1. Skład płynów w organizmie.

18% - białka ,cukry 7% - związki nieorganiczne 15% -tłuszcze 60 % - woda

Jądro komórkowe jest elementem niezbędnym do życia. Jądro otoczone jest podwójną błoną białkowo-lipidową, w której znajdują się otworki zwane porami. Wewnątrz jądro wypełnione jest sokiem jądrowym albo kariolimfą. W soku jądrowym zawieszona jest chromatyna. Jądro steruje wszystkimi procesami metabolicznymi komórki. W czasie podziału odpowiada za precyzyjne rozdzielenie materiału genetycznego do komórek potomnych.

Jąderko- zadaniem jego jest synteza składników rybosomów

Mitochondria-

Podwójna błona białkowo-lipidowa

Wew. błona pofałdowana tworząc grzebienie zwiększając powierzchnię wew.

Matrix mitochondrialny

Funkcja: produkcja energii ,w wew. Są kanały dzięki ,którym dostarcza się substancji z zew. Np. białka ,cukry ,a przestrzeń wew. Zawiera enzymy, które je przetwarzają

Np. synteza lipidów, cykl oddechowy

Niezależnie od jądra zawiera swoiste kwasy DNA

Retikulum endoplazma tyczne.

System błon zawiera kanały ,cysterny

Występuje w organizmach eukariotycznych

-Funkcje: zwiększa wew. Powierzchnię komórki

Aparat Golgiego

Zbudowana ze spłaszczonej błony- lizosom

-trzy części : dolna, środkowa, górna

-powstają substancje i wydzielają do środowiska zewnętrznego i mogą być one wykorzystane do budowy organów

-zachodzą tu końcowe etapy syntezy białek i lipidów

Lizosomy

-małe granulki ,mają błony komórkowe zbudowane z pompy sodowej

- funkcja: wewnątrzkomórkowe trawienie

-wew. Mają środowisko kwaśne

Błona komórkowa

-zbudowana z główki i lipidów z 2ch ich warstw

-przechodzi łatwo woda, gazy, substancje rozpuszczalne w tłuszczach czyli w organellach hydrofobowych (etanol)

-jest półprzepuszczalna

-wystepują w niej białka

-podział białek ze względu na funkcje integralne

Cytoplazma

Jest półpłynną, galaretkowatą substancją wypełniającą wnętrze komórki. Jest roztworem koloidalnym. Może przyjmować postać bardziej płynną <zol> lub bardziej stałą <żel>

Rybosomy

W nich zachodzi proces biosyntezy białka, małe ziarniści rozproszonymi luźno w obrębie cytoplazmy lub związanymi z błonami siateczki wewnątrzplazmatycznej i zewnętrzną błoną jądrową

Uniport - np. mocznik, jeden rodzaj substancji przenoszony w jednym kierunku przez jeden przenośnik

Sumport - przenosi z sub. W jednym kierunku przez jeden przenośnik np. jony sodu i aminokwasu

Antysport - wymiana jonów,z sub. W różnych kierunkach przez jeden przenośnik

Endocytoza - kom,w org. Pochłaniają substancje z płynu pozakomórkowego

może mieć charakter:

fagocytozy - pochłaniane są duże cząsteczki ,całe bakterie, pożeranie komórkowe

pinocytozy - pochłania sub. Wraz z rozładowaniem, są to mniejsze cząsteczki , picie komórkowe

KANAŁY JONOWE- jest to duże białko w błonie ,które zawierają kanał, każdy kanał jest odpowiedzialny za transport odpowiedniego związku ,jonowe sodowe, potasowe;
działa zgodnie jak transport bierny

Substancje,które pośredniczą wymianie między kom:

-cytokininy -czynniki wzrostu –NO –endoteliny -bradykinina -serotonina -histamina

-PAF -hormony -neurotransmitery

Cykl komórkowy - jedna kom. Przekazuje informacje drugiej komórce ,powtarzające się regularne zmiany w komórce, które doprowadzają do otworzenia się z fazy mitozy i interfaz.

Apoptoza- to naturalny, zaprogramowany sposób śmierci. Polega na obkurczaniu się komórki, rozkładaniu jej wnętrza i wchłanianiu pozostałości przez białe krwinki.
Apoptoza jest procesem fizjologicznym (naturalnym)

Nekroza- niebezpieczny dla organizmu proces obumierania komórek, podczas którego ich zawartość wylewa się na zewnątrz i do przestrzeni między komórkami dostają się enzymy i szkodliwe produkty przemiany materii. Jest zjawiskiem patologicznym (=chorobowym)

Komórki glejowe- pełnią funkcję pomocnicza, jest ich więcej niż neuronów, podział:

-pierwsza klasa to makroglej- najliczniejsze są w tej grupie astrocyty , które pełnią w OUN funkcję podporową, niekiedy odżywczą, tworzą wokół naczyń krwionośnych barierę krew-mózg, chroniąc przed przedostawaniem się niepożądanych czynników, uczestniczą w regulacji gospodarki wodno-mineralnej mózgu, wpływają na efektywność działania synaps nerwowych. Mniej liczne są oligodendrocyty wytwarzają mielinę i tworzą osłonki wokół włókien nerwowych. Ich odpowiednikiem w obwodowym ukł. nerwowym są komórki Schwanna. Odgrywają znaczną rolę w procesach regeneracji włókien nerwowych po uszkodzeniach

-druga grupa to mikrogleje- są to kom. Żerne (fagocyty) zadaniem ich jest usuwanie uszkodzonych i obumarłych kom. Uaktywniają się w przypadku urazów, zakażeń, chorób(Parkinsona, Alzheimera AIDS…)

Neuron – jest strukturalną i funkcjonalną jednostką ukl. nerwowego wszystkich zwierząt i człowieka

Budowa: ciało komórkowe, dendryt (w różnej liczbie), akson (jeden) wraz z jego zakończeniami presynaptycznymi; zewnętrzną granicę neuronu wyznacza błona komórkowa- plazma lemma

Rodzaje neuronów: Po względem morfologicznym:

- neurony jednobiegunowe- najbardziej prymitywne, charakterystyczne dla bezkręgowców, mają tylko jedną rozgałęziona wypustkę pełniąc funkcję aksonu i dendrytów

-neurony dwubiegunowe- mają 2 wypustki wychodzące z dwóch przeciwległych biegunów, jedna wypustka(dendryt) odbiera impulsy i przewodzi je do środka, druga (akson) odprowadza w kierunku zakończeń; neurony te przewodzą do OUN informacje czuciowe, znajdują się w siatkówce oka, nabłonku węchowym, zwojach nerwu przedsionkowo – ślimakowego

- neurony pseudojednobiegunowe- typowe komórki czuciowe, przewodzą informacje o bodźcach mechanicznych, chemicznych i bólowych z obwodu do OUN, pierwotnie jest dwubiegunowa, obie wypustki łączą się u swego początku w jeden akson, którego gałąź obwodowa dochodzi aż do receptora (w skórze, mięśniu), natomiast druga zwykle krótsza wstępuje do rdzenia kręgowego lub pnia mózgu, ciała tych neuronów leżą w zwojach rdzeniowych lub czaszkowych

- neurony wielobiegunowe- mają wiele rozgałęzionych dendrytów i jeden akson, którego zakończenia tworzą synapsy na innych komórkach nerwowych lub efektorach, do tych neuronów należą motoneurony, interoneurony, kom. piramidowe kory mózgu, kom. gruszkowate kory móżdżku (Purkinjego)

Ze względu na pełnioną funkcję:

-neurony aferentne- nazywane czuciowymi, przewodzą informacje bezpośrednio od receptorów, ciało komórkowe leży na obwodzie, a aksony zmierzają do OUN

- neurony eferentne- ciało wraz z dendrytami leży w rdzeniu kręgowym lub w pniu mózgu, aksom biegnie na obwód prosto do efektora; jeżeli efektorem są włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane mówimy o neuronach ruchowych (motoneuronach) , specyficznym przykładem są neurony pozazwojowe ukł. autonomicznego ich ciała komórkowe leżą w zwojach autonomicznych, a akson dochodzi do efektora którym są gruczoły lub mięśnie gładkie

-neurony pośrednie(wstawkowe, interneurony)- ciała razem z wypustkami w całości znajdują się w OUN, przekazują one informacje pomiędzy jedną a drugą komórką nerwową, zaliczamy do nich interneurony kojarzeniowe lub projekcyjne mają długie aksony łączące odległe piętra ulk. Nerwowego jak i interoneurony z krótkim aksonem które włączone są w łuki odruchowe lub lokalne sieci nerwowe

Depolaryzacja- zwiększa pobudliwość neuronu i przyczynia się do powstania impulsu elektrycznego w postaci potencjału czynnościowego

Hyperpolaryzacja- zmniejsza pobudliwość neuronu (hamuje w danym momencie jego aktywność)

Repolaryzacja- zanik potencjału

Synapsy- jest to wyspecjalizowane miejsce w którym zachodzi komunikacja pomiędzy neuronami lub pomiędzy neuronem a efektorem

Neurotransmitery- sygnał przekazywany jest z jednej komórki nerwowej na drugą za pośrednictwem cząsteczek chemicznych, są produkowane w cytoplazmie kom. nerwowej i transportowane wzdłuż aksonu do jego zakończeń, neurotransmitery peptydowe są za każdym razem na nowo syntetyzowane, natomiast większość przekaźników małocząsteczkowych jest zwrotnie wychwytywana przez zakończenia presynaptyczne ze szczeliny synaptycznej i ponownie gromadzone w pęcherzykach synaptycznych.
Przykłady neurotransmiterów małocząsteczkowych: acetylocholina, noradrenalina, kw. glutaminowy, kw. gama-aminokwasowy(GABA), glicyna

Sumowanie przestrzenne- podprogowe sumowanie postsynaptyczne wywołane w wielu synapsach na neuronie ulegają zsumowaniu (gdy EPSP powstają w tym samym czasie) dzięki temu możliwe jest osiągnięcie depolaryzacji wystarczająco dużej do generowania potencjału iglicowego

Sumowanie czasowe- zwiększające się prawdopodobieństwo przekroczenia progu depolaryzacji neuronu, zachodzi w jednej synapsie

Dywergencja – jest to połacznie jednego neurony (ich kolbek) presynaptycznego z kilkoma nauropnami postsynaptycznymi
Konwergencja – jest to połacznie kilku neuronów (ich kolgek) presynpycznych z tylko jednym neuronem postsynaptycznym

Receptory - Białka, których budowa umożliwia rozpoznanie i przyłączenie właściwego przekaźnika. Związana cząsteczka może być przetransportowana do wnętrza komórki lub służyć jako sygnał do odpowiedniej reakcji.

Droga czuciowa – łańcuch neuronów i ośrodków nerwowych uczestniczących w

przekazywaniu informacji z danego narządu zmysłu do OUN. Pod wpływem sumowania

potencjałów generacyjnych powstają impulsy nerwowe przewodzone przez włókno wstępujące

(aferentne, czuciowe, dośrodkowe, dośrodkowe) do ośrodka nerwowego. Pierwszy neuron

czuciowy nazywany jest protoneuronem.

Receptory skóry: w skórze człowieka umieszczone są liczne, różniące się w budowie, receptory czuciowe. Odbierają one ból, dotyk, ucisk, ciepło i zimno.

Proprioreceptor, proprioceptor – receptor reagujący na procesy zachodzące wewnątrz organizmu, np. receptor czucia głębokiego informujący o pozycji ciała.
Proprioreceptory występują w mięśniach szkieletowych, ścięgnach i stawach
Informują o położeniu ciała oraz jego części względem siebie.

Fotoreceptory – wykrywające działanie energii świetlnej na siatkówkę. Są wrażliwe na światło.

Móżdżek przedsionkowy to płat grudkowo-kłaczkowy. Otrzymuje on wpływy z narządu przedsionkowego oraz z jąder przedsionkowych. Główne drogi odprowadzające biegną z powrotem do jąder przedsionkowych, bezpośrednio z komórek gruszkowatych kory płata grudkowo-kłaczkowego. Stamtąd informacje są przekazywane między innymi do rdzenia kręgowego i jąder nerwów czaszkowych zawiadujących ruchami gałek ocznych. Móżdżek przedsionkowy odgrywa więc rolę w kontroli postawy ciała (równowagi) i koordynacji ruchów gałek ocznych.

Móżdżek rdzeniowy tworzą robak i przyśrodkowe części półkul móżdżku. Dochodzą do niego przede wszystkim informacje z rdzenia kręgowego i jąder nerwów czaszkowych. Drogi odprowadzające wiodą z komórek gruszkowatych do jąder: wierzchu (z kory robaka), kulkowatego i czopowatego (z przyśrodkowych części półkul), a stamtąd do ośrodków pnia mózgu: głównie jądra czerwiennego, jąder przedsionkowych i tworu siatkowatego. Rozpoczynające się w tych ośrodkach drogi zstępujące do motoneuronów (czerwienno-rdzeniowa, przedsionkowo-rdzeniowa, siatkowo-rdzeniowa) dają możliwość bieżącej modyfikacji wykonywanych ruchów.

Móżdżek mózgowy tworzą boczne części półkul móżdżku. Otrzymuje on przede wszystkim informacje z pól ruchowych kory mózgu - pośrednio, poprzez jądra mostu. Drogi odprowadzające biegną z komórek Purkinjego, przez jądro zębate móżdżku, przede wszystkim do wzgórza, a stamtąd do kory przedruchowej. Móżdżek korowy oddziałuje więc zwrotnie na korę mózgu, modulując planowanie ruchów. Jak wynika z powyższych rozważań, móżdżek nie jest niezbędny ani do odbioru bodźców czuciowych, ani do wykonywania ruchów, uszkodzenia móżdżku powodują jednak szereg zaburzeń związanych z utrzymaniem równowagi, koordynacją, precyzją i płynnym przebiegiem ruchów, kontrolą prawidłowego napięcia mięśniowego. Okazało się także, że niektóre połączenia pomiędzy neuronami móżdżku ulegają modyfikacji w czasie wykonywania nowych ruchów, co wskazuje na istotną rolę w procesach adaptacji do zmieniających się warunków i uczenia się czynności ruchowych

Typy jednostek ruchowych: wolno kurczące się (S – slow), szybko kurczące się odporne na zmęczenie (FR), szybko kurczące się, szybko męczące się (FF).

Skurcze włókien mięśniowych są wywoływane przez dochodzące do nich pobudzenia.

Skurcz będący odpowiedzią na jednorazowe pobudzenie określa się jako skurcz pojedynczy. Jeżeli pobudzenia się powtarzają w odpowiednio krótkich odstępach czasu, kolejne skurcze zaczynają się sumować w skurcz tężcowy. Przy odpowiednio wysokiej częstotliwości włókna mięśniowe osiągają skurcz tężcowy zupełny, którego siła jest najwyższa, jaka mogą osiągnąć włókna mięśniowe.

Typy naczyń krwionośnych.

Funkcje naczyń krwionośnych determinowane są budową ich ściany. W zależności od budowy ściany naczynia, grubości ściany, wielkości stosunku pomiędzy grubością ściany naczynia a jego promieniem wewnętrznym (h:r) oraz sprężystości bądź podatności naczynia wyróżnia się następujące rodzaje naczyń krwionośnych:

1. Transportujące - charakteryzujące się dużą sprężystością ściany. Funkcja tych naczyń ogranicza się do umożliwienia przepływu krwi z serca do dalszych odcinków układu krążenia. Naczyniami transportującymi są duże i średnie tętnice.

2. Oporowe - charakteryzujące się dużą zawartością w ścianie włókien mięśniowych, stosunkowo grubą ścianą i dużym stosunkiem h:r; ze względu na powyższe cechy naczynia te stwarzają największy opór dla przepływu krwi. Naczyniami oporowymi są tętniczki i żyłki.

3. Wymiany gazowej i odżywczej - charakteryzujące się najmniejszą grubością ściany, która zawiera tylko błonę podstawną i komórki śródbłonkowe. Na poziomie tych naczyń zachodzi wymiana tlenu i dwutlenku węgla oraz substratów odżywczych i metabolitów. Naczyniami wymiany gazowej i odżywczej są naczynia włosowate.

4. Pojemnościowe - charakteryzujące się dużą podatnością ściany, która warunkuje dużą zmianę objętości naczynia (promienia naczynia) w odpowiedzi na zmianę ciśnienia krwi w naczyniu. Zwiększenie promienia naczynia pociąga za sobą zmniejszenie liniowej prędkości przepływu krwi w tym naczyniu i tym samym wywołuje efekt czasowego magazynowania krwi. Naczyniami pojemnościowymi są duże żyły, naczynia krążenia płucnego i zatoki śledziony.

5. Zespolenia tętniczo-żylne (anastomozy) - charakteryzują się dobrze rozwiniętą warstwą mięśni gładkich, które pozostają pod kontrolą współczulnego układu nerwowego zwężającego naczynia. Stanowią „kanały", przez które krew tętnicza przepływa do żył z ominięciem naczyń włosowatych.

Tętnicze ciśnienie krwi skurczowe jest tym większe, im większa jest:

1) objętość wyrzutowa lewej komory serca,

2) prędkość wyrzutu krwi z lewej komory,

3) sprężystość (E) ściany aorty.

Tętnicze ciśnienie krwi rozkurczowe jest tym mniejsze, im:

1) mniejsza jest częstość skurczów serca,

2) większa jest sprężystość (E) ściany aorty,

3) mniejszy jest opór naczyniowy.

Różnicę pomiędzy tętniczym ciśnieniem krwi skurczowym a rozkurczowym, tj. skurczowo-rozkurczową amplitudę tętniczego ciśnienia krwi, określa się jako ciśnienie tętna.

Ciśnienie tętna = ciśnienie skurczowe - ciśnienie rozkurczowe

Rola hemoglobiny- hemoglobina spełnia trzy ważne funkcje biologiczne:

-przenosi tlen z płuc do tkanek

-bierze udział w przenoszeniu dwutlenku węgla z tkanek do płuc

-bierze udział w buforowaniu jonów H+

Płytki krwi: średnica 1-4 um, owalne, kuliste o nieregularnym kształcie, są bezjądrowymi fragmentami megakariocytów. Liczba u ludzi waha się od 150-400 tysięcy w mikro litrze krwi. Zawierają ziarnistości otoczone błoną komórkową: alfa, gamma, delta. Podstawową funkcją pytek krwi jest ich uczestnictwo w uszczelnianiu i utrzymywaniu integralności ściany naczynia, transporcie substancji biologicznie czynnych, w fagocytozie i angiogenezie. W stanach patologii biorą udział m. in. W odczynie zapalnym, rozwoju miażdżycy i w powstawaniu zakrzepów.

Hemostaza: procesy fizjologiczne dzięki którym zachowana jest płynność krwi. Szereg procesów mających na celu utrzymanie krwi w łożysku naczyniowym w stanie płynnym, a także zachowanie ciągłości śródbłonka naczyń oraz hamowanie krwawienia w miejscu szkodzenia ściany naczyniowej.
W procesach tych główna rolę odgrywają płytki krwi, śródbłonek naczyniowy i cała ściana naczynia oraz osoczowe czynniki krzepnięcia krwi. Samoistne tamowanie krwawienia zachodzi poprzez skurcz uszkodzonych naczyń, adhezję płytek krwi do miejsca uszkodzenia naczynia (powstanie czopu płytkowego) i tworzenie się skrzepu dzięki powstaniu włóknika (fibryny) z fibrynogenu.
Wraz z upływem czasu dochodzi do zwłóknienia skrzepu lub jego rozpuszczenia (fibrynolizy) zachodzącej pod wpływem plazminy. W zdrowym organizmie istnieje stan równowagi pomiędzy procesami krzepnięcia krwi i fibrynolizy.

Enzymy trawienne: zespół enzymów pozakomórkowych działających w przewodzie pokarmowym, które są odpowiedzialne za trawienie treści pokarmowej.

- enzymy trawiące węglowodany tj.: amylaza, maltaza, laktaza, sacharaza.

- enzymy trawiące białka: pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna, peptydazy,

- enzymy trawiące tłuszcze tj. lipazy, fosfolipazy.

- enzymy trawiące kwasy nukleinowe – nukleazy.

Przysadka mózgowa
1. Charakterystyka
-- ściśle współpracuje z podwzgórzem (stanowi połączenie między mózgiem a układem dokrewnym – układem wydzielania wewnętrznego)
-- nadzoruje i koordynuje pracę większości gruczołów dokrewnych
2. Hormon – WZROSTOWY
-- pobudza do wzrostu wszystkie tkanki (mięśniową, chrzęstną, kostną)
-- nadmiar = gigantyzm
-- niedobór = karłowatość
Tarczyca
1. Hormony – np.: tyroksyna
-- wpływ na prawidłowy przebieg przemiany materii i energii
-- podstawowy składnik – jod
-- nadmiar à nadczynność: zmniejszenie wagi ciała, wytrzeszcz oczu, nadpobudliwość
-- niedobór à niedoczynność: zwiększenie wagi ciała, wole, kretynizm (u dzieci)
Przytarczyce
1. Hormon – PARATHORMON
-- reguluje ilość wapnia we krwi
-- niedobór à tężyczka: charakterystyczne skurcze ciała
-- nadmiar à zmainy w kościach: uwalnianie wapnia z ich struktury (odwapnienie kości) + jednoczesne pojawienie się we krwi = kamica nerkowa
Trzustka
1. Charakterystyka
-- gruczoł układu pokarmowego
-- część działa jako gruczoł dokrewny (nie podlegający przysadce mózgowej)
-- odpowiada za stałe stężenie insuliny we krwi (80 – 120 mg/ml)
2. Hormon – INSULINA
-- ułatwia przenikanie glukozy do krwi
-- dzięki niej komórki przyswajają glukozę do krwi
-- niedobór à cukrzyca: utrata wagi/otyłość (po 40. r. życia), częste oddawanie moczu, częste picie, uszkodzenie małych naczynek krwionośnych=zaburzenia funkcji nerek, serca, oczu.
Nadnercze
1. Hormony
-- KORTYKOSTERYDY – odpowiedzialne za regulację wodno – mineralną organizmu
-- ADRENALINA – przygotowanie organizmu do szybkiej reakcji na stres
- rozszerzenie źrenic
- przyspieszenie przcy serca
- płuca pobierają więcej tlenu

Jądra i jajniki
1. Charakterystyka
-- odpowiedzialne za dojrzewanie
-- odpowiedzialne za aktywnośćpłciową
2. Hormony
-- ESTROGEN – odpowiedzialny za cechy żeńskie
-- PROGESTERON – odpowiedzialny za cechy żeńskie
-- TESTOSTERON – odpowiedzialny za cechy męskie
Szyszynka
1. Charakterystyka
-- znaczenie nie zostało jeszcze dokładnie poznane
-- prawdopodobnie kontroluje rytmicznie następujące fazy snu i czuwania
2. Hormon - MELATONINA
-- odpowiedzialna za rytm dobowy danego osobnika
Grasica
1. Charakterystyka
-- znaczenie nie zostało jeszcze dokładnie poznane
-- uczestniczy w procesach odpornościowych ustroju
-- po okresie dojrzewania znacznie się zmienia
-- po okresie dojrzewania jej rolę przejmują inne elementy układu odpornościowego

Podwzgórze hormony :

- hormon uwalniający tyreotropinę (TRH)

- hormon uwalniający gonadotropiny (GnRH)

- hormon uwalniający hormon wzrostu (GHRH)

- hormon uwalniający uwalnianie hormonu wzrostu (somatostatyna) (SRIH)

- hormon uwalniający kortykotropinę (CRH)

- czynnik uwalniający uwalnianie prolaktyny (dopamina) (PIF)

PRZYSADKA- Jest małym gruczołem o wadze . Położona jest w tkzw: siodle tureckim – wgłębieniu kości klinowej. Zbudowana jest z płata przedniego, płata tylnego i części i części pośredniej. Płat przedni stanowi 2/3 całego gruczoły. Komórki wydzielnicze przedniego płata przysadki mózgowej wytwarzają 6 hormonów a mianowicie.

Hormon : wzrostu(GH), prolaktyne( PRL), adrenokortykotropinę (ACTH) , hormon tyreotropowy( TSH), folikulotropowy (FSH), hormon luteinizujący (LH). Oksytocyna i wazopresyna – tylna czesc nerwowa

PODSTAWOWE FUNKCJE DZIAŁANIA HORMONÓW

warunkują utrzymanie homeostazy, różnicowanie i wzrost komórek wpływają na syntezę i wydzielanie innych hormonów oraz feromonów, wydzielanie enzymów kwasu solnego i żółci w przewodzie pokarmowym, syntezę i wydzielanie mleka wpływają na procesy metaboliczne w komórce kontrolują procesy reprodukcji oraz równowagę jonową organizmu

Tkanka kostna zbudowana jest z dwóch głównych elementów:

• komórek, tj. osteoblastów, osteocytów i osteoklastów, stanowiących około 5% jej masy

• istoty międzykomórkowej, złożonej z części organicznej (około 20%) i nieorganicznej, czyli soli mineralnych (około 70%).

Wyróżnia się dwa rodzaje tkanki kostnej:

• grubowłóknistą (splotowatą)

• drobnowłóknistą (blaszkowatą).

Osteoporoza- pojęcie, czynniki ryzyka i czynności obronne

a)OSTEOPOROZA-

Osteoporoza jest chorobą polegającą na postępującym ubytku masy kostnej i dezorganizacji mikroarchitektury szkieletu kostnego, tzn. struktury przestrzennej kości

b)CZYNNIKI RYZYKA- na masę kośćca i gęstość tkanki kostnej największy wpływ mają czynniki genetyczne, rasowe, socjo- społeczne. Niedożywienie w okresie do 20. Roku życia zmniejsza ilość wytwarzanej tkanki kostnej. Po 30roku życia nastaje ubytek masy tkanki kostnej. Miedzy 35 a 50rokiem życia utrata masy kostnej u kobiet i mężczyzn jest podobna, w tym czasie ubywa 8-10%kości gąbczastej i 2-4% kości zbitej. Czynnikiem osteoporozy jest również menopauza następuje rozwój osteoporozy pomenopauzalnej. Zmiany kostne związane z procesem starzenia się ustroju mogą przyśpieszać się i nasilać pod wpływem różnych czynników środowiskowych(niewłaściwa dieta i tryb życia czyli aktywność ruchowa)

c)CZYNNOŚCI OBRONNE regularny trening fizyczny(jogging, jazda na rowerze, zajęcia siłowe, gry zespołowe) ćwiczenia ruchowe, zajęcia rekreacyjno sportowe

ROLA NEREK

Nerki spełniają 4 podstawowe funkcje: regulacyjną, wydalniczą, endokrynną i metaboliczną.

Regulacyjna: przyczynia się do utrzymania stałej objętości, składu i odczynu płynów ustrojowych oraz dostarczania do organizmu substancji ważnych dla życia: wody elektrolitów, glukozy i aminokwasów.

Wydalnicza: umożliwia eliminacje z organizmu produktów przemiany materii: mocznika, kwasu moczowego, siarczanów i fosforanów

Endokrynna: wytwarza hormony: reninę, prostaglandyny, erytropoetynę, 1,25 dihydroksycholekalcyferol

Metaboliczna: degradacja hormonów i związków aktywnych biologicznie, wytwarzanie amoniaku oraz glokoneogenezy w czasie np.: głodu

STRUKTURA NEFRONU

Jednostką czynnościową nerki jest nefron, który składa się z kłębuszka i kanalika-cewki. Cewkę możemy podzielić na cześć proksymalna, Pętle Henlego, i cześć dystalną, która przechodzi w cewkę zbiorczą. Pętla Henlego( składa się z proksymalnej cewki prostej, ramię cienkie oraz grube ramię wstępujące) Nefrony, których kłębuszki leżą w zewnętrznej i środkowej części kory, maja pętle krótkie, zaginające się w zewnętrznej części rdzenia. Nefrony kłębuszków w części przy rdzeniowej mają pętle długie, które dochodzą do wewnętrznej części rdzenia.

Filtracja , rebsorbcja , wydzielanie i zagęszczanie moczu

a)Filtracja jest to zjawisko polegające na przemieszczaniu wody i rozpuszczonych

w niej cząsteczek ze światła naczyń włosowatych do środowiska zewnątrzkomórkowego,

natomiast

b)reabsorpcja jest zjawiskiem przeciwnym, w sensie kierunku, w porównaniu z filtracją. Procesy filtracji i rebsorpcji nie mają zasadniczego znaczenia dla wymiany gazowej i odżywczej, natomiast są istotne w regulacji objętości krwi.

c)WYDZIELANIE I ZAGĘSZCZANIE MOCZU

Proces zagęszczania moczu odbywa się w pętlach nefronu. W kanalikach dalszych pod działaniem hormonu antydiuretycznego nabłonek jest przepuszczalny dla wody, która dyfunduje do hiperosmotycznego rdzenia, co prowadzi do ostatecznego zagęszczenia moczu

W wydalaniu moczu można wyróżnić 3 etapy:

1. Przechodzenie moczu przez górne drogi moczowe (kielichy, miedniczki

i moczowody).

2. Zbieranie się moczu w pęcherzu.

3. Odprowadzanie moczu przez cewkę.

Izotermia - niezmienność temperatury powietrza wraz z wysokością. Często jest stanem przejściowym do inwersji temperatury.

Ośrodek termoregulacji – znajduje się w podwzgórzu i jest dwu częściowy. W przedniej części mieści się ośrodek eliminacji ciepła regulujący jego utratę, a w tylnej części ośrodek zachowania ciepła, który odpowiada za zatrzymanie ciepła w organizmie. Obie części ośrodka termoregulacji są ze sobą połączone drogami biegnącymi po obydwu stronach bocznej części podwzgórza

Termoreceptory – zlokalizowane są głównie w skórze i dzielą się na receptory ciepła i zimna, przy czym tych ostatnich jest więcej. Termoreceptory są to wolne zakończenia nerwowe, które wyzwalają potencjały czynnościowe we włóknach dośrodkowych. Poszczególne termoreceptory osiągają maksimum częstotliwości wyładowań przy różnych temperaturach, struktury termo-wrażliwe mogą dostarczać informacji do świadomości człowieka.|
Termodetektory- znajdują się w przedniej części podwzgórza i w szyjnej części rdzenia kręgowego. Reagują na miejscowe podwyższenie temperatury zwiększeniem częstotliwości wyładowań, towarzyszy temu z pewnym opóźnieniem zwiększenie częstości oddechu.

Anabolizm (asymilacja, przyswajanie, synteza) obejmuje reakcje syntezy (biosyntezy) związków organicznych (złożonych) ze związków prostych (substraty). Reakcje te wymagają dostarczenia energii, w wyniku czego w produktach gromadzi się więcej energii niż jest zawarte w substratach. Do podstawowych reakcji anabolicznych zalicza się biosyntezę białek, tłuszczów i cukrów.

Katabolizm (dysymilacja, rozkład) obejmuje reakcje rozkładu złożonych związków organicznych na produkty proste. Wyzwolona z tych związków energia jest kumulowana w postaci ATP. Przykładem typowej reakcji katabolicznej jest oddychanie wewnątrzkomórkowe, czyli utlenienie biologiczne glukozy.

glikoliza- ciąg reakcji biochemicznych, podczas których jedna cząsteczka glukozy zostaje przekształcona w dwie cząsteczki pirogronianu. Glikoliza zachodzi w pozamitochondrialnej, rozpuszczalnej frakcji komórkowej - cytoplazmie - wszystkich eukariotów i prokariotów. Rolą glikolizy jest dostarczanie energii - w wyniku glikolizy powstają 2 cząsteczki ATP oraz substraty do cyklu kwasu cytrynowego i fosforylacji oksydacyjnej, gdzie wytwarzana jest większa ilość ATP, wytwarzanie intermediatów dla szlaków biosyntetycznych

Glikogenoliza - rozkład glikogenu do glukozo-6-fosforanu (gł. w mięśniach) lub do glukozy (w wątrobie) powodujący uzupełnienie chwilowego niedoboru glukozy w różnych tkankach organizmu, m.in. we krwi. Proces pobudzany przez adrenalinę i glukagon. Poszczególne etapy glikogenolizy są katalizowane przez fosforylazę glikogenową i enzym usuwający rozgałęzienia.

Glikogeneza- Synteza glikogenu zachodzi dzięki działaniu enzymu o nazwie syntaza glikogenowa. Aktywność tego enzymu zwiększa insulina. Natomiast adrenalina hamuje aktywność syntazy glikogenowej. Hamowanie to zachodzi równocześnie ze zwiększeniem aktywności fosforylazy a. Za oba procesy odpowiedzialny jest wzrost poziomu cAMP w miocytach. Taki układ regulacyjny zapewnia sprawny rozkład glikogenu i zapobiega wykorzystywaniu uwolnionej glukozy (glukozo-1-fosforanu) do ponownej syntezy cząsteczki glikogenu.

Glukoneogeneza- enzymatyczny proces przekształcania niecukrowcowych prekursorów, np. aminokwasów, glicerolu czy mleczanu w glukozę. Resynteza glukozy następuje głównie w komórkach wątroby i w mniejszym stopniu w komórkach nerek, a głównym punktem wejścia substratów do tego szlaku jest pirogronian. Szybkość zachodzenia procesu jest zwiększana podczas wysiłku fizycznego i głodu. W wyniku glukoneogenezy wydzielają się duże ilości energii. Ostatnim krokiem glukoneogenezy jest z reguły wytworzenie glukozo-6-fosforanu z fruktozo-6-fosforanu przez izomerazę fosfoglukozy. Glukoneogeneza nie może być traktowana jako proces odwrotny do glikolizy, gdyż trzy występujące w niej reakcje nieodwracalne są zastąpione przez inne. Dzięki temu synteza i rozkład glukozy muszą podlegać oddzielnym systemom regulacji i nie mogą zachodzić jednocześnie w jednej komórce.

Lipogeneza- jest procesem, poprzez który cukry proste takie jak glukoza są konwertowane na kwasy tłuszczowe, które następnie są estryfikowane z gliceryną do postaci triacylogliceroli, że są pakowane w VLDL i wydzielana przez wątrobę. Lipogenezę obejmuje procesy syntezy kwasów tłuszczowych, a następnie syntezę trójglicerydów. Synteza zachodzi w cytoplazmie, w przeciwieństwie do degradacji (utlenianie), które występuje w mitochondriach. . Wiele enzymów do syntezy kwasów tłuszczowych są zorganizowane w multienzyme kompleks o nazwie syntetazy kwasów tłuszczowych

Lipoliza – proces rozkładu hydrolitycznego triacyloglicerolu (trójglicerydu) w tkance tłuszczowej prowadzący do powstania kwasów tłuszczowych i glicerolu, które uwolnione do krwiobiegu wychwytywane są przez większość tkanek (z wyjątkiem mózgu i erytrocytów) i estryfikowane do acylogliceroli lub utleniane jako główne źródło energetyczne do dwutlenku węgla i wody.

funkcje.

lipidów-
- źródło energii
- są strukturalnymi elementami błon plazmatycznych (fosfolipidy )
- niektóre z nich są ważnymi hormonami
- strategiczne magazyny energii chemicznej

aminokwasów-

-są przekaźnikiem między neuronami w korze mózgu

- są bodźcem pobudzającym glukogon

- uczestniczą w cyklu kwasu cytrynowego

- biorą udział w syntezie białek

białek-

• kataliza enzymatyczna – od uwadniania dwutlenku węgla do replikacji chromosomów

• transport – hemoglobina, transferyna

• magazynowanie – ferrytyna

• kontrola przenikalności błon – regulacja stężenia metabolitów w komórce

• ruch uporządkowany – skurcz mięśnia, ruch – np. aktyna, miozyna

• wytwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych

• bufory

• kontrola wzrostu i różnicowania

• immunologiczna – np. immunoglobuliny

• budulcowa, strukturalna – np. &-keratyna, elastyna, kolagen

• przyleganie komórek (np. kadheryny)

• regulatorowa – reguluje przebieg procesów biochemicznych – np. hormon wzrostu, insulina.