1. RAVEN

1. Koncepcja leżąca u podstaw narzędzia to koncepcja dwuczynnikowego, hierarchicznego modelu inteligencji Spermana. Jest to rodzaj energii mentalnej, przydzielanej poszczególnym czynnościom i zadaniom umysłowym. W zależności od trudności i treści zadania angażujemy różną ilości i rodzaj tej energii. Dla Spermana inteligencja ogólna dzieli się na dwa składniki,

czynnik g – general – zdolność do wykonywania trzech czynności umysłowych (1. Nabywanie doświadczeń – odnajdywanie sensu w spostrzeganym materiale, kodowanie – spostrzeganie wspomaganemu procesami kategoryzowania i kojarzenia nowych informacji z już posiadanymi. 2. Edukcja relacji – wnioskowanie o relacjach, wyprowadzenie wniosków i abstrakcyjnych zależności między obiektami, sytuacjami itp. rozumowanie indukcyjne. 3. Edukcja korelatu – wnioskowanie o współzależnościach – wyprowadzanie reguł na temat związków przyczynowo – skutkowych) do tego są jeszcze czynniki specyficzne s – potrzebne do całościowej diagnozy inteligencji

1. Test matryc Ravena mierzy aspekt zdolności intelektualnych określonych przez Spermana jako zdolności EDUKCYJE, czyli względnie niezależne od doświadczenie zdolności uzyskiwania nowego wglądu, dostrzegania sensu w chaosie, wychodzenia poza dostarczone informacje, tworzenie nowych pojęć, przede wszystkim niewerbalnych, które umożliwiają POPRAWNE MYŚLENIE. 1. Wyróżnienie elementów wzoru – 1 prawo neogenezy (bezpośredni wgląd w stan rzeczy) – rozumienie wrażeń. 2. Dostrzeżenie relacji między elementami wzoru – II prawo neogenezy – Edukcja relacji. 3. Określenie brakującego elementu – III prawo – Edukcja korelatu

2. *Wersje standard (TMS) przeciętny poziom zdolności

- Klasyczna (TMS-K) normy dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych

- Równoległa (TMS-R) normy dla żołnierzy, wersja równoważna z TMS-K, dlatego normy z tms- k działają też dla TMS-R

- Forma Plus – normy dla uczniów szkół średnich i dorosłych, oraz tych jebanych żołnierzy, trochę trudniejsza od tms-k i tms-r, ale i tak dla przeciętnych

* Wersja kolorowa TMK dla małych głupich dzieci. Od 3 roku życia, lub starszych głupich ludzi

* wersja dla zaawansowanych TMZ- ponadprzeciętne zdolni. Normy dla studentów oraz uczniów 12.6 – 19.5. jedyna wersja z ograniczeniem czasowym, ale może być również stosowana bez limitu czasu.

4)

5) Zastosowanie – selekcja oraz badania naukowe

APIS –Z

1. Bateria testów opierająca się na hierarchicznym modelu inteligencji Cattella. Wg niego czynnik g można rozbić na dwa obszerne czynniki grupowe tj inteligencję płynną – Gf i inteligencję skrystalizowaną Gc. Inteligencja płynna – zdolności dostrzegania złożonych relacji między symbolami i manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenie osobniczego i znaczenia owych symboli – odpowiednik spermanowskiego g, czy inaczej – biologiczne uwarunkowanie i jeszcze nie upostaciowione możliwości umysłowe, które mogą być wykorzystywane w rozwiązywaniu problemów z dowolnego obszaru, niezależnie od ich treści. Inteligencja skrystalizowana – dysponowanie wiedza i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym, powstaje na podstawie inteligencji płynnej i oznacza możliwości skrystalizowane (ulokowane) już w określonych obszarach, ukształtowane pod wpływem doświadczeń .

2. Bateria Apis jest skalą inteligencji ogólnej – stanowi podstawę wszelkich czynności intelektualnych, mierzy inteligencję skrystalizowaną, jest baterią wielowymiarowych, mierzy cztery typy zdolności . mierzy sprawność myślenia konwergencyjnego, jest testem mocy.

- zdolności społeczne- warunkujące rozumienie ludzkich zachowań,

a) znajomość reguł społecznych – wiedza na temat właściwych sposobów postępowania ZACHOWANIE - materiał werbalny

b)percepcja społeczna – zdolność do trafnego spostrzegania innych ludzi ich emocji, nastrojów intencji potrzeb, relacje między ludźmi, rozumienie reguł społecznych – HISTORYJKI – materiał percepcyjny

- zdolności werbalne – rozumienie mowy i czynne posługiwanie się nią, materiał abstrakcyjny, semantyczny

a) słownik leksykalny – znajomość słów, ich Zasów SYNONIMY

b) płynność słowna – łatwość i szybkość wydobywania potrzebnych słów z posiadanego słownika leksykalnego płynność wypowiedzi. NOWE SŁOWA i częściowo SYNIMINY

- zdolności abstrakcyjno – logiczne – zdolności do przeprowadzania operacji rozumowanie logicznego na materiale abstrakcyjnym, rozumowanie indukcyjne – wykrywanie relacji

a) klasyfikowanie – hierarchiczne i multipikacyjne. KLASYFIKACJA – materiał werbalny

b) rozumowanie przez analogię – Przekształcenie liczb – materiał liczbowy

-zdolności wzrokowo – przestrzenne efektywność przebiegu takich operacji, które stanowią umysłowe reprezentacje przemieszczeń czy przekształceń fizycznych

a) rotacja wyobrażeniowa – szybkie i dokładne obracanie figur (dwumiarowych) manipulowanie w wyobraźni elementami figur KWADRATY

b) orientacja w rozciągłości trójwymiarowej, wyobraźnia przestrzenna – zdolność do ustalenia relacji między obiektami TEST KLOCKI

3) Wersje :

APIS – P (R) zmodyfikowana i zrenormalizowana wersja podstawowa, łatwiejsza, przeznaczona do badania uczniów kończących SP, Gimnazjum, początek LO.

Apis – z wersja zaawansowana – młodzież kończąca LO, studenci, dorośli po studiach oraz dorośli po LO

4)

5) selekcja, doradztwo zawodowe, poradnictwo szkolne, badania naukowe

NEO – FFI

1. Hipoteza leksykalna – Cattell, generalnie wszystkie wymiary osobowości są gdzieś w języku, więc je znajdźmy, zaklasyfikujmy żeby było fajnie, włóżmy do spssa i będzie git, powstaną nam czynniki, wyjaśniane poprzez składniki. Neo-ffi opiera się na teorii WIELKIEJ PIĄTKI NEOAC Costy i McCrae, którzy zakładają ogólności – pełny i wyczerpujący opis osobowości, realność – cechy można zbadać za pomocą samopisu, ale też obserwacji, mają dużą stabilność czasową, oraz znaczenie adaptacyjne. SA uniwersalne niezależne od wieku, płci, rasy, uniwersalne kulturowa i demograficzne, są ortogonalne względem siebie- nieskorelowane, albo w niskim stopniu związane ze sobą, w pewnym stopniu przekazywane genetycznie (najbardziej neu ekst i otw)

– neurotyczności – przystosowanie emocjonalne, bądź niezrównoważenie emocjonalne, podatność na doświadczanie negatywnych emocji. Lęk strach, niezadowolenie, ale wymiar normalnej osobowości, nie osoby chorej psychicznie – ważne.

Lęk – tendencja do reagowania napięciem i strachem, nerwowość i skłonność do martwienia się

􀁹Agresywna wrogość– tendencja do doświadczania gniewu i irytacji

􀁹Depresyjność – tendencja do doświadczania poczucia winy, smutku, bezradności i samotności

􀁹Impulsywność –niezdolność do kontrolowania pragnień i popędów

􀁹Nadwrażliwość(podatność na stres) –niezdolność do zmagania się ze stresem, tendencja do reagowania poczuciem bezradności i paniką w trudnych sytuacjach

􀁹Nadmierny samokrytycyzm –niskie poczucie własnej wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych

Ekstrawersja - Odzwierciedla jakość i ilość interakcji społecznych oraz poziom aktywności, energii i zdolność do odczuwania pozytywnych emocji

􀁹Osoby introwertywne charakteryzuje raczej brak zachowań ekstrawertywnych niż ich pełna odwrotność (rezerwa w kontaktach społecznych, brak optymizmu, preferowanie przebywania w samotności)

􀁹Introwertywna nieśmiałość vs. neurotyczna nieśmiałość

Towarzyskość –zakres i ilość utrzymywanych kontaktów z innymi ludźmi

􀁹Serdeczność –zdolność do utrzymywania bliskich związków z innymi ludźmi, przyjacielskość

􀁹Asertywność –tendencje nominatywne i przywódcze

􀁹Aktywność –tempo, wigor, energia, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym

􀁹Poszukiwanie doznań –poszukiwanie podniet i stymulacji (np. ryzyka)

􀁹Emocjonalność w zakresie pozytywnych emocji –tendencja do reagowania pozytywnymi emocjami (radość, poczucie szczęścia, pogodny nastrój i optymizm życiowy

Otwartość na doświadczenie - Opisuje tendencję jednostki do poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych, tolerancję wobec nowości oraz ciekawość poznawczą

􀁹Wiąże się z cechami intelektu –zdolnością do myślenia dywergencyjnegoi kreatywnością

Wyobraźnia –fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia

􀁹Estetyka –wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką

􀁹Uczucia –otwartość na stany emocjonalne innych ludzi

􀁹Działania –aktywne poszukiwanie nowych bodźców

􀁹Idee –intelektualna ciekawość, zainteresowania filozoficzne

􀁹Wartości –gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i religijnych, odwrotność dogmatyzmu

Ugodowość - Opisuje pozytywne vs. negatywne nastawienie do innych ludzi, orientację interpersonalną (antagonizm vs. altruizm)

􀁹Oba krańce wymiaru mogą być związane z zachowaniami patologicznymi (zaburzenia osobowości, choroby psychosomatyczne)

Zaufanie –przekonanie, że inni mają uczciwe intencje vs. sceptycyzm, cynizm, przekonanie, że inni są nieuczciwi

􀁹Prostolinijność –prostoduszność, szczerość, naiwność społeczna vs. tendencja do manipulowania innymi

􀁹Atruizm– tendencja do koncentrowania się na potrzebach innych ludzi i udzielania im pomocy vs. egocentryzm

􀁹Ustępliwość– powściąganie agresywności, potulność i łagodność vs. agresywność i rywalizacja

􀁹Skromność– realistyczny stosunek do samego siebie, brak tendencji do faworyzowania siebie vs. przekonanie o własnej wyższości, tendencje narcystyczne

􀁹Skłonność do rozczulania się –przejawianie uczuciowości i sympatii, wspieranie akcji charytatywnych vs. racjonalność i rzeczowość w kontaktach z innymi, mała wrażliwość na ludzkie problemy społeczno‐bytowe

Sumienność - Określa stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w działaniach zorientowanych na cel

􀁹Opisuje stosunek człowieka do pracy

Kompetencja –przekonanie o możliwościach radzenia sobie w życiu vs. przekonanie o braku sprawności i umiejętności radzenia sobie z zadaniami

􀁹Skłonność do utrzymywania porządku –uporządkowanie, schludność, staranność vs. brak metodyczności i porządku

􀁹Obowiązkowość– ścisłe kierowanie się własnymi zasadami vs. zawodność i nierzetelność

􀁹Dążenie do osiągnięć –wysoki poziom aspiracji i silna motywacja do osiągania sukcesów, zaangażowanie w pracę, skłonność do pracoholizmu vs. brak ambicji, celów, rozleniwienie

􀁹Samodyscyplina –umiejętność samomotywowania się do ukończenia nawet mało atrakcyjnych zadań vs. tendencja do porzucania zadań przed ich zrealizowaniem

􀁹Rozwaga –skłonność do starannego rozważania problemu przed podjęciem decyzji vs. impulsywność przy podejmowaniu decyzji, spontaniczność, szybkie podejmowanie decyzji

1. Neo – ffi – NEO – five factor inventory – 60 pozycji, 5 skal. Adaptacja – Zawadzki, Strelau, Szczepaniak śliwińska

Neo – PI-R revised NEO personality Inventory – 240 bada nie tylko 5 głownych cech, ale także 6 składników każdej z nich adaptacja Siuta

4)

5) wyniki pozwalają na opis osobowości badanego i ostrożne prognozowanie jest możliwości adaptacyjnych do środowiska szkolnego lub zawodowego. Jednak autorzy adaptacji polecają je szczególnie do celów badań naukowych.

FCZ-KT

1. Temperament to podstawowe względnie stałe czasowo cechy osobowości , które można zobaczyć w formalnej charakterystyce zachowania (JAK SIĘ ZACHOWUJEMY, nie jaka jest treść tego zachowania) w parametrach czasowych i energetycznych. Cechy wrodzone, występują u małych dzieci i u zwierząt, podlega zmianom czasowym w okresie dojrzewania i starzenia się, oraz pod wpływem silnych, długotrwałych czynników środowiskowych. Wykazuje interindywidualne zróżnicowanie i intraindywidualna i międzysytuacjyjną stałość . podstawa osobowości – na temperamencie kształtują się inne wymiary osobowości. Biologicznie zdeterminowane. ENERGETYCZNY POZIOM ZACHOWANIE – cechy wyznaczone różnicami indywidualnymi w mechanizmach fizjologicznych odpowiedzialnych za poziom energetyczny organizmu. Nagromadzenie rozładowanie energii, oraz charakterystykę czasową – prze4bieg reakcji w czasie. Dwie własności procesów nerwowych – labilność i ruchliwość

Reaktywność emocjonalna –tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje, wyrażająca się w dużej wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej

􀂅Aktywność –tendencja do podejmowania zachowań o dużej wartości stymulacyjnej lub do zachowań dostarczających stymulacji zewnętrznej

􀂅Wytrzymałość –tendencja do adekwatnego reagowania w sytuacjach wymagających długotrwałej lub wysoko stymulującej aktywności oraz w warunkach silnej stymulacji zewnętrznej

􀂅Wrażliwość sensoryczna –tendencja do reagowania na bodźce zmysłowe o małej wartości stymulacyjnej

Perseweratywność– tendencja do kontynuowania i powtarzania zachowań po zaprzestaniu działania bodźca, który to Zachowanie wywołał

􀂅Żwawość –tendencja do (1) szybkiego reagowania, do (2) utrzymywania wysokiego tempa aktywności i do (3) łatwej zmiany jednego zachowania na inne, odpowiednio do zmian w otoczeniu

Pierwsze cztery cechy to energetyczne charakterystyki, a 2 pozostałe to czasowe.

1. Nie ma innych wersji narzędzia

2. Trafność korelacja samopisu i szacowania – 0.5 potwierdzone korelacje z neo, najwyżej korelują z neu i eks

3. Poradnictwo zawodowe i wychowawcze, badania naukowe i kliniczne

EAS

1)Temperament według Arnolda Husa i Roberta Plonia to zespół cech osobowości, dziedziczonych genetyczne, ujawniających się już we wczesnym okresie życia jednostki. To podstawowa różnica między temperamentem z innymi cechami osobowości, jak w RTT. Również tu temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości. GENETYCZNA TEORIA TEMPREMENTU tych autorów to teoretyczna podstawa eas

2)

Emocjonalność- skłonność do reagowania silnym pobudzeniem, składnik temperamentu charakteryzujący emocje w kategoriach cech.

- niezadowolenie – niezróżnicowana emocjonalnie tendencja do łatwego i silnego reagowania niepokojem, którego ważnym składnikiem jest zdeterminowany genetycznie poziom pobudzenia układu współczulnego. Jeden biegun wymiaru – brak reakcji, drugi – intensywne, trudne do opanowania niekontrolowane reakcje. Jego przejawy obserwowalne są od chwili narodzin

- strach – 2-3 mc życia. Skłonność do unikania awersyjnej stymulacji, a także próby ucieczki przed zagrożeniem. Różny stopień nasilenia reakcji mimicznych, oraz napięcie mięśni związanych z odczuwaniem stresu. Reakcje fizjologiczne związane z pobudzeniem układu współczulnego.

- złość – 6 mc życia. Bodźce drażniące dziecko. Reakcje motoryczne- agresja, ekspresyjne – zaczerwienienie twarzy, zwężenie oczu itp. Poznawcze – wrogie nastawienie do innych, przypisywanie negatywnych atrybutów adresatom. Reakcje fizjologiczne – jak strach.

Aktywność – obejmuje dwa związane ze sobą składniki : tempo, wyrażające szybkość reakcji, oraz wigor –siła lub intensywność reakcji energetyczny poziom zachowania. Aktywność dotyczy czynności motorycznych związanych z głową, kończynami oraz tułowiem, wiąże się z wydatkowaniem energii fizycznej. Ujawnia się przedewszystkim w tym, jak dana osoba reaguje a więc w formie zachowania.

Towarzyskość – tendencje do poszukiwania innych ludzi i przebywania w ich towarzystwie oraz unikania samotności. Osoby mało towarzyskie także lubią przebywać z innymi ludźmi, ale mają do tego słabszą motywację i lepiej tolerują samotność. Źródło – nagrody społeczne, wspólna aktywności, uwaga otrzymywana od innych. Częstotliwość inicjowania kontaktów społecznych, liczba relacji oraz ilość czasu spędzanego z inni ludźmi, reakcja na izolację oraz społeczna wrażliwość.

Nieśmiałość – TYLKO U DZIECI - obejmuje zachowania przejawiane w obecności osób obcych, przypadkowych. Wyraża się w zahamowaniu i skrępowaniu, którym towarzyszy poczucie napięcia i dyskomfortu oraz dążenie do wycofania się z interakcji społecznych. Ujawnia się we wczesnym dzieciństwie i rozwija się w okresie dorosłości. Stanowi prawdopodobnie wynik kombinacji wysokiego poziomu strachu i niskiego towarzyskości. Ta nieśmiałość ma podstawy genetyczne.

1. EAS –D dla dorosłych

EAS-C Wersja dla rodziców temperament dziecka oceniany przez rodziców.

EAS-C Wersja dla Nauczycieli dziecko oceniane przez nauczycieli

Podstawową różnicą między eas a fcz jest to że eas poza skalą aktywność opisuje cechy temperamentu

W kategoriach treściowych. Natomiast fct to charakterystyka formalna. Czyli pierwszy pokazuje na treść zachowania, a drugi na sposób. (chyba?, tak na 90 procent :D)

CISS

1) teoria stresu Lazarusa i Folkman. Stres to określona relacja pomiędzy osobą i otoczeniem, która oceniana jest przez tę jednostkę jako obciążającą i narażającą ją na szwank jej dobre samopoczucie. Stres ujmowany jest tu w kategoriach transakcji, percepcja zagrożenia zależy częściowo od sytuacji, w której znalazła się jednak, a częściowo od jej organizacji i reprezentacji wiedzy o świecie, co wpływa na ocenę przez jednostkę zagrożenia w danej sytuacji. Autorzy ciss deklarują nawiązanie do tej teorii, opierają się jednak na interakcyjnym modelu teoretycznym. Działania zaradcze jakie człowiek podejmuje w stresie są efektem interakcji która zachodzi pomiędzy cechami sytuacji a stylem radzenia sobie, charakterystycznym dla jednostki. ENDLER I PARKER STYL – trwała dla jednostki dyspozycja do określonego zmagania się z syt. Stresowymi, specyficzny dla jednostki. STRATEGIA- określone działania i reakcje, jakie człowiek podejmuje w konkretnej sytuacji stresowej, specyficzna dla sytuacji. Proces- ciąg zmieniających się w czasie strategii.

2) SSZ – styl skoncentrowany na zadaniu – charakteryzuje się tendencją do podejmowania wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu poprzez poznawcze przekształcenia lub zmiany sytuacji. Nacisk głównie na zadanie lub planowanie rozwiązania problemu.

SSE – styl skoncentrowany na emocjach – tendencja do koncentracji na sobie, własnych emocjach – złość, lęk, poczucie winy. Myślenie życzeniowe i fantazjowanie.

SSU- unikanie. Tendencja do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania sytuacji stresowej. Dwie podskalne – ACZ- Angażowanie się w czynności zastępcze, PKT – poszukiwanie kontaktów towarzyskich.

Najbardziej adaptacyjny ssz.sse – najgorzej. Ssu – może mieć funkcje przystosowawcze – pkt – redukcja negatywnych emocji. NEU – korelacja + z sse, słaba – z SSZ. EKS - + z SSZ i PKT. OTW + SSZ i PKT UGD + PKT, SUM + SSZ. APIS-Z wo, słaba – SSC i ACZ, słaba + SSZ. WAIS-R (pl) –SSC i SSU, + SSZ.

Rola wieku. Młodsi – ssu, Rola płci – baby sse. Histeryczki – wiadomo. Wykształcenie – mądrzejsi SSZ,

1. do celów badawczych i praktycznych – kwalifikacja na określone pozycje zawodowe, czy osoby ubiegające się o posiadanie broni.

WECHSLER

Inteligencja jest to konstrukt hipotetyczny; jest to zagregowana (globalna) zdolność jednostki do podejmowania działań celowych, racjonalnego myślenia i do efektywnego radzenia sobie we własnym środowisku. Jest to właściwość globalna, gdyż składa się z elementów (czy inaczej zdolności), które chociaż nie całkowicie niezależne, są jakościowo odróżnialne.

WAIS-R(PL) –wersja dla dorosłych, zrewidowana, zrenormalizowanaw 2004 r.; normy dla osób w wieku 16-79 lat –próba ogólnopolska

WISC-R– wersja dla dzieci, zmodyfikowana, normy dla dzieci w wieku 6;0-16;11 lat –próba ogólnopolska (1991, prace adaptacyjne i standaryzacyjne rozpoczęte w 1986 r.)

Skale słowne :

Wiadomości –

Rozumienie werbalne i pamięć długotrwałą, rozumienie sensu słów, zdań i wyrażeń

􀁹Aspekty pamięci, takie jak: wierność i trwałość odtwarzania, gotowość do reprodukowania zapamiętanego materiału werbalnego

Powtarzanie Cyfr

Zakres pamięci bezpośredniej i koncentrację uwagi

􀁹Test przesiewowy w diagnozowaniu organiki

Słownik

Rozumienie werbalne (rozpoznawanie i rozumienie bodźców słownych)

􀁹Zdolność reprodukcji przyswojonej wiedzy

􀁹Zakres i adekwatność w definiowaniu pojęć (stopień opanowania języka)

􀁹Zdolność uczenia się

􀁹Umiejętność ekspresji za pomocą słów

Arytmetyka

Skupienie uwagi

􀁹Zdolność do logicznego rozumowania

􀁹Jest dobrą miarą inteligencji ogólnej

Rozumienie

Zdolność rozumienia typowych zwyczajów, akceptowanych społecznie zachowań i ich przyczyn, norm i praktyk charakterystycznych dla danej kultury

􀁹Pamięć długotrwałą, zasób doświadczeń, umiejętność korzystania z informacji w sytuacjach praktycznych

􀁹Ocenianie –zdolność wydawania sądów wartościujących sytuację na podstawie dostarczanych o niej informacji w terminach znanego standardu

Podobieństwa

Abstrahowanie i tworzenie pojęć

􀁹Zdolność do spostrzegania związków między pojęciami, abstrakcyjne myślenie logiczne, zdolność różnicowania cech istotnych od drugorzędnych

Rozumowanie przez analogię

Pamięć długotrwałą

Jeden z najczulszych testów upośledzenia umysłowego

Skale bezsłowne

Braki w Obrazkach

Organizację percepcji, zdolność odróżniania szczegółów istotnych od nieistotnych

Identyfikację znanych przedmiotów (rozpoznawanie wzrokowe)

Koncentrację na materiale spostrzeganym wzrokowo, wrażliwość na detale

Rozumowanie

Wzrokową pamięć długotrwałą

Porządkowanie Obrazków

Zdolność do rozumienia złożonych sytuacji i sensownego ich ujmowania

􀁹Przewidywanie i planowanie

􀁹Ujmowanie całości i jej stosunku do części

􀁹Zdolność logicznej organizacji materiału

􀁹Zdolność spostrzegania kluczowych informacji

Klocki Zdolność spostrzegania i analizowania form

􀁹Umiejętność rozpoznawania konfiguracji

􀁹Zdolność do rozkładania całości na komponenty

􀁹Koordynację wzrokowo-ruchową

􀁹Zdolność abstrakcyjnej konceptualizacji, wizualizacji przestrzennej

􀁹Organizację percepcji

􀁹Różnicuje osoby z uszkodzeniem czołowych płatów mózgowych

Układanki Koordynację wzrokowo-ruchową

􀁹Zdolność do tworzenia całości dzięki wykrywaniu wewnętrznych związków między elementami tej całości (antycypacja produktu końcowego)

Symbole Cyfr

Zdolność uczenia się nowych umiejętności

ANALIZA WYNIKÓW

Przekształcenie wyników surowych otrzymanych we wszystkich testach na wyniki przeliczone

􀁹Oszacowanie granic przedziałów dla wyników prawdziwych w każdym z testów

􀁹Obliczenie sum wyników przeliczonych dla Skali Słownej, Bezsłownej i Pełnej, określenie granic przedziałów

􀁹Ustalenie ilorazów inteligencji (Skala Słowna, Bezsłowna, Pełna) odpowiadających otrzymanym sumom wyników przeliczonych oraz dolnym i górnym granicom przedziałów

􀁹Klasyfikacja („przedziałowa”) uzyskanych wyników

Analiza profilowa

Wykreślenie profilu wyników przeliczonych

􀁹Analiza rozpiętości ilorazów inteligencji w skalach Słownej i Bezsłownej

􀁹Ocena istotności różnicy między ilorazami inteligencji w skalach Słownej i Bezsłownej

􀁹Ocena stopnia rozproszenia wyników poszczególnych testów wokół przeciętnej profilu (określenie testów, których wyniki odchylają się istotnie od przeciętnej profilu)

􀁹Ocena istotności różnic między wynikami par testów

Analiza czynnikowa

Zsumowanie wyników przeliczonych testów wchodzących w skład czynnika:

Rozumienia Werbalnego(Wiadomości, Słownik, Rozumienie, Podobieństwa),

Organizacji Percepcyjnej(Braki w Obrazkach, Porządkowanie Obrazków, Klocki, Układanki)

Pamięci i Odporności na Dystraktory (Arytmetyka, Powtarzanie Cyfr, Symbole Cyfr)

􀁹Odczytanie ilorazu inteligencji dla każdego czynnika

􀁹Oszacowanie granic przedziałów dla każdego czynnika

􀁹Ocena istotności różnic między ilorazami inteligencji dla trzech czynników

2. Zagadnienia Psychometryczne.

Patrykowe twory-potwory

Godzina 3.35 nad ranem. Pół paczki fajek. Pół popielniczki petów. Jedna butelka po czymś-energetycznym, w odwodzie zielona herbata. Fragmentarycznie opanowane koncepcje niektórych narzędzi do wnioskowania o życiu innych ludzi. Za oknem jakieś ptaki. Czasem samochody. Laptop znany jako - „wielka ciężarna lodówka” rozgrzany do czerwoności. Powodem jest fakt, iż działa od 8 rano dnia poprzedniego. Cierpi, ale walczy. Walczy jak i my walczymy. MY studenty! My quasi psychologowie... Co robić? Jak żyć?!

Wniosek jest jeden: Niektórzy mają po to mózgi by się nie wypierdalali na ulicach, by trzymali pion... Zapytanie skąd i po co? Nie wiem. Nic już nie wiem a studiować trzeba.

200 lat tradycji...

Początek smutnej historii mego warunku z PPP vel psychometrii powrócił:

1. Kryteria dobroci pomiaru:

TRAFNOŚĆ - odnosi się do stosowności i efektywności wyników uzyskanych z testu oraz tego, na ile owe wyniki są znaczące. Generalnie: Czy zakichany test mierzy to co ma mierzyć!

Rodzaje tego dziadostwa trafności:

• Trafność treściowa- czy pytania w teście/kwestionariuszu mogą adekwatnie mierzyć wszystko, co pomiaru czego zostały zaprojektowane. (prościej:-stopień, w jakim pozycje testowe odzwierciedlają pewne uniwersum treści/ zachowań, które test ma badać.)

• Trafność kryterialna – określa, w jakim stopniu wyniku testu psychologicznego są powiązane z jakimś zewnętrznym kryterium (zmienną niemierzoną bezpośrednio przez test). Na kryterium powinno się wybierać zachowanie/właściwość, o której chcemy wnioskować na podstawie wyników danego testu, a które nie jest bezpośrednio mierzone testem i dotyczy innej zmiennej niż ta, do której pomiaru skonstruowano test.

Wyróżniamy dwa rodzaje trafności kryterialnej:

• diagnostyczna – dotyczy pomiaru cechy aktualnie występującej u osoby badanej

• prognostyczna – dotyczy przewidywania przyszłego zachowania u osób badanych

• Trafność kongruencyjna (inaczej teoretyczna) -stopień, w jakim test psychologiczny może zmierzyć nasilenie hipotetycznej właściwości psychologicznej, o której mają świadczyć odpowiedzi na bodźce testowe^.

Jakieś poboczne:

• Trafność ekologiczna- chodzi tu o zakres, w jakim wyniki badania mogą zostać uogólnione poza konkretną sytuację badania na sytuację ze zwykłego życia.

• Trafność fasadowa- chodzi o stopień, w którym test oparty na subiektywnej interpretacji, szacowaniu bądź intuicji wydaje się mierzyć to, do pomiaru, czego został zaprojektowany.

RZETELNOŚĆ - jeśli badanie lub test mogą być powtórzone i przynoszą takie same wyniki wówczas można uznać badanie lub test za rzetelny, rzetelność ma dwa aspekty -stabilność pomiaru (powtarzalność wyników badania) oraz konsystencję (precyzję pomiaru).

Testy psychologiczne muszą posiadać rzetelność wewnętrzną i zewnętrzną:

• wew.- kwestionariusz został sprawdzone pod kątem tego, czy badani za każdym razem tak samo odp. na pytania.

• zew.- odpowiedzi na pytania mogą być sprawdzone po pewnym czasie, aby upewnić się, że wyniki nie zmieniają się wraz z upływem czasu (są trwałe).

Np. Jeżeli wyniki osoby badanej są stałe w czasie, mówi się, że kwestionariusz posiada rzetelność zew.

Czynniki wpływające na rzetelność pomiaru:

• Zakres (zmienność) wyników w badanej próbie –współczynniki są niższe w przypadku, gdy zmienność w próbie jest mniejsza (lub osoby badane mają zbliżone nasilenie cechy). Należy pamiętać, że współczynnik rzetelności oznacza rzetelność różnic interindywidualnych lub rzetelność zróżnicowania osób badanych.

• Charakterystyka testu –współczynniki są wyższe gdy test zawiera dużo pozycji (z uwagi na dużą liczbę kowariancji) oraz gdy korelacje między pozycjami są wysokie (z uwagi na to, że duża proporcja wariancji całkowitej wynika z kowariancji). Należy pamiętać, że kowariancje są traktowane jako źródło wariancji prawdziwej.

• Metoda oszacowania rzetelności pomiaru –współczynniki zgodności wewnętrznej dają wyższe oszacowanie rzetelności niż współczynniki stabilności (z uwagi na większą liczbę źródeł błędu). Należy pamiętać, że testy o wyższej zgodności wewnętrznej zwykle wykazują też wyższą stabilność czasową (poza testami badającymi stany psychologiczne).

OBIEKTYWNOŚĆ - oznacza, że procedura interpretacji wyników badania testem musi być tak szczegółowo opracowana, aby interpretacja była za każdym razem identyczna -niezależnie od osoby badającej; obiektywność ma na celu zminimalizowanie wpływu osoby badającej na wyniki testowe.

STANDARYZACJA - oznacza, że procedura badania testem musi być tak szczegółowo opracowana, aby stosowanie go było za każdym razem identyczne -niezależnie od osoby badającej i osoby badanej; standaryzacja ma na celu zminimalizowanie wpływu czynników ubocznych lub zakłócających (wewnętrznych i zewnętrznych) na wyniki testowe.

NORMALIZACJA - oznacza konieczność opracowania procedury przekształcania wyników liczbowych w wyniki różnicowe, umożliwiające ocenę wyniku danej osoby na tle reprezentatywnej populacji; normalizacja ma na celu zminimalizowanie błędu związanego z oceną faktycznego nasilenia cechy u osoby badanej, a więc błędnej diagnozy psychologicznej.

1. Poprawka na zgadywanie

$$R = \text{\ t}\text{j\ } - \frac{F}{m - 1}$$

(gdzie:

R – wynik skorygowany,

tj – wynik otrzymany osoby j,

F – liczba zadań testowych, na które osoba j udzieliła błędnych odpowiedzi,

m – liczba wszystkich możliwych odpowiedzi w zadaniu)

Założenia:

1) Wszystkie błędne odpowiedzi powstają wskutek zgadywania;

2) Wszystkie alternatywne odpowiedzi w zadaniach, których osoba badana nie potrafi rozwiązać, mają jednakowe prawdopodobieństwo wyboru;

3) Wszystkie zadania testu mają tę samą liczbę możliwych do udzielenia odpowiedzi (przy czym liczba możliwych odpowiedzi nie powinna być większa niż 5, a także – im więcej odpowiedzi do wyboru, tym efekt poprawki słabszy).

1. Standardowy błąd pomiaru:

Sbp= SD√ (1 -Rtt)

W celu wyznaczenia przedziału ufności należy wyznaczyć półprzedział, tzn. Sbplub Sbe przemnożyć przez wartość 2,58 (99% pewność), 1,96 (95% pewność) albo 1,44 (pewność 85%, tj. 15% błąd oszacowania) oraz dodać i odjąć od wyniku otrzymanego lub oszacowanego wyniku prawdziwego -granice przedziału ufności.

Błędy pomiaru służą do wyznaczenia granic przedziału ufności wokół wyniku otrzymanego i przedziałowej estymacji wyniku prawdziwego (w zakresie którego mieści się –z określoną pewnością wynik prawdziwy osoby badanej).

Porównania wyniku danej osoby z normą (średnią w grupie) czy inną wartością (np. wynikiem progowym).

Porównania wyników dwóch osób (różnice interindywidualne) badanych tym samym testem (czy różnica jest realna –wynika z cechy czy jest spowodowana przez błąd?).

Porównania wyników danej osoby (różnice intraindywidualne) badanej dwoma testami (czy różnica jest realna –wynika z cechy czy jest spowodowana przez błąd?).

1. Standardowy błąd różnicy wyników interindywidualnych

Sbr= So √2 (1-Rtt)

So - odchylenie standardowe wyników otrzymanych,

Rtt - współczynnik rzetelności testu (wartość Sbr należy przemnożyć przez określoną wartość „z” w celu zbudowania przedziału ufności).

Standardowy błąd różnicy wyników intraindywidualnych

Sbr= So √2 -Raa –Rbb

So - odchylenie standardowe wyników otrzymanych w każdym z testów (wyniki są wyrażone na identycznej skali standardowej),

Raa i Rbb - współczynniki rzetelności obu testów (wartość Sbr należy przemnożyć przez określoną wartość „z” w celu zbudowania przedziału ufności).

Klamra domykająca radosną twórczość- słońce świeci tj. czas zacząć się uczyć!!!

3. ZAGADNIENIA ETYCZNE:

1. kodeks etyczno-zawodowy psychologa:

- Naczelną wartością dla psychologa jest dobro drugiego człowieka. Celem jego działalności profesjonalnej jest niesienie pomocy innej osobie w rozwiązywaniu trudności życiowych i osiąganiu lepszej jakości życia na drodze rozwoju indywidualnych możliwości oraz ulepszaniu kontaktów międzyludzkich.

- Wartości niekwestionowalne w pracy psychologa: godność osoby ludzkiej, podmiotowość i autonomię człowieka i jego prawo nieskrępowanego rozwoju. Psycholog uznaje prawo każdego człowieka do kierowania się własnym systemem wartości, dokonywania własnych wyborów, jak również prawo do intymności. Skutki działania psychologa pomyślne dla odbiorcy lub odbiorców czynności zawodowych psychologa.

- Kwalifikacje psychologa powinny odzwierciedlać aktualny poziom wiedzy i technik psychologicznych. Jest krytyczny wobec własnych dokonań, rozpowszechniając je ujawnia sposoby dotychczasowej weryfikacji.

- Jeśli psycholog nie jest w stanie udzielić skutecznej pomocy wskutek braku kwalifikacji potrzebnych w danym wypadku lub powstania wadliwej relacji z klientem, kieruje go do innego psychologa lub do innego specjalisty. Psycholog podejmuje się jedynie tych czynności zawodowych, do których posiada kwalifikacje potwierdzone odpowiednim szkoleniem i doświadczeniem praktycznym.

+ cała procedura dokonywania pomiaru

1. standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice, w zakresie podanym w sylabusie

RODZAJE TESTÓW:

Testy zdolności (Raven, APIS, WAIS-R)
Testy zdolności mają za zadanie zmierzyć poziom umiejętności bądź potencjału intelektualnego badanego w odniesieniu do jakiejś normy. Może nią być średnia statystyczna populacji, ale też średnia pracowników firmy. Sam wynik punktowy w testach zdolności, nie mówi nam nic o wielkości zdolności, jeśli nie mamy normy. (przykładowo – sam wynik 68 nic nie mówi, ale jeśli wiemy, że średnia to 60 pkt to mamy już jasność, że u badanego jest ona powyżej średniej). Do testów zdolności należą testy inteligencji, oraz wszelkie testy badające wyspecjalizowane zdolności takie jak np. szybkość liczenia, zdolność myślenia abstrakcyjnego, umiejętności werbalne itd. Testy zdolności stosowane są w rekrutacji, w określaniu ścieżki kariery, mogą być też stosowane u dzieci i w diagnostyce zaburzeń.

Testy projekcyjne – słuszny zarzut braku obiektywizmu ( test Kocha (zwany też testem drzewa), test apercepcji tematycznej Murraya (TAT), test Rorschacha)

Istotą metod projekcyjnych jest umożliwienie jednostce rzutowania potrzeb, postaw itd w w obiektywny materiał zadany przez prowadzącego test, po to, aby z charakterystycznych cech projekcji wnosić o osobowości badanego. Najbardziej popularnie znanym testem projekcyjnym jest test Rorschacha, niedawno upubliczniony, przez co nie może już zostać wykorzystywany w pracy psychologicznej. Testy projekcyjne, laikom kojarzą się z psychologicznym hokus- pokus tymczasem są one również standaryzowane jak każde inne testy- to, że po doborze kolorów czy specyficznym narysowaniu gałęzi drzewa psycholog może powiedzieć coś o badanym również wynika z badań i średnich odpowiedzi populacji oraz specyfiki ludzkiej psychiki i jej sposobu przetwarzania danych. Testy projekcyjne pozwalają dotrzeć do podświadomych pragnień, ocen, opinii czy nastawień jednostki z których na poziomie świadomym może sobie ona nie zdawać sprawy.

Kwestionariusze osobowości (NEO-FFI, ISCL(pomiar lęku jako stanu i jako cechy))
Testy osobowości to wszystkie testy typu papier i ołówek, które polegają na wybieraniu najbardziej do nas pasującej odpowiedzi na zadane w kwestionariuszu pytania. Każda odpowiedź ma swoją wartość liczbową, którą psycholog po zakończeniu testu sumuje z innymi i na podstawie wyniku liczbowego sytuuje badanego w pewnych ramach. Kwestionariusze osobowości mogą badać prawie wszystko. Jest ich mnóstwo i badają osobowość na naprawdę wielu różnych wymiarach. Stosowane są w diagnostyce rekrutacji, sądownictwie, w badaniach psychologicznych określających zdolność do pracy – są to najpopularniejsze testy psychologiczne.
Choć wydawałoby się, że test psychologiczny w formie kwestionariusz każdy mógłby sobie zrobić sam, to w rzeczywistości robić je może jedynie psycholog. To jego doświadczenie oraz analiza całości wyników i ich wzajemnej zależności pozwala uzyskać pełny obraz badanych w kwestionariuszu cech. Osoba, która nie zna testu od strony jego założeń teoretycznych, nie będzie potrafiła zinterpretować wyników.

Kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT, PTS)

bada nasilenie cech temperamentu u konkretnej osoby, względnie stałych czasowo i sytuacyjnie, które to cechy leżą u podstaw osobowości (osobowość kształtuje się w oparciu o cechy temperamentu). Badane cechy odpowiedzialne są (i na tych pułapach dokonuje się pomiar poprzez porównanie międzyosobnicze) za różnice indywidualne w mechanizmach fizjologicznych odpowiedzialnych za poziom energetyczny organizmu – nagromadzenie i rozładowanie energii, oraz przebieg reakcji w czasie.

Testy wykonaniowe, polegają, jak sama nazwa wskazuje, na wykonaniu określonych czynności, zwykle przy użyciu pewnych obiektów. Malowanie czy lepienie to typowe przykłady testów wykonaniowych. (Wechsler, Columbia)

Testy papier-ołówek charakteryzują się brakiem aktywnego działania psychologa przy rozwiązywaniu testu przez badanego – prowadzący przekazuje kwestionariusz, przedstawia instrukcję i odbiera test do interpretacji. (EAS w przypadku osób dorosłych, NEO-FFI, FCZ-KT, PTS)

ZASTOSOWANIE TESTÓW:

Test	Kliniczne	Poradniane	Inne
Matryce Ravena	badanie procesów poznawczych, zdolności do dedukcji, poprawnego logicznego myślenia		selekcja oraz badania naukowe
APIS		Oszacowanie nabytych umiejętności, stworzenie profilu, wykazanie słabych i mocnych stron	selekcja, doradztwo zawodowe, poradnictwo szkolne, badania naukowe
WAIS-R
FCZ-KT	Tak	Tak	Poradnictwo zawodowe i wychowawcze, badania naukowe i kliniczne
PTS
NEO-FFI			wyniki pozwalają na opis osobowości badanego i ostrożne prognozowanie jest możliwości adaptacyjnych do środowiska szkolnego lub zawodowego. Jednak autorzy adaptacji polecają je szczególnie do celów badań naukowych
ISCL
EAS Bussa i Plomina

STANDARDY PRZEPROWADZENIA BADANIA:

Kontrakt:

• Przedstawienie się

• Określenie celu badania i (ewentualnie) jego konsekwencji dla osoby badanejWyznaczenie zakresu działania diagnosty, nie ma on pełnej swobody –nie może pytać o informacje nie związane z celem badania

celem pomiaru testowego nie jest dokonywanie wyboru za osobę badaną

• Krótkie przedstawienie wykorzystywanych metod działania

• Zapewnienie o anonimowości i poufności wyników oraz RESPEKTOWANIE w.w. zasad

• Określenie czasu trwania badania, częstotliwości spotkań

• Ustalenie adresata badania; poinformowanie, kto będzie miał dostęp do informacji zwrotnych na temat wyników uzyskanych przez osobę badaną

• Określenie czasu i sposobu przekazania informacji zwrotnych

• Na końcu –uzyskanie zgody osoby badanej na przeprowadzenie badania (każde badanie musi być dobrowolne, choć istnieją wyjątki od tej reguły)

Przebieg badania testowego:

• Wybór lub konstrukcja testu (albo innej metody) dobór właściwych w odniesieniu do celu metod i technik diagnostycznych, spełniających określone warunki metodologiczne

• Badanie testem –warunki badaniaZapewnienie standardowych, a przy tym optymalnych warunków do pracy („przyjazna” atmosfera, optymalne warunki klimatyczne, brak hałasu i dystraktorów, neutralne miejsce, bez obecności osób trzecich)

• Nie wykraczać poza ustalane granice!

• Informacje zwrotne: Powinny odpowiadać na cel postawiony w badaniu, Informacje zrozumiałe, dostosowane do poziomu odbiorcy (wykorzystujemy tu dane o o.b.)

􀂅Unikanie żargonu, wszelkie terminy fachowe powinny być wyjaśnione

􀂅Opis w kategoriach zachowań

􀂅Nie wartościować, nie oceniać! (ani negatywnie ani pozytywnie)

􀂅Priorytetem ochrona osoby badanej –informacje nie mogą mieć na nią destrukcyjnego wpływu

􀂅Nie narzucać sposobu wykorzystania uzyskanych informacji przez osobę badaną

• Opinia o osobie badanej: Osoba badana musi wiedzieć, jakie dane o niej zostaną przekazane osobom trzecim, jakie mogą być skutki opinii; Przedstawienie wyników w formie ułatwiającej klientowi ich interpretację i podjęcie adekwatnej decyzji; Niewybaczalne wnioskowanie poza faktami i łamanie tajemnicy zawodowej: poruszanie wątków zbędnych z punktu widzenia celu

1. prawa osób badanych:

Prawo do wyrażenia świadomej zgody na badanie testem (na etapie zawierania kontraktu)

􀂅Prawo do informacji o wynikach testowania (informacje zwrotne/opinia)

􀂅Prawo do minimalizowania skutków etykietowania (informacje zwrotne/opinia)

􀂅Prawo do zachowania tajemnicy o wynikach testowania (informacje zwrotne/opinia)

􀂅Prawo do prywatności

1. główne zagrożenia społeczne związane ze stosowaniem testów psychologicznych (z tekstu Hornowskiej)

- „narzucanie” wizji Ja, w tym predyspozycji i niedoborów w pewnych aspektach osobie badanej, kształtowanie przez to jej wizji swoich możliwości, przekonania o nich „samosprawdzająca się przepowiednia”

- testowanie na każdym etapie życia, określanie predyspozycji, „podcinanie skrzydeł” na płaszczyźnie rozwojowej

- posługiwanie się testami o niskiej rzetelności, wysokim błędzie pomiaru, dowolne odczytanie wyników w zależności od oczekiwanego efektu i wybranej grupy odniesienia. - -

- Niekompetencja osób testy przeprowadzających – rozpowszechnienie się metod testowych ze względu na ich teoretyczną „obiektywność”, powstawanie firm świadczących usługi testowe, zajmujących się audytem kadrowym, doradztwem personalnym, rekrutacją

i selekcją – ich działanie mające na celu zadowolenie zleceniodawcy a tym samym generowanie coraz to wyższych zysków determinowanych przez kolejne współprace

- „testem jest takie narzędzie pomiaru, ktÛre posiada wysoką

rzetelność i wysoką trafność, a także właściwie opracowane normy.

Aby testy psychologiczne były sensownie wykorzystywane niezbędna jest zarÛwno wiedza psychometryczna jak i świadome budowanie ”

- zawsze wtedy, gdy proponuje się specyficzne zastosowanie testu...

[należy ñ E.H.] otwarcie stawiać dwa pytania. Po pierwsze, czy

test jest dobrą miarą cechy, ktÛrą z założenia ma mierzyć? Po drugie, czy test powinien zostać wykorzystany w planowany sposÛb - etyczne wątpliwości w kontekście szacowania przez potencjalnych pracodawców predyspozycji testowanego pracownika na podstawie wyników przeprowadzonego testu

- „wyniki badania testowego mogą

zostać wykorzystane do podjęcia decyzji mogącej zaważyć na całym naszym życiu”

5. POJĘCIA:

Inteligencja płynna a skrystalizowana:

Bateria testów APIS opiera się na hierarchicznym modelu inteligencji Raymonda Cattella. Według niego czynnik g można rozbić na dwa obszerne czynniki grupowe, tj. inteligencję płynną (Gf) i inteligencję skrystalizowaną (Gc).

1. Inteligencja płynna - zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i znaczenia owych symboli (odpowiednik spearmanowskiego czynnika g), czy inaczej – biologicznie uwarunkowane i jeszcze nie upostaciowane możliwości umysłowe, które mogą być wykorzystywane w rozwiązywaniu problemów z dowolnego obszaru, niezależnie od ich treści.

2. Inteligencja skrystalizowana - dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym; powstaje na podstawie inteligencji płynnej i oznacza możliwości „ulokowane” (skrystalizowane) już w określonych obszarach, ukształtowane pod wpływem doświadczeń. (APIS)

Inteligencja (Wechsler) - jest to konstrukt hipotetyczny; jest to zagregowana (globalna) zdolność jednostki do podejmowania działań celowych, racjonalnego myślenia i do efektywnego radzenia sobie we własnym środowisku. Jest to właściwość globalna, gdyż składa się z elementów (czy inaczej zdolności), które chociaż nie całkowicie niezależne, są jakościowo odróżnialne.

1. Osobowość - Struktura najbardziej podstawowych wymiarów wpływających na cechy identyfikowane zarówno w naturalnych językach, jak i kwestionariuszach psychologicznych

􀁹Definiowane są przez grupy skorelowanych cech, przy czym cechy bardziej specyficzne (o mniejszym poziomie ogólności) są określane mianem składników, zaś wiązka składników to sfera osobowości

􀁹Model NEOAC –Neuroticism, Extraversion, Opennessto Experience, Agreeableness, Conscientiousness

1. Temperament – (EAS): według Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina, to zespół dziedziczonych cech osobowości , które ujawniają się już we wczesnym okresie życia jednostki.

Cechy te są zdeterminowane genetycznie i ujawniają się już w pierwszym roku życia dziecka.

Te dwie właściwości odróżniają cechy temperamentalne od innych cech osobowości.

Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości.

Składowe temperamentu:

Emocjonalność:

Niezadowolenie

Strach

Złość

Aktywność

Towarzyskość

Nieśmiałość (tylko w wersji dla dzieci)

(FCZKT): „podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania (parametrach energetycznych i czasowych).

Cechy te występują we wczesnym dzieciństwie i są wspólne dla człowieka i zwierząt.

Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania (i starzenia się) oraz niektórych czynników środowiskowych.” (Strelau, 1993)

1. Cecha – względnie stała, charakterystyczna dla jednostki, zgeneralizowana tendencja do określonych zachowań, przejawiająca się w różnych sytuacjach, ma charakter latentny, nie można jej bezpośrednio zaobserwować, posiada status zmiennej pośredniczącej między bodźcem a reakcją.

2. Stan – Stan psychiczny to element procesu psychicznego. Składają się na niego stan emocjonalny (afekt i nastrój), napęd, procesy poznawcze, tożsamość, percepcja siebie i zachowanie (siostra wikipedia)

3. Styl - (CISS) względnie trwała i charakterystyczna dla jednostki dyspozycjado określonego zmagania się z sytuacjami stresowymi; specyficzny dla jednostki

Style jako skale CISS:

Styl skoncentrowany na zadaniu (SSZ) –styl radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się tendencją do podejmowania wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu poprzez poznawcze przekształcenia lub próby zmiany sytuacji.

Główny nacisk położony jest na zadanie lub planowanie rozwiązania problemu.

Styl skoncentrowany na emocjach(SSE) –styl radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się tendencją do koncentracji na sobie, własnych przeżyciach emocjonalnych, takich jak: złość, lęk, poczucie winy.

Związany z tendencją do myślenia życzeniowego i fantazjowania.

Styl skoncentrowany na unikaniu(SSU) –styl radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się tendencją do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania sytuacji stresowej

Wyróżniamy dwie jego formy (podskale):

Angażowanie się w czynności zastępcze (ACZ), np. oglądanie telewizji, objadanie się

Poszukiwanie kontaktów towarzyskich (PKT)

1. Strategia - określone działania i reakcje, jakie człowiek podejmuje lub uruchamia w konkretnej sytuacjistresowej; specyficzna dla sytuacji

2. Testy neutralne kulturowo – testy wykazujące niezależność wyników pomiaru od doświadczeń osób badanych, prezentujących uniwersalny materiał, najlepiej niewerbalny (/rysunkowy); operacje potrzebne do jego wykonania również powinny być uniwersalne.

Niestety nie ma ani kulturowo neutralnego materiału, ani kulturowo neutralnych zadań.

Sama sytuacja badania eksperymentalnego jest obciążona kulturowo, tak więc - nie da się stworzyć testu neutralnego kulturowo; co najwyżej test kulturowo zredukowany

NEO-FFI wykazuje znamiona ponadkulturowości w kontekście aspektu jaki porusza tj „wrodzone cechy osobowości”