INTEGRACJA RYNKÓW FINANSOWYCH W UE W1
Iwanowicz_Drozdowska „Integracja rynków finansowych w UE od A do Z”
D. Wojtczak „Usługi bankowe w regulacjach w UE, Wwa 2012
A. Jurkowska-Ziedler „Bezpieczeństwo rynku finansowego w świetle prawa UE”
Koncepcja i założenia integracji rynków finansowych w UE.
Rynku kredytu konsumpcyjnego 3. Mieszkaniowego 4. Usług rozliczeniowych 5. Unii bankowej 6. Rynku kapitałowego
Zaliczenie: 1 pytanie otwarte (np. charakterystyka) + test wielokrotnego wyboru bez pkt ujemnych
KONCEPCJA I ZAŁOŻENIA INTEGRACJI RYNKÓW FINANSOWYCH W UE.
Integracja to dążenie do połączenia wcześniej zdefragmentowanych, regionalnych rynków finansowych w jeden wspólnie funkcjonujący rynek.
Integracja transgraniczna: tworzenie się całości z części i scalanie rynków finansowych poszczególnych krajów
Integracja międzysektorowa: scalanie się podmiotów z różnych segmentów rynku finansowego w wyniku tworzenia konglomeratów finansowych (np. bank funkcjonujący z firmą ubezpieczeniową)
Cechy zintegrowanego unijnego rynku finansowego (teoria integracji rynków)
Przedsiębiorstwa i konsumenci mają porównywalne możliwości lokowania zasobów finansowych lub pozyskiwania kapitału na wszystkich rynkach finansowych we wspólnocie bez względu na miejsce zamieszkania lub lokalizację
Sprawnie działający mechanizm rynkowy i konkurencja między dostawcami usług powodują, że ceny produktów kredytowych i finansowych zbliżają się do siebie prawo LOOP (low of one price)
Na podstawie zasady jednolitego paszportu europejskiego krajowe instytucje finansowe mogą oferować usługi w pozostałych krajach UE za pośrednictwem trans granicznych kanałów dystrybucji usług (wprowadzone od 1.01.1993 przez UE minimalnych wymogów licencyjnych personalnych i kapitałowych)
Co spowodowało zainteresowanie integracją?
Pierwsze działania na rzecz tworzenia jednolitego rynku usług finansowych w UE zostały podjęte w 1973, ale pomimo sprawowania wielu regulacji w latach 70-90 mających na celu integracje rynków finansowych rynek został znacząco zdefragmentowany. Wprowadzenie jednolitej waluty EURO stworzyło jednak niepowtarzalną szansę na przyspieszenie procesu integracji rynków.
Etapy budowy UGW
I. 1990-1993 - zakończono budowę jednolitego rynku wewnętrznego towarów i usług oraz znoszenie ograniczeń w przepływie kapitałów w obrębie UE (z wyjątkiem Grecji)
II. 1994-1999 poświęcony realizacji przez kraje UE programów gospodarczych niezbędnych do spełnienia przez nie tzw. kryteriów zbieżności (odnoszących się do stopy inflacji, stanu deficytu budżetowego i długu publicznego, stabilności kursu walutowego, długoterminowej stopy procentowej)
III. Z dniem 1 stycznia 1999 r. zostały usztywnione kursy między walutami narodowymi 11 krajów członkowskich UE (Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy)
I. Z dniem 1 stycznia 2001 r. także Grecja przystąpiła do obszaru euro i obecnie obszar ten obejmuje 12 krajów członkowskich Unii
Strategia lizbońska
Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000 zostały przyjęte pierwsze założenia planu gospodarczego Europy, tzw. Plany Strategii Lizbońskiej obejmującej programy działań do 2010.
Zgodnie z założeniem długofalowym planu reformy UE do 2010 powinna stać się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką na świecie, opartą na wiedzy, zdolną do tworzenia nowych miejsc pracy oraz zapewniającą spójność społeczną.
Jednym z celów strategii lizbońskiej jest tworzenie otwartego i konkurencyjnego rynku finansowego w UE
Po co integracja RF w UE?
Ze względu na brak wyraźnych oznak integracji rynków finansowych pomimo wprowadzenia jednolitej waluty euro w 1999
Cele strategii lizbońskiej:
Wysoki potencjał zintegrowanych rynków finansowych
Raport Cecchiniego (koszty usług finansowych w wyniku integracji obniżą się do poziomu występującego w kraju o najniższych kosztach przed integracją)
Raport London Econimics
Długookresowy PKB UE będzie wyższy o 1,1% (130 mld E w cenach
z 2002) oddziaływanie w poszczególnych krajach będzie się różniło
i zawierało w przedziale 0,3-2,0
PKB/os w cenach z 2002 w UE będzie wyższy o 350 Euro
Ogólne inwestycje biznesowe będą wyższe o prawie 6% a prywatna konsumpcja o 0,8%, ogólne zatrudnienie o 0,5%
Integracja - potrzebna czy nie?
Zwolennicy wykazują istniejący związek między postępem integracji gospodarczej a wzrostem bogactwa poszczególnych krajów
Przeciwnicy argumentują, że korzyści z integracji rozkładają się nierówno, co w efekcie prowadzi do bogacenia się tylko niektórych krajów kosztem tych, które nie odnoszą z tego procesu żadnych dodatkowych korzyści. Ponadto istnieje:
Ryzyko zakażenia i szybkiego rozprzestrzeniania się kryzysu bankowego poza kraj, w którym ten kryzys powstał
Protekcjonizm narodowy (patriotyzm ekonomiczny) ochrona rynków lokalnych, n. dokonywanie fuzji trans granicznych
Integracja RF w UE dokonuje się głównie poprzez decyzje polityczne.
Skala dodatnich korzyści dla wzrostu gospodarczego z tytułu integracji RF jest w dużej mierze uzależniona od jakości regulacji finansowych i nadzoru.
Korzyści z integracji
Dla rynków finansowych:
Wzrost konkurencji pomiędzy pośrednikami finansowymi
Niższe koszty w wyniku wzrostu efektów skali (efektywność kosztowa)
Wyższa konkurencja w sektorze banków korporacyjnych ze strony instytucji finansowych oferujących alternatywne sposoby finansowania przedsiębiorstwa
Wyższa przejrzystość cenowa rynku
Wzrost obrów na rynkach finansowych i zmniejszenie poziomu ryzyka płynności
Rozwój rynków wysokiego ryzyka, np. venture capital
Dla konsumentów:
Niższe koszty transakcyjne
Wyższa oczekiwana skorygowana o ryzyko stopa zwrotu
Dostęp do szerszej gamy produktów finansowych
Wyższa przejrzystość cenowa rynku i jakości informacji
Pośrednie skutki integracji rynków wynikające z poprawy warunków ekonomicznych
Dla firm:
Niższe koszty transakcyjne
Niższe wymagane przez inwestorów stopy zwrotu
Niższy koszt pozyskiwania kapitału
Możliwość dostępu do większej liczby potencjalnych inwestorów
Niższe koszty wejścia na rynek kapitałowy
Łatwiejszy dostęp do rynków wysokiego ryzyka i venture capital
Lepszy przepływ informacji
Efekt rozpoznawania nowych firm przez inwestorów
Zasada tzw. JEDNOLITEJ LICENCJI:
Instytucja finansowa, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie działalności w jednym z krajów członkowskich, może prowadzić też działalność w pozostałych krajach UE i sprzedawać tam swoje usługi
Instytucja ta nie musi ubiegać się o dodatkowe zezwolenia w kraju goszczącym, wystarczy zezwolenie, które otrzymała w kraju macierzystym
W kraju goszczącym instytucja finansowa może świadczyć swe usługi korzystając ze swobody osiedlania się (głównie poprzez filie i oddziały) i świadczenia usług
Instytucja finansowa podlega nadzorowi ze strony władz kraju macierzystego (Home country control) zgodnie z przepisami obowiązującymi w kraju, np. jeśli bank uzyskał we Francji zezwolenie na działalność, to może on rozwijać działalność np. także w e Włoszech. Nie ma przy tym znaczenia czy banki włoskie mogą świadczyć w swoim kraju takie usługi, na świadczenie których uzyskał zezwolenie bank francuski
FSAP- PLAN DZIAŁAŃ W ZAKRESIE USŁUG FINANSOWYCH
Plan budowy bezpiecznego i zintegrowanego rynku finansowego, gwarantującego sprawne funkcjonowanie mechanizmu alokacji kapitału
Nowe ramy prawne działań przewidzianych w FSAP miały za zadanie:
Stworzyć ponadgraniczną konkurencję
Zwiększyć dostęp do rynku
Umożliwić większą przejrzystość
Integralność rynku oraz stabilność
Wydajność finansową
Cele i bilans:
Tworzenie jednolitego rynku finansowego według nowego planu polegało na:
przygotowaniu nowych inicjatyw legislacyjnych,
rewizji istniejących już regulacji
oraz opracowywaniu procedur umożliwiających szybki i skuteczny proces tworzenia nowych aktów prawnych.
Inicjatywy ustawodawcze przewidziane w planie działań w zakresie rynków finansowych opierały się na zasadzie odgórnej integracji rynków finansowych, tzw. maksymalnej harmonizacji prawa na terenie całej Wspólnoty.
Cele strategiczne:
Stworzenie jednolitego rynku usług finansowych (możliwość pozyskiwania kapitału w wymiarze europejskim, wspólne ramy prawne dla zintegrowanego rynku papierów wartościowych i instrumentów pochodnych, jednolity rynek dla inwestorów)
Stworzenie otwartego i bezpiecznego detalicznego rynku usług finansowych
Przygotowanie odpowiednich regulacji nadzorczych i systemu nadzoru (wyeliminowanie luki w obecnie obowiązujących normach ostrożnościowych, stworzenie zintegrowanych struktur nadzorczych na poziomie UE)
Bilans
23 dyrektywy w ciągu 5 lat
42 działania, zrealizowane 39
Ale niski poziom implementacji prawa unijnego do porządku prawnego poszczególnych krajów członkowskich
Tworzenie jednolitego rynku finansowego według planu polegało na:
Przygotowaniu nowych inicjatyw legislacyjnych
Rewizji istniejących już regulacji
Opracowywaniu procedur umożliwiających szybki i skuteczny proces tworzenia nowych aktów prawnych
Cele I bilans wykonania FSAP, c.d. :
Dyrektywy są przenoszone do porządków prawnych państw członkowskich – często z opóźnieniem, co hamuje proces integracji. W celu usprawnienia przenoszenia przepisów przez członków UE proces ten jest monitorowany.
Prowadzone są działania w zakresie przenoszenia dyrektyw oraz publikacje „tabel zgodności” dla każdego państwa.
KE ma możliwość otwarcia wobec państwa członkowskiego postępowania w sprawie naruszenia prawa (tzw. Infringement proceeding), którego przyczyną mogą być nieprzeniesienie w terminie lub niewłaściwe przeniesienie regulacji unijnych, a także ich nieprawidłowe stosowanie
Zasada lepszego stanowienia prawa „better regulation”
Polityka otwartych i przejrzystych konsultacji rynkowych
Szacowanie, jaki wpływ na rynek mogą mieć nowe propozycje legislacyjne
Ocena czy obowiązujące przepisy spełniają swoją funkcję
Nacisk na prawidłowe przenoszenie i stosowanie przez państwa członkowskie uchwalonych przepisów
Uproszczenie i kodyfikacja niektórych regulacji
Eliminacja niezgodności występujących pomiędzy poszczególnymi przepisami
Zwiększanie wpływu ostatecznych odbiorców usług finansowych na politykę KE wobec sektora finansowego
Zwiększenie spójności polityki z zakresu usług finansowych z taktyką prowadzoną przez KNF na innych
Jak mierzyć integrację?
Wskaźniki ilościowe, np. liczba oddziałów spółek zależnych, wielkość aktywów oddziałów, skala (liczba i wartość) fuzji transgranicznych
cenowe
jakościowe (badanie opinii publicznej)
Stopień integracji rynków finansowych
Bankowość inwestycyjna
Bankowość korporacyjna
Assets management
Private banking
MSP
Detaliczna
Biała Księga – wyznacza politykę, oczekiwania
Zielona Księga – zawiera pytania
Niebieska Księga – zawiera rekomendacje
W2 21.10.2013
Mechanizm integracji rynku bankowego w UE:
Działania KE na rzecz integracji prowadzone w ramach strategii lizbońskiej
Likwidacja barier rynku bankowego (w tym kredytowego)
Większa skłonność konsumentów do zawierania transakcji zagranicznych
Większa skłonność banków do świadczenia transakcji zagranicznych
Wzrost poziomu integracji i konkurencji
Rezultaty:
Wzrost jakości usług
Poprawa mechanizmu alokacji kapitału
Wzrost atrakcyjności oferty bankowej
Niższe ceny kredytów i usług płatniczych
Korzyści dla: gospodarki, konsumentów, przedsiębiorców
W jaki sposób instytucje kredytowe mogą świadczyć usługi za granicą?
Formy penetracji:
Bezpośrednia, trans graniczna sprzedaż produktów bankowych poprzez Internet, telefon
Alianse strategiczne i nawiązywanie współpracy z pośrednikami zajmującymi się sprzedażą produktów bankowych
Otwieranie za granicą placówek i banków w formie spółek zależnych
Przejmowanie zagranicznych banków wraz z siecią placówek stacjonarnych w wyniku transakcji M&A
Kanały sprzedaży usług trans granicznych:
Konsument nabywa usługę od jej dostawcy w innym państwie członkowskim, przyjeżdżając do tego państwa
Przedsiębiorstwo rozprowadza/sprzedaje produkty konsumentom w innym państwie członkowskim nie zakładając tam swojego oddziału
Przedsiębiorstwo tworzy oddziały w więcej niż jednym państwie członkowskim i przystosowuje swoją ofertę do lokalnych rynków
Usługi pomyślane są jako ogólnoeuropejskie nawet jeśli świadczone są lokalnie
Trzy podstawowe swobody z punktu widzenia instytucji finansowych:
1. Swoboda osiedlania się- prawo do podejmowania i prowadzenia działalności (zarówno w formie przedstawicielstwa, agencji, filii, jak i oddziału) na obszarze innych krajów członkowskich, na warunkach określonych przez ustawodawstwo tych krajów, w odniesieniu do ich własnych obywateli.
2. Swoboda świadczenia usług -prawo świadczenia usług przez podmiot mający swą siedzibę w jednym z krajów UE na rzecz podmiotów z pozostałych krajów członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach jakiegokolwiek stałego zakładu. Swoboda ta umożliwia faktycznie świadczenie usług w sposób ransgraniczny lub też inaczej – ponad granicami.
3. Swoboda przepływu kapitałów
ZAŁOŻENIA INTEGRACJI RYNKU DETALICZNYCH USŁUG FINANSOWYCH W UE:
Założenia integracji rynku kredytu konsumpcyjnego w UE
Założenia budowy jednolitego rynku detalicznych usług finansowych w UE
Strategiczny cel II FSAP
Cel:
Niskie ceny/oprocentowanie
Szeroki dostęp do produktów
Niskie ryzyko
Jednolity rynek usług finansowych dla ludności w UE jest możliwy pod warunkiem:
Poprawy standardów oceny prawnej konsumentów
Wzmocnienie bezpieczeństwa konsumentów na rynku usług finansowych
Dostęp do pełnej i rzetelnej informacji
Wzrost konkurencji
Zasada jednolitego paszportu
Wzrost efektów skali
Stopień oceny prawnej konsumentów musi być proporcjonalny do oczekiwanych efektów i w żadnym stopniu nie może być przeszkodą dla działalności trans granicznej dostawców usług.
Szczegółowe zadania określone w FSAP w zakresie detalicznego rynku finansowego:
Wzrost jakości informacji. Informacja w przypadku usług finansowych odgrywa ogromną rolę. Konsumenci muszą mieć prosty i powszechny dostęp do niezbędnych informacji na temat produktów i warunków transakcji, aby uzyskać maksimum bezpieczeństwa
Stworzenie procedur zadośćuczynienia konsumentom w przypadku kwestii spornych z dostawcami usług finansowych. Jedną z głównych barier blokujących integrację detalicznego rynku finansowego jest niepewność konsumentów odnośnie do potencjalnej możliwości uzyskania zadośćuczynienia w sytuacji sporu klienta z instytucją finansową.
Rozwój handlu elektronicznego w zakresie usług finansowych. Zdalne kanały dystrybucji usług finansowych (internetowych, telefonicznych) w istotny sposób zrewolucjonizowały rynek usług detalicznych. Dostawcy usług finansowych powinni mieć możliwość zawierania transakcji trans granicznych z potencjalnymi klientami przez Internet, telefon przy minimalnych kosztach dystrybucji
Rozwój trans granicznych płatności detalicznych
Niskokwotowe transakcje płatności detalicznej w UE pomimo istnienia wspólnej waluty są obarczone wysokimi kosztami transferowymi w porównaniu z kosztami przelewów krajowych. Podobna sytuacja występuje w wypadku opłat pobieranych przy transakcjach dokonywanych przy wykorzystaniu kart płatniczych.
FIN-NET
Celem instytucji należących do FINNET jest udzielenie pomocy konsumentom, którzy skorzystali z usług finansowych poza granicami swojego kraju, w uzyskaniu zadośćuczynienia w przypadku złamania powszechnych zasad świadczenia usług finansowych. Pomysł budowy systemu rozwiązywania sporów konsumentów z instytucjami finansowymi opiera się na włączeniu funkcjonujących już na rynkach narodowych instytucji sądownictwa polubownego do jednej sieci, która zapewniać by miała obsługę spraw w zakresie transakcji trans granicznych.
Głównie zadania:
Zapewnienie konsumentom łatwego dostępu do pozasądowych organów rozpatrujących skargi konsumentów
Zapewnienie efektywnej wymiany informacji pomiędzy należącymi do sieci FINNET instytucjami europejskimi rozpatrującymi skargi konsumentów na instytucje finansowe
Zapewnienie spójności zasad rozpatrywania sporów w pozarządowych organach we wszystkich instytucjach europejskich zgodnie z powszechnym zbiorem zasad
Działania legislacyjne:
Opcje | Efektywność konsum | Stabilność i integralność rynku |
---|---|---|
1. nie podejmowanie działań | = | = |
2. modyfikacja istniejących praw | + | - |
3. kontynuowanie podjętych działań | + | + |
4. dynamiczna konsolidacja | ++ | ++ |
5. nowa inicjatywa | ++ | - |
+ pozytywny, ale ograniczony wpływ
+++ bardzo pozytywny
- negatywny
-- potencjalny, istotny negatywny wpływ
= brak zmian w planie europejskim i planie ekonomicznym
Bariery integracji detalicznych rynków finansowych:
Bariera językowa
ryzyko oszustwa przy nabywaniu usług w innym kraju UE
nadmierna ilość informacji lub niezrozumiała, wprowadzająca w błąd
niewystarczająca informacja
Dodatkowe koszty związane z nabywaniem w innym kraju
Brak osobistego kontaktu z dostawcą
Niski poziom ochrony konsumenta w innych krajach UE
Różne waluty
Kwestie potwierdzenia tożsamości, odmowa sprzedaży ze względu na kraj pochodzenia
Nie ma zasadniczych różnic pomiędzy nabyciem usługi w kraju lub za granicą
Wysoka wymagana wielkość depozytu
Niższy poziom usług dla klientów w innych krajach
bariery | Naturalne | Polityczno-prawne |
---|---|---|
|
|
|
|
Informacja i koszty dostosowania wynikające z narodowych różnic w regulacjach (nadzór, ochrona konsumenta, sądownictwo polubowne) Istnienie przywilejów dla krajowych dostawców (np. we współwłasności państwowej) Wadliwy system regulacji prawnych na wspólnym rynku (np. zbyt wolne dostosowanie prawa do rozwoju rynku) Koszty transakcji trans granicznych (np. przelewów |
W 3 4.11.2013
INTEGRACJA RYNKU KREDYTÓW KONSUMPCYJNYCH
Zielona księga w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku (KOM (2007/226))
Komisja uważa, że dalszą integrację rynków detalicznych usług finansowych w UE można osiągnąć poprzez:
Zapewnienie konkretnych korzyści konsumentom poprzez zagwarantowanie, że odpowiednio regulowane wolne rynki i silna konkurencja zapewniają produkty zaspokajające potrzeby konsumentów, oferując wybór, wartość i jakość.
Podniesienie zaufania poprzez zagwarantowanie, że w razie potrzeby konsumenci odpowiednio są chronieni oraz że usługodawcy są w dobrej kondycji finansowej i są godni zaufania
Wzmocnienie pozycji konsumentów w sposób pozwalający im na podejmowanie decyzji właściwych w ich sytuacji finansowej. Pod tym względem istotnych jest klika czynników, w tym
znajomość finansów,
przejrzyste, odpowiednie i terminowo przekazywane informacje,
wysokiej jakości doradztwo
równe warunki konkurencji produktów postrzeganych jako mające podobne cechy.
Konsumenci mający silną pozycję mogą być bardziej pewni siebie wybierając optymalne oferty zaspokajające ich potrzeby bez względu na lokalizację dostawcy usług finansowych.
Integracja rynku kredytów konsumpcyjnych. Zróżnicowanie rynków kredytów konsumpcyjnych w UE – wykres Polski rynek jest dobrze rozwinięty, największe rynki w UE to FR, Niemcy, UK, ES. Ale np. w RO, HU, BG występuje za dużo kredytów w stosunku do rozwoju gospodarczego.
Działanie na rzecz integracji rynku kredytów konsumpcyjnych – diagnoza
Niedostateczne dopasowanie regulacji zawartych w dyrektywie 87/102/EWG do bieżącej sytuacji na rynku kredytów konsumpcyjnych (np. nowe produkty).
Znaczne zróżnicowanie prawa w poszczególnych krajach. W praktyce w zależności od poziomu rozwoju rynku kredytowego państwa członkowskie wprowadziły dodatkowo wiele mechanizmów ochrony konsumentów
Konieczność dostosowania prawa do nowych warunków rynkowych, np. pojawianie się nowych form kredytowania, które nie były przedmiotem dyrektywy
Minimalny zakres harmonizacji daje państwom członkowskim możliwość modyfikowania unijnych pojęć w celu podwyższenia poziomu gwarantowanej ochrony
Zaproponowano wprowadzenie zasady maksymalnej harmonizacji przepisów na terenie całej wspólnoty. Zasada maksymalnej harmonizacji przepisów ogranicza możliwości krajów członkowskich w zakresie wprowadzania przepisów innych niż ustanowione w dyrektywie. (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dn. 23.04.2008 w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG)
Zasadnicze zmiany regulacyjne w propozycji dyrektywy w dziedzinie kredytu konsumpcyjnego:
Przedefiniowanie zakresu dyrektywy w celu zapewnienia, że odzwierciedla ona nową sytuację na rynku
Wprowadzenie ustrukturyzowanych ram informacyjnych dla podmiotu udzielającego kredytów –pełniejsza ocena ryzyka
Wprowadzenie obowiązku udzielenia konsumentowi szerszych informacji
Wprowadzenie bardziej sprawiedliwego podziału odpowiedzialności między konsumentem a osobą działającą zawodowo
Poprawę uregulowań i praktyk, które określają sposób postępowania osób działających zawodowego w przypadku niewywiązywania się z obowiązku dokonania płatności, zarówno dla konsumenta jak i kredytodawcy
Zasadnicze zmiany dot. Wzrostu ochrony konsumenta w propozycji dyrektywy:
Prawo do informacji i doradztwa (stanowiące klucz do integracji)
Obowiązek udzielenia wyjaśnień, informowania o głównych cechach proponowanych produktów oraz skutków dla konsumenta
Obowiązek do przekazania we formie pisemnej na standardowym europejskim arkuszu informacyjnym informacji umożliwiających porównanie kilku ofert
Prawo do reklamy niewprowadzającej w błąd (musi być podane RSO i przykład)
Prawo do odstąpienia od umowy kredytowej (Wydłużenie okresu z 10 do 14 dni)
Prawo do przedterminowej spłaty wraz z prawem do proporcjonalnego obniżenia kredytu. Kredytodawcy przysługuje wtedy sprawiedliwa i obiektywnie uzasadniona rekompensata za ewentualne koszty. Rekompensata dotyczy wyłącznie umów kredytowej o stałej stopie oprocentowania. Górna granica rekompensaty ustalona została na poziomie 1% spłaconej przed terminem części kwoty kredytu w przypadku umów które trwałyby jeszcze ponad rok, oraz 0,5% dla umów o krótszym terminie trwania
Prawo do informacji- kredytodawca jest zobowiązany już na etapie przez zawarciem umowy do podania informacji w zakresie:
Czasu trwania umowy
Całkowitej kwoty kredytu, jego oprocentowania oraz całkowitego kosztu kredytu (wyznaczony na podstawie jednolitego wzoru APR-rzeczywista roczna stopa oprocentowania)
Harmonogram płatności wraz z wszystkimi innymi opłatami ponoszonymi przez konsumenta
Okresu, w którym biorca może ewentualnie odstąpić od umowy
Kosztów ewentualnej przedterminowej spłaty kredytu
SEAI (standardowy europejski arkusz informacyjny)– elementy:
Dane identyfikacyjne dawcy, pośrednika kredytowego
Opis ogólnych cech produktu kredytowego – rodzaj kredytu, terminy i sposób wypłaty, zasady spłaty, zabezpieczenie kredytu
Koszty kredytu – stopa procentowa, warunki zmiany, rzeczywista roczna stopa procentowa, całkowity koszt kredytu, skutek braku płynności
Inne ważne aspekty prawne – odstąpienie od umowy, spłata przed terminem, uprawnienie dawcy do zastrzeżenia prowizji za spłatę przed terminem
Zasada odpowiedzialnego udzielania kredytów – obowiązek udzielenia wyjaśnień, tzw. Asysta przedkontraktowa
Zmodyfikowana, prezentowana we wcześniejszych projektach zasada odpowiedzialnego udzielania kredytów (principle of responsible lending)
Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie dbają by dawcy (w stosownych przypadkach też pośrednicy kredytowi) udzielali konsumentom odpowiednich wyjaśnień. Dotyczy to w szczególności objaśnień informacji udzielanych przed zawarciem umowy, głównych cech proponowanych produktów oraz konkretnych skutków dla konsumentów, jakie mogą one za sobą pociągnąć (w tym konsekwencji zaległości w spłacie). W ten sposób konsument może ocenić czy proponowana umowa jest stosowna do jego potrzeb i sytuacji finansowej.
W praktyce obowiązywać ma zasada, że bank udzielający kredytu będzie zobligowany jeszcze przed zawarciem umowy poinformować konsumenta o ogólnych warunkach kredytowania oraz wadach i zaletach oferowanego produktu.
Regulacje dotyczące działalności pośredników kredytowych:
Osoba fizyczna lub prawna (art. 3 pkt. f)), która nie działa w charakterze kredytodawcy i która w ramach wykonywanej przez siebie działalności handlowej, gospodarczej lub zawodowej za wynagrodzeniem:
przedstawia lub oferuje konsumentom umowy o kredyt;
udziela konsumentom pomocy podejmując w związku z umowami o kredyt prace przygotowawcze
zawiera z konsumentami umowy o kredyt w imieniu kredytodawcy
Pośrednicy zostali zobligowani do podawania w „informacji dotyczących zakresu uch uprawnień, a w szczególności informowanie, czy współpracuje on wyłącznie z jednym kredytodawcą czy z większą ich liczbą, czy też działa jako niezależny broker (art. 21). Pośrednik musi ujawnić i poinformować konsumenta o ewentualnej opłacie należnej od konsumenta na rzecz pośrednika kredytowego za jego usługi .
Szanse i zagrożenia dla kredytów bankowych wynikające z integracji rynku kredytów konsumpcyjnych:
Szanse | Zagrożenia |
---|---|
|
|
Koszty związane z wprowadzeniem dyrektywy to koszty jednorazowe, np. związane ze zmianą systemów informatycznych i koszty długoterminowe
(on going) dotyczące np. akrusza informacyjnego
Nie należy oczekiwać, że proces integracji nastąpi w krótkim czasie. Postęp integracji w poszczególnych segmentach rynku bankowego wymaga zaangażowania zarówno ze strony instytucji publicznych, jak i prywatnych. W perspektywie długookresowej integracja rynków finansowych może przynieść realne korzyści wszystkim uczestnikom rynku. W krótszej perspektywie czasowej należy oczekiwać wzrostu kosztów dla instytucji bankowych, związanych z koniecznością dostosowania procedur.
W 18.11.2013
INTEGRACJA RYNKÓW KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH
Zróżnicowanie rynku: w krajach Unii Europejskiej kredyty hipoteczne stanowią
18-20%, kraje jak Dania, UK, Holandia, Hiszpania mają dobrze rozwinięty rynek kredytów mieszkaniowych w stosunku do rozwoju gospodarczego, kraje słabo rozwinięte to Europa Wschodnia i PL (gdzie jest wysoka dynamika rozwoju).
Kredyt mieszkaniowy stanowi bardzo ważny segment rynku kredytów, stanowi 70% ogółu kredytów, 30% to kredyty konsumpcyjne, kredyt ten jest długoterminowy, wg szacunków PL miała być jednym z krajów odnoszących największe korzyści z integracji.
Działania na rzecz integracji rynku kredytów hipotecznych:
Kodeks dobrych praktyk w dziedzinie kredytu hipotecznego wydany w formie Rekomendacji Komisji Europejskiej w marcu 2001 roku, obrowolny kodeks postępowania w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy
Zielona księga (kredyty hipoteczne w UE, czerwiec 2005)
Biała księga w sprawie integracji rynku kredytów hipotecznych w UE (grudzień 2007)
Kodeks dobrych praktyk w dziedzinie kredytu hipotecznego:
Konsensus stanowisk reprezentowanych przez europejskie stowarzyszenia konsumenckie i stowarzyszenia europejskiego sektora kredytowego oferującego kredyty mieszkaniowe.
Rekomendacja komisji ma charakter samoregulacji sektora kredytowego
Instytucje bankowe oferujące kredyty mieszkaniowe mogą dobrowolnie zobowiązać się do przestrzegania zasad przewidzianych w Kodeksie dobrych praktyk
Cel kodeksu dobrych praktyk:
Kodeks standaryzuje zakres informacji udzielonych konsumentom w skali europejskiej przekazywanej wg obowiązującego wszystkich członków Europejskiego znormalizowanego arkuszu informacyjnego
Kodeks ma na celu umożliwienie porównywania produktów kredytowych od różnych kredytodawców, a także tych z innych krajów członkowskich
Instytucja finansowa przyjmująca kodeks powinna przekazać konsumentom: ogólne informacje o oferowanych produktach hipotecznych, informacje odnoszące się do potrzeb konkretnego klienta na etapie przed zawarciem umowy, które powinny być przedstawione na Europejskim Znormalizowanym Arkuszu Informacyjnym
Ochrona konsumenta w Kodeksie Dobrych Praktyk. Kodeks określa:
Prawa konsumenta do uzyskania informacji m. in. o formach zabezpieczenia, rodzajach dostępnych kredytów mieszkaniowych wraz z krótkim opisem różnicującym produkty kredytowe o stałej i zmiennej stopie procentowej, orientacyjne wysokości kosztów kredytu mieszkaniowego, dodatkowe koszty związane z udzieleniem kredytu, jak opłaty administracyjne, ubezpieczeniowe, orientacyjny harmonogram spłat, możliwości i warunki przedterminowej spłaty
Zielona księga i obszary, w których należy podjąć działania na ryku kredytów hipotecznych:
Ochrona konsumenta:
Polityka informacyjna
Doradztwo kredytowe
Kwestie przedterminowej spłaty kredytu (czy powinna być zagwarantowana prawnie, w jaki sposób powinny być kalkulowane opłaty)
Kwestie porównywalności stopy oprocentowania kredytów (czy APR służy celom informacyjnym, czy powinien istnieć jednorodny europejski sposób kalkulacji APR)
Regulacje dotyczące wysokości i zmian oprocentowania (jakie są konsekwencje regulacji antylichwiarskich dla regulacji rynków)
Kwestie prawne (wycena nieruchomości, opodatkowanie)
Zabezpieczenie hipoteczne (rejestry gruntów, eurohipoteka)
Sekurytyzacja
Biała księga w sprawie integracji rynków kredytów hipotecznych w UE (2007):Analiza rynków kredytu hipotecznego w UE wskazuje na liczne przeszkody
integracji:
1. Przeszkody dotyczące transgraniczego prowadzenia działalności przez kredytodawców hipotecznych. Różniące się od siebie ramy prawne oraz regulacje w zakresie ochrony konsumenta, fragmentacja infrastruktury, jak również różne ramy prawne w zakresie finansowania kredytów hipotecznych tworzą prawne i gospodarcze przeszkody, ograniczające możliwości wejścia na rynek oraz rozwój efektywnych strategii finansowania kredytu hipotecznego. Skutkuje to ograniczoną różnorodnością produktów oraz wyższymi cenami dla konsumentów.
2. Ograniczona różnorodność produktów Problemy, które ograniczają różnorodność produktów, zostały zidentyfikowane w następujących obszarach: przedterminowa spłata kredytu, ograniczenia związane z oprocentowaniem kredytu, szereg kwestii związanych z finansowaniem kredytów hipotecznych, obowiązek bycia instytucją kredytową.
3. Niski poziom zaufania konsumentów. Konsumenci w UE nabywają nadal w przeważającej mierze produkty hipoteczne na rynku lokalnym: nie dokonują oni prawie nigdy tego typu zakupów bezpośrednio w innym państwie członkowskim
Niewystarczające lub złe informacje, obawy co do poszanowania ich praw lub
słaba ochrona prawna w przypadku wystąpienia przeciwności, jak również potrzeba porozumiewania się w innym języku zostały wymienione przez konsumentów[12] jako czynniki, które powstrzymują ich przed zaciągnięciem kredytu za granicą. Asymetria informacji miedzy kredytodawcą hipotecznym a kredytobiorcą może również stanowić czynnik zniekształcający rynek. Poszczególne problemy, które mają wpływ na zaufanie konsumentów, zostały zidentyfikowane w następujących obszarach: informacje udzielane przed
zawarciem umowy, edukacja finansowa, dopasowanie produktu, przedterminowa spłata kredytu oraz prawo właściwe.
4. Ograniczona mobilność klientów. Mobilność klientów oraz skłonność konsumentów do zmiany kredytodawcy hipotecznego może wpłynąć na poziom konkurencji na rynku. Na mobilność klientów wpływ mają głównie dwa czynniki:
Niektórzy konsumenci wolą nie zmieniać umowy kredytu hipotecznego i tym samym pozostaną klientami ich obecnego, lokalnego dostawcy kredytowego. Konsumenci mogą być skonfrontowani z wysokimi kosztami zmiany kredytodawcy. W niektórych przypadkach, konsumenci nie są faktycznie w stanie rozwiązać umowy o udzielenie kredytu hipotecznego w związku z ograniczeniami. W innych przypadkach, wysokie koszty zmiany kredytodawcy (np. opłaty związane z przedterminową spłatą kredytu oraz niektóre koszty administracyjne) lub koszty zawarcia nowej umowy o kredyt hipoteczny (np. koszty poszukiwania nowej oferty) mogą przeważać nad korzyściami.
Ocena wpływu integracji rynków kredytów hipotecznych w UE
Identyfikacja i wskazanie głównych barier utrudniających integrację rynku kredytów hipotecznych w UE
Priorytety działań w najbliższych latach:
ułatwienie transgranicznego udzielania i finansowania kredytów hipotecznych poprzez zniesienie przeszkód i zmniejszenie kosztów zaangażowania w działalność trans graniczną
poszerzenie oferty produktów, które mogłyby zaspokoić potrzeby klientów, przez zniesienie przeszkód w dystrybucji i sprzedaży produktów na terenie całej Europy.
zwiększenie zaufania konsumentów
ułatwienie mobilności klientów
Koszty i korzyści z integracji rynków kredytów hipotecznych w UE:
W 3.12.2013
Po co Biała Księga?
Komisja prowadziła kompleksowy przegląd unijnych rynków mieszkaniowych kredytów hipotecznych, aby zapewnić skuteczne funkcjonowanie jednolitego rynku. W Białej Księdze dotyczącej integracji rynków kredytu hipotecznego w UE określone zostały obszary mające bezpośrednie znaczenie w kwestii:
odpowiedzialnego udzielania i zaciągania kredytów
Informacje udzielane przed zawarciem umowy
Oceny zdolności kredytowej
Przedterminowej spłaty i pośrednictwa kredytowego
W związku z problemami, jakie wystąpiły podczas kryzysu finansowego i w kontekście wyników na rzecz zapewnienia skutecznego i konkurencyjnego jednolitego rynku, Komisja postanowiła zaproponować środki dotyczące odpowiedzialnego udzielenia i zaciągania kredytów, w tym normy prawne dotyczące pośrednictwa kredytowego. Skutkiem tego jest
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie umów o kredyt związane z nieruchomościami mieszkalnymi KOM(2011)142. Cel dyrektywy:
Stworzenie skutecznego i konkurencyjnego jednolitego rynku dla konsumentów, kredytodawców i pośredników kredytowych
Stworzenie rynku zapewniającego wysoki poziom ochrony dzięki umacnianiu zaufania konsumentów oraz wspieraniu mobilności klientów
Zapewnienie działalności trans granicznej kredytodawców i pośredników kredytowych
Zapewnienie jednolitych warunków dla wszystkich podmiotów, przy jednoczesnym poszanowaniu praw podstawowych, w szczególności prawa do ochrony danych osobowych zawartego w Karcie Praw podstawowych Unii Europejskiej
Wspieranie stabilności finansowej poprzez zapewnienie odpowiedzialnego funkcjonowania rynków kredytu hipotecznego
Kryzys finansowy pokazał, że nieodpowiedzialne zachowanie uczestników rynku może naruszyć podstawy systemu finansowego, prowadząc do braku zaufania wśród wszystkich stron, w szczególności konsumentów, oraz wywierając poważne konsekwencje społeczne i gospodarcze.
Wielu konsumentów straciło zaufanie do sektora finansowego, a kredytobiorcy mieli coraz większe trudności ze spłatą swoich kredytów, co doprowadziło do wzrostu liczby przypadków zaległości w spłacie i egzekucji z nieruchomości.
W związku z problemami, które uwidoczniły się w trakcie kryzysu finansowego, Komisja zaproponowała środki odnoszące się do umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi, między innymi rzetelne ramy prawne dla pośrednictwa kredytowego, pod kątem zapewnienia na przyszłość odpowiedzialnych i rzetelnych rynków oraz przywrócenia zaufania konsumentów
Co proponuje dyrektywa?
Artykuł 1 (przedmiot) Zasadniczo głównym przedmiotem dyrektywy są nieruchomości mieszkalne, a nie nieruchomości komercyjne.
Artykuł 2 (zakres) określa zakres dyrektywy, obejmujący umowy o kredyt zabezpieczone hipoteką lub innym zabezpieczeniem, kredyty na nabycie nieruchomości i niektóre umowy o kredyt mające na celu sfinansowanie remontu nieruchomości.
Artykuł 4 (właściwe organy) nakłada na państwa członkowskie obowiązek wyznaczenia konkretnych właściwych organów na potrzeby wdrażania niniejszej dyrektywy.
Artykuł 5 (obowiązki dotyczące prowadzenia działalności w przypadku udzielania kredytów konsumentom) i artykuł 6 (wymogi dotyczące minimalnych kompetencji) określają istotne warunki dla kredytodawców i pośredników kredytowych mające na celu zapewnienie wysokiego stopnia profesjonalizmu przy udzielaniu kredytu hipotecznego, takie jak obowiązek działania w najlepszym interesie konsumenta i wymogi dotyczące posiadania odpowiedniej wiedzy i kompetencji.
Artykuł 7 (ogólne przepisy dotyczące reklamy i marketingu) i artykuł 8 (standardowe informacje podawane w reklamie) wprowadzają ogólne zasady dotyczące materiałów marketingowych i reklamowych oraz określają format i treść informacji podawanych w reklamie. Standardowe informacje dotyczą najważniejszych cech kredytu, a w przypadku kredytu zabezpieczonego hipoteką – ostrzeżenia o konsekwencjach dla konsumenta w przypadku niewypełniania przez niego zobowiązań wynikających z umowy o kredyt. Artykuł 9 (informacje udzielane przed zawarciem umowy) zobowiązuje kredytodawców i pośredników kredytowych do udostępniania w każdym momencie ogólnych informacji na temat zakresu oferowanych produktów kredytowych. Ponadto zobowiązuje on kredytodawców, a w stosownych przypadkach również pośredników kredytowych, do udzielania konsumentowi informacji dostosowanych do jego indywidualnych potrzeb na podstawie europejskiego znormalizowanego arkusza informacyjnego. Wymogi te w znacznej mierze powielają dobrowolne zobowiązania określone w Europejskim dobrowolnym kodeksie postępowania w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy kredytu mieszkaniowego.
Artykuł 10 (wymogi informacyjne dotyczące pośredników kredytowych) zobowiązuje pośredników kredytowych do ujawniania konsumentom przed rozpoczęciem świadczenia usług informacji dotyczących ich nazwy, statusu i powiązań z kredytodawcą, tak aby zwiększyć przejrzystość pod kątem ewentualnego konfliktu interesów.
Artykuł 11 (wystarczające wyjaśnienia) zobowiązuje kredytodawców i pośredników
kredytowych do udzielania konsumentom wyjaśnień dotyczących proponowanych umów o kredyt na etapie poprzedzającym zawarcie umowy, w zależności od poziomu wiedzy konsumenta na temat kredytów i jego doświadczenia w tym zakresie.
Artykuł 12 (obliczanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania) dotyczy głównego wskaźnika stosowanego do porównania hipotecznych produktów kredytowych. W odniesieniu do hipotecznych produktów kredytowych artykuł ten wprowadza wymóg stosowania definicji rzeczywistej rocznej stopy procentowania (RRSO)
Artykuł 13 (informacje dotyczące stopy oprocentowania kredytu) określa informacje, które mają być przekazywane konsumentowi w przypadku zmiany stopy oprocentowania kredytu.
Artykuł 14 (obowiązek przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej konsumenta) zobowiązuje kredytodawcę do oceny zdolności konsumenta do spłaty kredytu, z uwzględnieniem jego sytuacji osobistej i w oparciu o wystarczające informacje. Artykuł ten nakłada również na kredytodawcę obowiązek odmowy udzielenia kredytu w przypadku negatywnych wyników oceny zdolności kredytowej.
Artykuł 15 (obowiązek ujawnienia informacji przez konsumenta) wprowadza wymóg „odpowiedzialnego zaciągania kredytów”, wyrażający się tym, że kredytobiorca musi udzielić wszelkich niezbędnych i prawidłowych informacji umożliwiających przeprowadzenie oceny zdolności kredytowej.
Artykuł 16 (dostęp do baz danych) wprowadza przepisy mające na celu zapewnienie kredytodawcom dostępu do informacji w odpowiednich bazach danych w sposób niedyskryminujący.
Artykuł 17 (standardy udzielania porad) wprowadza standardy zapewniające, by w przypadku udzielania porad było jasne dla kredytobiorcy, że udzielane są porady, nie wprowadza się jednak obowiązku udzielania porad. Artykuł ten wprowadza wymóg uwzględnienia wystarczającej liczby umów o kredyt na danym rynku oraz dostosowania udzielanych porad do profilu kredytobiorcy.
Artykuł 18 (przedterminowa spłata) nakłada na państwa członkowskie obowiązek
zapewnienia konsumentom prawa do spłaty kredytu przed wygaśnięciem umowy o kredyt, dając państwom członkowskim swobodę określania warunków wykonywania tego prawa, pod warunkiem, że warunki te nie są nadmiernie uciążliwe.
W 17.12.2013
Rachunki bankowe
Badanie z 2007 r. dotyczące sektora bankowości detalicznej wskazało na istnienie przeszkód zawężających klientom możliwości wyboru oraz ograniczających ich mobilność.
Przeszkody te to m.in.:
brak przejrzystości
brak możliwości porównania opłat bankowych
wysokie koszty przeniesienia rachunku do innego banku ponoszone przez konsumentów przy zmianie swojego dostawcy rachunku bankowego,
trudności z dostępem do podstawowych usług bankowych, na jakie napotyka wielu obywateli Unii
Konsumenci powinni mieć dostęp do rachunków bankowych i związanych z nimi usług w każdym miejscu w UE, bez względu na państwo członkowskie, w którym posiadają miejsce stałego zamieszkania, oraz powinni móc łatwo zmienić dostawcę rachunku bankowego, w tym na dostawcę zagranicznego.
DZIAŁANIA
1. ZALECENIE KOMISJI z dnia 18 lipca 2011 r. w sprawie dostępu do zwykłego rachunku płatniczego (2011/442/UE)
2. Konsultacje w sprawie rachunków bankowych, 20.3.2012
3. Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie porównywalności opłat za prowadzenie rachunku płatniczego, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego, COM(2013) 266 final
W Akcie o jednolitym rynku II (3 październik 2012 r.), inicjatywę ustawodawczą w sprawie rachunków bankowych w UE określono jako jedno z dwunastu działań priorytetowych mających na celu wywarcie realnego wpływu na gospodarkę oraz wzbudzenie w obywatelach i przedsiębiorstwach zaufania do możliwości czerpania z jednolitego rynku korzyści dla siebie
Celem inicjatywy jest „zapewnienie wszystkim obywatelom Unii dostępu do podstawowego rachunku płatniczego, zapewnienie przejrzystości i możliwości porównywania opłat za prowadzenie rachunku bankowego oraz ułatwienie przenoszenia rachunków bankowych między bankami”
Zalecenie komisji z dnia 18 lipca 2011 w sprawie dostępu do zwykłego rachunku płatniczego (2011/442/UE)
Prawo dostępu
Art. 2. Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby każdy konsument przebywający legalnie na terytorium Unii miał prawo do otworzenia zwykłego rachunku płatniczego u dostawcy usług płatniczych prowadzącego działalność na
terytorium tych państw i do korzystania z tego rachunku, (…) Prawo takie powinno mieć zastosowanie niezależnie od sytuacji finansowej konsumenta.
Art. 7. Dostęp do zwykłego rachunku płatniczego nie powinien być uzależniony od wykupienia dodatkowych usług.
Art. 9. Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby dostęp do zwykłych rachunków płatniczych był zapewniany albo nieodpłatnie, albo za racjonalną opłatą.
Zmiana dostawcy rachunku płatniczego:
Komisja zwróciła się do europejskiego sektora bankowego (EBIC) o ułatwienie konsumentom przenoszenia rachunku z jednego do drugiego banku w tym samym państwie.
EBIC opracował w 2008 r. „modelowy” mechanizm przenoszenia rachunku zdefiniowany przez zbiór samoregulacyjnych „Wspólnych zasad przenoszenia rachunku bankowego”. Zasady te zostały wdrożone przez krajowe stowarzyszenia bankowe do końca 2009 r.
Wspólne zasady określają rolę dwóch banków biorących udział w procesie przeniesienia rachunku.
Konsumenci pragnący przenieść swój rachunek bankowy mogą wybrać nowy bank, jako podstawowy punkt kontaktowy.
W szczególności nowy bank uzyska od poprzedniego banku niezbędne informacje na temat regularnych płatności konsumenta oraz zwróci się do tego banku o anulowanie tych płatności w ramach starego rachunku.
Nowy bank utworzy te regularne płatności w nowym rachunku oraz albo poinformuje osoby trzecie o danych nowego rachunku konsumenta, albo pomoże konsumentowi w przeprowadzeniu tych czynności.
Bank ten służy również konsumentowi pomocą w złożeniu wniosku w poprzednim banku o zamknięcie starego rachunku oraz przelew pozostałego salda.
We wspólnych zasadach zapisane są terminy, których przestrzegać musi zarówno stary, jak i nowy bank.
Stary bank musi przekazać wszystkie dostępne informacje na temat regularnych płatności konsumenta – 7 bankowych dni roboczych po otrzymaniu od nowego banku lub konsumenta stosownego wniosku.
Nowy bank musi utworzyć regularne płatności w nowym rachunku – 7 dni od otrzymania niezbędnych informacji.
W tym samym terminie nowy bank musi albo poinformować osoby trzecie (np. dostawców mediów lub pracodawcę) o danych nowego rachunku konsumenta, albo pomóc konsumentowi w dopełnieniu tych formalności poprzez udostępnienie mu wzoru pism.
Przekazanie przez poprzedni bank informacji o regularnych płatnościach konsumentowi oraz nowemu bankowi powinno być bezpłatne.
Również bezpłatne powinno być zamknięcie starego rachunku.