Warsztaty terapii zajęciowej
Celem warsztatu jest:
aktywne wspomaganie procesu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
stwarzanie osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.
Uczestnicy warsztatów
Uczestnikami warsztatów mogą być osoby posiadające prawnie potwierdzony status niepełnosprawności, niezdolne do podjęcia pracy. Osoby niepełnosprawne, przyjmowane do warsztatu po 1 stycznia 1998 r., muszą posiadać w swoim orzeczeniu wskazanie do uczestnictwa w terapii zajęciowej. Zgłoszenia osób niepełnosprawnych, które chcą uczestniczyć w warsztacie przyjmuje i zatwierdza jednostka zamierzająca utworzyć warsztat lub jednostka prowadząca warsztat.
Zasady funkcjonowania warsztatu
Terapię prowadzoną w warsztacie realizuje się na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika, który zawiera informacje dotyczące osoby niepełnosprawnej, planowanych działań wobec uczestnika i spodziewanych efektów tych działań.
W warsztacie działa rada programowa, która dokonuje okresowej oraz, nie rzadziej niż co 3 lata, kompleksowej oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika warsztatu i zajmuje stanowisko w kwestii osiągniętych przez niego postępów w rehabilitacji, uzasadniających:
- podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na przystosowanym stanowisku pracy,
- potrzebę skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, ze względu na brak postępów w rehabilitacji i złe rokowania co do możliwości osiągnięcia postępów uzasadniających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy po odbyciu dalszej rehabilitacji w warsztacie,
- przedłużenie uczestnictwa w terapii ze względu na pozytywne rokowania co do przyszłych postępów w rehabilitacji, umożliwiających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy, albo okresowy brak możliwości podjęcia zatrudnienia, albo okresowy brak możliwości skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia.
4. Koszty
Koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu są współfinansowane ze środków PFRON, ze środków samorządu terytorialnego lub z innych źródeł. Zasada współfinansowania oznacza solidarne ponoszenie kosztów tworzenia
i działania warsztatów przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Maksymalne dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów działalności warsztatów terapii zajęciowej, w tym wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu, wynosi:
w 2005 i 2006 r. – 100% tych kosztów,
w 2007 r. — 95% tych kosztów,
w 2008 r. — 90% tych kosztów,
w 2009 r. i w latach następnych — 85% tych kosztów.
Maksymalne dofinansowanie ze środków Funduszu tworzenia warsztatu terapii zajęciowej wynosi — 70% tych kosztów.
Zasady tworzenia warsztatów
Jednostka zamierzająca utworzyć warsztat składa do właściwego, ze względu na siedzibę warsztatu, powiatowego centrum pomocy rodzinie wniosek o dofinansowanie kosztów utworzenia i działalności warsztatu ze środków PFRON. Do wniosku należy dołączyć projekt utworzenia warsztatu. Projekt zawiera m.in. statut jednostki zamierzającej utworzyć warsztat, zgłoszenie co najmniej 20 kandydatów na uczestników warsztatu, z określeniem stopni
i rodzajów ich niepełnosprawności, plan działalności warsztatu określający metody pracy z uczestnikami warsztatu w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej, zobowiązanie do opracowania indywidualnych programów rehabilitacji uczestników warsztatu, propozycje dotyczące obsady etatowej warsztatu, z wyszczególnieniem liczby stanowisk i wymaganych kwalifikacji pracowników oraz preliminarz kosztów utworzenia warsztatu i preliminarz rocznych kosztów działalności warsztatu.
Wniosek podlega merytorycznej i formalnej ocenie dokonywanej przez zespół utworzony przez starostę w centrum pomocy. W oparciu o ocenę zespołu powiat zawiera z jednostką zamierzającą utworzyć warsztat umowę określającą warunki i wysokość dofinansowania kosztów utworzenia i działalności warsztatu ze środków Funduszu.
Zakłady pracy chronionej
Jakie wymagania należy spełnić, aby uzyskać status zakładu pracy chronionej:
* Działalność gospodarcza musi być prowadzona przez co najmniej 12 miesięcy,
* Należy zatrudniać nie mniej niż 25. pracowników w przeliczeniu na etaty,
* Należy osiągać odpowiednie wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych:
*
o co najmniej 40 proc.; w tym co najmniej 10 proc. ogółu zatrudnionych stanowią osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności albo
o co najmniej 30 proc. osób niewidomych lub psychicznie chorych, albo osób upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
* obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład powinny odpowiadać przepisom i zasadom bhp, powinny też uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz spełniają wymagania dostępności do nich (kontroluje PIP),
* Należy zapewnić pracownikom doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne,
Prowadzący zakład pracy chronionej jest zwolniony:
* z podatków (nie dotyczy - podatku od gier, VAT, akcyzy, cła, dochodowego, od środków transportowych) z tym że:
* z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego zwolniony jest na zasadach określonych w przepisach odrębnych,
- z podatku od czynności cywilnoprawnych - jeżeli czynność przez niego dokonana pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu.
* opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej.
3. Prowadzący zakład pracy chronionej może otrzymać ze środków PFRON:
* dofinansowanie w wysokości do 50 proc. oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych, pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych,
* zwrot kosztów szkolenia zatrudnionych osób niepełnosprawnych w związku z koniecznością zmiany profilu produkcji,
* pożyczkę na cele inwestycyjne, modernizację lub restrukturyzacje zakładu,
* jednorazową pożyczkę w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy osób niepełnosprawnych,
* dofinansowanie lub refundację wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję, pracowników niewidomych - w wysokości 75 proc. najniższego wynagrodzenia,
* dofinansowanie w związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych w przypadku braku podstaw do zwrotu VAT lub gdy jest on niższy o 90 proc. od wynikającego z wyliczenia dokonanego na podstawie odrębnych przepisów.
Szczególne uprawnienia:
* zwrot podatku od towarów i usług (na podstawie odrębnych przepisów) za okresy miesięczne w 2003 r.,
* częściowe finansowanie z budżetu państwa i PFRON wynagrodzenia odpowiadającego należnej składce pracownika na ubezpieczenie społ.
Zakłady aktywizacji zawodowej
Finansowanie kosztów działalności zakładu
Finansowanie kosztów utworzenia i działalności obsługowo-rehabilitacyjnej zakładu aktywności zawodowej następuje na warunkach określonych w umowie zawartej między PFRON a organizatorem zakładu. Umowę taką zawiera się na okres posiadania przez dany zakład statusu zakładu aktywności zawodowej.
Na podstawie umowy zakład aktywności zawodowej może uzyskać środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczone na utworzenie zakładu oraz prowadzenie działalności gospodarczej i obsługowo-rehabilitacyjnej.
Koszty utworzenia zakładu
Do kosztów utworzenia zakładu aktywności zawodowej zalicza się koszty związane z przystosowaniem pomieszczeń produkcyjnych i rehabilitacyjnych do potrzeb osób niepełnosprawnych, koszty zakupu urządzeń i sprzętu rehabilitacyjnego oraz wyposażenia pomieszczeń produkcyjnych i przygotowania stanowisk pracy do produkcji lub świadczenia usług.
Kosztami utworzenia zakładu są także koszty związane z zakupem surowców, materiałów i narzędzi niezbędnych do rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz środków transportu.
Koszty działalności obsługowo-rehabilitacyjnej
Koszty działalności obsługowo-rehabilitacyjnej zakładu finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Koszty te obejmują:
- dofinansowywanie uzyskiwanego z pracy wynagrodzenia osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności - do wysokości 100% najniższego wynagrodzenia pracowników określonego odrębnymi przepisami, w proporcji do określonej w ich umowie o pracę części wymiaru czasu pracy określonego w ustawie o rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
- wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w działalności obsługowo-rehabilitacyjnej,
- koszty materiałów, energii, usług materialnych i niematerialnych oraz innych usług niezbędnych do realizacji rehabilitacji i obsługi,
- koszty transportu i dowozu osób niepełnosprawnych,
- koszty szkoleń osób niepełnosprawnych w zakresie prowadzonej przez zakład działalności gospodarczej oraz przygotowania ich do pracy na otwartym rynku pracy,
- należne od pracownika i pracodawcy składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od pracowników naliczone od ich wynagrodzenia,
- odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub wypłaty świadczeń urlopowych.
Zakładowy fundusz aktywności
Zakładowy fundusz aktywności tworzy się ze środków uzyskanych przez zakład z tytułu przysługujących mu zwolnień podatkowych oraz z wpływów uzyskanych z prowadzonej działalności gospodarczej.
Środki zakładowego funduszu aktywności przeznaczane są na wydatki związane z:
- usprawnieniem oraz oprzyrządowaniem stanowisk pracy wspomagających samodzielne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy,
- zakupem sprzętu i wyposażenia dla osoby niepełnosprawnej umożliwiającego jej samodzielne uczestniczenie w życiu społecznym oraz lokalnym środowisku,
- pomocą osobom niepełnosprawnym w przygotowaniu ich do pracy poza zakładem,
- pomocą dla osób niepełnosprawnych nie znajdujących oparcia w rodzinie lub podejmujących świadome decyzje dotyczące samodzielnego życia, w zakresie przygotowania, budowy, remontu i wyposażenia indywidualnych i zbiorowych form mieszkalnictwa chronionego,
- rekreacją i uczestnictwem osób niepełnosprawnych w życiu kulturalnym oraz zaspokajaniem innych potrzeb osób niepełnosprawnych.
Środki zakładowego funduszu aktywności, które przeznacza się na poprawę warunków pracy w zakładzie, nie mogą przekraczać 30% rocznych wpływów tego funduszu.
Organizator zakładu aktywności zawodowej ma dużą swobodę, co do celów, na jakie przeznaczy środki zakładowego funduszu aktywności. Istotne jest, aby nie były to cele inne niż określone w rozporządzeniu, a środki funduszu zostały wykorzystane na najbardziej uzasadnione potrzeby zatrudnionych osób niepełnosprawnych.