypustki, nerwy na obwodzie pokryte białą osłonką (mieliną), w każdej półkuli znajduje się komora boczna – wyścielona tk. glej.(regeneruje się, osłania, pośredniczy wymianie składników odżywczych, fagocytarna), naczynia krwionośne, w których jest przesączane osocze krwi do płynu m-r (200 ml/dzień, ciśnienie 200 mmH2O, odprowadzany do zatok opony twardej, wyspa – cienka warstwa ciał komórek nerwowych w istocie szarej, pomiędzy komorą a wyspą znajdują się jądra podkorowe (ogoniaste, soczewkowate, przedmurze, migdałowate) – pomiędzy nimi przebiegają drogi nerwowe; : a) parzyste ( kora mózgu w płatach: czołowych, ciemieniowych, skroniowych, potylicznym), b) nieparzyste (ciało modzelowate – spoidło wielkie – komórki nerwowe prowadzące informacje na obwód i z powrotem, sklepienie – drogi nerwowe, blaszka przezroczysta), c) pień mózgu – 6 warstw kory: - międzymózgowie (podwzgórze, 24 jądra ciał komórek nerwowych, odpowiada za funkcje wegetatywne; centrum endokrynne, guz popielaty, lejek, przysadka), - śródmózgowie ( część przednia, środkowa i tylna, steruje pracą tarczycy, wzgórze –skupisko ciał komórek nerwowych leżących po obu stronach komory trzeciej – przechodzą drogi czuciowe; istota czarna i jądro czerwienne, konary-drogi n. ruchowe i czuciowe, - most, - wodociąg mózgu, 3-wm-4 ), - tyłomózgowie: rdzeniomózgowie (rdzeń przedłużony) – istota biała na zewnątrz, ciała komórek nerwowych w środku, 80% drogi czuciowej przechodzi na drugą stronę; móżdżek – ma połączenie drogami n. z każdą częścią pnia, istota szara na zewnątrz, biała w środku, robak – część środkowa; komora 3., szyszynka – steruje porą dnia i nocy, opóźnia dojrzewanie płciowe). 2. rdzeń kręgowy (sięga L2, w kanale kręgowym). Obwodowy UN: 12 par nerwów czaszkowych ( węchowy, wzrokowy, okoruchowy, bloczkowy, trójdzielny, odwodzący, twarzowy, statyczno-słuchowy, językowo-gardłowy, błędny, dodatkowy ruchowy, podjęzykowy), 31 par nerwów rdzeniowych (powstają w kanale kręgowym z gałęzi ruchowych rdzenia kręgowego, wychodzą przez otwory w kręgach) – - 8. szyjnych C1-C8(splot ramienny – C5-C8 i szyjny C1-C4), - 12. piersiowych (Th1-Th12), - lędźwiowe – L1-L5 – splot lędźwiowy L1-L4, - krzyżowe – S1-S5 – (splot lędźwiowo-krzyżowo-guziczny L5-S1-S5-Co1). Somatyczny UN – ośrodki nerwów ruchowych i czuciowych(zarządza mięśniami pop.prążk.) piramidowy reguluje świadome czynności ruchowe( kora ruchowa pole 468) – konary->r.przedłuż->c.k.nerw->neuryt->nerw rdz.->poszcz.nerw pozapiramidowy – ruchy nieświadome, zautomatyzowane, napięcie mięśniowe, postawa ciała (ośrodki w jądrach podkorowych) ciała.k.n->twór siatkowaty->móżdżek->nerwy Autonomiczny UN - działa pobudzająco i hamująco na mięśnie gładkie. współczulny(dzień) 23 zwoje pnia, dodatnio na mięsień sercowy, zwiększa siłę skurczową, klatka piersiowa+, jama brzuszna-, przywspółczulny(noc) – działa dodatnio lub ujemnie na narządy i gruczoły w jamie brzusznej i miednicy mniejszej.