Anna Wiśniewska
3.Właściwości,zastosowanie,oznakowanie i recykling jednostkowych opakowań metalowych.
Plan pracy:
Co to jest opakowanie?
Rodzaje opakowań.
Jednostkowe opakowania metalowe.
Charakterystyka.
Właściwości.
Zastosowanie.
Oznakowanie.
Recykling.
Co to jest opakowanie?
Opakowanie służy do zabezpieczenie towaru przed czynnikami biologicznymi, chemicznymi, mechanicznymi. Ułatwie jego transport oraz dystrybucję.
Opakowanie to wyrób stanowiący zewnętrzna warstwę określonego towaru mającego chronić go, ułatwiać przemieszczanie, magazynowanie, sprzedaż oraz ma oddziaływac na wyobraźnię nabywcy.
Polska Norma PN-O-79000 definiuje opakowanie jako: wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie ich do transportu i składowania oraz prezentacji, a także chroniący środowisko naturalne przed szkodliwym działaniem niektórych produktów.
Norma ISO TC-122 WG 5 podaje nieco inną definicję: Opakowanie to zaprojektowany wyrób służący do zabezpieczenia, przygotowania wyrobu do dystrybucji, operacji logistycznych, oraz termin wieloznaczny określający opakowania konsumenckie, przechowalnicze, zbiorcze, transportowe, wielokrotnego użytku i inne. Opakowania jednostkowe są przeznaczone dla ostatecznego odbiorcy i ich funkcje użytkowe są skierowane właśnie do niego. Przykładem są opakowania komplementarne czy opakowania z łatwo otwieranymi zamknięciami.
Prof. dr hab. Hieronim Hubera, specjalista w dziedzinie opakowalnictwa na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu twierdzi, że nie można jednoznacznie zdefiniować pojęcia „opakowanie”. Do definicji jakiegokolwiek produktu czy procesu dochodzi się poprzez wymienienie jego właściwości lub określenie celu, któremu ma służyć. W przypadku opakowania istnieje tak wiele przeciwstawnych elementów i czynników, że zdefiniowanie go tradycyjnymi metodami staje się niemożliwe. Wynika to z powszechności stosowania opakowań oraz ich zróżnicowanego wykorzystania, determinującego często odmienne właściwości. Stąd bierze się duża liczba definicji opakowania. Jednak żadna z nich nie opisuje go w pełni. Najczęściej spotykanym sformułowanie określa opakowanie jako całokształt funkcji, jakie powinno spełniać.
Rodzaje opakowań.
Podział opakowań ze względu na funkcję jaką spełniają:
-ochronne- chroni produkt przed działaniem czynników zewnętrznych. Wartość użytkowa musi być zabezpieczona przez opakowanie, aby zapewnić: świeżość, trwałość, estetyczność, atrakcyjność. Opakowanie powinno zapobiec: zepsuciu, zmianie barwy, zmianie konsystencji, wyparowaniu, zabrudzeniu, uszkodzeniu towaru;
-informacyjne-nabywca zapoznaje się z rodzajem i właściwościami produktu, data produkcji, sposobem użycia, terminem ważności, ceną, producentem. Funkcja ta jest ważna w przypadku wprowadzenia na rynek nowego towaru;
-reklamowe-podnosi wartości estetyczne towaru i zachęca do kupna;
-promocyjne-organizowanie degustacji. Towary w sprzedaży promocyjnej zawierają kupony konkursowe upoważniające klientów do udziału w losowaniu nagród;
-jakościowe-ma znaczenie przy towarach luksusowych. Produkowane z bardzo dobrych tworzyw, o ciekawej kolorystyce, trwałe i podkreślające wysoki poziom towaru. Estetyczne opakowanie zachęca klienta do kupna towaru mimo wysokiej ceny.
-ekologiczne-opakowanie możliwe do wycofania z obrotu handlowego i nadające się do utylizacji, przyjazne środowisku;
Podział ze względu na stuk opakowań z towarami:
-bezpośrednie- bezpośrednio stykają się z towarem chroniąc przed wpływami zewnętrznymi, np. torebki papierowe;
-pośrednie-chronią towary opakowane bezpośrednio i same opakowania. Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi, wpływami atmosferycznymi, kradzieżą. Spełniają ważną rolę w transporcie i przechowywaniu, np. skrzynie, klatki, kartony.
W zależności od przeznaczenia:
-jednostkowe-zawierają określoną liczbę towarów, sprzedawanych w handlu detalicznym;
-zbiorcze-zawierają od kilku do kilkudziesięciu opakowań jednostkowych. Pełnią funkcję ochronną i nie są przeznaczone dla konsumentów;
-transportowe- obejmują ilość towarów najwłaściwszą do wykonywania czynność manipulacyjnych i ułatwiających transport. Mogą to być opakowania bezpośrednie i pośrednie.
Podział ze względu na tworzywo:
- z papieru, tektury
-ze szkła
-z metalu
-z tworzyw sztucznych
-z tkanin
-ceramiczne
-z materiałów kompozytowych np. z laminatu
- drewniane
-pozostałe
3. Jednostkowe opakowania metalowe
a) charakterystyka
Opakowania metalowe są produktem najdroższym spośród wszystkich materiałów opakowawczych. Najczęściej są one używane z konieczności do pakowania produktów takich jak : konserwy mięsne, rybne, spożywcze produkty konserwowane. Opakowania metalowe ponoszą także wartość produktu. Puszki dają możliwość długotrwałego przechowywania, nawet do kilku lat. Charakteryzuje je duża wytrzymałość na warunki zewnętrzne. Uderzenie z dużą siłą zostawi na opakowaniach metalowych jedynie ślad wgłębienia.
Rodzaje opakowań metalowych:
-folie aluminiowe: folie występują w wielu grubościach, nawet poniżej 0,01 mm. Zawartość aluminium na poziomie 90,5% sprawia, że posiadają one małą wytrzymałość termiczną.
-puszki: opakowania hermetyczne. Najczęściej wykorzystywane do produkcji konserw.
-pudełka: rodzaj opakowania metalowego, charakteryzujący się różnymi wzorami i bogatym wzornictwem. Puszki na kawę i opakowanie ciastek są opakowaniami najbardziej zdobnymi.
-tubki: opakowania do produktów typu półpłynnego (pasty, majonezy, kremy, zagęszczone mleko).
b) właściwości
Negatywne cechy opakowań metalowych:
podatne na korozję
na powierzchniach metalowych ciężko uzyskuje się nadruk .
nie ma możliwość uzyskania opakowania przeźroczystego
Pozytywne cechy opakowań metalowych:
w łatwy sposób można nadać im różny kształt i formę
ze względu na możliwość odzyskiwania zużytego materiału, są uważane za ekologiczne
są opakowaniami jednokrotnego użytku, dzięki czemu chętnie wykorzystywane są jako opakowania do innych przedmiotów
c) zastosowanie
Opakowania metalowe znajdują zastosowanie w przemyśle chemicznym, spożywczym, budowlanym i innych. Obejmują one szeroką gamę produktów takich jak: kanistry wiadra, puszki, palety, pudełka. Opakowania aluminiowe, blaszane czy metalowe wykorzystywane są prze producentów to tworzenia nowych form pakowania produktów. Opakowania te znajdują również zastosowanie jako ozdoby i dodatki.
Metale i ich stopy w postaci blach lub folii stanowią dobre tworzywa do wyrobu opakowań. Mimo rozwoju różnych technik pakowania, pewnych zalet opakowań metalowych nie da się niczym zastąpić. Należą do nich:
- duża wytrzymałość mechaniczna;
- odporność na działanie wysokich i niskich temperatur, a jednocześnie
dobra przewodność cieplna, co daje możliwość pakowania produktów
poddawanych następnie obróbce cieplnej, np. mleko zagęszczone;
- możliwość hermetycznego zamknięcia;
- łatwość formowania i znakowania oraz;
-niepalność.
Większość opakowań metalowych jest przydatna do ponownego przetwórstwa, co zasługuje na pozytywną ocenę z punktu widzenia problemów związanych z obciążeniem środowiska naturalnego zużytymi opakowaniami. Metale jednak ulegają korozji, co bardzo skraca trwałość i okres użytkowania opakowań metalowych oraz zwiększa niebezpieczeństwo migracji jonów metali z opakowania np. do produktu spożywczego.
d)oznakowanie
Dyrektywa stworzyła podstawy do wprowadzenia jednolitego europejskiego systemu identyfikacji materiału opakowaniowego. W celu ułatwienia zbiórki, ponownego użycia i odzysku, w tym także recyklingu, należy stosować system identyfikacyjny obejmujący skrót (symbol) materiału opakowaniowego oraz odpowiadający mu kod numeryczny. Znaki identyfikacyjne należy umieszczać na opakowaniu lub etykiecie. Powinny być one dobrze widoczne, czytelne (nawet po otwarciu opakowania) i naniesione w sposób trwały. Niezależnie od systemu identyfikującego materiał opakowania, art. 10 dyrektywy przewiduje przygotowanie wzorów znaków dotyczących przydatności do ponownego przetwórstwa i przydatności do ponownego użycia.
W Dyrektywie określono kod numeryczny dla opakowań:
| od 1 do 19 | dla opakowań z tworzyw sztucznych |
|---|---|
| od 20 do 39 | dla opakowań z papieru i tektury |
| od 40 do 49 | dla opakowań metalowych |
| od 59 do 60 | dla opakowań z drewna |
| od 60 do 69 | dla opakowań z materiałów tekstylnych |
| od 70 do 79 | dla opakowań szklanych |
| Kod numeryczny i symbol dla metalu |
|---|
| Materiał |
| Stal |
| Aluminium |
| Kompozyty |
| Papier i tektura / aluminium |
| Papier i tektura / blacha stalowa ocynowana |
| Papier i tektura / tworzywa sztuczne / aluminium |
| Papier i tektura / tworzywa sztuczne / aluminium / blacha stalowa ocynowana |
| Tworzywa sztuczne / aluminium |
| Tworzywa sztuczne / blacha stalowa ocynowana |
| Tworzywa sztuczne / różne metale |
| Szkło / aluminium |
| Szkło / blacha stalowa ocynowana |
| Szkło / różne metale |
* Powinny być używane tylko duże litery
** Opakowania wielomateriałowe: C plus symbol materiału dominującego (C/)
Jednocześnie z kodem numerycznym powinno się stosować symbol literowy materiału, np. HDPE. Znak identyfikacyjny powinien być umieszczany w centrum lub poniżej wskazującego przydatność opakowania do ponownego użycia lub odzysku.
Zgodnie z zaleceniami dyrektywy 94/62/EEC, decyzją Komisji Europejskiej 97/129/EEC ze stycznia 1997r., został wprowadzony w krajach UE dobrowolny system identyfikacji materiału opakowaniowego (ID-identyfication system)[4]. System identyfikacyjny określa dla wszystkich opakowań symbole materiału oraz odpowiadające tym materiałom liczby kodowe. W cytowanych poniżej aneksach I - VII wyżej wymienionego dokumentu przedstawiono symbol materiału i odpowiadający mu kod numeryczny dla różnych opakowań.
Ten rodzaj znakowania wprowadzony w UE przewiduje znakowanie opakowań wykonanych z jednorodnych materiałów (Aneksy I-VI dla tworzyw sztucznych, papieru, metali, drewna, materiałów tekstylnych i szkła) oraz opakowań wielomateriałowych (Aneks VII). Znakowanie opakowań wielomateriałowych budzi jednak wiele zastrzeżeń ze strony przemysłu.
e)recykling
Recykling można podzielić na trzy klasy – materiałowy, chemiczny i termiczny. Recykling materiałowy polega na najprostszym odzyskiwaniu materiału z którego powstał dany odpad i przywróceniu go do ponownego obiegu w cyklu surowiec – produkt – odpad.
Większość zużytych opakowań można poddawać procesom regeneracji i odzysku, w wyniku których otrzymuje się materiał wtórny, nadający się do przetwórstwa oraz zastosowania. Pozyskiwanie surowców wtórnych jest bardzo korzystnym działaniem, gdyż:
zwraca się zużyte opakowania do ponownego przetwórstwa (recyklingu)
zmniejsza się straty i poprawia ekonomikę gospodarki opakowaniami
zmniejsza się zanieczyszczenie środowiska
Posiada jednak również wady:
operacje i procesy recyklingu wymagają nakładów finansowych
jakość materiału wtórnego jest w zasadzie gorsza niż materiału pierwotnego
Większość odpadów komunalnych stanowią zużyte opakowania, które powinny być przerabiane według ogólnego systemu zagospodarowania odpadów. Charakteryzują się one dużą różnorodnością typów materiału, dużymi zanieczyszczeniami innymi materiałami lub pozostałościami po zapakowanych produktach, a także zaawansowanymi procesami starzenia w wyniku użytkowania. Z tego względu możliwe jest na przykład kilkakrotne zawracanie tworzywa do ponownego przerobu (tzw. krotność przetwórstwa).
Opakowania metalowe stwarzają duże możliwości wtórnego przetwórstwa przede wszystkim ze względu na ilość powstających odpadów poużytkowych (np. roczna masa odpadów z puszek stalowych wyniesie w roku 2000 około 15-20 tyś. ton). Opakowania transportowe (bębny, hoboki, wiadra) — przewidziane do wielokrotnego użytku — po wyeksploatowaniu są sprzedawane do hut jako złom. Natomiast zużyte opakowania jednostkowe z blachy aluminiowej (puszki, pudełka, tuby, tacki, pojemniki aerozolowe) nie wykorzystuje się przemysłowo na szerszą skalę i w większości kierowane są na wysypiska. Najbardziej przydatne do recyklingu materiałowego są puszki po napojach z uwagi na nieznaczne pozostałości produktów. Bardziej zanieczyszczone pozostałościami, trudnymi do usunięcia, są puszki po olejach samochodowych, farbach i lakierach.
Recykling puszek z blachy białej (stali ocynowanej) polega na ich oddzieleniu od innych odpadów metodą elektromagnetyczną. Istota tej metody polega na przetworzeniu oddzielonego złomu z równoczesnym procesem odcynowania. Uzyskana stal oraz cyna są pełnowartościowymi surowcami do wykorzystania przemysłowego. Również aluminium pochodzące z puszek dwuskładnikowych (pobocznica ze stali, wieczko z Al), odzyskane tą metodą jest dobrym surowcem przemysłowym. Bez procesu odcynowania złomu stalowego z puszek, możliwość jego zastosowania jest ograniczona. Recykling blachy stalowej białej pozwala zaoszczędzić surowce: przetwórstwo l tony złomu oszczędza 1,5 tony rudy, 0,5 tony koksu oraz 3-4 kg cyny. Zastosowanie stali pochodzącej z puszek oszczędza 60-70% energii niezbędnej do produkcji puszek stalowych z rudy żelaza, zmniejsza emisje do atmosfery szkodliwych gazów o 80%, redukuje zużycie wody.
Istotą recyklingu zużytych puszek aluminiowych po napojach jest wysoka wartość użytkowa złomu Al. Pierwszym etapem wtórnego przerobu jest oddzielenie puszek aluminiowych od stalowych przy użyciu elektromagnesów. Następnie puszki są rozdrabniane na kawałki o wielkości około 2,5 cm, natomiast pył aluminiowy usuwa się za pomocą cyklonów. W etapie tym następuje ponowne oddzielenie w separatorach magnetycznych frakcji stalowej oraz pneumatycznie papieru i innych zanieczyszczeń. Tak przygotowane rozdrobnione puszki trafiają do urządzenia usuwającego lakier.
Trudnym etapem w procesie odzysku aluminium z puszek jest rozdzielanie stopów, gdyż pobocznice (korpusy) wykonane są ze stopu 3004, natomiast wieczka ze stopu 5182. W procesie tym odseparowane kawałki stopu 5182 są transportowane do pieca, w którym wytapia się materiał na wieczka, a elementy stopu 3004 kierowane są bezpośrednio do wytopu na pobocznice. Stosując odpowiednie dodatki, uzyskuje się stopy o właściwym składzie, odlane w postaci gąsek, z których przez walcowanie uzyskujemy blachę na pobocznice oraz blachę na wieczka.
Za celowością wtórnego przetwórstwa puszek aluminiowych, zwłaszcza w państwach o dużym ich udziale na rynku napojów, przemawiają następujące dane:
wykorzystanie odpadów aluminiowych zmniejsza dziesięciokrotnie koszty produkcji aluminium w porównaniu z produkcją tego metalu z boksytów
użycie aluminium „z odzysku" pozwala zaoszczędzić około 95% energii niezbędnej do wytworzenia aluminium z boksytów
szacuje się, że l tona aluminium z recyklingu umożliwia zaoszczędzenie 4 ton boksytów i 700 kg paliwa, a także umknięcie emisji do atmosfery około 35 kg fluorku aluminium
ALUMINIUM
Produkcja aluminium z surowców pierwotnych (boksytów) to proces kosztowny oraz ogromnie uciążliwy dla środowiska. Dzięki wykorzystaniu złomu aluminiowego (puszki po napojach, kapsle z butelek z mlekiem, opakowania czekolad) uzyskujemy:
- 95% oszczędności energii, co przy wysokiej energochłonności tej produkcji stanowić może ogromny wkład w zmniejszenie zużycia energii w gospodarce (wyprodukowanie 6 puszek ze złomu aluminiowego daje oszczędność energii równoważną spaleniu litra benzyny)
- ograniczenie emisji do atmosfery toksycznych pyłów i gazów - zwłaszcza fluoru (jeszcze kilka lat temu, kiedy w hucie w Skawinie produkowano aluminium, sami mogliśmy się przekonać o przerażającym wpływie tego rodzaju emisji na zdrowie mieszkańców Krakowa),
- obniżenie zanieczyszczenia wody o 97%
- zmniejszenie ilości odpadów wywożonych na śmietnisko.
Źródła:
Opakowania, Witold Nierzwicki [et al.]. Gdynia : Wyższa Szkoła Morska, 1997.
Towaroznawstwo opakowań / Marian Cichoń, Wiesław Włodarczyk, pod red. Mieczysława Mysony; Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Krakowie. - Kraków: WSE, 1972.
Opakowania żywności / pod red. Bohdana Czerniawskiego i Jana Michniewicza;.- Czeladź: Agro Food Technology, 1998
Ekologistyka zużytych opakowań / Andrzej Korzeniowski, Mieczysław Skrzypek. - Poznań: Instytut Logistyki i Magazynowania, 1999
Ćwieczenia z towaroznawstwa opakowań / Jerzy Kwiatkowski. - Poznań: Wydaw. AE, 2003.
Tworzywa sztuczne ? poradnik / H.J Saechtling ? WNT Warszawa 1995,2000.
Tworzywa sztuczne: rodzaje i własności / Bogdan Łączyński ? WNT Warszawa 1982
„Ekologistyka zużytych opakowań” Andrzej Korzeniowski, Mieczysław Skrzypek.
Adam Wojciechowski, Infrastruktura w przechowywaniu towarów (cz. 5), Logistyka, nr 4/2007, ILiM, ISSN 1231-5478(08), str. 45-48.
Słownik terminologii logistycznej, Biblioteka Logistyka, ILiM, Poznań, 2006, ISBN 83-87344-22-2.