Prognozowanie i symulacje

Prognozowanie jest powszechnie stosowane :

- do przewidywania wielkości podaży, popytu, inflacji, PKB, deficytu, cen surowców itd.

- w analizach demograficznych: przyrost zatrudnienia, migracje, gęstość zaludnienia,

- w analizach środowiska naturalnego : pozom zanieczyszczenia wody, gleby, powietrza, poziomu wód i rzek itd.

- w mereologii : temp, ciśnienie, opady

- w technologii: kierunek rozwoju, prędkość procesów

- w zagadnieniach prawnych (wpływ regulacji prawa na rzeczywistość społeczno-gospodarczą)

- w bezpieczeństwie narodowym – poziom zagrożenia terrorystycznego

Autorzy prognoz:

- Urzędy statystyczne – Główny Urząd Statystyczny EUROSTAT

- Uczelnie Wyższe – instytucje badawcze

- Banki i instytucje finansowe (NBP, ECD, FED, MFW)

- Instytucje badawcze – CBOS, OBOP

- Organizacje międzynarodowe – ONZ

- człowiek, gospodarstwo domowe

Do odbiorców wyżej wymienione instytucje, zarządy przedsiębiorstw, rady nadzorcze, producenci, samorządy

Te prognozy mogą się nawzajem uzupełniać np. prognoza wydatków i przychodów budżetów państwa

Od wielkości przychodów zależy ile będzie można wydać i jakie ewentualnie dług zostanie zaciągnięty.

Przewidywania to ,, wnioskowanie o zdarzeniach nieznanych na podstawie zdarzeń znanych.

Zdarzenie nieznane to takie zdarzenie, które zachodzi w przyszłości lub przeszłości w stosunku do momentu przewidywania, może też trwać w czasie przeprowadzania przewidywania.

Zdarzenia znane to zdarzenia, które zaszły, czyli zdarzenia przeszłe. Przewidywaniem przyszłości możemy określić wnioskowanie przyszłych zdarzeń w stosunku do zdarzenia przewidzianych z użyciem informacji o zdarzeniach przwszłych

Klasyfikacja przewidywać przyszłości (wg M. Cieślak)

Przewidywanie przyszłości

Racjonalne nieracjonalne

Zdrowo naukowe

Rozsądkowe

Przewidywanie racjonalne obejmuje logiczny proces wnioskowania. Jeżeli proces wnioskowania oparty jest na doświadczeniu bez udziału reguł nauki – przewidywanie zdroworozsądkowe. Jeżeli w procesie wykorzystujemy aparat metodologiczny nauki to twierdzimy i o przewidywaniach naukowych. Przewidywanie nieracjonalne gdy nie mają związku poszczególne etapy wnioskowania – konkluzje nie są efektem określonych przesłanek (wróżby, proroctwa)

Definicje prognozowania i prognoz:

1. Filasiewicz - ,, prognozowaniem nazywamy oparte na podst. Naukowym przewidywaniu przebiegu i stanu możliwych, przyszłych zdarzeń (rzeczy, zjawisk, faktów)”

Z. Czerwiński i B. Guzik - przez prognozę rozumiemy są o zajściu określonego zdarzenia w czasie określonym z dokładnością do momentu (punktu) lub okresu (przedział) czasu należącego do przyszłości

Z. Helwid – Prognozą statystyczną nazywać będziemy każdy sąd, którego prawdziwość jest zdarzeniem losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest wystarczająco duże dla celów praktycznych.

A. Aczel – używa słowa predykcja w kontekście analizy regresji, zaś słowo prognoza zarezerwowane jest na potrzebę analizy szeregów czasowych gdzie prognoza jest ekstrapolacją szeregu poza obszar danych estymacyjnych.

Definicja:

M. Cieślak

Prognozowanie to racjonalne naukowe przewidywanie przyszłych zdarzeń, którego wynikiem jest prognoza.

Prognoza to są o określonych właściwościach:

• Sformułowany z wykorzystaniem dorobku nauki:
  sformułowanie prognozy odnosi się do wykorzystania nauki w całym procesie badawczym od zdefiniowania problemu, poprzez zbieranie i analizowanie danych aż do otrzymania wyników. Wykorzystanie nauki obejmuje aparat metodologiczny, teorie naukowe, aksjomaty, definicje, twierdzenia, dorobek i czynniki innych badań. Wnioskowanie i badanie naukowe zawsze prowadzone jest wg ściśle sprecyzowanych reguł.

• Odnosząc się do określonej przyszłości, w której funkcjonują obiekty (układy, systemy) np. przedsiębiorstwo, region, układ planetarny, człowiek w obiektach zam., zjawiska np. fizyczne, które podlegają procesowi zmian. Mamy zjawiska proste, opisane za pomocą jednej zmiennej (np. produkcja kopalni) oraz zjawiska złożone opisane za pomocą wielu zmiennych np. poziom życia ludności można opisać za pomocą takich zmiennych jak zarobki, dostęp do wiedzy, poziom opieki zdrowotnej, PKB na mieszkańca idt.

• Sąd weryfikowalny empirycznie
  dotyczy precyzyjnego sformułowania prognozy oraz czasu, w którym ma byś sprawdzona

• Niepewny, ale akceptowalny

Wg tej właściwości prognozowane są tylko zdarzenia co do których przekonanie jest niestanowcze, stopień niestanowczości jest różny w odmiennych przypadkach. Dlatego też możemy prognozować z odmiennym zaufaniem, co do sprawdzenia się prognozy.

W niektórych przypadkach np. prognozowaniu społecznym czy finansowym prognoza Moza oddziaływać na badane zjawisko. Mówimy wtedy o prognozach samospełniających bądź samo unicestwiających się

Prognoza samospełniająca się polega na tym, ze sama w sobie jest przyczyną zaistnienia określonych zjawisk (prognozowanego) przykładem może być ogłoszeni prognozy o nadejściu rekordowej suszy, co skutkuje masowym wykupieniem wody ze sklepów ( susza nie musiała nadejść, a woda została wykupiona)

Z kolei prognoza samo unicestwiająca się może zaistnieć w przypadku ogłoszenia rekordowo dużego ruchu turystycznego w Bieszczadach w najbliższym czasie. Turyści wiedząc o problemach wynikających ze byt dużego natężenia ruchu (wysokie ceny, korki itp.) będą rezygnować z wyjazdu, co doprowadzi do mniejszego napływu turystów niż przewidywano.